장음표시 사용
31쪽
ui ex dieiis in Logiea colligitur L. 407, 405). Extrinsede impossibile est id, ad quiad producendum proportionata caussa
65. Possibilitas intrinseca est absoluta, ne limites non habet, nisi contradictionem; sed extrinseca relatisa est: quod enim Unius caussae vires superat, alterius non superat: ila quod illi impossibile, huic possibile est. Certe omnia quae intrinsece possibilia sunt, extrinsecuin quoque possibili lutem habent, si infinita
Dei virtus spectetur. Si autem vis caussarum ereaturum, quaedam nulli caussae ereat ac possibilia sunt, quaedum vero aliis possibilia, aliis impossibilia, ut patet. Quae ab aliqua caussa creata seri possunt, physice possibilia dicuntur; quae a nulla possunt, physiee impossibilia: talis est v. gr. creatio ex nihilo. 64. Quum agitur de quibusdam actionibus ab homine ponendis, attendenda est etiam moralis possibilitas vel impossibilitas.
Moraliter possibile, ut iam in Logica L. 407, 5.' 655) statuimus, est id quod communibus hominum moribus non repugnat, impossibile quod repugnat. Radix autem moralis huius possibilitatis vel impossibilitatis hoc principio continetur: quod quum ad aliquid
agendum dissicultas praesertim magna superanda est, homo quamquam physica potentia agere possit, agere tamen non Solei, nisi bonum aliquod apprehendat, quod ipsum exstimulet ad agendum, et dissicultatis pondus sussicienter compenset. Quum igitur dissicultas est nulla, immo etiam quum ea levis est, Vel absolute vel saltem relative, atque insuper bonum ab aetione consequens, quantum satis est, ut sufficiens apprehenditur, tunc actio est moraliter possibilis; quia dici nequit in more esse hominum, ut in talibus adiunctis difficultatem non superciat. Quum autem distieultas est omnino magna, bonum autem vel exiguum est, vel parum apprehenditur, aetio est moraliter impossibilis; tune enim
communiter homines agere non solent.
65. Porro si quaeras, utrum possit in speeie determinari, quaenam sint censenda moraliter possibilia vel impossibilia, respondeo esse quaedam, in quibus exsequendis communiter moralis possibilitas vel impossibilitas habetur; sed non ita ut ex-eeptiones omnino desint, aut deesse possint. Nam primo dissicultatis gravitas magna ex parte ereseit Vel minuitur ex propensionibus, dispositionibus, opprehensionibus ei ceteris adiunctis
subiecti; potest igitur fieri, ut dissicultas allevi gravis, alteri levis
sit. et e eonverso. Deinde bonum alicui vel ei iam communiter sufficiens, alicui potest esse insuis ciens vel e contrario; ae t 3n- Diqiligod by Cooste
32쪽
dein difficultus etiam magna propter bonum etiam insusticiens,
lunmquam communiter non Superetur, phySice tamen superari poteSt.
terit cum certitudine determinari, utrum datae conditiones moralem impossibilitatem constituant vel secus. Si enim in iis conditionibus 1.' huminum propensiones, et cetern adiuneta, ex quibus dissicultatis gravitas relativa pendet, Sunt communiter eadem, et gravem dissicullutem communiter faciunt, et '.' si bona quae in iis conditionibus homines Sibi proponere possunt, communiter non 3pprehenduntur ut sussicientia; tune eerte communiter dis sicultus non superatur; adeoque moralis impossibilitas obtinebit. Exemplum vidimus, ubi de lestium veracitate aestimanda actum
est L. 628, 5.'; 652, Seq.). Quum vero de singulis agitur individuis, certitudo de morali possibilitate vel impossibilitate, in iisdem conditionibus, erit semper hypothetica L. 408, 5.'); nempe posito quod individuum
ei dissicultatem sentiat ut communiter Sentitur, et de bonis aestimet ut communiter aestimatur, utque illi Se gerat Ut communiter homines se gerere solent. Utrum autem hypothesis haec verisiectur, hoc sere semper intra probabilitatis limites Pontine
67. Pstopostrio II. Quod possibile est non esι omnino nihil. Etenim quod possibile est exsistentiam adquirere potest et esseu liquid physico: nihilum autem non potest exsiStentiam nequirere, nec unquam aliquid esse. Praeterea possibile concipitur per se, non per negationem realitatis; nihilum nutem ex opposito. Insuper res possibiles et eXSisienieS eodem conceptu repraesentantur; ut nihilum cum nulla re ex Si Stente communem conceptum habet. Tandem unum possibile ab alio disteri per se, et alterum ab altero saepe exeritur; nihilum vero a nihilo non dissert per Se, quditiquum restrictive aecipiatur 22), sed solum ratione di- ei Sisrum relilitatum, quarum negationes concipiantur; nihilum autem non gignitur proprie neque gignit. quia nihil est.
