장음표시 사용
261쪽
MARTIANI CAPELLAEqualitate ut si iracunde secit, sine ratione secerit . a quantitate ut si seruus est, eodem modo lactum Sit . a con
fasces et toga, sella curulis magistratuum ornamenta sunt. item partitio est id est diuistεcic per omnes circumstan- 6tias id est cum partimur per personas tempora et cetera, quae uarietas grata discriminat. 560 INARTIFICIALIA ARGVΜENTA diuiduntur in praeiudicia, in rumores, in tormenta, in tabulas, in ius iurandum, in testes. quae similiter quem ad modum et artificialia Iotractat Orator. in argumentis autem cauendum est ne in aliqua parte nobis noceant, ne inter se discrepent, ne uulgaria sint, ne cum aduersario communia, ne alte repetita aut supra dignitatem causae aut infra dignitatem. De confirmatione breuiter memoraui. nunc REPRE- 15 HENSIONIS praecepta uideamus. reprehenditur enim actio aduersarii aut redarguendo, cum aut totum argumentum aut partes eius contra sacere monstrabimus; aut repugnando cum docemus salsa esse pro ueris assumpta uel illa ex his non effici: aut compensando, Si icontra argu- 20 mentum quod aduersum nos est aliud opponamuS. 561 QUAESTIONUM duo sunt genera. dicitur enim Πpon-8-21 Fortunatiamis Π e. 25 li 22 - p. 192, 8- Fortunat. II 26 sq. 1 'immo s. rationa focit et deinde factum est Halmius il2 si seruus estJ u. Naim. rhet. p. II6, 14 li coniugatis o li 3 id
TON; b: CYΝΤεΤΟM BR diro τωv rpocootav etc. Halmius lifasces lictores toga recte Fortunatianus il 5 partitio est partitio . e B. partitionem R) id est dierosis dieresin Rὶ BR a partitione id est uetro Tilc inai cεωc p ut est apud Fortunatianum p. 116, 17, sed uidetur potius Capella errasse' rici dis it 8 inartificialia argumenta mi ius inartificialia artificia BR inarti-
supra B corr. eae asupra it 17 redarguendo p remarguendum Bri remarguendo br il 18 monstrauimus B R li 20 illa addiri ex his sumta non effici Halmius) offici R id compensando bcompensandum BR li 22 praemissus est titulus DE QVAESTIONIBUS in BR il proogumenos Eri li
262쪽
ToυμεVra, quae a nobis inducitur ut confirmetur. ab aduersariis autem quae insertur et repellenda est, dicitur OVuΥκuiu. uerum Superior quaestio, quae a nobis insertur, modis si duobus, ut aut singillatim separatae inducan-5 tur aut plures coniunctim. inducimus autem eas uarie: aut per simplicem propositionem aut per partitionem aut per figuras, quas dianoeas dicunt. qui locus multiformis est. nam paene tot sunt occasiones inducendae quaestionis in hoc genere, quot sunt figurae sententiarum. fit 562 ad enim aut per solutionem id est κατ' tivἁλuciv aut per adiectionem aut per praeteritionem aut per concessionem aut per reprehensionem aut per seiunctionem id est ti*opic aov aut per admonitionem aut per dissimulatam propositionem aut per repetitam aut per instructam aut per 15 partitam aut per similitudinem superioris quaestionis aut responsionis, aut per inversionem id est cum primam illam , quaestionem tractamus quae secunda est, dein quae Prima. Etiam eam quaestionem, quam aduersarii intulerint, 563 20 isdem modis refutare possumus et adicere solemus cum aliquid aut obscure abuersarius posuerit aut augendi potius causa dixerit quam probandi aut cum per hypophoran gradum facimus nostrae propositionis aut cum aduersarii propositionem in nostram partem conuertimus, quam IS6G25 peristrophen vocamus, aut cum Secunda proposita quaestione primam tractamus. et hoc faciendum uel cum elegantiam uarietatis adsectamus uel cum prima quaestio ad-2 ost dicitur ἐν D ost