장음표시 사용
281쪽
videtur emergere conelusio: ergo et terra et planetae ad eumdem finem conditi sunt Τ
ex nihilo educta credamus; quorum plurima Vix a paucis listronomis instrumentorum Validissimorum Ope deprehendi ac distingui possunt' Astra certe homini visibilia ad aliquos usus nobis Opportuna accidunt; at quis credat nullum alium finem illis praestitutum esse, ni Si ut men SeS annOSque eorum ope distinguere possemus ' Magna est haec utilitas, sed nec necessarium erat in hunc finem tantam astrorum multitudinem condi, nec unicus isto finis tantae molitionis censeri potest. Non enim astra illa sunt aurei quidam clavi caelorum fornici defixi, sed immania corpora, a terra remotissima, quorum fortasse pleraque solem ipsum magnitudine Superant.
debatur, ut quoniam poterat, mundi spatia qua late patent, intelligentibus creaturis repleret, quae et benesietis ercationis uti pOSsent, et rerum omnium conditori laudis et amoris obsequia
rerum omnium nomine deserrent.' 255. Notandum porro hypothesim hanc, quae cum Dei notione apte cohaeret, religionis christianae dogmatibus nullo paeto adversari, ut iam libenter satentur theologi. Revera non docet christiana fides, omnes homines possibiles, aut omnia entia intelligentia hominibus similia, ex Adamo originem ducere oportere, sed solum homines qui in terra ex terrenis nascuntur. Quod si humilem hanc terram, quaeque in tanta mundorum multitudine vix aliquid videri possit, Deus sie dilexit ut Filium suum unigenitum ipsi daret, quid concludendum exinde Non profecto hanc unam entium intelligentium sedem esse, sed laeta primum animadversione, Deum in suis dispensandis donis liberrimum esse, hoc unum inde concludendum : si in caelestibus orbibus incolae sunt, eos quoque Deum, qua illum decet, charitate adamaSSe, miris certe, sed inexcogitabilibus modis: divina enim honitas nec eius immensitate angustior est, nec potentia minor.
De mundi extensione 254. De mundi quoque extensione duo quaeri possunt: 1.' sitne illa finita, an vero infinita: 2.' quibus limitibus, si sinita est, contineatur. Cartesius eiusque assectae opinati sunt, mundi ex-
282쪽
tensionem nullis cocreeri limitibus. Aiebant enim nullos mense cogitari posse mundi limites, ultra quos extensionem trine mensurabilem mens adhue non concipiat. Extensio autem est eorpus, ac proinde est aliquid ad mundum pertinens. Ergo quicumque mundo sines praefiniantur, ultra eos mundus semper protenditur. Hi ne nulli sunt mundi limites. 255. Pnopostrio IV. Mundi Glensio necessario sinita est. Probatur l.' ex dietis in Ontologia de insinitae extensionis repugnantiu O. 551, 5. ; si ea mundi extensioni applieentur. 2.' Ex salsitate corum quibus adversarii ratio innititur. Nam salsum est, ut in praecedenti libro ostensum est 59, 60 , puram extensionem geometricam corpus esse; et hoc sussicit ad argumentum evertendum. Sed salSum praeterea est, extenSionem, quam ultra mundi fines concipimus, esse aliquid reale, ut infra videbimus. 256. Quod ad quaestionem alteram attinet, notae Sunt Veterum opiniones de . mundi figura. Mundum esse sphaeram existimabant, primo quidem quia sic opparet, deinde vero propter
rationes quasdam ex natura circularis sigurae depromptas, quas in praesenti referre necessarium non est. Recentiores astronomid cnt, mundi extensionem humanas omnes mensuras effugere, humanaeque mentis comprehensionem superare. Cum his itaque concludendum, mundi magnitudinem, eiusque ligurum nec no- iam esse mortalibus, nec sorte unquam notam suturam.
