장음표시 사용
121쪽
. suis itas verbis innuere ct proferre uidetur, quibim dicit, non omnis qui dicit mihi, ctc. quasi qui ita dicere uideatur. Nullus qui dicit mihi domine domi bne,intrabit in regnum caelorum is idemfecerit uoluntatem patris mei. Neque uero id quod hic nunc a me proponitur, est in dubium reuocatur,prorsus exemplo caret. Nam ad eundem plane modum Aurelius -- gustan 6.de riuitate Dei lib. capia . contra Varronem distulatio tendere inibi uolens illum de nulla deorum
tura scripsisse,cum tamen ille dixerit libros ast friptos de natina deorum, es no omni ride re ita tande idem Munium instri atque concludit: Roat ergo inquiens P ut de nulla deorum natura libros ser si se intelligatur,neque hoc aperte dicere uoluisse,sed intelligentibus reliquisse.Ubi enim dicitur,non omnis, tale quidem intelligitur aliqua nonsed potest intelligi ct nulla: quoniam qua nulla est,nec omnis est,nec aliqua est.Haec illi libro is capite paulo seupra citatis. Quo in loco L Hulam Uius,uir nocto ut uaria lectionis,sta exam iudicq nstholisseis in eundem locum hoc desuo addit, Non omne cinquiens P nihil assirmat ,sed siue aliqua sit,modoaliquid nonsi siue nihil, non omne uerum escitur. Sane hac nobis ideo hoc loco a cere placuit, ut nudisaritum triuialium intelligant earwm lego non esse immutabili necessitate ut cuintiliani uerbis utar θ astrictas. Quod tamen ita esse citius in hac arte,
quam uel in Grammatica.uelRhetorica deprehendas quas etiam artes tres idcirco,quod sermonumpracipua curam agant,lacteus ille Lactantius tertio Diuinata institutionum libro , uno nomine Logicam appellari
122쪽
TRACTATUS III. Gindycat , eams tertiam esse philosephia partem diacit, cui in hac verbasunt, perest ista pars tertia phil sephi a quam Logicam uocaui, id est,rationalem, in qua tota Dialectica, ct omnio loquendi ratio conti
Sed his. J Hoc docer , non omnes propositiones esse primae regulae astrictas .
Secunda regula de Aequipollentia propositionum inter se contrariarum.
Quor Ias negatio postponitur signo , prasim tim uniuersali, ipsa aquipollere acit propositiano inter
si alioqui contrarias: ut quoniam contraria inter se sunt hae duae, omnis homo iusta est, ct nullus homo iu- flvi est, siunt earum postponas ne eationem, vet exempli gratia huic, omnis homo iustus est, ct idcirco dixeris , omnis homo iustus non est, tum qua prim ueritate i a haudquaquam conuenire poterant, utpote contraria, inmba simul uera esse possunt. Haud aliter euenieis tiamnum alteri negationem postponas, nempe huic,nutim homo est iustus . Aequivallent ergo inter se, omnis homo non en iustus, Ur nullus homo en iustus.Item omnis homo iustus est,cst nullus homo non est iu im .Q
rum proinde si una uera est, ct altera : ct sistisa una, altera quoque falsa est./ QP o T i ε s negatis.J Seeuudae regulae hic est senses. Datis duabus propositionibus contrariis , sunt inter se aequipollentes, si signo uniuersali affirmativo uel negativo postp o natur negatio. Ait Caespraesertim quia si signo particulari postponatur negatio, specialis nulla simitur aequi pollentia. '
123쪽
x DR Ο os Irra ITertia regula de Aequipollentia propo itionum subalternarum. Quo TIEs negatio tam praeponitur quam post
ponitursigno siue uniuersali ,siueparticulari,i a qui pollere facit proposition ς sibi inuicem subalternas: cum sint hae dua sibi subalterna, omnis homo iustiu est, er quidam homo iustus est tem or ha duae,nullus homo
iustus en, ct quidam homo tactus non est,utpote quatintitate serum disterentes: side quoliber pari, repraeponendo G postponendo alterutri earum negationem ta dixeris, Non omnis homo non est iustus,, quidam homo es iustus: uel omnis homo est iustiis, or non quidam homo non es iustus.Similiter,non nullus homo non eIi iustus, ct quidam homo non est luctus. Vel, non quidam homo haudquaquam non est iu us, ct nussus homo est iustus. Ubique sane inuenici binas atque binas ita constituto propositioncs,quae inter se prius quantitate disserebant, visebalternascundu eandem rursu quantitatem inter se conuenire, ac per hoc ueritate simul aut falsitato
consentire. 'Qv o T r E s negatis t/m. J Ilare regula sic est acciapienda , assignatis duabus propositionibus subalternis, si uni earum & pr ponatur & postponatur negatio, fiunt propositiones aequipollentes.
