장음표시 사용
141쪽
Est enim plane salsum, imo et risu dignum quod ibi asseritur; quis enim dicat esse obseuram notionem exsistentiae realis Esique pariter salsum, id omne obscurum esse, quod definiri
Ad 2.m Dist. Idea exsistentiae utcumque, omitto; idea exsistentiae contingentis et incipientis non ineludit id eum caussae,auld.; non includit cognitionem determinotae Suae cauSSae, tran3.; non ineludit ideam habentis cauSSam, nego. Ad 3. Neg. prop. cau3salem, et disι. rat. add. Praescindit etc. quatenus nempe exsistentiam realem considerat ut abstracte et universim eoneipitur, eone. ; quasi Vero exsistentiam realem nullo modo conSideret, nego. Et neg. con3., et congequentiam.
Principium eontradictionis circa exsistentiam quoque realem versatur, ut suo loeo declaravimus 52), eodemque plane modo ac principium caussa litatis exsistentiam realem considerat, nempe abstracte et universim. Si quid emistit, non potest non emistere: eece principium contradictionis. Si quid emistit quod prius non sistebat, Me caussam habet: ecce principium caussalliatis. Ergo vel utrumque principium obseurum est, Vel utrumque Bpertum. Ceterum nescio quid sibi vellet Beguelinus, quum exsistentiae realis notionem exsistentiae ideati opponebat. Quid enim est aliud exsistentia ideatis, quam idea seu notio exsistentiae realis 525. Ob. II. Principium rationis sufficientis sine circulo vitioso demonstrari non potest. Nam demonstratio alicuius propositionis huc recidit, ut assignetur ratio sussiciens propter quam attributum amrmari possit de subiecto. Ergo qui aliquid demonstrare aggreditur, supponit non posse attributum de subiecto assirmari, nisi adsit ratio sufficiens coniunctionis eorum.
Ergo qui vult demonstrare principium rationis sumetentis, tamquam certum sumit principium rutionis sumetentis. Resp. t.' Adversarium hete subrogare principium rationis su D scientis principio caussalitatis, imprudenter an ex industria nescio. Resp. 2.' ad hominem. Si principium rutionis sumetentis in omni demonstratione supponitur, hoc ipso certissimum est, et qui illud negat est scepticus. Resp. 5.' retorquendo. Si quicumque aliquid demonstrare vult, hoc principium tamquam certum assumit, ergo BdVerSarin Squoque noster hoc principium habet tamquam certissimum, nam ei ipse aliquid demonstrare aggreditur.
142쪽
Resp. 4.' invertendo argumentum. Qui negat aliquam propositionem, quare negat, nisi quia non est ratio sufficiens cur prae- dieatum de subiecto affirmetur Ergo qui aliquam propositionem negat, principium rationis sumetentis tamquam certum assumit. Ergo ille ipse qui negat principium rationis sufficientis, tamquam certum ipsum assumit. Resp. 5.' directe. Neg. ant. Ad prob. Trans. mai. Disting. f.' eo . Et hoc supponit quia cognoseit humani intellectus conditionem ac scientiae naturam, eone. ; et hoc supponit tamquam conclusionem ex principio rationis sumetentis, nego. Certe demonstratio in hoo tota est, ulrationem sumetentem asserat, qua conclusio suadeatur. Qui ergo demonstrari aliquid posse putat, is putat posse eius rei rationem susscientem asserri; et qui demonstrationem assert ut aliquem Suadeat, purat sane neminem suaderi sine ratione. Quare autem ita putat Τ Habes in distinctione. Dist. 2. eons. Supponit tamquam generatim Verum principium rationis sussicientis, ne9.; supponit hoc sensu quod novit intellectum sine motivo non praebere assensum, subd. ut in distinctione superiori. 524. Ob. III. Si principium caussalitatis admittitur tamquam absolute certum, α) omnes veritates quae illi innituntur essent habendae ut absolute necessariae: D Omnes proinde essectus essent necessarii. Nam posita caussa cum omnibus requisitis ad agendum, impossibile est essectum
Resp. ad i. Nego. Sunt enim solum hypothetiee necessariae, i. e. posito essectu, non potest hie non habere caussam. Ad 2. Gq. ant. Ad prob. Dist. Si caussa libere agni, ne9. Jlb); si ex necessitate, eone. Et nota necessitatem horum esse-etuum esse physicam non absolutam, ac semper hypotheticum.
