장음표시 사용
41쪽
5. ' Esse obieetivum possibilium, si haec speeientur respeeiu humani intellectus, in ipsis rebus exsistentibus earumque proprietatibus flandamentum immediate habet sil). Sed quoniam
res omnes ex quibus possibilium cognitionem neeipimus sunt quaedam divinae essentiae assimilationes et imitationes 85, 2.V), hinc mediate et remote esse obiectivum possibilium, etiam quoad nos, in divina essentia sundamentum habet. 4. Noster intellectus quum res sive exsistentes sive possibiles apprehendit, ideas Dei archel Spas contemplatur; non quidem in Seipsis, nec per radios, ut ita dieam, directos, sed per radios reflexos; nempe in rebus creatis, quae summi opificis ideas in Se reserunt, quantum nempe exemplar persectissimum ex iis quae iuxta illud laeta sunt ulcumque cognosci P0lest.
87. Ob. I. De possibilitate cogitare possumus omnino praesuin dentes ab essentia et intelleelu divino. Ergo illa non pendet vi, essentia et intellectu divino. Resp. Dist. ant. Si de possibili late cogitemus, ei non de eiusdem
Dutura, cone.; Si Simul cogitemus de eiusdem natura, nego. Etiamsi duo Sint arctissime connexa, possumus tamen de uno absolute cogitare, quin de altero cogitemus; ut quum V. gr. de Statua cogitamus ignorantes seulptorem, aut de creaturis, quin de creaiore cogitemus. Hoc autem solum ostendit alterum connexorum Posse aliter cognosci quam per relationem, quum habet ad alterum ; non Vero alterum cum Bltero conneXum non eSSe, nuteiusmodi eonnexionem, rati inando Sullem, cognoSci non pOSSe.
Talia sunt possibilia, quae a nobis cognoscuntur non in ideis Deinrehetypis, sed in rebus exsistentibus: et nihilominus eorum intelligibillius a divina essentia ultimalo dimanare ratiocinando deprehenditur. Unde dist. cons. Possibilitas non pendet ab essentia et intellectu divino, in se et ulli malo, nego; quoad cognitionem n0Stram, gubd.; immediate, cone.; mediale, nego 86, 3.').88. Ob. II. In hae sententia a) essentiu divina contineret essentias omnes, vel saltem M res omnes, quum sunt exsistentes,c divina educerentur essentia. Nam quum res fiunt exsistentes,
42쪽
possibilia ipsa exsistentiam aequirunt: possibiliu utilem sunt in divina essentia. Iam haec Omnia absurda sunt. Ergo. Resp. ad i. Dιμι. Realiter, ne9.; tamquam eXemplar, subd.; tanquam exemplar vir mule et radicule, eone; formale, ue9ο. Formale enim rerum exemplar continetur idcis divini intellectus; nec proiecto iis continetur secundum realitatem, ut ita dicam, subiectivam idearum ipsarum, quae realitus idem est ae divinuessentia, sed secundum terminum quem ideae repraesentant 85). Ad 2. Dist. Quatenus creantur in similitudinem divinae essentiae cognitae ab intellectu, ut est imitabilis extra Se, cone.; quatenus aliquid rerum ex divina ipsa essentia educeretur, ne9O. Ad rat. add. Dist. mai. Hoc sensu quod res sunt ad instar
p0ssibilium, eone.; quod possibilitas ipsa sit quasi materia ex
89. Ob. III. Saltem ex hac sententia haec duo conSequuntur : α) Deum cognoscere per abstractionem: b) esse in Deo plures ideas. Sed primum Dei persectioni, alterum Simplicitati
Resp. ad 1. Nego. Non enim per abstractionem rationum diversarum ab essentia sua Deus possibilia cognoscit, sed peressentiae suae perlaetissimam comprehensionem, qua fit ut non Solum eam cognoscat ut est in se, sed etiam secundum quod
participabilis est per plures ac diversas sui similitudines 85, 2.'). Ad 2. Dist. mui. Plures ideas, nempe plures perceptiones
et modificationes, ne9.; nempe plures terminos unius ae Simplicissimae cognitionis, cone. Et contrad. min. Num vnn ue Simplicissima cognitione, quae realiter est ipsa essentia divina, Deus et se et possibilium omnium rationes cognoScit.
