장음표시 사용
202쪽
38. Neque absurditas haec per puntheisticas de oppositis the rias tollitur, aut minuitur. Nam t.' Etiamsi concedamus coneeptus oppositos se invidem postulare, non idcireo de rebus ut sunt in se id ipsum diei put- est. Quis immo probare poterit, unum oppositorum si exSisini, allerius exsistentiam secum serre ' Quis dahit unquam. quietem sine motu consistere non posse, aut hoc ipso quod album exsistit, aliquid quoquc nigrum exsistere oportere
eonsiderari possit, quemadmodum v. gr. in eodem homine considerari potest et individuum determinatum, et essentia inde terminata ; tamen neque hinc sequitur, et omnino salsum est. rem unam eamdemque ex duobus obieetive ac realiter oppositis constare debere.
tura vim attractivam Supponere, et vicissim. Eisi enim verum sit, in spatio vacuo netualem repulsionem exseri nullum pDSSe, quia nihil in eo est quod repellatur, non tamen inde sequii urnullam in spatio vacuo vim repulsivam esse posse. Itemque in puncto mathematico nulla potest esse attractio; attractio enim spatium requirit; sed hinc concludere non licet, nisi aliunde probetur, in puncto vim attractivam esse non posse. Itaque ex eo quod in vacuo nulla possit fieri repulsio, et in puncto nullanti raetio, hoc unum concludere lieebit, quod conclusimus contra Κantium, et contra Megellanos iterum concludendum est, videlicet attractionem et repulsionem nullam esse, nisi supponantur iam corpora quae attrahantur ae repellantur; non vero in vacuo vim repulsivam, et in punelo vim attractivam non posse persistere; multoque minus unam vim alteram supponerP.
s tomis mus veterum reiicitur M. Pno postrio V. Me in sola eaetensione geometrica eorporis essentia sita est, nec a solo atomorum motu locali eorporum con/ιitutis repeti potesι. Non moramur omnia refellere, quae sive in graeeorum utomisturum, sive in eorum qui Cartesium proxime se ii sunt, systominibus urbitraria ac salsa reperiuntur; cum nemo iam sit qui illa tueatur aut curet. Haec duo tantum notaro Plaeci, quia ad praesentem quaestionem propius speetant. Di iligod by GO le
203쪽
Prima opinio est cartesii. Qui in liue quoque re, ut in pluri-lnis aliis, satis inconsiderato proe dens, eorpus non iuxta reali-inium et Oxperientiam, sed sueundum quod Dialliemuli eae abstra-elionis obieetum ost, definivit: rem extensam in tonstum, latrem et profundum M. Certo trina dimensio, una est cx essenii ulibus Porporis prostrivialibus, non tamen unica. Etenim G0. t.' illa est praeter extensionem essentialis corporis proprieliis, sine qua corporis idea tollitur, etiamsi de extensionucogites. Sed quum cxtensionem cogitas, si praeterea non cogitas utiquam saltem vim resistendi penetrare emanti, profecto non Porpus cogitas, Sed vaeuum quod physi eo nihil est. Ergo illa quoque resistendi vis ad corporis essentiam pertinet. 2. Ilinc perspicis quare Cartesius vacui possibilitatem negare Pondius fuerii. Si enim omne Vacuum est extensum, omneque existimum eSt eoi pus, prosueto nulli bi vacuum erit, sed ubique corpus. Omitto iam illud: omnino incongrue Uaeuum Omne negari, multoque peius absolutam vacui possibilitatem : hoc tantum dico: insidiari non posse Cartesium csse in humana mente hasee ideas sulis claras, et omnino inter se distinctas, idcam corporis, es id am vaeui. Cur ipse utramque permiscet
Oeensionalismum transitus, quemadmodum experientia comprο-
havit. Nam si corpora nulla vi sunt instrueta, nihil agunt, sed passive se habent, atque ita passive, ut a solo Deo, qui per Voluntatem usit, moveri possim, impulsu vero mechanico moveri nequeaul. Meehanicus cnim impulsus, nisi resistentiam inimo bili reperiai, penetraro quidem illud valet, non autem dimo vero. sit. Ex his patui quam sit vanum illud Carlesii argumentum id eonstituit eorporis essentiam quod in eius idea clara et dis- lineia comprehenditur. Atqui in idea elara et distincta corporis sola continetur extensio. Ergo b). Et illud Malebranchii: Quod per se concipi pol est est substantia. Sed extensio per se con-
Resp. ad 1.m Trans. mai. nego min. Resp. ad 2.m t.' Omitto mai. et min. et ne9. consequentiam. Ex orgumento enim sequitur, extensionem esse substantiam, Si
plueet, possibilum, non vero haec eorpora, quae nos assiciunt.