68. igitur quamquam possibilia physico nihil sint 54 habeni tamen suam realitatem obieetivam nique esse suum. Rc; -
33쪽
llias possibilium est enitias metaphystere ei abstractu, videlicet ipsa eorum intelligibilia constitutiva. Ilaec nutem entitas metaph3stea et abstracia quum concipitur, aetu est in statu logico sive identi, nimirum in intellectu, qui uelu illum apprehendit; nee vel utilitatem habere potest per se, sed vel est concreta in rebus, vel concepta in intellectu; ita ut si nullae res essent cintillus praeterea esset intellectus, realitus quoque illa amplius
69. Pstopostrio lil. Possibilia non sunt eu Aolum, quae in berie temporum resistentiam obtinent. Est eonira satulistas et uobbesium, qui in eo errani, quod intrinsecam possibili tutem cum extrinseca permiscelini, et praele-rca de summa rerum caussa pessime sentiunt.
gnantium non continet. Iam quis non videt inlinitu alia praeierea, quae exsistentiam in tempore nunciscuntur, repugnantium nullam eontinerer Quidquid enim cogites dato tempore exsistere, infinita alia illi similia in diversis temporis differentiis exsistere posse condi pies. Ita quidquid aeeidat uni individuo, quidquid agatur ab illo, aliis aceidere et ni, aliis agi vel eodem tempore vel diverso nullaienus repugnat. Idem dicito de rotalionibus, quas unum individuum ad alia habet.
eorporum certos nullos limites hahet ; igitur semper poterii concipi aliquid perseetius vel minus persectum iis quae sunt, reliquid maioris molis vel minoris. Figurarum item varietas, ut lude a numero laterum pendet, quemadmodum numerorum series, finem non hubet.
exsistentiam venire. Multa enim possibilia contradictoria suus, atque adeo contraria; adeoque Simul EXSistere non POSSUnt: V. gr. hoc momento possibile est Petrum scribere ei non Scribere, bene valere et aegrotare. Et tumen impossibile est, ut serit,ai hoc momento ne simul non seribat, utque bene valeat ne simul aegrotet. Si ergo scribit, si bene vulei, sane non transiit ad exsisteniluc si alum nec transibii unquam id quod cx aequo possibile erat, Petrus nempe hoc momento non scribens, Petrus hor
70. Pstopost Tio IV. Possibilia aeterna sunt. Possibilium realitas dumtuxat in intellectu aditialitatem sibi propriam nancisci potest 68J. igitur p si hi lium esse aeternum Diuitiam by Corale
34쪽
dici poterit si sit intellectus aeternus, qui possibilia Omnia semper cognoverit. Atqui intellectus diVinus et est aeternus, et omnia possibilia semper cognovit. Ergo possibilia in intellectu
divino aeternitatem habent. Sunt ergo aetern9.
