장음표시 사용
291쪽
. De mundi aeterni repugnantia 284. Seholastici fide eliristiana edoeii mundi durationem initium habuisse, hac in re ab Aristotele penitus discessere, mundique aeternitatem, quod ad laetum pertinet, multoque magis quoad eius necessitatem, respuerunt. Quidam etiam negabant rorSus, Seu mundum, seu creatam quamlibet rem ab aeterno otuisse fieri. Sed alii non ita: ast ut Aristotelem aliquo modo rotegerent, contendebant mundi aeterni intrinsecam impossibi-itatem nullam esse, ideoque liberiali divinae relictum aiebant, ut mundum aeternum susteret Vel temporaneum. 285. Ad hos necessit S. Thomas, qui tamen quum amrmaret mundum non semper fuisse sola side teneri, et demonstrative prohari non posse e), ultro concessit rationes quae suo tempore ad hoc demonstrandum uiserebantur, probabilitatem ualere, licetu3quequaque non de necessitate concluderent d). Ad quam sententium serendam adduetus est S. Doetor Zelo praecipue chri-Stianae religionis, α ne sorte aliquis, sic ille, quod fidei est deo monstrare praesumens rationes non necessarias inducat, quae
praebeant materiam irridendi infidelibus existimantibus nos propter huiusmodi rationes credere quae fidei sunt . 0 . Ita loquebatur Aquinas eo tempore quo averroistarum impietas ehristianae fidei maxime minabatur; illuc semper spectans ut philosophorum plucita cum fide, qua fieri posset, amice congiliaret. Igitur qui mundi aeterni possibilitatem admittunt, S. Thoma sinminus duce, at certe lautore gloriantur. Sed oppositam sententiam, praeter Albertum magnum, S. Bonaventuram, aliosque magni nominis doctores, Ecclesiae Patres, quieumque de hae reo liquid scripsero, Basilius maxime et Augustinus, . ac recentioressero Omnes amplectuntur; a quibus minimo discedendum existimam IS. 286. PaoposiTio IV. Mundus ab aeterno tondilus intrinse repu9nat.
292쪽
I. Demonstratur nullii pliciter ex repugnantiu multitudinis inlinii ac O. 550). Si enim mundus semper fuisset, iusiuili v. gr. dies liodiernum diem praecessissent, aut certe infinita temporis intervallu periodo diurnae aequulia. uoc advorsarii nostri ultro conecdunt. Quo poSito, urguimus
dierum. Sed omnis multitudo uelu infinitui repugnat. Ergo. 287. Confirmatur urgumentum. Nam infinitum non modo essu nequit in multitudinc, quae sit simul actu, Sed neque in Sueecssione praetcrita; quamvis esse possit in Suecessione sutura. Eie nim infinitum in sucecssione sutura est infinitum dumtaxat inpotentia. nempe quoad possibilitatem inercinenti, in quit inlini tale nulla est repugnantia; sed infinitum in successione praelerita est infinitum quoad actum incrementi necepti. Revera t.' Omne insultum aut est inlinitum polentia, aut actu. Sed insinitum in successione praeterila profecto non est iusinitum potentia. Ergo est infinitum Belu. Ergo.
vetu exstitit, et eoilectionem ex parie obiecti completam estieti. Omuis autem huiusmodi multitudo est in aliqua specie mulli ludi uis, nempe in utiqua specie numeri. Numerus autem infinitus est infinitus actu. Ergo. 288. Confirmatur adhue repugnare multitudinem aetu infini- iam uliani suecessivum. Etenim t.' posito infinito successivo in successione praeterita, potest illico haberi infinitum simillianeum. Natu certe unoquoque die successionis illius poterat Deus unum spiritum, unamve auri v. gr. B tomum crebre, et Omnia in hool que tempus conservare. Spiritus autem vel utomi huiusmodi essent in praesenti multitudo infinita simul in .actu. Igitur si quod est infinitum in successione praeteriin, possibile est etia in inlinitum Simultaneum. 2.' Immo in suecessione praeteriin infinita repugnantia quae-
dum reperitur, quae in insinito Simul laneo non exstiit. Nuin tu omni successione Omne eonsequens necessario suum habet anteecdens. Repugnat ergo, in utiqua SueeeSSione pluraeSSe consequentia quum anteeedentia. Atqui in successione insi-ntia praeterita, plura essent consequentia quum antecedentis. Etenim omnes succussionis huius termini essent consequentes ulterum; quia nullus est terminus primus, qui sit unte edens et non e inscquens: ultimus vero terminuS PSSet ipse quoque con- Sequens, ut celeri, sed non esset nul ccedens, quia nullus ullus
293쪽
terminus ipsum subsequitur. Ergo revera in hae successione termini consequentes plures essent quum Brate edenteS.