posita nempe exsistentia eaUSine. Dissilireo by Cooste
143쪽
Perseesionis nouo 525. Persectum ex vi nominis est id quod plene atque ex integro laetum est, ita ut quidquid res illa erat in potentia adactum reductum sit. Sed iam per quamdam extensionem, esse-etionis idea non attenta, perlahti nomine communiter intelligimus quidquid actum completum habet, nempe id omne eui nihil deest eorum, quae ipsi debent inesse ad eius complementum. Et haec notio tam creatis entibus, quam Enti increato, quamquam diversimode, eonVenit. Realitates variae sive essentiales sive non, quae in ente esse . debent, ut persectum sit, partiales eius perseetiones constituunt; realitatum vero istarum cumulus perfectionem totalem. 526. In rebus finitis nam de persectione entis infiniti alias potest ulterius perseeti ratio explicari in ordine ad finem. Εtenim ens complementum habere potest tam seeundum esse proprium, quum Secundum naturae propriae tendentiam. Persectum
igitur duplici modo intelligi ne diei poterit: nempe id cui nihil
deest, quod debeat ipsi inesse ad eius complementum, vel secundum esse eius proprium, vel secundum naturalem inclinationem. Sed naturalis inclinatio entis cuiusque est ad finem 50 l); et haec completur assecutione finis. Quae vero enti inesse debent, ut seeundum esse proprium sit completum, ea sunt per quae fini suo assequendo aptum essicitur. Est igitur perseetum P ens quod finem assequitur: 2.' ens aptum sini assequendo. Primo modo perfectus est V. gr. homo qui beatitate potitur ueterna, quae est hominis finis: altero modo perseetus est homo qui iis omnibus facultatibus instruetus est, quibus humana natura constituitur, et finis sui assequendi capax emcitur.' 527. Notandum tamen 1 .' perseeli denominationem rebus
144쪽
hoc postremo sensu communiter tribui. Primo quidem quia sugnificatio haec originem huius nominis propius attingit; secundo autem quia persectio haec est magis nota. 2.' Substantias procul dubio perlaetas diei in ordine ad finem modo explicato. Quae autem substantiae insunt abstracte considerata, et ipsa hoc modo diei persecta; non tamen omnia. Nam et Operandi principia et operationes, quia per ipsas ad sinem tenditur, persectae dici possunt secundum finem: atque hoc paeto dicimus persectum oculum, persectam intelligentiam, persectam orationem et similia, quum ad fines suos assequendos sunt apta ac proportionata. Ceterae autem qualitates quae ad Operationem non ordinantur, quamquam et ipsae, ut Sunt in Subiecto, sint propter finem ipsius, per se tamen spectatae non dicuntur persectae per comparationem ad sinem, sed solum si in uulla re desciant, quae ad earum essentiam pertineat. Ita circulus dicitur persectus, Si omnia eius puncta a centro aequidistent. In hoc casu perseelum sere cum vero congruit llo).528. Ex dictis haec colligimus.
admodum igitur omne ens est bonum, ita omne ens aliqua saltem persectione persectum est.
in conereto 527, 2.') aestimari debet, est ipsius entis finis.
finem habet; eomposita, quum ens plures fines habet vel subordinatos vel coordinatos.
De perseetionis partiιionibus et gradibus 329. Persectio totalis eniis vel relativa est, vel absoluta; nimirum vel in aliquo solum genere continetur vel supra omne genus et in ipsa entis ratione. Illam constituunt ea omnia quae certo cuidam rerum generi debentur; haec omnes omnino reali tales aliquo modo 265 continet quibus cns potest esse perseel Um. 550. Hine duplici persectioni duplex opponitur imperseetio: .' imperfectio privaιiva, et in aliquo genere, quae est deseelus perseetionis illi generi debitae, . quaeque perseetioni relativae op-Diuitiaco by Cooste
145쪽
ponitur: 2.' imperfectio negativa, seu desectus ulterioris realitatis; haec opponitur persectioni absolutae. Patet ex alibi dietis 154, 157 imperfectionem privativam esse malum proprie dictum ; negativam vero esse malum improprie dictum malum metaphysicum) et rebus omnibus sinitis esse communem.