De possibilitatis origine 7 l. Duue sunt de possibilitate intrinseca Sat graveS quaestiones. Prima unde ipsa possibilitas originem ducat; altera de illius realitatis, quae possibilium propria est 67), iundamento. Nunc
de prima. 72. PR0ΡosiTio V. Intrinseca possibilitas nec a rerum eXSistentia pendet, nee ab humano intellectu. Prima pars vix aliquam exigit declarationem. Quamquam enim mens humana a rebus exsistentibus possibilium notiones desumat, nihilominus ipsa possibilitas manifeste est ab exsistentia rerum independetis. Non enim ideo res potest esse quia est, Sed e contrario ideo est quia potest esse. Ut enim potentia uetum antecedit, itu capacitus exsistendi antecedit exsistentiam. Reverudiane rerum conceptus, antequam illae exSisterent, contradictionem includebant' Si ineludebant, numquam res illae potuissent ex Sistere, si non ineludebant, erat profecto possibilitas ante exsi- Stentiam. Ergo ab hac illa non dependet. Tandem multa sunt possibilio, quae adhuc non exsistunt, immo quae numquam exstitura sunt 69). Ergo.
75. Allera quoque pars, nisi perperum intelligatur, nullam patitur dillieultatem. Ne putes igitur heic negari quod paullo ante ussirmatum est 68); videlicet possibilia suam uetualitatem nuncisci non posse, nisi in intellectu; neque, quod in Logicae exordiis statuimus, esse ideas saetitias, quas intellectus sibi sormat, etiam ad arbitrium L. 22). Non haec dicimus, sed hoc
unum, videlicet ab intellectu minime pendere, ut quaedam ideae inter se habeant, quaedum non habeant repugnantium; ita ut illae in unum conceptum componi nequeant, hae vero POSSint. Hoc autem est plane manifestum: intellectus enim apprehendit
utique sociabilitatum vel repugnantium idearum L. bl), sed illum non sueti; haec enim pendet ab ipsius id eue conditione atque elementis. Unde etiam quum ad urbi trium ideus saetitias emugit intellectus, huic normae necessario subiicitur L. 24). .
35쪽
74. Pnopost Tio VI. Intrinseca possibilitas admittenda est, quo enee a potentia nec a voluntate Dei originem ut eat. Prima opinio a quibusdam seli0lasticis investia fuit, altera n Curiesio. illi cum intrinsceam possibilitatem hi, extrinseca non distinguerent, totam quae in rebus est exsistendi capacitatemn caussa repetebant, ita ut aliquid ex eo solum possibile dioerent, quia Deus illud producere poleSi. Cui testus vero cxistimavit, possibilitatem omnem et impossibilitatem libera Dei voluntate determinori; adeo ut aliquid pus Sibile sit, quia Deus sic voluit, impossibile futurum, si aliter voluisset. 7o. Restitatur prima opinio.
est: quia Deus illud producere poteAt, sane Unica ratio, qua uliquid impossibile est, haec esset: quin Deus illud elpicere non potest. Nimirum quaedam essent impossibilia, non quia divinaei Plionis terminus esse nequcuni, sed quin divina potentia nil illa se extendere nequit. Quod quidem absurdum est, et divinae omnipotentiae conceptum tollit.
absolute impossibile diei. Praescindendo enim iit, intrinseca roni radictione, nemo potest probare Deum n liquid facere non posse. duod si dicant, ea quae Deus sacere nequii, cognosci x Pontradietione quam includunt, inin ipsi concedunt esse aliquam intrinsecam impossibilitatem, sine ullo ad divinum potentiam respectu; adeoque conecdere debent independenter quoque ii divina potentia ea quae eonii ad teloria non sunt esse possibilia. 76. Resutatur opinio ultera.
quoque penderet quoad rerum cognitionem divinus intelle ius: cognitio enim supponit obieetum : ante poSSibilium uutem essentiarum constitutionem nullum erat obiectum intelligibile. Atqui plane repugnat divinum intelle tum quoad rerum cognitionemn voluntate pendere: nam potiuS volui lutis est, ut pendeat ut, intelloetu, quia nihil volitum quin praecognitum: et praeterea quin ad intellectum pertinet, ui voluntat in dirigut iuxta sapientiam. Ergo dici nequii, internam possit,ilitatem a divina voluntate pendere.