De materiae ereatione 257. Creatio, ut alibi diximus O. 570), est ineelio rerum ex nihilo. Notio haec veteribus philosophis omnibus aut incomperta plane aut valde obscura fuit: ex quo laetum est, ut vel mundum e divina substantia emanasse existimaverint, vel Saltem materiam insectam Deoque coeternam secerint. Ex his duobus erroribus alterum in Theologia refutabimus ; alter est modo refellendus. Muteriac porro nomine intelligimus clementa primitiva ex quibus corpora formantur. Diqiligod by Cooste
283쪽
dum 1.' Ens a se essentialiter est unicum, a simplex, immu
tabile, infinito perseelum, prorsus independens, ut in Theologia
demonstratur. Materialia nutem elementa sunt plurima ; Sunt extensa ; sunt mutabilia quoud positionem, actionem, coniunctionem eum ceteris; sunt limitata et persectionibus nobilissimis, carentia; dependent tandem ab invicem, nam se invistem attrahunt repelluntque. Ergo materiale quodvis elementum non est a se; multoque minus omnium huiusmodi elementorum collectio. Hoc argumentum, ut Vides, iransferri lacile potest ad probandum ipsos spiritus et res quascumque praeter Deum, non poSSe
2.' Quod est essentialiter indisserens ad ea sine quorum ni iero non poteSt exsistere, est profecto ad exsistendum quoque ex se indisserens. Non enim fieri potest, ut aliquid sit ex se determinatum ad exsistendum, quin simul ex se determinationem habeat ad aliquid eorum, sine quibus exsistere nequit. Αl qui materia ex physicorum omnium consensu, eSt ex Seindisserens ad motum et ad quietem; est. lnSuper OX Suo conceptu indisserens ad hanc vel illam fguram, ad hane vel illam magnitudinem: et tamen non potest existere nisi vel in quiete vel in motu sit, ac nisi determinatam aliquam figuram ac magnitudinem accipiat. Ergo materia est indisserens essentialiter ad exsistendum. Exsistentia igitur non est illi essentialis p ae proindc materia non
5.' Vires attrahendi ac repellendi, quibus materiales atomi instruetae sunt, Vel essentiales ipsis esse dicuntur, Vel Seeus. Si non sunt essentiales, sequitur materiam aliunde eas aecepisse, adeoque alteri obnoxiam esse, eiquc plane subiici, a quo et modificari potest, et ad fines varios dirigi. Hoc autem destruit prorSus conceptum Entis a se. Si sunt vires illae essentiales atomis, Sequitur Unam quamque atomum eSSentialiter esse propter aliud, nempe propter formandaeorpora; huc enim tendunt uti ractivae vires. Sed ens a se non potest esse propter aliud, Sed unice propter se; quod enim hahet in se rationem sui esse et independenter ab Oinni alio, cum sit sua sibi bonitas, non potest ad aliud ordinari tamquam ad sinem. Et haec satis sint in re manifesta. 259. Pnoposmo II. Materia produci debuit eae nihilo. . . Cum enim non sit a se, ab nlio produci debuit. Hoc autem
284쪽
a quo materia producta est, non potuit esse materia. Primo quidem quia materia immediate non agit nisi tangendo, mediate vero agit attrahendo vel repellendo. Sed hi omnes agendi modi
supponunt materiam, ut actionis subiectum iam praeexistens aeti ni. Ergo materia non potest agere nisi in materiam praeexsi stentem. Non potest ergo materia materiam sua uetione produeere. o Praeterea' redibit semper quaestio: u quonam materia producens fuit producta ' Siquidem materia nulla poteSt esse a se. 260. Fuit ergo spiritus qui materiam produxit. Spiritus nutem non potuit materiam educere e sua substantia: nam spiritus substantia est simplex et indivisibilis. Non potuit illam educere aliunde: nee a materia alia, quia non erat; nec ab alio spiritu, quia indivisibilis. Ergo materia ita producta est, ut e nulla re praeexsistento fuerit educta. Fuit ergo ex nihilo esseeta.