55l. Persectiones partialis 525) aliae dicuntur simplices, aliae
secundum quid seu mistae. Persectio simplex est ea quae nullam omnino exhibet in suo coneeptu imperfectionem neque pri- Vativam neque negativam; seu aliis verbis quae aequalem sibi aut maiorem realitatem non eaecludit. Τalis est vita, intelligentia, iustitia et similes. Persectio mixta est quae imperfectionem aliquam in suo conceptu continet; quia videlicet aequalem sibi aut maiorem perfectionem natura sua Meludit. Τalis est ratio eorporis, ratiocinandi facultas aliaque huiusmodi. Sunt item persectiones partiales aliae essentiales, quae rem in suo esse constituunt; aliae accidentales, ut magnitudo et qualitates, de quibus iam aetum eSi. 552. Persectio totalis absoluta nullos, ut patet, admittit gradus ; persectio autem relativa potest inaior esse vel minor, tum reSpectu aliorum generum, tum intra idem genus; videlicet et
Glensive et intensive. Extensive maior est l.' quo pluribus ac praestantioribus realitatibus constituitur; 2.' quo nobilior est entis sinis; δ.' quo pluribus finibus assequendis est idoneum. Ex his capitibus homo
V. gr. est bruto persectior, et equus ranu.
Perseetio generis propria intensive maior est in eo individuo quod 1.' quae sui generis propria sunt eumulatius possidet; 2.' quod ad finem assequendum est magis idoneum; vel 5.' plenius aut promptius aut sucilius sinem obtinet. Sic vir est puero persectior, doctus indoeto ete. . Haec quae de perseetione totali diximus aptari facile poterunt persectionibus partialibus, tam iis quae ad diversas species pedilinent, quam iis quae sub eadem specie continentur, eorum tamen habita ratione quae de realitatum quarumcumque incremento
ac decremento in seeundo huius libri capite notata sunt 198).553. Ut ea quae de varia entium persectione dicenda sunt ad
certa quaedam capita redueantur, considerabimus primo persectiones generalis res, quae ad ipsam entium realitatem spectant; tum eas quae ad exsistentiam exsistendique modum revocantur ;ac demum eas quae ex relationibus exsurgunt. In his tamen omnibus quae potissima sunt exponenda seligemus, tum quia
146쪽
meia physicae indoles hoe exigit, lum eliam quia limites nobis
praestituti breves nos esse cogunt.
DE PERFEcTIONIBLS OLOAD REALITATEM ARTICULUS I.
De simpliei eι composito 554. Nonnulla iam de simplici compositaque substantia superius dieta sunt 163, 164 ; nunc quae generatim de ente simplici et composito dicenda manent heic colligemus. Ena simplex est omne id quod nee pluribus eonstat, nee in plura resolvi potest .: id omne videlicet, quod neque actu, neque potentia partes habet. Eris compositum est Omne id quod et pluribus constat, atque in plura resolvi potest. Medium est inter haec duo: quod pluribus non constat, Main plura resolvi potest; nempe quod partes non habet actuales, sed habet in potentia. Huiusmodi est continuum geometri eum: quod utrum in rerum natura exsistere censendum sit alibi inquiremus.
555. Simplicitas et compositio in omni rerum genere locum habet. V. gr. simplex est secundum substantiam id quod in plures substantias speeic diversas resolvi nequii, ut sunt V. gr. apud chimicos metalla : secundum qua initatem id quod in partes quam titati vas; secundum qualitatem id quod in qualitates plures dividi nequit; idemque dicito de celeris. Haec est simplieitas et compositio in aliquo genere. Est etiam compositio ex rebus ad Plura genera pertinentibus, ut compositio ex substantia et aecidentibus. Simplieitas vero absoluta est in eo, quod nullo modo resolubile est. 556. Hine colliges 1.' quod simplex est, posse esse aliquomodo divisibile; ut v. gr. aurum, simplex quoad speciem Substantiae, et vires quaedam corporeae, simplices in suo genere divisibiles sunt in partes quantitatis; et anima, quae neque in partes Suhstantiae constitutivns neque in paries quantitatis dividi potest, divisibilis est secundum plures facultates. u.' Proinde simplex ab in tenso disserre.