sutil, quia talia illa esse Deus non voluit. Si ergo Deus aliter voluisset, illa esseni p0ssibilia; nempe exsistendi haberent ea
36쪽
pacitatem, adeoque diyina virtute esset pussent. Atqui hoc plutierepugnat. Nam repugnat terminum divinae virtutis operantis esse nihilum absolutum; absurdum est enim Deum Operhiri, et Operando producere nihilum. Atqui si dicas Deum esseere posse quue possibilia modo non sunt, dicis terminum divinae virtutis operanti S eSSe pOSSe nihilum. Quae enim modo possibilia non sunt, elementis eonstant quae contradietionem includunt. Iam quae contradictoriti sunt Se mutuo destruunt, cum non possit alterum illorum exsistere, nisi altero excluso. Igitur si Deus vellet utrumque simul, nollet simul utrumque, adeoque nihil vellet. Fac v. gr. Deum velle
circulum quadratum. Quid vellet in hac hypothesi ' Vellet et 1
eulum non circulum, et quadratum non quadratum; nimirum nec circulum Vellet nec quadratum. 5.' Si Deus posset emeere, ut essent possibiliu quae modo intrinsece impossibilia sunt, posset aliquando emeere, ut non repugnaret amplius Deum non esse, aut Deum destrui, ac propterea Semetipsum anni hilare posset; ac generatim esticere ut aliquando non repugnaret idem simul esse et non eSSe. Quo semel posito, non modo eertitudo de Dei exsistentia ac potentia, sed omnis omnino certitudo ruit. Cum enim liberam Dei voluntatem nemo perscrutari Valeui, Sian per ambigendum esset, num
sorte veritati principii contradictionis aliqua derogalio laeta esset. Iam quid amplius ad scepticismum requiras l77. Psto posiTIO VII. . Intrinsecu possibilitus et impossibilisus eae
ipsis rerum essentiis emerstit. Nam possibilitas haec tota continetur sociabilitate id earum diversas entitates exhibentium. Cur autem quaedam ideae sociabiles exsistunt ' Prosecto quia enlitates quaS i pSae repraeSentant sunt id quod sunt; si enim aliter se haberent, possent insociabiles esse. Ergo interna possibilitas ct impossibilitas ex rerum essentiis dimanat. Ut exemplo utar, unde exsurgit possibilitas circuli aurei Τ Sane ex eo quod essentia circuli nihil habet quod excludat esse aureum. E contrario quid est quod
facit dirculi quadrati repugnantiam ' Nihil aliud quam hoc, quod
circulus est circulus, et quadratum eSt qUadr3tum. 78. CossoLLAni Α. l. Possibilitas intrinseca immutabilis est. Nam cum essenii ne sint immutabiles bl), ea ruta quoque relationes inter se immutabiles sint oportet. ium Est ueterna, quia nempe essentiae sunt aeternae 55 .
37쪽
nec ii libera crent oris Voluntate.
erementum acciperet, neeesse larei aliquam novam essentiam
exsurgere 77); id quod fieri nequii, cum essentiae sint aeternae. Ut vero deere mentum subiret, necesse esset ut aliqua essentia mutaretur, id quod pariter impossibile est 50, bl).79. Obiiciunt l. a) Possibile est quod potest exsistere. Sed nihil potest exsistere, nisi per divinam polentiam. Ergo nihil est possibile, nisi per divinam polentiam.