igitur B il 5 inducimus Halmitis dii. cimus BD it 6 praeparationem codd. Fortunatiani Il 10 enim aut D enim et B li cata anteloesin B catantelixin D κατl hid- λυciv p il aut per adiectionem BD ante id est uspopici ovhabent, secundum Fortunatianum transposuit Mnsus il 11 et per praeter. ΒΤ ll 12 aut per reprehenSionem Om. codd. Fortunatiani li 14 aut per repetitam non habet Fortunatianus nectierum uidetur Naimio li aut instructam B li 16 Vmmo primo ut habet Fortunatianua uel primum cum Grotio ' Halmius il 20 hisdem BR li 21 agendi R il 22 per hypophoram add. p cf. Fortunat. p. III, 15 25 quaestione D quaestionem BR ll
263쪽
MARΤΙΑΝΙ CAPELLAE uersus nos ualde facit et non est in primo loco ponenda. in hypophora cauendum est ne plene et copiOSe ponatur, quamquam aliquando irridendi aduersarii causa, si hoc augeat, de quo nulla quaestio est, exaggeranda a nobis eSt, aut ut quod discrepat ostendamus. hypophorae tribus 5
modis imminuuntur adiectione uerborum, immutatione, detractione. hypophora est autem intentio aduersae partis, anthypophora responsio eius. 564 ANACEPHALAEOSIS est ueluti a capite causae breuis repetitio quaestionum. ana cephalaeosi non semper 10 utendum est sed quando aut partitionem fecimus aut quando in multas quaestiones causa processit, ita tamen ut summam cuiusque, non partes partium retexamus. qua quidem utemur etiam in alia parte orationis, cum iudicis memoria fortasse Succumbet, quae res tunc carruεpiclaoc ibuocatur. an acephalaeosis tamen nulla pars orationis est
565 EPILOGUS etiim tres partes habet: enumerationeni praedictam, indignationem quam bεivvictu dicimus, miserationem quam οἶκτου uel ἔλεOc memoramus. Sed di- mnosis ex locis argumentorum . nam his non tantum res Probamus, uerum etiam augemus. sed conquestio id est
miseratio isdem ex locis argumentorum sumitur quibus et indignatio. peroratione tamen non in fine tantum orationis utendum sed ubi materia permiserit id est in asdigressione principiorum aut narrationis assiduae sed et quaestionum non numquam . in epilogo generaliter ob seruandum ut breuis sit, si quidem commotus iudex statim dimittendus est ad sententiam proserendam, dum aut
9 - p. 193, 2 Fortunat. II c 313 si hoc augeat suppleuit Halmius e Fortunatiano p. IIS, 2 li4 quaestio quae exaggeramus B il 5 aut add. Halmius it 6 detraetatione BR ll 11 facimus h li 20 oῖκτου Halmius yctosin N ystostin R li 20 sedi sumitur uel sed sumitur Halmius 23 isdem ex loeis Halmius his locis BR li 26 dogressiona B 29 ferendam Fortunatianus il
264쪽
aduersariis irascitur aut tuis miseretur lacrimis aut reorum afflictatione commotuS est. Adhuc adserenti innuit ipse Cyllenius ut ad termina- 187starum coetum nubentisque transiret obsequium. quo con-5 specto asserta determinans ad Philologiae consessum siducia promptiore perrexit eiusque uerticem deosculata cum sonitu - nihil enim silens ac si cuperet faciebat - sororum se consortio societatique permiscuit. Τandem loquacis terminata paginae 56610 aSSerta curSim, quae tamen uoluminis uix umbilicum multa opertum fascea turgore pinguis insuit rubellulum. quod si probatur et caret fastidio, non nulla promet quae nouella texuit 15 diditaque silent quae uetustas praeterit: sin sanna typhi naris imum torseris, pigebit arma horruisse caeliteS, formidinisque tunc locus mouebitur, Silvane, salcem cum petis Saturniam. 20 at tu reclamans rhetorum turbam tuba clangore uerso Tulliana percrepans in castra abibis, quo nec osor inuidens nec liuor ater te sequatur Praecluem.