147쪽
557. Hae nunc assertiones facile statuuntur. AssgRTio Ι. Compositi notionem experientia eaeterna nobis suppeditat. Omnia enim quae sensibus subiiciuntur, eomposita Suni Simplicitatis vero absolutae ideam experientia solum interna gignit. Nihil enim tale sensibus externis percipi potest; sed quum in nosmetipsos reflexione revertimur, plura deprehendimus quae nec partium iunctura constant, nec in partes ullas dividi vel sola cogitatione possunt. Haec sunt actus percipiendi, affirmandi, negandi, eligendi aliique his similes. AssERTio II. Compositi perfectio eae certa certarum parιium eoniunctione eonsurgit, qua eι eius essentia constat 164, 1.'). Perfectio autem simplieis sita non est in sola eaeelusione eompositionis, sed in positiva aliqua realitate quae compositionem Meludit. In eo vero quod absolute simplex est, hoc ipsum quod omnem compositionem excludit, proprietas est magnam includens persectionem, videlicet identitatem persectissimum entis cum
omnibus quae in eo sunt 216, 22 D eiusque indissolubilitatem.
Asspario III. Proinde simplicis notio nessativa non est. Profecto sensus intimus meram negationem non refert, quum Simplicissimos animi actus renuntiat; nec quum eosdem actus intelligimus, solam negationem concipimuS. AssenTio IV. Perfectio quae eae compositione oritur contingena esι l64, 2. '); quae vero eum simplicitate sociatur, etiam cum essendi necessitate potest consistere. λ558. Compositio veri nominis est quae physica audit, eaque tunc habetur q9um componentia sunt realiter distincta. Sed praeter physicam compositionem frequens est apud Philosophos mentio compositionis metaphysicae, quae citam logica, idque melius Arte ac clarius nuncupatur. Est numque tota rationis opus, ac metaphorice solum compositio dieitur. Partes enim ex quibus ipsa consurgit, non re, sed ratione solum distinguuntur, licet cum aliquo sundamento in re; quo sit ut altera ex iis partibus aliquo modo considerari possit ut determinabilis et in potentia; altera ut determinans et actus partis primae; atque hoc pacto quod re compositum non est, ad modum compositi ex materia ac forma concipitur. Huiusmodi sunt compositiones ex genere et disserentis 247; L. 57, 5.' Coroll.), eae supposito et natura 169, 8.'), eae ragentis et esse 57), quas omnes alibi iam pro re explanavimus. Compositio autem eae subiecto et denominatione eaetrinseea 171, 2.' Vix potest huc revocari, ut quae improprie admodum Pompo
148쪽
559. Compositi nolio ad totius notionem nos revocat: de qua nonnulla iam et in Logica L. 106, seq.) et in praecedenti huius tractationis libro 168) dicta sunt. Quaeri hoc loco potest, uirum tria haec: totum, compositum, ue perfectum inter se disserant et .
Respondeo in primis totum a composito in hoc disserre, quod compositi notio coniunctionem tantummodo exhibet plurium, quae Partes Vocantur; totum vero non hoc solum, sed addit praeterea quod nulla pars ex iis quas in composito natura p0Stulat, ab eo absit. Ita v. gr. manus quatuor instructu digitis aliquid compositum est, sed non to Um. 540. Disseri quoque totum a perseelo, quamquam Vulgo ut Synonyma existimentur. Τοlum enim t.' est id a quo nulla pars abest quae adesse debeat: perlaetum autem id a quo nihil abest eorum quae ipsi debent inesse, sive haec sint eius partes sive non. Sic v. gr. homo dicitur perfectus scientia, Virtute, experientia, licet haec non sint hominis partes. 2.' Totum de rebus compositis proprie dieitur; est enim id quod nulla sui pariecaret: persectum vero iam de composito dicitur, quam de simplici, immo simplici prius ac Verius, quam compoSito convenit persecti ratio. 541. Τotum nihilominus qua tale, hoc ipso perlaetum est, quod totum est. Partes autem lieet in aliquo entis genere perlaetae sint, qua partes tamen multipliciter sunt imperseetae, ut alio in loco indicavimus 168); quae imperfectiones omnes ex eo derivantur, quod pars sit propter totum ne res litteriuS. 542. Subtiliores controversius, quae inter VetereS agit3b3ntur, iuverit saltem attigisse.