289. Arguimus 2.' Si mundus semper fuisset, infiniit dies pertransissent, insinita dierum series laret exhausin. Sed infinitum nec pertransiri nec exhauriri potest. O. 549, I, ll.) Εrgo.
290. Confirmatur argumentum. 1.' Concipi nequit, quo pacto haec dierum series sicuti terminum habet a parte post, ita tei minum quoque non habeat a parte ante. a Nam, i tu Cardinalis α Τoleius, istud tempus et dies a Deo sueta sunt. Quomodo uu- tona potest comprehendi quod sint dies a Deo, et ordine fluunt, . et non cognosent ipse quom primo produxit u).2.' u Esto, prosequitur idem auctor, non possit assignari pris inum: non effugitur difficultas. Nam semper Verum est per-α transita esse infinita : dies inquam, et annos, et generationes a in sinitas, etsi non deiur primum b).5.' Mace unitas temporis, quam dicimus diem, percurrit tem pus durationis mundi. Nam toto hoc tempore suit dies post diem. Unde iterum sie possumus argumenturi. Transitus sit ab uno Extremo in alterum. Atqui tempus durationis mundi priueteritae proeuldubio transiit. Ergo in hoc tempore sunt duo extrema. Ergo hoc tempus sinitum est utrimque, proinde nullo modo aeternum.
29 l. Arguimus 5.' Si mundus semper fuisset, infinito sici ei quotidie additio. Nam dies praeteriit in hae hypothesi essetit' in- sint ii ; et tamen iis quotidie nil deretur dies. Repugnat autem,
pugnare insinitum uetu, quod ex una parie sinitum sit. Id ergo omne quod ex una parte limites habere cognoscitur, insinitatis est incapax. Ergo dierum praeterita sucecssio, quae certe Unum limitem bubet, infinitu esse nequit: 2.' Negari nequit, multitudinem dierum qui hodie praetcriti sunt, maiorem esse multitudine dierum qui ante Sex mille, puta, annos in praeteritorum numero computubuntur. Quum de multitudine ligitur, parum refert ex qua parte ipsi incrementum necesserit; sed certe multitudo prima maior est secunda. At multitudo quoque prima erat multitudo infinita. Ergo multitudo insuitu crescere potuit. 295. I andem arguimus 4.' Si mundus semper fuisset, haberemus infinitum infinito maius. Si enim mundus semper suiSSet,
294쪽
tuS esse non posSet; aliter clusi nodi duratio pereurri possciet exhauriri sint iis aedoptionibus; id quod cum insiniti natura repugnat O. 54 9, t. II.). Horum orgo annorum numerus insultus esset. Sed dies qui his annis continerentur, certe inulto plures essent; immo inlinitius plures. Ergo infinitum unum ab inlinito ultero in eodem genere multitudinis infinities superaretur. Ium. 1.' infinitum infinito maius esse non potest in eodeni genere, ut alibi ostendimus O. 549, III.). Ergo mundus non sein per fuit. 2.' Si mundus quot dies hubet, tot haberet annOS, proseolo Bnnorum mundi numerus maior esset, quam modo sit. Quomodo ergo poterit annorum liuiusmodi multitudo unquam esse in finita 294. II. Demonstratur propositio ex rerum cretilione. Cum iis enim agimus, qui nobiscum tuentur, Deum non modo mundi architectum et opificem esse, sed etiam rerum Omnium munda nurum muteriam ex nihilo eduxisse. Atqui esse creatum cum CSSe aeterno componi nequii. Etenim 1.' Creatio vere ponit extra Deum res creatus, quae ex se esse non habent, et ex nihilo educuntur. Haec autem pO- Silio passive considerata, ex rei natura momentum aliquod signat, quod a sequentibus mutationibus distinguitur. Atqui hoc momentum suapte natura est ipsum temporis initium. Num tempus nihil est aliud, quam mutationum series quacp0St creationem rebus creatis contingunt. Quum igitur ponunturres creatae, temporis initium ponitur. Sed tempus quod initium habet, aeternum esse non poteSl. Εrgo. 295. 