1 reorum scripsi rarum BD it 2 afflictatione BD amictions b li commotus si uel si adliuo B commotus sic adhuc Dcommouetur. sed adhuc b li 3 innuet Bi ii terminatarum soli. disciplinarumὶ θ tminarum eo'. alia m. 2 in feminarum B seminarum D l 4 nubentesque Ri 13 qui si B quis si Ri quae si Natatus t 14 nonusita 15 diditaqus B deditaque R il 16 Ufi B tifi R il torserit b il sin sanna ivphum nare Simis intorserit Neinsius ad Ouid. Metam. XIIII 95 li 20 turbam NaI-mius: Om. B searum Rb li 22 noe B sed oc in ras. li 23 libor
265쪽
1sue o 'Virgo armata decens, rerum sapientia Pallas aetherius lames mens, et sollertia sati, ingenium mundi, prudentia sacra Τonantis, bardor doctificus nostraeque industria Sortis quae lacis arbitrium sapientis praeuia curae ac rationis apex diuumque hominumque sacer VOsic, ultra terga means rapidi ac splendentis Olympi, celsior una Ioue, flammantis circulus aethrae δἐπTac in numeris, prior igni, tertia Luna,
quam docto assimilant habitu qui agalmata formant: 568 hinc nam tergeminae rutilant de uertice cristae quod dux sanguineo praesulque corusca duello, uel tibi quod fulget rapiturque triangulus ignis: : I569 hinc tibi dant clipeum, sapientia quod regat orbem, uel rationis Opem quod spumea proelia poScant, hasta etiam vibrans penetrabile monstrat acumen, Lymphaseum magis est et scutum circulus ambit: 570 hinc iam uernicomae frondent tibi munera olivae, artes cura uigil per te quod discat oliuo: 571 glaucam dant uolucrem quod lumina concolor igni es, tuque ignis nos es cluis et γλαυκωπic 'AθηVη. an mage noctiuidae tibi traditur alitis usus i , quod uigil insomnes ducat sollertia curas' INCIPIT DE GEOMETRIA GEOMETRICA D) LIB. VI FELICITER. inscriptum in BD it 8 nus BD il 11 etitas D ilignis ut uidetur B si Iunae ut uidetur B Il 12 formant Grotius
266쪽
LIBER VI pectore saxificam dicunt horrere Medusam quod pauidum stupidet sapiens sollertia uulgum. arcibus urbanis ueteres tibi templa sacrarunt, quod ratio amplificet quodque est elatior urbe.5 hinc de patre serunt sine matris laedere natam, prouida consilium quod nescit curia matrum, consultisque uirum praesis: hinc dicta virago. o sacra doctarum prudentia sontigenarum
sola nouem complens, Musis mens Omnibus una,
ad te precor ad proprium dignata illabere munus inspirans nobis Graias Latiariter artes. Ago tibi habeoque, diua, persoluensque perpeteS de- 575bebo grates, quae optatis sulgida dignaris annuere. nosco uenerorque quod uidi. parent denique iam ingressurae 15 artes obsequio electissimae seminarum, quae decentem quandam atque hyalini pulueris respersione coloratam uelut mensulam gestitantes ad medium superi senatus locum fiducia promptiore procedunt. sed quae istae sunt quidue gestiterat gerendorum in conscius non aduerto. hic 5762d ut lepidula est et quae totam labellam ab inchoamentorum motu limineque susceperit, Satura iocabunda ni fallor inquit Felix meus plurimum adlatimque olivi, quantumque palaestras perluere uel sponsi ipsius posset, superfluo perdidisti dispendiaque lini perflagrata cassum deuorante
25 Mulcifero, qui tot gymnasiorum ac tantorum heroum matrem Philosophiam non agnoscis, saltem cum per eam Iuppiter dudum caelestis consultum senatus tabulamque uulgaret cumque ad Philologiae concilianda consortia procum adlatum conubialiter allegaret, ne tunc eam no-as scere potuisti l sed quia nunc Archilicum ac Midinum 577 sapis praesertimque ex illo quo desudatio curaque distri-4 quoque ii illa b est BR il urbo Grotius urbos BR li
10 te precor Barthius in membranis se invenisse mentitur de
267쪽