90. Ob. IV. Intelligibilitas rerum non promanat n cognitione. Ergo possibilia non pendent a divino intellectu. Resp. Dist. anι. Intelligibilitas divinae essentiae, cone.; intelligibilitas possibilium, subd.; respectu Dei, cone.; reSpeetu mentium sinitarum, Subd.; proXime, cone.; remote, ne90. Men S enim divina constituit intellectione sua in statu ideati exempluria rerum formalia; haec autem nobis intelligibilia sunt in rebus crealis ad eorum exemplarium similitudinem 86, 5.'). Dist. cons. Possibilia non pendent ab essentia divina, ut est obiectum intellectus; nempe quatenus in essentia virtualiter con
43쪽
De unitatis cone plus i. Agendum nunc de communibus cutis assuetionibus, qua videli stet enli per se ac proprie eonVeniunt, non ita tamen ut ex rei natura ah ipso distinguantur. Sunt enim in re ipsum ens. sed sui, diverso respectu a ratione Ponsideratum. Hae autem affectiones sunt tres: unitas, veritas, bonitas. Et quoniam oppositorum eadem est scientia, de oppositis quoque notionibus erit dicendum, quae sunt multitudo, falsitas, malum. Primo de uni
92. Unum desinitur: quod est indivisum in se. Quare unitas neque est aliquid ah ente distinetum, neque aliquid positivi addit enti, sed solummodo nolat negationem divisionis in ipsomet
enle : quum enim divisio in ente concipitur, unius entis eonee- plus lollitur, eique succedit notio opposita multitudinis. Non tamen sola negalio divisionis unitatem laeti, sed ratio entis indivi SB.' 95. Quidam opinati sunt in conceptu unitatis includi praeterea divisionem seu distinetionem a quolibet alio, censueruntque unum definiendum esse: quod est indivisum in se et divisum a quolibet alio. Verum in primis non est hoc ita intelligendum ut unitatis o neepius realem ab ullis entilius exsistentibus dis- linei lonem ineludat. Etenim eum haec realis distinctio multitudinem supponat, iam eoneeptus unitatis a multitudine penderet; id quod diei nequit; potius enim multitudinis ponoeptus unitatis
conceptum supponit, ut infra dicemus, ne sutis per se patet. Deinde antequam mundus esset, Deus erat perseele unus, ei persecte unus esset etiamsi cunetii in interitum ruerent. Ergo
unitas realem ab aliis entibus distinetionem non ineludit, sed Solummodo per accidens haec illi eonvenit. Quod si divisio ab aliis intelligatur per modum negationis, ut
omne quod unum est, non sit aliud neque exsistens neque possibile, hoc sterie omni enii eonvenit; nullum enim ens potest esse aliud a se; nihilominus neque hoe unitatis coneeptu continetur, sed potius ab unitalis eon eptu necessario eonsequitur. Diuitigod by Cooste
44쪽
igitur unum est quod est indivisum in se: si addas divisum ab aliis, alium habebis coneeptum, nempe unum eae multis, unum in determinatum, qui conceptus Voce aliquid exprimitur. 94. Propria haec unius ratio valde disseri ab alia huius uneis significatione quam intendimus quando unum vocamus quod unicum est, ut quum dicimus unum Deum unamve Eeclesiam. Est porro unicum quod ita est unum, ut in aliqua ratione cum nullo alio similitudinem haberii. Unde unicitas est negatio eon-8Ortis in aliquo stenere, neque eSt, ut patet, communis entis asseel io. 95. Indixisio entis in se unitatem eonstituit transcendentu-lem, quae et omnem unitatis rationem sub se complectitur, et omni prorsus enti convenit: quae tamen diversos habet gradus, prouti magis minusve ens divisionem a se arcet.
qua unitate ea distinguuntur entia, quae non modo nolia divisa non sunt, sed nec dividi in plures partes possunt. Huiusmodi sunt enita simplieia, ut est animae humanae substantia, actus item assirmandi, eligendi eι similes. In hos porro actus dum rese-ciimus, unitatis huius notionem adipiscimur.
iunctione plurium, quae ad unum compositum constituendum natura ipsa ordinantur. Tolia sunt V. gr. eorpora omnia.
sice inter se non copulanlur, nec ad talem unitionem natura ordinantur, habent tamen ordinem uliquem nexumque inter se. Huiusmodi unitas est V. gr. in domo, vestimento, horologio et
quum plura entia, nulla physica unitione nulloque inter Se ordine coniuncta, solummodo Pontigua sunt, quia temere congesta. Sic unus est lapidum neerVus. 96. Unitas porro indivisibilitatis atque compositionis facit ensunum per se; unitas vero artificialis et aggregationis unum peraecidens. Unum per se dicitur ens simpliciter, unum per Beci deris ens secundum quid; magis enim est entium multitudo, quam enS. 97. Haec sussi iunt, ut demongi rari possit unumquodque ense83e unum. Nam unumquodque ens vel est simplex vel composilum. Si est simplex, non modo est indivisum sed etiam indit isthi te 95, t.' . Si est eompositum, hoc ipso indivisum est; si
45쪽
enim sit divisum, non erit amplius compositum, non erit amplius ens ullo modo, sed entia.