Revera b) si fingas Deum omnipotentem non esse, lollitur Omnis possibilitas. Ergo. Resp. nil l. Cone. mai., et dist. min. Quatenus divina potentia est radix possibilitatis extrinsecae, cone. ; intrinsecae, nego. Dist. cons. Nihil est possibile nisi per divinam potentiam possibilitate nimirum extrinseda, cone. ; intrinseca, nego. Atl 2. Dist. Τollitur possibilitas extrinseca, eone.; intrinseco,
Insi. Tollitur quoque p0ssibilitas intrinseed, si singas Deum
Besp. Dist. Tollitur quia essentia divinu sundamentum est Omnis intelligibilitatis, adeoque et intrinsecae possibilitatis, ut mox videbimus, cons.; quia tale 'pilamcntum cSt Omnipotentia, nego. 80. Ob. I l. a) Voluntas omnipotens potest omnia lacere. Ergo potest etiam sacere, ut impossibilia sini possibilia. bin Secus omnipotentia limitibus coarctaretur. e) Ut statuatur quid Deus possit sacere, quid non possit, totam divinae polentiae amplitudinem perspeetam liubere oporte- rei. Sed haec infinite superat mentis humanae captum. Ergo. Resp. Ad 1. Dist. Potest omnia lacere quae potest velle, et quae 90SSuni fieri, cone. : quae non poteSt Velle, et quae non POSSunt seri, ne9. et ne9., con8.'U 76, 2.'). Ad 2.'' Nego. Impossibile enim non cst aliquid, sed plane nihil. Nullis autem limitibus circumscribitur dixina potentia, quum dicimus ipsam non posse saec re nihilum; quiu non nihilum, sedens actionis terminus esse potest. Potentia porro divina se extendit ad omnia, quae eniis rationem habent, et in hoc nullis limilibus continetur Ad 5. Dist. Si positive et singillatim id stutuendum esset, 'One.; Si negative et universim, nego. Eodem modo dist. min. An opus est ut immensurubilena potentium mensuremus, ad hoc
38쪽
ut statuamus universim Deum sacere non posse quod prorsus nihil est 81. Insi. Si ita est, voluntas Dei ah intrinseeu possibili in se
dependens est. Sed hoc dicere nefas. Deus enim nequit esse dependens a norma sibi extrinseca. Res p. Dist. mai. Tamquam a norma Sibi intrinseca, eonP.; eX-trinseca si hi, nego. Contradisi. min. , et cone. rat. add. Omnis possibilitas fundatur in divina essentia, prouti ab intellectu divino comprehenditur, uti mox declarabimus. Non est ergo nor
Unde sit possibilium intelligibilitus
82. Quaeritur nunc unde possibilia, quae aeternae cognitionis terminus exsistunt 70), aeternam suam habeant intelligibilitatem : videlidet utrum in hoe ipso quod metaphysicam quamdam atque intelligibilem realitatem habent 68), sint a Deo independentia, an secus. Quaestioni solis facit sequens PstoposiTio VIII. Omnis possibilium intelligibilitas a divina essentia dependet, quatenus divini intellectus obieesum est. 85. Duo praemittenda ad assertionis intelligentiam.
ceptum ab alio, aut plures coneeptus componendo, nut aliud ex alio concludendo: Dei enim eognitio nec successiva eSt nec Per suetibilis. Cognostit igitur possibilia per simplicem intelligentium, qua rerum Omnium essentias perseelissime comprehendit. Deus enim, qui rerum essentias comprehensive intelligit L. 48), cognoscit quaestumque iis accidere possunt, omnes videlicet persectionis gradus, omnes determinationes ac relationes, quurum uni quaeque essentia capaX est. His autem omnia possibilia oon
Deus, elurissime explicat S. Thomas a), inquiens: α Deus es- η sentium suam persest te POgnoscit: Unde cognoseit eam Se Un- η dum omnem modum, quo cognoseihilis est. Pol est autem eo- η gnosci non solum feeundum quod in sc est, sed secundum η quod est participabilis secundum aliquem modum simili iudi-
u Summa triol. l. p. q. XV. a. Il. Cf. quoque in ea tum l. p. q. xl V. R. xl.
39쪽
n ni S a crenturi S. Unuquaeque autem creetitura bubei proprium, speetem i. e. notas intelligibiles quibus exhibetur eius es.. sentia) secundum quod aliquo modo participat divinae essenis sine similitudinem. Sie igitur in quantum Deus cognoscit suam, essentiam, ul Sie imitabilem n tali ereaturo, cognoscit eam ut η propriam rationem i. e. essentiam intelligibilem ), et ideam η si. e. exemplar) huius creaturae; et similiter de aliis . . Itas. Doeior. Et hae e Xemplares rerum omnium ideae sunt universalia illa Platonis L. 555ὶ extra res posita, non in statu reali sed intelligibili, quae sublimioribus omnibus intelligentiis mirifieo semper plastiterunt. Divina igitur essentia variis innumerisque modis imitabilis pererenturos divino intelleolui, eam perfecte comprehendenti, Omnes rerum essentias in intelligibili statu proponit et explicat. In his putem idcis divinus intellestius omnia possibilia cognoscii sa).84. Probatur propoSilio.