204쪽
uil62. Atomorum, motui sive ad perpendiculum, sive declinatorio omnia fieri veterum ut istarum communis opinio, fuit, idemque sensero Cartesius et GassonduS, qui iii thoe solumi a veteribus: recesserunt,t quod hi motum adstruerent atomis essentialem, ipsi vero a Deo inditum vellent. At si host pacto emendata hypotheosis ista ubsurdanosse desinit, non tamen spia evadit ad corporum
constitutionem explicandRm. ,- ε,
Etenim motus iste mechanicus 1 ' non explieat atomorum cohaesionem. Duabus enim BiomiS V. gr. ex impulsu aceepto concurrentibus, vel utraque moVeri perget, vel utraque quiescet, vel 'altera quiescet, altera movebitur. In liost ultimo casu nulla foret atomorum adhaesior in duobus primis easibus, atomi adi haererent utique, lsed si nulla alia vis adhaesionem firmaret, nihil sacilius esset quam ut dissociarentur. Quaevis i itaque vis sum-ceret atomis dissociandis; id quod est contra experientiam. Puerile est fingere utomos humulus, uncas, ramosas; sed etiamsis rem ita singas, quis putet hoc sussistere ad cohaesionem expli-eundam; cum praesertim crystalligationis leges ostendant atomosi non temere ac confuse, . Sed ordinatissime disponi Praeterea; quinam est motus mechanieuS, aut unde acceptus, quum aereum corpusi in liquidum, nut liquidum in solidum transit it,i: 2.' Multosminus motu mechanico explicari potest chimica aD sinitus, ut putet ex eo praesertim quod L' ulsinitas haec in una i elidemque substantia varia est pro diversis substantiis, ac 2.' non amittitur nec minuitur ad modum motuum mechanicorum, Sede semper si inintomis eadem permanet, atque in opportunis adiunetis
Rutui ur atomismus chimieus ;65. Satis sit de antiquatis opinionibus: ad statuendam verita- lenae deveniamus. In quo non est modo valde laborandum metaphysico. His enim in rebus non a priori procedendum est, Sed η posteriori, per obserVationes et experimenta; quare totum sere negotium hoc physicum est. Physici vero iam suo muneri abunde
Salissedere, proposita atomismi chimiei hypothesi; qua nulla alio,
205쪽
seu firmior, seu concinnior exeogituri posse videtur. Duo igitur nobis praestanda sunt: t.' ut n physiois atomicam theoriam re eipiamus, ac recipiendam esse demonstremus: 2.' ut porro Videamus an theoriae illi aliquid udiiciendum sit, quo experientia pertingere nequeat. Primum breviter expediemus. 64..PuoposiTio VI. in de eorporum constitutione recte iudicemus, universa in primis atomica theoria fundum ιi loco statuenda est.
Ut aliqua hypothesis sit probabilis, haee tria requiruntur, iuxta ea quae in Logica docuimus L. 529): 1.' ut non sit absurduin se ; 2.' ut nulli, seu observationi, seu experimento contradi- eal ; 5.' ut sueta, quorum gratia assumitur, commode explicet. Ut vero hypothesis steria fiat, requiritur ulterius 4.' ut nulla
alia possibilis ac probabilis hypothesis assignari possit L. 527).