De conceptu multitudinis 98. Multa sunt quae in aliquo enlitatis genere divisionem habent: unde multitudo est entium divisio. Quae divisio non hoc
modo est intelligenda, quod multa sint ea dumtnxat, quae Separata sunt et nullo inter se nexu coniuncta, Sed ita sane quod multa sint ea quorum unum non est oliud. Sic v. gr. partes quae lolum constituunt coniunctae sunt et simul cohaerent, et nihilominus sunt multae puries, quia una pars non Si altera.
99 duaeri potest et attentione digna quaestio est, quid
priUS mens cognoscat, uia unitatem, via vero multitudinem. Nam
certe multitudo ex unitatibus consilit, sed contra divisio ante divisionis privationem cognosci debet. Cum igitur unitas divisionis privatione contineatur, et multitudo divisione constet, multitudo unie unitatem cognosci debere videtur.' Respondendum cum S. Thoma, natura Sua et in Ordine realitatis prius esse unum quam multa, et indivisionem divisione; sed secundum apprehensionem nostram divisionis quidem conceptum antecedere conceptus indivisionis et unitatis; unitatem nihilominus cognosci ante multitudinem. α Oportet, ita ipse, quod divisio sit prius unitate, non simplieiter, Sed seeundum rutiο-s nem nostrae apprehensionis. Apprehendimus enim simplicia η per eomposita. Unde desinimus punctum, cuius para non rat, . vel principium lineae. Sed multitudo, etiam secundum ratio- η nem, consequenter se habet ad unum: quia divisa non intelli- η sinu is habere rationem multitudinis, nisi per hoc quod utrique a divisorum attribuimus unitatem : unde unum ponitur in desis nitione multitudinis, non autem multitudo in desinitione unius , Sed divisio cadit in intellectu ex ipsa negatione erilis, ita quod A primo cadit in intellectu ens, Secundo quod hoc eris non esta illud ens, et sic secundo apprehendimus divisionem, tertio η unum, quarto multitudinem . sa).' 100 Ilaec nunc facile intelliges. t.' Eadem res potest esse Secundum aliquam rationem una,
46쪽
seeundum ullum multu. Siu speetula rei essentia, huce est unu; speetalis partibus essentialibus vel integralibus, sunt multa. Item lue universale unum est nctu, multa in potentia ete. 2.' Quod est unum per Se , est unum simpliciter 96), ei potest esse multu secundum quid; ut homo qui est unus essentia. ei multa secundum partes essentiae vel secundum polentias. Quod vero est unum per accidens, est multu simpliciter et unum secundum quid; ut familia quae simpliciter est multitudo, connexione Vero morali multorum una CSi.
O.' Iline intelligitur quomodo ens dividi dicatur in unum ei inulla. Nempe, ut docet S. Th0mas a), quasi per unum simpliciter, et multa seeundum quid. I tu igitur ens dividitur in unum et multa, ut unius nomine intelligatur quod est vere unum, adeoque ens simpliciter 96), et nomine inultorum quae
Suni unum per uecidens, adeoque ens semundum quid. Nam quulenus mulla sunt mulla et nullo modo unum, non sunt ens sedentia, adeoque sub ente eontineri non possunt. Patet itaque divisionem entis in unum et multa recidere in divisionem ipsius 'niis in unum per se, et unum per aeuidens. Idcirco divisio illa non officit, quominus Omne ens unum Sit uno modo vel ultero. 4.' Intelligitur citam quomodo unum et multa opponantur.
α) Ratio unius simpliciter et unius secundum quid Opponuntur tamquam persectum et imperseetum. Quod enim est unum secundum quid, est imperseetum in ratione unitatis 96, 95 ). b) Unum simpliciter et multu simpliciter opponuntur ad n O- dum privationis, ut indivisum diviso. Idem dicendum de uno secundum quid, et de multis Secundum quid.
Itil. Quum mens multitudinem percipit et in unum colligit, ideam numeri est Ormat; numerus enim est collectio unitutum. Elementa porro quibus numeri iden constut haec tria sunt: .' unitus; nam unitatum aggregatio intelligi nequii, nisi i seu praeeedui unitalis: 2.' divisio; etenim en solum quae aliquomodo divisu sunt ab invicem, multa sunt 98): 5.' similitudo aliqua seu unitus loqica L. 545,327) multorum, vel secundum
sui Sum. Th. p. l. q. X l. art. l. ad 2. .