2.' Dices: si mundus aetornus est, nullum instans uSSignari polusi, in quo primo a Deo dimanavit. α Sicut enim, in- quiunt, ita de aeternitatis. mundi adsertoribus S. Augustinus si pes ex ueternitute semper fuisset in pulvere, semper subesset vestigium quod a ealcante suetum nemo dubitaret; sic et mun-s dus Semper suit, semper exsistente qui secit a su). At qui hoe dicunt ercationis conceptum plane tollunt.
utilem diei non potest, si nullum instans assignari potest, in quo ponuntur, uti vel in allata similitudinc perspicies.
295쪽
conservationem. Num et creationi et conservationi hoc commune est, quod res a Deo dependeant secundum csse quod habent. in hoc vero crculio a conservatione dissert, quod creulio, praeter dependentiam hane, connotat insuper novitatem essendi; conservatio vero praecedentem rei exsistentium supponit 265, 4. ). Si itaque res sinitae numquam esse coeperunt, numquam habuerunt essendi novitatem ; ae proinde semper conserVatae fuerunt, numquam ereulae. Id quod prolaeto mente concipi non potest su). 296. COROLLARi A l .' Ex argumeniis modo allulis intelliges vim rationis illius, quam Patres perpetuo adhibent, praesertim contra Arianos: aeternualem solius Dei propriam esse. Nempe quiae reatura quaevis produci eget, et exsistentiam habet temporc mensurabilem; quae duo cum acternitute pugnant. Dei autem est et esse a se, et extra tempus eSSe, quia Prorsus immutabilis QSt.
aeterni probetur. Probatur videlicet iapia cx parte virtutis divinae, Sed ex parte mundi, et nominutiin ex duabus mundi proprietatihus omnino essentialibuS, quae sunt esse mulingentem et
mundum creare poterat, et ut, aeterno mundus possibilis fuerit, divina tamen virtus mundum aeternum creare non potuit; quia mundus aeternus possibilis non est.
haec quoque ab aeterno creari non potuit; quia creatio temporis initium importat, ne proinde exsistentiu cuiusvis rei creatae rerum aliarum saltem possibilium mutationibus mensurabilis est. Nullum autem mensurabile insinitum.
iluia ante creationem nullum erat reale tempus; Sed cum tem-p9re, quia temporis initium creatio posuit.
non aliter intelligere poterit, quum de tempore ideoli; nempe creationem reruntque vicissitudines ita ordinari potuisse, ut post hane creationem, et ante eas rerum vicissitudines quilo crentionem reipsa consequutae sunt, ullae insuper X ieissitudines possibiles contingerent.
οὶ u Ponere mundum a lernum esse, sive aeternaliter productum, ponendo res omni is ex nil illo producias, Omnino est contra veritalem ei ralitati m. . . Ei adeo Pontra ra-n lionem, ut nullum philosopliorum ituantuinciam tuo parvi intellectus crediderim la posuisse n. S. Donaventura. In II. ει ι. Dibl. l. I. ll.