Iamvero stultum est quaerere utrum atomismi chimici hypothesis sit in se absurda. Quod autem nulli vel observationi vel experimento repugnet, corporumque oonVersiones ne phaenomena omnia, ad quae explicanda assumitur, praeclare explicet, hoc uberrime physici demonStrant. ιNullam vero aliam hypothesim possibilem atque probabilem, line reiecta, suppetore, id quoque physici ostendunt argumentis ex legibus proportionum determinatarum, multiplorum, et erynstalligationis depromptis 50, 12').65. Atqui id quod physice verum est, nequit profecto meta- physicis esse salsum; quodque est hypothesis necessaria ad facta explicanda, nequit abiici aut impugnari, quum ad regionem idearum evehimur. Sestus experientia rationi, et ordo physicus o dini ideati adversaretur; id quod quam maxime abSonum eSi. Nefas est igitur philosopho aliquod systema amplecti, quod atOmieam physicorum theoriam evertat; immo vero necessarium est, ut quidquid illi adversatur, reiiciat, nihilque statuat, quod cum ipsa componi nequeat. Sed antequam investigemus an quid ulterius de corporum eon- si itutivis philosopho asserere liceat, diluenda sunt obieeta, quibus a peripateticis saec. XVII et deinceps systema atomicum in genere impugnatum est, quaeque in atomismum chimicum converti pos
66. Opp. I. Si iuxta atomismi doctrinas componentia actu remanent in eomposito, nulla nova substantia producitur, sed so-
206쪽
lummodo sunt nova aggregata accidentalia. At communis sensus idnet, diversitatem corporum Substantialem esse. Prohani nutem maiorem rationibus sequentibus. λ' Si oomponentia aeiu manent in mixto, combinatio chimiennon disseri et, Disi secundum magis et minus, a pura commixtione eorporum, quae in minutus partes mechanieis mediis divisa suerti t. Diversitas autem, quae est Secundum magi S et minus, Spe elem non mutat. Iam haec commixtio est accidentalis mutatio. Ergo et eom hinatio chimica accidentalis mutatio esset.
Versarum partium coniunctione.
iur; nam dispositio, coniunctio, nitituaque aelio molecularum
speetes non tib occidentibus derivantur, sed a substantia. Componentia nutem a composito solis disserrent accidentibus. 67. Ad dissiduitatem iundamentalem initio propositam: nempe: Si componentia aetu manent in mixto, nulla nova Substantia produeitur, sed solummodo sit novum aggregatum Becidentale. Resp. 1.' posse lotum concedi, quin ullum inconveniens Se quatur. Non enim est ineonveniens Vulgares quasdam ideas, circa ea quae experientiae non palent, a seiunita corrigi oportere. Quid vero sequeretur incommodi, si corpora essent aecidentale aggregatum ', Rev. 2.' Dist. mui. quoad .' partem e non producitur ullusubstantia nova simpliciter, cone. ; non producitur substantia nOVaseeundum quid, nego. Producitur nempe substantia composita ex aliis substantiis, novisque proprietatibus ac viribus instructa. Dist. 2. partem. Fit novum aggregatum accidentale; nempe quatenus coniunctio non est componentibus essentialis, eonP.;quulenus coniunctio sit mera iuxta positio sortuita, et non naturalibus viribus essecta, aut ex se non StabiliS, nego. Dist. min. Sensus communis tener, diversitatem eorporum Substantialem esse, nempe ita ut vulgus hominum diversitatem substantialem concipiat sensu peripatetico, neq.; ita ut diversi talem substantialem confuse concipiat, quin de intima corporum constitutionc quidpiam decern0t, cone. Divorsitas substantialis, quam nos adstrutinus, optime eohaeret
eum eommunibus hominum opinionibus, quae delea diversiistiu
207쪽
nihil peculiare decernunt. IIiue quum systema chimimui hominibus proponitur, intelligitur ut placet; ni polust nc idem uiolite doctriun peripateti
quid ulliui consequeretur, nisi quod notiones quaedum vulgi eon susue hac potius ratione, quam ex peripatetieis plueitis pcriicien- i
Deinde dist. . purιem. Combinatio chimica et pura illa coni lmixtio minutissimarum partium non disserrent, uisi secundum inagis et minus, et non 8eeundum eoni unetionis speciem, ne9.; oliam secundum coniunctionis speciem, muc. Dist. 2. partem. Magis et ni inus non mutoni speciem componentium, eone. οῦ composili, subd.: Si endem maneat coniunetio nis ratio, tr.; Si mutetur, Nesto. 69. Coniunetionis species quamvis altera magis, altera minus coniunctio diei mereatur, non tamen ab liis grudibus praecise , sed a vario coniunetionis modo desumuntur; ex coniunctionis
autem diversiialc eompositi species dependet. Intra eamdem vero coniunetionis speciem nihil vetat plures haberi gradus, qui sp ciem non mutent O. l98, 2.' . Iam commixtio illa meeliantea, et chimica combinnito, quoad ipsum coniunctionis modum disserunt tripliciteri is,
et mechanicis, non viribus ipsarum moleeularum: hino insinhilis est, non naturalis, ne per media methaniea cessure potest. COm-hinatio vero chimica fit viribus assii nilniis, quibus nutumlitor mo lectilae instructae sunt; hinc naturalis est, et ex se stahitis, ocmediis solummodo chimicis dissolvi potest.