Epicurus, utque insequentes deinde athei, qui atomos materiales insectas aeternasque secerunt.
teriam e divina subgtantia expressam comminiscuntur.
mam autem rerum caussam omnes vocant DeUm. Deus ergo
est mundi creuior. Ηοe nunc innuisse sit satis, oluod suo loco postea demonstrabitur. Ad dissiduitates quae seu de creatione cogitantibus occurrere POSSunt, Seu ab adversariis tam antiquis quam recentioribus o geruntur, dissipandas, pauca haec sussicient quae subiicimus. )262. Creatio, ut supra diximus, est esseetio entis ex nihilo, nempe ex nullo subiecto praeexsistente, quod locum teneat ellus-sac materialis O. 505). Et per hoc distinguitur a ceteris actionibus, quae e praeexistente aliquo subiecto varius rerum formas educunt. In hoc autem quod dicimus ens ex nihilo fieri, nemo sane nisi desipiat existimabit, ipsum nihil speetari quasi materiam ex qua eris fiat. Particula enim illa : eae non designat hoc loco habitudinem millerialis caussae, saltem positive, sed Ordinem iuxta quem nihilo suceedit ens. Nam propositionem hanc: ens βι eae nihilo dupliciter potes exponere; nempe Vel: ens βι eae nonente; vel : ens non sit eae aliquo ente. Primo modo particula eae significat non-ens esse quasi terminum a quo; ultero modo Significat utique habitudinem caussae materialis, Sed negative. 265. Ex hac creationis notione haec facile Statuuntur. t.' Creatio passiva, proprie loquendo, non est mutatio. Mutatio enim in co est, quod idem subiectum ab uno modo se ha-
285쪽
bendi ad alterum transeat; ac propterea tribus hisce eontinetur elementis: termino a quo, termino ad quem, et eodem utrobique subieeto O. 579). Ens autem quod sit per creationem, ii merat ullo modo ante creationem. Unde in creatione non habetur Subiectum commune termini a quo et termini ad quem, immo ipse terminus a quo desideratur. Nihilominus de creatione cogitare et loqui solemus, ut de mutatione quadam rei, quae priuS non erat, ne postea est; atque hinc diei potest, creationem mutationem eSSe Secundum modum intelligendi.
st, sed in indivisibili momento, quamquam possit unum post alterum sueressive ereari. Ratio est quia successio mutatio est.
huiusmodi re idem est ac mutatio O. 58l ), atque in subiecto Praeexsistente recipitur. Praeterea creatio est actio Dei propria :nulla autem divina uetio proprie transiens est, sed solummodo aequivalenter.
passio conveniant in substantia motus, et disserant solum secun- , dum habitudines diversas O.5 81 , . . . . Oportet quod Subtrac- η to motu, non remaneant nisi diversae habitudines in creanten et creato a . Haec autem relatio in Deo quidem est relatio rationis; in re autem creata est relatio realis, quae continetur dependentia esse creati a suo principio eum novitate ragendi.
tiarum proprium esse. Quod enim creatur sit extra subiectum; adeoque exsistit sine dependentia a subiecto. Talis autem exsistendi modus substantiarum est proprius O. ibi).
De mundi initio. 264. Resellendi modo sunt ii gentiles philosophi, qui mumdum a Deo quidem genitum, sed aeternum esse arbitrati sunt. Huiusmodi fuere Aristoteles in primis, eum vetustis peripateticis, et Platoniei quidam, quorum princeps est Proeliis. Dixi platonicos quosdam; nam ad Platonem quod spectat, quidam censent eum docuisse mundum in tempore conditum b). Ad defensores ae
ta) Sum. th. p. I. I. XLV. art. II, ad 2.έοὶ Cf. Peterium: De rerum prineipiis. Lib. XV. e. V.