296쪽
Unde sit rerum distinet io atque Ordo 297. Duo supersunt quaerenda: 1.' quis fuerit mundi, ac rerum quae in eo sunt opifex; 2.' quo modo et ordine mundi opifieiuna perlaetum sit. De sinc enim eius ne persectione distetur commodius in Theologia. Pnopost Tio l. Corporum mundanorum distinetis et ordo a
Videlicet materiae distributio in caelestes globos, ne terrae formatio, itemque mira illa rerum varietas quibus terra eXor-nBtur, non materiam, non casum fortuitum, sed eumdem qui materiam ex nihilo eduxit, Deum effectorem habet. Utrum vero immediate, aut mediate per alia agentia sibi subiecta, Deus hace perfecerit, modo non quaerimus. Est iterum haec propositio Pon tra Epicuraeos, eosque omnes qui male rine viribus essentialibus, vel casui sortuito mundi opineium attribuunt. 298. Probatur propositio t.' Deus cum sit intelligens, creare materiam non potuit, nisi in aliquem finem: operum autem Dei hic unus sinis esse potest, ut eius persectionem ne bonitatem manifestent. Sed iners atomorum massa, si talis permansisset cuiusmodi creata est, huic fini assequendo, saltem eo modo qui Deo dignus esset, par non erat. Oportuit ergo, ut ex line materia Variae res sormarentur, quae tum multiformi sua persectione, tum ordine quem inter se haberent, divinam perseetionem, quantum poterant, repraesentarent. 2.' Qui mundi opifieiuna perseeit, ostendit se absolutum dominum esse et materiae et spirituum. Nam materiam formavit pro uti voluit, ipsasque atomos suis legibus obligavit; spiri ius vero humanos corporibus intimo necessarioque nexu coniunxit. Sed nemo alius hoc paelo dominari poterat seu materiae, Seu spiritibus, nisi et materiae et spirituum creator. Ergo. d.' Si quid materia per se osticere poterat, sane vi sibi cssentiali hoc sedisset. Atqui vis materiae essentialis inepta erat prorsus ad mundi formation m. Nam vis essent inlis materiae est Disitired by Cooste
297쪽
Vis resistendi, quae per se non agit nisi uni eorpori aliivi eorpus admoventur. Sed nullum Porpus nil movere se potest alteri per se; quia nullum eorpus polesi se determinare ad motum. Ergo neque resistendi vis transire ad netum poterat sine primo aliquo motore, qui corpus esse non potest si92, 3.'). Sed praeterea nil mundi constitutionem requirebantur olli allionis, Pollaesionis, omnis piis vires, et calor, ei lux, et eleeirielias, et mi gne iismus. Atqui hac omnes vires resultant quidem ex vi resistendi, sed non ex illa sola, ni posita actione alterius, qui ponderabilem maioriam intra imponderabilem opportune distri huerit, ne motus Varios utriusque atomis impresserit. Hace autem distributio ei illo impulsus sapientissimam mentem pOSlulabunt; nam lolum, veluti in germine, suturum hunc ordinem conlinere debebant.
Preare eas non potuit, nisi aliquo modo dispositas, et vel in quiete vel in motu consillulas. Nesas autem existimare, primitivam illam dispositionem sine consilio, ac sine Summo Ponsilio, erent Orem eonstituisse, aut singulas atomos in quiete vel motu ineo-gilantem posuisse. Utrumque ergo ex intcntione alicuius finis en socii. Aiqui poterat atomos ita disponere, in iisque tales eiere motus, ut exinde vires diversae quas materia nunc possidet, resullarent, ne dein ex iis viribus per varias vicissitudines haec rorum universitas oriretur. Cur ego dicemus, creatorem atomiscam dispositionem eumque motum non dedisse
exposlulabant. Omnes enim quotquot sunt materiae inorganicae attributae vires, prorsus ineptae sunt ad plantas animantesque estingendas. Plantae enim v. gr. cx Seminibus vel ex aliis plantis Progerminant; semina autem in plantis solummodo elaborantur. Immo substantia omnis, sive vegetalis, Sive animalis, sive liquido, sive solida, intra ipsa vegetulia et animalia dumtaxat, ne mediis organis, non solis mechanicis aut chimicis viribus, conflatur. Eaedemque hae substantiae organicae extra organo, et ab influxu itae remotae, tantum abest ut plantas aut unimalia emeere possint, ut immo ad modum substantiarum mineralium crystallinas formas assumant, ac materiae inorganicae leges in omnibus sequantur. Sunt ergo in corporibus organicis vires naturales ad
sibi similia gignenda, sed nulla est vis huiusmodi in natura inor-guniea. Peculiaris illa molecularum distributio et coniunctio quam organirationem dicimus, nec per elii micaS attractiones, nee Per .