qualibet quantitate; in hae atomi vel mole ulne ipsae integrantes ei in proportionibus delerminatis.
tales non amittunt, in hac amittunt, ut locum dent novis totius proprietatibus. Ex illa resultat unum imitate aggregati, ex hac unum unitate naturali compositionis O. 95).70. Minorem argumenti: Haec commixtio mechanica est accidentalis mutatio, omillo, et dist. congequens: Ergo et combinutio chimica mutatio uecidentalis est; nempo non ost essentialis partibus, conc.; non est naturalis nec stabilis ex se, Nesto. Per haec patet responsio ad 2. 7l. Ad 5. Essentia eorporum in meris accidentibus colli eu-Disitirco by Cooste
208쪽
ruturo Bisι i Ndmpei in aeeidentibus componentium,fιr.; in aesti-dontibusJcompositi, nPy. Mirum est, peripateticos h0e urgumentum adeo magnisuecre. Quoniasti comp0siti diversitus exi diverso par-'tiuminaturaisc diversui e iunctionis rutione dependet; manifestum est; haeu duo rion esse compositi aceidentia, sed essentialia constitutiva; quamvis componentibus, ei simul coniungi; et tali modo coniungi, accidentale sit. Certe apud ipsos quoque peripateticos coniunetio determina lue materiae cum aliqua forma nec illi deierminatae materiue, nec formae essentialis est. Non tamen propterea ipsi inscrunt unitionem materiae cum forma eSSe eorporis accidens. Ilu quoque panno esse viride, et viriditati inesse panno accident in sunt; non tumen esse pannum et esse virideacei dentia viridis panni dicuntur. 72. Ad 4. Corpora non essent unum per Se, Sed unum per 'neeidens. Dist. Si unum per se et per necidens definiantur desinitione peripatetica, eonc.; si desinitione desumptu cx aliis prin
, Praemissu semper illa responsione: quid absurdi foret si hoc verum essui' dico desinitionem unius per sc quum peripuietici tradunt, eorum de eorporibus doctrinae inniti; unum enim persu desiniunt cum Aristotcle sa) ens quod vel simpleae est, vel eae polentia substantisti et proprio uelu componitur. Nil mirum igitur si hae desinitione posita, corpora in Systemate Blomico non
Sint unum per se. At si non naturam nil coneeptus nostros invitumi trahere,, Sed eonee pius nOStros lanlurne Becommodaro VO-lumus, prosectu ita concludemus: quonium corpora videntur esse uulam per so, illa uiatem desinitio corpora, cuiusmodi ehimia cuesse docet, non comprehcndit, definitio mutanda est: unum tu i peri se desiniomus: ens quod Cel simpleae est, vel eae inιima plurium uniιione, quae novas composito proprietate8 atque Operationes tribuat, resultat. Ex qua patebit, non modo corporii QSSetinum Per 80, Sed eιiam resultantem plurium virium; radium item eoloris albi, aliaque huiuSmodi. .i . . t 'Brevi: perip0letiei non aliam agnoscebant compositionem suli istantialem, quam ex potentiu et actu. Sed observatio et experientia i nos cogunt, ut admittumus substantias eompositas ex pluribus Substantiis uetu permanentibus, quarum species iuxta Componentium naturam, nut etiam iuxta varium conliauctionis iration differant. Huc redit in praesenti quaestio tota etini pu l
209쪽
ripatetieis; quod hi eonstanter uiantur notionibus quibus tum D suo ipso sSstemate depromptis, quae nullo puelo probantur necessa rio recipiendae, nisi ipsum antea systhma probetur; his proinde nolionibus reicetis, aut paullulum immulaeis, Omnia eorum ar
75. Ad 5. Nego eorpora in nostra hypothesi Specie non p08sudisserre. Nam eorpus compositum ex substantia B et substantiu Cossuntialiter dissert et u B et a C, et quidem secundum ipsam