47쪽
aliquam rationem determinatam, vel saliena seeundum indeserminatam entis rationem; sine hac enim similitudine unitates non possent in unum colligi. Quum similitudo determinata consideratur, numerus appellari solet coneretus, ui duo homines, tres equi: quum indeterminata est Similitudo, nempe quum plura
considerantur sub transcendenti notione entis et rei, numerus abstractus nuncupatur. ε
' 102. Quum igitur collective percipimus unum et alterum, sed unum quoad aliquid alteri simile, haec collectiva perceptio ideam praebet numeri duo. Hoc pacio tria et quatuor simul percipimus, si vis menti suppetat ad haec plura simul et distincte eomplectenda. Quum vis haec deficit deficit autem ut plurimum ubi ad quinque vel sex perventum fuerit) multitudinem
in numeros iam notus dividimus, et ex horum additione altiores numeros concipimus conceptosque signis commendamus. Sine signis enim nec valde numerando progredi, nec numerorum re
lationes cognoscere liceret. Hoc pacto V. gr. quinque concipimus ut quatuor plus unum, sex ut quinque plus unum, et ita de eeteris su). l05. Ex his deduces t.' Numerum esse in rebus tamquam in sui landamento, nempe quatenus res sunt numerabiles. Res enim sunt numerabiles, quatenus altera ab altera distinguitur, et altera ulteri similis est: quae quidem duo res ex se habent. Sed illa unitas collectionis qua numeri eoneeptus absolvitur extrinseca est rebus, et a mente prodit, quum plura collectimet sub similitudine quam prae se serunt pereipit.
do sensus quae plura sunt perei pere possit, nequit tamen ideis unitatis, distinctionis, similitudinis insormari; est enim illarum plane inc3 pax.
gnoscitur, contineri simultunea vel successiva 98) pereeptione plurium, eorumque comparZtione et commensuratione eum idea qua id exprimitur in quo singula conveniunt inter se. Hi ne numerus definitur quoque: multitudo men8urata per unum, ac proinde: multitudo determinata. Unum hoc est illa entis ratio,
in qua res numeristae eon Veniunt.
numeri est, addere aliquid unitatis transeendenialis eoneeplui;
48쪽
nempe quod sit unitas in genere quantitatis. Cuius peculiaris unitatis ratio in hoc esse videtur, quod ens indivisum, adeoque unum, Sit praeterea pars extensionis vel physicae vel logicae L. t , 45,2.'), quae per analogiam extensio appellatur.
ex divisione quantitatis continuae, quae est extensio physica, proprie vocari quantitatem discretam divisam); numerum vero qui resultat ex unitatibus quae sint partes subiectivae totius logici L. 45, 2. '), ita appellari solum unalogiee; numerum tandem abstractum 10 l) quantitatem diei adhuc magis improprie:
proprie esse numerum transcendentem. Nota tamen veteres transcendentem appellasse numerum omnem qui quantitas proprie dicta non esset.
quam unitatem multitudo est, sub aliquo numero contineri.
Quoluplex sit unitus in rebus I 04. Statuendum in primis aliam esse unitatem quae convenit rebus ex se et ante omnem intellectus Operationem. aliam quae iisdem tribuitur, ut quibusdam intellectus operationibus subsunt. Illa realis unitas est, haec rasionis, quae universalium Propria est, nec extra mentem invenitur in rebus, sed fit a ratione per cognitionem abstractivam et comparativam, ut in Logiea deelaravimus L. 558J, ae definiri potest: unitas conceptus repraesentantis naturam plurium. Adverte porro unitatem hanc esse et diei unitatem rationis comparate ad res quibus est extrinseca; sed si speeletur ipse conceptus in se, habet ipse unitatem sibi intrinseeam ac realein, Ut patet. 105. Unitas realis iterum vel est unitas in genere quantitatis, unitas nempe mathematica, de qua paullo ante dictum est l05, 4.' , vel transeendens, et omnibus rebus conveniens. Et haec est alia individualis, alia formalis. Utrum aut quomodo hac disserant inter se mox videbimus. t.' Unitas individualis, quae et ps sica et numerica latioresultum sensu oppellari solet, est in hoc, quod individuum secundum cum entis rationem qua unum dicitur, non sit communicabile multis, tum quum inferioribus L. 55). Unde individuum definitur: id quod in plura talis, qua te
49쪽
ipsum est, dividi nequit. Per hoc individui unitas universalium
unitati opponitur: natura cnim universalis communicabilis est pluribus. et dividitur in plura, quae talia sunt qualis est ipsa. V. gr. hic conseptus homo, est multis hominibus communis, in quorum singulis tota hominis ratio reperitur: non ita individuum, quod potest utique dividi in partes essentiales uiat intcgrdies, non Vero in partes subiectivas. 2.' Unitas sui malis seu essentialis est indivisio ipsius essentiae, nempe in plures essentius. Praedieatu enim essentialia rei deici minatae, hoc ipso quod illius rei essentiam constituunt.