286쪽
ternitatis mundi pertinet quoque Averroes, simulque satalistae
omnes, ae recentiores ecleetici, qui mundum a Deo neeessario prodiisse sentiunt. 265. Paopostrio II l. Manifeste errarunt quicumque opinati sinit mundum, seu mundi materiam, necrasario esse sempite num i. e. sine eaeistentiae initio. Etenim cum mundus non sit a se, Sed a Deo, sempiternae exsistentiae necessitas ei convenire non potest nisi ex eo, quod Deus mundum condere non poterat, nisi sempiternum. Si autem ad hoc Deus adstringebatur, profecto adstringebatur vel ratione ipsius mundi, vel ex propria natura. Atqui utrumque evidenter absurdum est. 266. Absurdum primo, Deum adstringi ad mundum condendum aeternum, ex ipsius mundi natura. Nam 1.' Mundus est contingens, ut patet ex hoc ipso, quod a Deo est. Quod enim ab alio est, non est a se; proinde non habet exsistentiam sibi essentialem; nec noeessario exsistit; ac. propterea possibile est ipsum non exsistere, quod autem possibile est non exsistere, contingens dicitur. Mundus itaque est contingens. Sed quod est contingens, non modo ex se exSiStentiam non requirit aeternam, Sed nullam prorsus exsistentiam requirit; quia Spectata eius essentia, possibile est ipsum non esse. Ergo.
pulsum suisse ad mundi productionem. Etenim nec mundus possibilis quidquam habebat, quod suum esset, cum ipse non eSSet; nec Deus aliquid aliunde acceperat, quod esset retribuendum.
ipso melior, suisset necessario creandus Τ Ιmmo si aliquid creari p0stulabat, cur aliquid tantum ac non possibilia omnia
tiam continet, ut hoc tantum in praesenti dicam. Ergo etiam posita voluntate divina, qua mundi huius exsistentia decreta eSt, non idcirco Deus cogebatur ad hoe ut mundum aeternum saceret. 267. Absurdum secundo, Deum compelli ex ipsa sua natura ad hoc, ut mundum vellet ueternum. Nam Deus nec mundo eget, nec ulla re quacumque ad suum esse aut ad Suam persecti0nem; unde quoad rerum productionem est prorsus liber. Ergo non solum Deus natura sua non determinatur ad suam mundo aeternitatem participandam, sed etiam nullo modo determinatur ad mundi productionem. Diuitiaco by Corale
287쪽
Praeterea omnino repugnat mundum aetemum esse, ut infra videbimus. igitur repugnat Deum natura suu eompelli ad mundi productionem aeternum. surdum est enim quum quod maxime Deum natura sua compelli ad impossibile.
omnes qui retro fuerant philosophos mundi aeternitutem negas- se u). Plurimi quoque post Aristotelem idipsum sensere. Milonique generis humani universi constans sententia fuit, ut antiquissimae diversarum nationum et in veteri, et in novo Orbe traditiones testantur M.