MARTIANI CAPELLAEctior ubi sorensis rabulationis partibus inligata aciem industriae melioris obtudit, amisisse mihi uideris et huius matronae memoriam, et iam eiusdem germanam uoluisse 578 nescire. illa namque parili quam accinctam cernis ossicio Παibεici uocitatur, semina admodum locuples et quae illas i, Croesias Dariasque prae suis opes gagasque despiciat. haec utpote talentorum conscia in omnium rara congres-Sus, nec cuiquam facile primores saltim uultus superba committens plerumque tamen adhaesit arrisitque paeberibus, magisque illis quos aut pedibus nudos aut intonso 20 crine hispidos aut sordenti conspexit pallio semitectos: 19o G denique si Marcum Terentium paucosque Romuleos excipias con Sulares, nullus prorsus erit diues, cuius ista limen l57s intrarit. uides igitur utrique seminae quam insit fastuosa censura, tamen utraeque Mercurialis ministrae, quae ue- 15niet, officio praeparantur. illud quippe quod gerulae detulerunt abacus nuncupatur, res depingendis designandisque opportuna sormis, quippe ibi uel lineares ductus uel circulares flexus uel triangulares arraduntur amfractus. haec totum potis est ambitum et circos formare 20 mundi, elementorum facies ipsamque profunditatem adum- . brare telluris: uidebis istic depingi quicquid uerbis uisum non ualeas explicare . nimirum' inquam ista quae lieniet Apellem Polycletumque transcendit: ita quippe memoratur posse omnia effigiare ut labyrintheus Daedalus eam 25 580 credendus sit genuisse. et cum dicto prospicio quandam seminam luculentam radium dextera, altera Sphaeram solidam gestitantem amictamque laevorsum peplo, in quo
siderum magnitudines et meatus, circulorum me urae conexionesque uel formae, umbra etiam telluris in caelum so quoque perueniens uel lunae orbes ac Solis auratos ca-581 liganu murice decolorans inter sidera uidebatur. ipsum 1 fabulationis Br rabulationis bri li pastibus B li allegata B li 3 matroniae R il 5 psidia BIt it 8 saltem B12 torrantium It it 13 diues addidi ii ad cuius add. q istius r18 oportuna ΓΛ li is anfractus It li 20 hasio scripsi hic BR22 hic R uisum B et uisa b uisu R il 24 appellen BRpolyclitumquo BiR 25 labyrintus BR labyrinteus b il
268쪽
uero uernantis aethrae colore sulgebat, denique etiam in usum germanae ipsius Astronomiae crebrius commodatum, reliqua uero uariis illitum diuersitatibus numerorum, gnomonum stilis, interstitiorum ponderum menSura-5 rumque formis diuersitate colorum uariata renidebat. crepidas peragrandae telluris causa easdemque permenso orbe contritas uiatrix insatigata gestabat. ,quae quidem 582 ingressa senatum deum, licet quot Stadia e terris in caelum quotque ulnas, quot denique digitos permensa sit in- 10 staret absoluere, tamen Ioui ali caelestiumque maiestate contacta ad illam abaci renudati mensulam circumspectans camerae exterioris ornatum et laqueata sideribus pala- tia properauit. constitit attonito spectans stellantia uisu Io et decuit crinis pulvereique pedes. ipsa etiam laeua sphaera fulgebat honora assimilis mundo sideribusque suit. nam globus et circi et onaeque ac fulgida signa nexa recurrebant arte locata pari. 20 tellus, quae rapidum consistens suspicit orbem, 584 puncti instar medio haeserat ima loco. hanc tener et vitreis circumuolitantibus auris 'aer complectens imbrificabat aquis: quae tamen inmenso quo cingitur illa profundo 25 interriuata marmore tellus erat: texerat exterior qui fulget circulus orbis aetheris astrifico lumina multa peplo. hinc nitidus rutilum Τitan succenderat Orbem 585 moxque imitata pium lactea Luna diem. 30 sic oculos igitur laruae splendescere noctis
3 uariis Grotius uersis BD ss 4 gnominumquo D li interstitionum bD il 5 uariegata I l 9 instarot absoluero Susius
instanter absoluero BD instanter absolueret Grotius il 11 contracta bD li 12 camaras D li excelsioris Susius il 15 crinis br inis B cr1ni R li 20 quo Neinsius in Bum. Ouidio III p. 12 3suscipit B in il 21 pro haeserat eoni. sederat Neinsius il ima miratus una BR li 22 cireumuolitabilis B in il 28 hio BiRx il30 oeulo spledeseero B R ) il igitur inruas oculos BR: uerba transposuit Vule. li
269쪽
cerneres ex auro ut Sacra flamma micat.