298쪽
cluetricitatem, nec per aliam huiusmodi vim quamcumque per- siet primo potuit. 299. Quod si essent in materia elementari virtutes illae plu-Sticae neSeio quae, quibus plantas et animantes primo formatas esse quidam somni uti sunt; cur hae vires non amplius Operantur' Cur numquam videre licuit equos aut homines e pulvere erumpenteS, nut plantas sine semine fruticantes Certe quum telluS eas corporum organi eorum species produxit, quae hodio dum in ea vigent, statum praesenti similem olit inuisse putanda est. Cur ergo quae prius tum soce unda parens fuit, modo Sterilis sueta ost Praesertim quum species illae atomorum, eX quarum corpora organica prodiere, in rerum natura adhuc Subsi
500. Sed de animalibus illud quoque notandum est: ea non Solum organico eOrpore constare, sed anima insuper simpliei et a corpore distincta; quae certe per atomorum eoncursum essici non potuit. sed infinitum creatoris ex nihilo virtutem poSlulabul. An ergo dicemus creatorem animas fecisse, corpora vero cuSui commisisse Τ50 l. Obi ieient fortasse, oriri hodiedum animalia aliter quam per generationem; V. gr. insecta quaedam ex putri, et ranaS post imbrem ex pulvere. Sed in primis aniles subullas recinunt, quum haec in praesenti obiiciunt. Nemo enim ignorat utramque Opinionem esse reiectam, ne Delum utrumque aliter modo ab omnibus explicari. Ast hoc omisso, cur cetera quoque animalia hoc pacto non amplius enaseuntur' Nonne omnia sic primo nata sunt
Cur ergo primitiva illa orius ratio in omnibus sere speciebus Vigere desiti'
502. Addam ei hoe : animalia quum primum ex terra emerSere, aut perseeta prodiisse dicuntur, cuiusmodi sunt modo animalia adulta, aut vero imperfecta, quemadmodum embrioneS, eatuli,
liuili, insanies. Si primum dicunt, rem dicunt plane incredibi-em et arbitrariam, immo omnibus quae experientia demonstrat. plane contrariam. Nihil enim videmus oriri perseelum. Quis nutum putet plus potuisse terram vita carentem, aut fortuitum m lecularum quarumdam concursum, quam modo possint animaliae quibus animalia generantur solummodo imperseetur Alterum ergo dicendum. At quomodo potuisset insans vo gr. diu vivere Sibi relictus ac solus, sine ullo subsidio, nutrimento, defensione ΤIgitur materia hiementaris eum omnibus suis virilius organicusorpora multoque magis animalia per se estingere non potuit. Dissilired by Cooste
299쪽
Ergo in hune sinum vis alia a materiae viribus diversa requirebatur. Hanc autem vim summo consilio ne divina sapientia operatam fuisse eius opera evidentissime munis Munt. Ergo.
De modo et ordine quo mundus est eonditus 505. Modum atque ordinem quo haec rerum universitas nSummo opifice eondila et persecta est, triplici mei hodo descr- minare possumus: deduetione ex prinoi piis unalyticis, traditione, observatione. Viam alteram persequi historici est; qui tertium inici unt peduliarem de terrae formatione statuere scientiam quam 9eologium dicunt; prima est philosophi propria. Fatendum tamen solam analysim coeaiecturas tantummodo praebere posse philosopho; quare ut aliquid certi definiatur, traditionis ac geologiae adiumenta accersere oportet. Nos breviter exponemus quid suppeditare videatur analysis, atque hoc deinde traditionis et geologiae testimonio confirmabimus. PnoposiTio II. Mundi constitutio mundanorumque eorporum molitio post creatam a Deo materiam ipsius materiae viribus eommissa fuisse videtur; ita tamen uι divinus Opilleae 1.' sapientissima atomorum materialium dispositione ac molione omnem futurarum vieissitudinum seriem determinaverit ac praeparaverit, et ad intentum linem Ordinaveriι; 2.' immediate operatus sit in plantarum et animantium, multoque magis in hominis formalione.