Fuit post Avicennam su) et Seotum b) quorumdam opinio,
totum per se et a parte rei ab omnibus suis partibus, non solum Seorsum exsistentibus, sed eollective sumptis et simul unitis distingui. Totum enim, aiebant, melius quiddam cst omnibus Simul partibus, cum unaquaeque pars in toto perficietitur; quae-
149쪽
dani insuper operutiones attributionesque toti conveniunt, non Vero partibus simul sumptis; ac demum ex partibus simul sumptis totum constituitur, quumque hoc corrumpitur, partes non
543. Relatatur penitus opinatio huiusmodi, ut alia omittamus, hae una ratione. Si totum ab omnibus partibus coniunctis
disi inguitur, erit aliquid profecto per quod distinguitur; aliquid videlicet partibus omnibus unitis adiectum. Id vero per quod aliquid ab aliis intrinsece et per se distinguitur, constitutivum illius est. Ergo id per quod totum a suis partibus distingui dicitur, erit unum ex constitutivis totius, nempe unu ex partibus totius. Ergo Semper verum erit totum non distingui ob omnibus suis partibus coniunctis; nisi dicere velimus esse aliquam partem ultra omnes partes, et aliquod constitutivum quod est extruomnia constitutiVa.' 544. Quod ad contra sentientium argumenta attinet, egregia haec Silvestri Mauri animadversio suiliciet. α Radix aequis vocutionis in hac quaestione oritur ex eo, quod totum dicit η partes Simul Sumptus, non utcumque, sed ut se invicem intrina sece perficientes, ideoque dicit partes non semel tantum, Seda his, nee solum in recto, sed etiam in obliquo. Ex. gr. homo 'η est corpus et anima, non utcumque, Sed corpuS, Ut animalum,n et anima, ut materiata; ideoque corpus his dicitur, semel inn recto, et ut habens persectionem animae, quae importatur ins Obliquo, et ut habitum ab anima, quae importatur in recto.
. Quod enim significatur in recto, importatur ut habens; quod . in obliquo, ut habitum. Anima similiter bis dicitur. Ex hoes sequitur quod quaedam denominationes conveniant toti quae . non conveniunt partibus semel tantum et in recto sumptis; ideoque videtur quod totum distinguitur a partibus. Sed quod tales denominationes conveniant toti, non Oritur ex eos quod totum addit aliquid supra partes, sed quia easdem par, tes bis dicit, ut explicatum eSt a). 545. Quaestio haec altera apud sequioris aevi scholastieos orta est; an ipsa partium unitio in toto esset aliquid a partibus
re distinctum. Senserunt enim nonnulli compositum, praesertim hominem, constare non modo Partibus esseniiulibus, eorpore Vi delicet et anima, sed etiam unione tamquam enti tute quadam moduli ab utroque componente secundum rem distincta. Sed hanc entitatem modalem prorsus inutilem ostendent ea
iuὶ Quaest. phil. Lib. II. q. XI. ad quinium.
150쪽
dem unitae se invicem persciunt et complent; ita ut ex utrius que componentis viribus vires resultent compositi propriae: et haec certe perlaetio, cum sit iisdem componentibus accidentalis et contingens, ab eorum essentia distinguitur. Sed unio ipsa nullam novam realitatem importui. Nam vel hoe nomen absolute dieitur, x et relative. Si absolute, res per illud significata nihil est aliud, quam abstraetum metaphysicum L. δ0) uniti seu compositi ; si relative, significat relationem mutuam componentium, quae in utroque eorrelato a suo sundamento non distinguitur
De siniιο eι infinito 346. Finitum est ens quod limites habet: infinitum quod limites non habet. Limes vero est id ultra quod nihil est quod ad ens pertineat. Videlicet qui limites dicit, et realitatem aliquam significat et desectum ulterioris realitatis in illa connotat; sive tandem hie defeetus negatis sit sive privatio. Hinc colliges
vam. Nihilum limites per se non habet; quia in nihilo nulla est realitas quae limes esse possit.
soluie finitum eSSe. 547. Infinitum aliud est aetu, aliud potentia infinitum. infinitum actu est quod aetu habeι omnem perfectionem quam habere potest. Infinitum potentia est quod aetu semper sinitum rat, sed sine sine augeri potest. Vocatur proprio nomine indesinitum. Veteres primum appellabant infinitum categorematicum, alterum4yueategorematicum L. 6 l); nempe quia primum in reeto et sine addito limites negat, alterum in obliquo et eum nil dito; non enim signi sieat quod est sine limite, sed quod sine limite augeri poteSi. COROLLAnth. l. Nihil maius excogitari potest ente actu infiniis, Saltem in eodem genere ; e contrario semper aliquid maius exeogitari potest ente potentia infinito, etiam in eodem genere.