269. Sublielmus argumenta praecipua, quibus errorem hunc Veteres philosophi suadere conabantur. Praecipua dixi: nam quaedam ex his totam vim suam nanciscuntur ex sulsa illa suppositione : nullum rem ex nihilo fieri posse; multa praetereusolvuntur iisdem principiis; plura tandem memorandii nmplius non sunt, ut quae in obsoletis circa corporum constitutionum doctrinis tota innituntur; quae tamen, ctiam his receptis doctrinis, a doctoribus scholasti eis lauditus eversa sunt. 270. Opp. I. Deus est ueternus: ergo mundus quoque ueternus sit oportet. Nam
poni esseetum. Sed Deus est caussa suiliciens mundi, eaque Persectissima. Ergo posita aeternitate divina, mundus quoque Relernus St. 271. Resp. Neg. primi argumenti consequentiam. Ad 1. Cone. ant. et nest. m. Dei enim actio non est transiens, Sed immanens, cum Deus Solo suae voluntatis nutu operetur. Essectus porro eius qui per voluntatem agit, Sequitur Se Undum intellectus determinationem, ipsiusque voluntatis imperium. Intellectus autem quemadmodum essectus naturam ne modum Omnem determinat, ita et tempus, quo sieri debeat, praefinit,
288쪽
eodemque pacto Voluntas utrumque imperat. Si igitur intellectus divinus disposuis, mundum fieri non acternum, et hoc voluntas imperavit. licet hie actus sit aeternus, munduS aeternus non erit, sed praesinitum a Deo initium habebit. -i 272. Ad 2 . Dist. mui. Si caussa ugat ex neeessitate naturae, eon .: si agat per liberae Voluntatis imperium, gubd.; ponitur cf-sceius secundum propositum ipSius voluntatis, eoue.; seeundum quod ipsa est, videlicet posita ipsa Voluntlite, nem. Contra i. min. Deus est enussu susIiciens mundi, agens per liberae voluntatis imperium, cons.;Bgens eX nuturae neressitute, nesto. Dist. eons. Posita Dei ueternitate mundus quoque ne iernus esse debet, si essectus divinae voluntatis poneretur posita ipsa voluntate, cono.; si poni debeat Secundum ipsius voluntatis propositum, ne99.275. Ob. II. Ex immutabilitate divina.
transit de potentia in actum. Sed Deus non potest mutari. Ergo non potest non Semper Dgere quod agit.
cit aut sucit semper idem. Sed Deus est semper in omnibus idem. Ergo aut numquam mundum secit nec unquam faciet, aut semper fecit ne semper laetet. 274. Resp. ad 1. Dist. mai. Agens quod non semper agit, i. e. in quo non est semper uetus quo aliquid saeit, mutatur, eone.; i. e. cuius esseclus non semper exsistit, nego. Etenim Dei actus idem est ac divina substantia, quae eadem manet semper, nec ullum in sc mutationem recipit ex eo, quod essectus quidam cxterni a Deo in tempore procedant. Ex hoc enim relatio dumtaxat extrinseca ipsi adquiritur.
Conc. min. et dist. eous. eodem pastio. 275. Ad 2. Dist. mai. Si quod manet semper idem ex ne-eessitate naturae operatur, aut per Betionem transeuntem, eone. ἰsi operatur intellectu et voluntate, nego. Conc. min. et dist. cons. Si Deus mundum eviceret ex necessitate naturae, aut per Beti nem transeuntem, cone.; si mundum esticit iuxta praefinitionem
intellectus per imperium voluntatis, nego. Vide dicta in prima dissiduitato 270, ud l. ). 276. Ob. III. Ex bonitate divina.
t.' Deus semper facit quod melius est. Sed melius est mundum eSSe ne Semper esse, quam non semper esse. Ergo Deus ab aeterno mundum secit. Diuitiaco by Corale
289쪽
2. . si munduὴ adiernus non est, Deus infinito tempore Dibi
sedit; id quod, bonitate eius attenta, inconveniens videtur. Nam si potuit Deus mundum aeternum sustere, at noluit, non est Summe bonus et invidia tangitur; si vero voluit at non potuit, limitatae virtutis est.
seeit '277. Resp. ad 1. Dist. mai. Deus semper facit quod melius est simpliciter, neg.; quod melius est Operi quod saeit, gubd., i. e. praesinit semper operi eum persectionis gradum qui sit maior aliis possibilibus, nego; providet operi media quae sunt aptiora ad attingendum eum persectionis gradum quem ipse praesinit, tran
Contrad. min. Esse semper melius est simpliciter, eo .; melius est mundo; subd., nempe hoc adderet mundo gradum persectionis maiorem, omitto: foret medium aptius ad attingendum eum persectionis gradum, quem ipsi Deus praefinivit, nesto. 278. Ad haec intelligenda sussiciet haec pauca animadvertere.