i suo Tras in aliqua propositione duo signa uni
uersalia negativa ponuntur, alterum quidem quod ad subieritum, alterum uero quod ad praedicatum restratur,ex his duobiu id quodsiubie tum re icit, contraris, quod uero lsum concernit pradicatum, Ao aquipostera
124쪽
eontradictorio. Huius quidem regula huismodi dana exempla. Nihil nihil est, Ex nihilo nihilsit: quorum primum iuxta regula prascriptum huic aquiposter pro - positioni, quodliber est aliquid. Secundum uero huic , , o quolibet sit aliquid. Talia sunt est haec,nustus homos nullum animal en, n quam nullum corpus est, nun- , quam nihil mouetur, ct his ilia.Ver um quoniam tai lia apud idoneos et probam ustores aut rari usim sunt,
, aut certe momenti non admodum magni,ea in prasen-
tia missa sacere consultum uidetur, re adpropositionami conuersione potius transire, quippe cuius maior usus in , 1 1gimorum prasertim demn iratione habeatur .
in o x et E s in aliquaJSi duo signa uniuersalia ponan tur in eadem propositione,alterum ad subiectum alterum s ad praedicatum, prius aequipollet suo contrario iuxta sei cundam regulam, posterius suo contradictorio iuxta pris *m regulam.
HIs igitur, qua talia sunt, utpote uulgaria propε, modum , poInhabitis, de propositionum conuersione, i qua restat adhuc, potius dicamus, ob eam causeam qua ditam est. Hac autem a Traperuntio hoc pacto definitur: Conversio en,quotici propositionis sebiectus terminus is praedicatum,ctpradicatus in subie tum conuertitur. Hanc bifariam distingui,uel ex eo patere potest, quod aut in sese couertuntur propositioneου, aut in alias. Itaque cum quatuor sint propositionum genera, iuxta quatuor uidelicu suprascripta figura angulos,ex his in ' se Didem conuertuntur uniuersala negativa, ct par
125쪽
DE PRO Fos ITIONE ticulares Hyrmativa: in alias autem, uniuersalestum assismativa, tum negativa. ε si uero particulares negativa, nec hoc, nec isto conuertuntur modo, sedperaliam quandam conuersionis firmam , qua per conre positionem conuersio dicitur. Ex quo iam colligere quoque licu, triplicem esse propositionum conuersionem . Simplicem, qua inje propositiones conuertuntur. Per accidens, qua in alias . Per contrapositionem, qua in
se quoque conuertuπtur quidem irae, sed non nisi muta
tis earum terminis, ut mox dicuur. II i s igitur J Conuersionis multiplex est usus. Quandoque enim nobis inseruit,ut syllogismos diuersarum figurarum ad se inuicem reducamus,& bene nos collegisse ostendamus. Aliquando conuersio argumenti loco eis,ut nemo stultus est beatus,nemo ergo beatus est stultus.Subinde etiam conuersio adhibetur propositioni illustrandae, ut nemo in calamitate constitutus est felix, felices ergo in calamitate constitutos putas In se conuertuntur props . sitiones. J hoc est eiusdem quantitatis, uniuersalis in uniuersalem, particularis in particularem . Aut in aliis. J Scilicet diuersae quantitatis, uniuersalis in particularem. Qatuor propositionum genera.J Propositio uniuersalis affirmativa uniuersalis negativa, particularis assirinatiua particularis negativa
De conuersione simplici . D I C I M v s ergo: quod si lex quidem conuem se est, quoties conuertenda propositionis subiectus terminus in praedicatum eius,in quam conuertitur, di pradicatus in μbiedium trans onitur,seruata utriussi propositionis eadem tum sualitate,tum quantitate. Q
quidem conuersionis modo, dua tantum conuertuntur
propositionum firma,nempe uniuersalis negatiua , crparticularis
126쪽
particularis Urmativa. iuersalis quidem negati--:us nultam luctum malum est, iussum malum iu est. Particularis autem Urmativa:ut quoddam iu stum bonum est, quoddam bonum iustum est: Neque uero nos conturbet, quod quadam uniuersales Urmationes, est quadam etiam Parricularci negationω isto modo conuerti possunt, ut in quibus id quod proprium cu- iusique est,pradicatur, aut quod nullo modo ei potestin- esse de quo praedicatur. Verumcnimuero quia non sit iulud uniuersaliter,nec inbique eandem uim retinet, i circo asimplici conuersione haud tomere excluduntur , Nyciuntκri . Siquidem propositionem quamlibet in se, uel in aliam conuerti, est ad eam necessaria consequi aliam, ut per quamst conuersio.' i Q I M v s ergo. J Dicta est haec conuersio simplex, quia propositio conuertens colligitur immediate ex conis uersa, non ob aliquam intermediam propositionem, ut nullum uitium est uirtus , ergo nulla uirtus est uitium . deque uero . J Removet tacitam obiectionem. Propositio uniuersalis assirmativa terminorum gratia simpliciter co- uertitur, ut omnis homo est capax disciplinae, ergo omne quod est capax disciplinae est homo.Sed huiusmodi collemones fallaces sunt, nec in omni biis iterae, materiales uulgo uocantur consequetitiae, non sermales.