sic Cypris Oceani perfuso sidere lymphis
Lucifero annuerat lumina tota ino. Omnia compar habet paribus sub legibus ordo nec minus haec mira est quam domus alta deum. 5hanc mundo assimilem stupuit Trinacria tellus Archimedea astrificante manu:ο felix cura et mentis prudentia maior corpore sub nostro aequiperasse Iovem. 586 tandem igitur reglutinatis ab aethrae intervibrantis admi- 10 ratione luminibus decenti conlustrans diuos conspectanS-que cenSurB, cum omnibuS reuerenda uenerabili dignitate et magistra ceterarum quae notae diuis sunt artibusJ diceretur, exquisitum est eruditionis arcanum ut ab ipsis praeceptionis cunabulis auspicata depromeret. tum illa 15 remoto paululum obstaculo contorti' crinis a facie orisque luculenta maiestate resplendens atque abaci sui Super-587 susum puluerem mouens sic exorsa licet Archimedem meum inter philosophos conspicata Euclidemque doctissimum in astruendae praeceptionis excursus potuerim sub - 20 rogare, ne impolitum quicquam Subsisteret assertorum aut profunditas caligaret, tamen congruentius ipsa uobiscum, quia Cyllenium excludit ornamentum, illi etiam Helladica tantum modo facultate, nihil essantes Latiariter, atticissant quae etiam ipsa eos edocui, quod numquam sere 25588 accidit, Romuleis ut potero uocibus intimabo. ac prius
uocabuli mei promenda ratio, ne indecenter squalentior peragratrix caelicolarum auratam curiam et interstinctum cylindris gemmantibus pauimentum rurali respersura puluere credar intrasse. Geometria dicor quod permea- 30 tam crebro ad mensamque tellurem eiusque figuram magnitudinem locum partes et stadia possim cum suis ratio-2 V. Vero. Aen. VIII IS9 li 10 ammiratione it 13 artibus deleui it 19 philosofos D ll soclidemquo BD li 23 excudit B li 24 olladio a BD il faecultato D il efantes D illacialiter D li 25 ipsa eos scripsi ipsos BD il 27 exqualentior
B squalentior b xqualentior R et squalentior Vulc. ll 30 geometrica r il 31 ammensamque BR li 32 partis B R il
270쪽
nibus explicare neque ulla sit in totius terrae diuersitate partitio quam non memoris cursu descriptionis absoli uam . quo dicto quoniam fuerant in deorum senatu quam 58s plures qui neque toti terrei essent neque ipsam umquam 5 dicerent se calcasse tellurem, ipse etiam Iuppiter curiosius totius terrae latebras uellet exquirere, credo necubi decentes puellas isto quoque saeculo is uersiformis etiam cupitor audiret: hoc igitur promere Geometria primum
iubetur ac demum cetera astruendae praecepta artiS 3Pe- 10 rire. tum illa Formam totius terrae non planam, ut aestimant 590
positioni qui eam disci dissusioris assimilant, neque
concauam, ut alii qui descendere imbrem dixere telluris in gremium, sed rotundam globosam, etiam sic ut 35 secundum Dicaearchum asseuerant. namque ortus obi- 591tusque Siderum non diuersus pro terrae elatione uel inclinationibus haberetur, si per plana dissusis mundanae constitutionis operibus uno eodemque tempore Supra terras et aequora nituissent aut item si emersi solis ex-20 ortus concauis subductioris terrae latebris abderetur. sed 592 quoniam posterior assertio mage despicabilis opinationis cassae uilitate tenuatur, illam priorem, cui etiam physicus Anaxagoras acceSSit, Praestat exigere, quamuis non nullas credatur adstruere rationes. quippe dicit planam terram 25 ortu occasuve solis aut lunae perspicue comprobari, qui
mox, primi luminis fulgor ut emerserit, confestim ad obtutus nostros directis lineis diriguntur, quod magis indubitabilis proba menti siet, si in litore consistentes obstacula smontium crelinquamus. quod si ita esset, cunctis supra
30 terras degentibus eodem tempore emergentia uiderentur occasusque uno obitu condita cunctas ualerent tenebrare
possitioni R possitionem v li assimulant BR eorr.' p ll 13 discendero R il 15 secundus dicearcud asseuorat Bri quod eorrexi l l 17 per del. in I li 22 ad cassae add. at causao b