absolute, sed in eo gradu sinito ac determinato, quem libere Creator decrevit: mundique persectionem sitam esse in huius finis assecutione, ut in Theologia iusius declarabitur.
nium aptissimum, per mundi durationem cum tali initio, cuiusmodi revera mundus habuit.
e8Se, ea Praecise ratione qua esse Deum melius est, quam esse creaturam; quia aeternitas solius Dei attributum ost. Idcirco diei nequit melius esse mundo quod semper sit; repugnat enim mundum semper suisse, ut postea videbimus. Sed
set, quia persectionis gradum maiorem illi tribueret, non quia aptiorem saceret ad finem sibi praestitutum adsequendum.
nem illam persectionem, quam ipse communicare poteSt. 279. Ad 2. Deus infinito temporo nihil fecit: omitto. Nam ante mundi initium non fuit tempus reale, sed ideale dumtaxat tempus a nobis concipitur. Nego autem, in eo quod Deus perhoe tempus nihil fecerit, ullum ineonveniens suisse. Ad argumentum dico, Deum nee potuisse nec VoluiSse muta dum aeternum sacere, quia, ut mox videbimus, munduS neter- Diqiligod by Gooste
290쪽
nus repugnat. Sed hoc omisso, negari quoque potest conditionalis prima, nempe: si Deus potuit mundum aeternum sacere, at noluit, non fuit summe bonus, sed invidus. Deus enim ex bonitate sua nulla necessitate adstringitur ad hoc, utaliquid extra se faciat; multoque minus ut toto tempore faciat quo sacere poteSt. 280. Ad δ' Nego quacri semper posse: cur Deus mundum ante non secerit. Nam si quaeras: cur tuli tempore secerit, praesto erit responsio; quia sic divinus intellectus praefinivit, sic divinae placuit voluntati. Stulte autem ages et arroganter, Si quaeras adhue, cur intellectus divinus non praefinierit mundum ante creari, aut cur hoe divinae non placuerit voluntati. 28 l. Ob. IV. Tempus est sempiternum. Sed tempus nullum est sine rebus mutabilibus. Ergo res aliquae mutabiles ab aeterno suere. Prob. mutor. Qui negat tempus sempiternum esse, hoc ipsum assii mat. Nam qui hoc negat, assirmat tempus aliquando non fuisse, videlicet prius non fuisse, postea fuisse. Sed haec: aliquando, prius, postea quoddam tempus significant. Ergo erat tempus quando tempus non erat; id quod absonum est. lia Aristoteles ae post cum Proetus, et post utrumque Kantius. 282. Resp. Dist. mai. Τcmpus reale sempiternum eSt, ne9.; tempus ideale, transeat. Contradisi. min. Tempus reale nullum est Sine rebus mutabilibus, cone.; tempus ideale nullum est. videlicet concipi nequit, si nullas res mutabiles exsistere intelligamus, nesto.
sussicit enim ad tempus idcale concipiendum rerum mutabilium cogitata possibilitas, ut alibi dicetur. Haec eadem distinctio argumentum additum solvet. Quum enim dicimus: tempus aliquando non fuit, illud aliquando intelligi potest tam de tempore reali, quam de ideati, sed diversimode.
Si de tempore reali intelligitur, significat: non semper; Videlicet non semper successio rerum mutabilium fuit: SuecesSio haec initium habuit. Si vero de tempore ideati, significat noseoncipere tempus possibile antequam inciperet reale tempus. Idem dieas de illis prius et postea. Sic patet et Aristotelem et Proetum ei Κantium in mera voeisuequivoeatione ludere, et imaginationis Iudibrio decipi.
285. Cetera quae recentiores sophistae obiiciunt argumento, his soluiis facillime solves; sunt enim omnia ex veterum er roribus deprompta. Argumenta omnia veterum lase relata ac Dissilired by Cooste