De conuersione per accidens. P E R accideus aut m conuersio dicitur , quotis propositionis subiectm i ermimu in pradicatsem,or pradicatus in subiectum transsonitur eadem utriusquepropositionis qualitate quidem seruatali, sed mutata qua ritate. ne hoc modo duae itidem propositionum disse renita conuertunturssum nempe uniuersalis Urma
127쪽
ει , ct uniuersalis negativa, utraque uidelices in parricularem sua qualitatis. niuersitas quidem riua, ut si omne iustum bonum est, quoddam bonum iu- sum est. Etenim si ueras qua incit, omne iustum bonum est, uera es ea qua dicit, quoddam luctum bonum es: ad quam quia sequitur per conuersionem simplicem, quoddam bonum iustum est, hac se nimirum est ad Priorem sequaur, erιti perinae uera. Itaque reflesquitur, omne iustum bonum est,ergo quoddam bonum iustum est,quod erat ostendendum. niuersalis uero ne
gatiua , tamasi simpliciter ut supra distum e con
uertitur, i a tamen non minus est in particularem negativam conuerti potest, ut si nullum iustum malum est, quoddam malum non est iustum: quoniam uidelisu nullum malum iustum est . Atque hoc ipsum prσcto est quod per accidens couuerti dicitur, secundo scilicet loco , , per aliud: sicut simpliciter conuerti, cum nihil
aliunde petitur, aut mutatur quιcquam.
PAR accidens. J Haec conuertio est per accidens, quia noua accedit propositioni quantitas, seruata eadem rualitate. Nam uniuersalis aifirmati ita in particularem a rmativam, & uniuersalis negativa in particularem negativam conuertitur.
De conuersione per contrapositionem. CONvΕRs Io per contrapositionem est,quotis prapositionis conuerteda termιntvi subιestus transit in pradicatum eius,in quam uertitur,atque interim in huius subiectu illius transit terminus Prassicatus seruata quidem utriusique propositionis eadem qualitate qualitate,sed mutatis terminissinitis in terminos inlinitos.
128쪽
Adhune certe modum dua similiterpropositis firm.
conuertunturselum, nempe uniuersalis Uirmativa,ct particularis negativa. niuersalis quidem Uirmati ua, ut si omne iustum bonum est, omne non bonum nones iustum. Particularis uero negatiua,msi quodam aIbum non est dulce , quoddam non dulce non en non album. Hinc illa conuersio per contrapositionem di-
m est, ut sit perinde atque per terminorum opposi
tionem. CONVERsto per eontrapositionem. J Ilaec conuersis per contrapositionem dicta est, quia fit per terminos oppositos & contradictorios. Nam terminus finitus opponitur infinito . Huius conuersionis apud bonos auctores, quorum intelligendorum gratia haec traduntur precepta, nullus aut rarus est usus.
129쪽
O s et Categoricam hactenus expositam, alteram dehinc propositionis partem aggrediamur oportes, nempe eam, qua Gregorica e regione reston , costituituri. 'Haec autem es, qua Graeco quidem nomine H pothet ea didis est, Latine uero conditionalem non inepte appellaueris, quanquam Graeci nominis crebrior u
est etiam apud Latinos. Tum uiam ct de Modali agendum in hoc imo tramitu est , sed quam feri poterit Preud e . Herum hac a Categorica non distinguitur , nisistrae secundum accidens aliquod, quo dissert ab ea Categorica, qua simi iciter quicquam inesesignificat. Tamen quia plin habet sertassis di cultatis, quam u- irilitatis, ut φιλου nonsit admodum sequens usem in1 logi orum contextu, quamuis ct in hac quoque parte plus satis Aristotelas occupatus fuerit: seorsim de ea, 'quod restare adhuc uideruur, statim post Hlothetica
tractare bbuit, tum ut illorum confiuleremus capacita -t 'uι rudes adhuc huim artis huc accedutitiis iamprimum
130쪽
Y It A c T A et V s HII. Manum praeceptis initiandi tum uero ut eorum occurreremm mordacitati, qui nihilnon improbares eant,nisi
quod ab ipsi proficimium, insulsum plane ac barba
rum . Sed nunc propositum exequamur.
P set eatenarieam. J Omnis propositio aut est praedicatoria aut conditionalis,dictum est depraedicatoria, nucciuerere incipit de conditionali, utraque haec propositionum genera alio referenda sunt.ut enim ex praedicatoria, Iyllogitimus categoricus, ita ex conditionali, sylloeliamus constituitur conditionalis.
De propositione Hypothetica, quid sit,& unde dicta sit., i q*irim propositione tame sinui
μου is Aristotele tramim relictus est, id quo ct Boe- ingenue liberet 'tuur, eam tamen i se a Cat gorica ita distinguit in libro,quem-έρμονε ας inser psit m illam quidem appeste implicem ct unam, hanε autem composita my coniunct e unam, ut qua ex pruribus Categoricu choc est, simplici ιθ coalescat. --ita definitur , Hypothericapro-pvitio est , qua ex pluribus Categoricis . coniunctione
omnino aliqua, aut ahquo aequivalente compositis co
Sunt qui ct ita definiant, Propositio inpotheriaca es, qua ars habes Categoricas,principaleinui part smuliundisse ut, si die, est, lux est. Hanc id eo
si imus Latino nomine Conditionalem appellari. quaamen uerbum uerbo reddentci,Suppositoria sertassis