essenii pe perseetionem in sua esSentia perlaetissima certe prae- continet. Cum ergo Seipsum perseele cognOScat, cognOSeere quoque doliel omnes modos secundum quos eius essentia infinita per finitas quascumque essentius imitabilis est. Ergo essentiae
omnes sinitae intelligibilitatem habent respectu Dei ex divina essentia prouli haec intelluetui obiicitur.
mei'phSstea et ubstraeta noluulitatem habere nequit, nisi vel phys istam in rebus exsistentibus, vel logicam in intellectu 684. Adtualitatem porro logieum liubere non potest, nisi prius aliquomodo physicam actualitatem habeat. Etenim logicam actualitatem habere nequii, nisi in intellectu. Sed intellectus supponit obie-itum; non enim sucit id quod intelligit, sed reperit ac deprehendit. Porro intellectus realitatem metaphysicam et absi raelam in seipsa deprehendere nequit, quia haec in se ipsa actualitatem non habet. Ergo oportet ut illam reperi ut in aliqua re physica, in qua sit taliquo modo, et physicum uel ualitatem habeat. Igitur omnis reulitas metophysica et obstracia, antequam Betualis aio in logi eam in intellectu uti quo Sorliatur, aliquum essentiam realem, tamquam sui landumentum, supponit. Possibilia uuiemadi inlisalem logistum aeternam in divino hubent intellectu 70).
u. IIaec illiue de Divitia scientia imo loco alligimus, melius intelligentur a ivronibus. ἔuum in Theologia sustus pertractabuntur.
40쪽
Ergo eorum intelligibilitas ab aliqua physica essentiu eaque aeternu procedat neeesse e St. Talis autem essentia nulla esl, praeter divinam. Ergo. 5 ' Ex absurdo. Si enim possibilium intelligibilitas a Deo esset independens, divinus intellectus, quum illa cognoscis, perficeretur, et quasi complementum acciperet u reuli tute sibi extranea, immutabili, aeterna ct quae ab ipso nullo modo dependei; quaeque, quod magis mirandum, nullam habet uctuali tutem. Quae quidem omnia plane ubSOna Sunt. 85. Coneludam puleherrimis hisce Lussit verbis, quae hae de re disputantibus semper Oh oculos esso debent. α Omnia possis bilia continentur in essentia divina, tamquam in originali rus dice, et quasi in Gemplari virtuali et radicati; in supientiu tamquam in Gemplari formuli, in quo etiam exsistunt obies clive modo perseetissimo et illustrissimo; magis enim ibi sui. gent, quam in suis nuturis e realis; in potentia , tum tuum ius caussa essectrice u). Animadverte igitur diverso plane modo possibilia esse in eS- .sentia divina et in intelleetu. In essentia non sunt tamquam in exemplari sormali; secus divina essent in rerum omnium formas
in se vere praeserret, eSSetque v. gr. vere animal, Vere arbor
id quod horribile cogitutu est, et Deum monstrum sucit. Surit ergo possibilia in divina essentia tum tuum in exemplari virtuali et radicatri, quia divina essentia simplicissima et perseelissimuimitabilis est pluribus modis, , licet imperfectis et uli eius persectione toto genere diversis; hi autem diversi imitationis modi
essentias possibiles constituunt. Sunt vero essen line istaς possi-hiles tamquam in exemplari formuli, in divino solum intellectu, quatenus divinus intellectus diversos istos imitationis modos eo-gnoscit; nam ex hac cognitione fit ut intelligibiles rerum essentiae, quatenus divinae cognitionis termini exsistunt, archetypus rerum ideas conStituant. 86. COROLLAnth. l. In absurda hypothesi Dei non exsistentis
nihil esset possibile, quia nihil intelligibile esset. Sed nihil ex
aequo esset impossibile. Nam contradictio est inter ens et non-EnS. Sublatis autem omnibus intelligibilibus, ens nullum ess t inlelligibile, adeoque non-ens nullum haberet Oppositum. 2. ' Omnis necessitas, immutabilitas et aeternitus, quum rerum possibilitas praeseseri, a necessitate, immutabili tule et Beternitate divinae essentiae promanni.