504. Duobus modis divinum mundi opificium perfici potuisse
manifestum est. Potuit enim Deus uno momento omnia essicere et perficere, materiam creans simul et secundum archetypas ideas sui mans. Potuit quoque materialibus atomis creatis iisque opportune dispositis ac molis, cetera quae naturalibus viribus scripolerant, iis os stetenda committere, ut variis modis attrahentibus sese primis rerum elementis aut repellentibus per successivas evolutiones ae motUS, primum caelestes orbes ne terrestris globus constituerentur, Be deinde in terra, et aer et mariu et montes, et si quae alia naturae viribus seri poterant, efficerentur; tum ipse pro Vario atmospherae Statu ac telluris temperio variis terram eonvestiret plantis, ac diversus animantium classes effingeret.
505. Primus essectionis modus manifeste possibilis est, nihil-
300쪽
que habet quod Deum dedeceat. Modi quoque alterius possibilitas non minus evidens est, si duo illa quae in propositione
praestituimus, in luto colloeentur. Ut enim paullo ante diximus, primitiva atomorum dispositio fortuita se non potuit 298, 4.'). Organteorum quoque corporum, ac maxime animalium, inorganteae materiae vires caussa suffieiens non sunt. 298, 5.' . Si igitur et primitiva atomorum dispositio et plantarum atque animantium formatio immediatae Dei operationi tribuantur, evidenter possibile est, cetera quae naturae viribus fieri poterant, voluisse Deum ut ab iis essecrentur. 506. Cum uterque modus possibilis sit Deoque eonveniens, utrum horum adhibuisse Deum existimemus' uete, ui dixi, nihil aliud rationi licet, quam probabilitates coniecturasque Secrer . Dico igitur. si a priori de re hac decernere volumus, probabilius esse, Deum naturalium virium ministerio, quoad eae poterant aliquid emcere, usum fuisse. Haec est enim divinae providentiae consueta agendi ratio, ae tum in corporeo mundo tum in spiritali, nec in naturali solum ordine, sed etiam in eo qui est supra naturum, perpetuo notata lex, ut quaecumque creatueres acceptis a creatore viribus agere in alicuius operiis exsequutione possunt, ea omnino illis ossicienda committantur; ne tum solum divinae polentiae immediata adsit actio, quum vel creata agentia nulla sunt, vel si quae sunt, viribus ad opus idoneis destituuntur. Milio exempla quae sunt infinita et obvia; ac noto
solum hune agendi modum, ut alibi dixi O. 288), divinam
sapientiam, bonitatem, potentiam multo magis eommendare quam si Deus omnia immediate ageret. Iam in rerum exordio putandum est, Deum usitatum si hi agendi modum servasse, cum praesertim tunc et providentiae suturae ordo inciperet, et ad mundi finem hic agendi modus maxime conduceret. Concludere igitur licet, divinum nrii sistem non omnia per se immediate porseeisse quae ad mundi molitionem pertinerent, sed ea quae ipse solus sacere poterat ipsum feei Sse, ea Vero ad quae virium creatarum operatio sussiciens erat, iisdem exsequenda destinasse.
507. Quod si hoc suit divini a uetoris consilium, profecto non
poterant omnia uno momento fieri. Nam creatae vires non agunt nisi in tempore, ac per multos solummodo variOSque motuS, Perque multas ne sue essivas vicissitudines, combinationes, pugnas, cataStrophes ad hune rerum Ordinem constituentium per- Venire poterant; etiamsi de solo inorgani eo regno loquamur. Ac Disitirco by Cooste