unam Ponstituunt essentiam non plures. Sic essentia hominis V. gr. OX Sui S eon StilutiVis una reSullat, non plures.' 106. PnoposiTio I. Omne ens quod Paesistit vel eaesistere po-ιe8t, est singulare.
Hoc est iam demonstratum in Logica, ubi universalia separata et universalia a parte rei reiecimus L. 55l-555). Si quident in exsisteret, quod singulare non esset, hoc in plura talia quale ipsum est, realiter divisum foret l05, t.'); videlicet esset realiter universale. Si ergo repugnat aliquid esse realiter universute, repugnat quoque Bliquid singulare non esse. PnoposiTio II. Est in rebus omnibus unitas formalis. Assertio haec vix declaratione eget. Est enim manifestum
omne individuum non solum e Sse unum numero, Sed unumeliam Seeundum eSSentiam.
Quemadmodum autem unitatem individualem unumquodque habet, non ex mentis operatione, sed reipsa, ita et unitatem essent in lem. Vere enim unam habet essentiam. non plureS.
PsoposiTio Ill. Unitas formulis ab individuali distinguitur,
non tamen realiter, ged solum ratione.
Prima pars theorematis patet ex eo, quod essentia intelligi potest praecisione saeta ab unitate individuali, sed intelligi nequii quin in illa formalis unitas se prodat. Immo essentia, etiam quum cogitatur ut uniVel SaliS, formalem unitalem retinet, quum quam unitali individuali sit eo modo opposita. Ergo unitas sor- malis ab individuuli, sollem conceptu mentis, distinguitur. Non tamen distinguitur realiter et ex rei natura. Etenim essentia omnis ex rei natura non est realis nisi in individuis. Ergo rculem unitatem formalem non habet nisi in unitate individuali. Porro essentiu rei individuae est rei ipsi intrinseca et essentiu-lis. Ergo et unitas formalis essentiae huius est illi essentialiter intrinseca. Sed quod intrinsecum est esseni tuli ier rei individuae,
50쪽
ab ipsa realiter non distinguitur. Ergo unitas formalis esseniive non distinguitur reipsa ab eiusdem unitate individuali. 07. ConOLLAni .' Formalis naturae unitas multiplicatur, prout i multiplicantur individua. Etenim natura nulla est realiter una in pluri hias; sed multiplicantur naturae pro numero individuorum. Ergo et unitas formalis, quae naturae realis intrinseca proprietas est, eum natura reali multiplicatur.
habent unam et camilem unitatem formalem Omnibus eommunem, nec habere possunt: sed per mentis operationem , qua natura universalis concipitur, eorum uni lutes formales in unam eoale-
lia sunt, ac per hoc sundamentum praebent conceptui mentis quo natura sol maliter una omnibus communis upprehenditur.
' De principio individuationisl08. Voeant individuationis principium id, quod facit ut individua similis naturae inter se realiter distinguantur. Debet enlinesse aliquid in ipsis individuis, per quod unumquodque non est multiplicabile, et unum non eSi ulterum, quamquam unum alteri natura simile sit. 109. Opinio fuit Aristotelis a), quem S. Thomas b) eiusque schola secuti sunt, individuationis principium esse materiam, ut dieb3nt, signatam, nempe ut est quantitate assecta, aut saltem ut ad quantitatem habitudinem didit. Ex quo eoncludebant in suh- stantiis immaterialibus essentium ab individuo non distingui, aepropterea tot esse earum speetes quot individua e). Quamvis S. Τhomae auetoritas magni semper laetenda sit, nihilominus vorum est quod de opinione hac seribit Suarer sd): a Fundamentum huius sententiae, si rationem spectemus, sere. nullum invenio, quod ad Aristotelis nuctoritatem non revο- η eetur. a Non est itaque cur in ea nominati ni refutanda im-m0remur. Αdi, si plaeet, citatum auctorem, qui eam solide re-