substantiam. Ad rationem nil ditam; nempe: species non ab accidentibus derivantur sed a substantia. Componentia autem a composito solis disserrent accidentibus. Val. mai. species nee identium ue9.; Speetes . Substantiarum , subd.; in se, omitto; quoad nostram cognitionem, nego. Sed hace
dicta volui solummodo ut quaedam in hac generali propositione inaccurate dicta notarem. Ad dissicultatem enim quod uitinet,
OmisSa maiori, dist. min. componentia a composito solis dissui rent accidentibus, seorsim sumpta neg.; Simul Sumpta subd.; disserrent solis accidentibus, quae nempe sunt accidentia respectu Pomponentium, eone. ; reSpectu compOSiti, nego. 74 F. Opp. II. Dicendum plane componentia non manere actu
in mixto, sed quum fieri combinatio dicitur, novum esse sub flantiale produei, et quiduin ita, ut pereuntibus componentium
formis, ex eorumdem materia nova formu substantialis eductitur Nam 1 ' Mixtum manifestut novas vires novaSque Proprietales. Ergo per combinationem novum esse substantiuio accepit
operaiio enim sequitur esse. Si ergo operatio mixti diversa est ab operatione componentium, ipsum eius eSse immutatum est.2.' Si agentia naturalia novum esse substantiale non producunt, nihil agerent. 075. Resp. Nest. ant. Ad 1. Resp. 1.' Eodem argumento, una cum ratione addita, probare p0SSem, lanem non componi ex minutissimis si lamentis actu perstantibus, et in domo non esse actu lapides quibus exstruitur, ultaque huiusmodi sexcenta. Resp. 2.' Dist. ant. Mixtum manifestat novas vires ac proprietates quae reSultant ex viribus ac proprietatibus componentium simul conspirantibus, eone. ; Sccus, nego. Oriuntur eni In in composito novae proprietates eodem pacio ac in eorpore moto duabus viribus oritur motus ex utraque resultans, et tumen Bb ulraque diverSUS.
210쪽
Dist. reus: Ergo compositum novum esse substanti uic accepit; i. e. novum modum essendi substantiarum Pomponentium, cone. ἰnovum formam substantialem peripatetieam, nego. Ad rai. add. Operatio sequitur eSSe, tr.
Ergo si operatio mixti diversa est ab operatione componentium, ipsum eiuS esse immutatum est, dist. cons. Vel per ud ditionem alleuius realitatis, ut placet peripateticis, vel propterea quod immulatus sit modus essendi componentium, ut placet no- his, eone. ; Solum per additionem realitatis, nego. Ad 2. Agentia naturalia nihil agunt si novum esse substantiale non producunt, dist. ut consequens superioris argumenti. Res est manifesta. 76. Placet huic quoque satisfacere argumento, quod nobis quandoque obiicitur. I heoria haec, inquiunt, materiae et sermae sundumentum est universae doctrinae S. Τhomae et scholasticorum. Haec porro doctrina ct vera est, ei omni Venerulione digna. Ergo illius quoque landamentum verum Sit Oportet. Resp. t.' My. consequentiam. D et enim Logica etiam ex
salso anteeedente veram doctrinam coneludi posse s L. 229, 5. . Multo magis potest vera doctrina illustrari ac ducturari etium per aliquam salsam hypothesim. Resp. 2.9 Nest. mai. Quod vero S. Thomae doctrina sit omni veneratione digna, id ultro concedo, lihcnterque lateor. Nulla tamen ipsi, aui eeterisset lasticis doctoribus irrogatur iniuria, si quasdam christianae doctrinae illustrationes aut explunationes, quas in iis legimus ;quamvis ingeniosae sint et ad intelligendum utiles, nihilominus tamquam nostris temporibus ue praesenti physicarum scientiarum
statui minus accommodatas SepODBmUS. Animadverto tundem non semper de materia ac forma physica S. Thomae sermonem esse, sed saepissime de materia uosorinu analogica, quemadmodum et recentioribus usitatum est.