장음표시 사용
131쪽
euis Latinis hominibus cinditionalem potius dici qua Suppositoriam,propterea quod huiusinodipropositissub nuitione aliquid proponit, ut si hoc es, illud ea: uris hoc ea, illud non est,
Pllo post Tro Θροihetiea. JQuemadmodum Ag propositio simplex ex subiecto ει praedicato constituitur, ita hypothetica ex duabus simplicibus componitur.
De tribus propolitionis Hypo- 'theticae speciebus. ΦΗ v I v s autem propositionis tres esse Lyectu, inter omnes're conuenit huiuου artis profores: quas ct Seuerinus Boetius ad hunc modum colligis: Omnis cinquit9 hypothetica propositio constituitur uel per cor
nexionem, uel per disiunmonem. Fer connexionem rursus,aut per cypulationem,aut per conditionem. Per icopulationem quidem,ut ea qua copulativa coniunctione connectitur, unde Ur nomen habu : ut , est dies est, or lux est , per conditionem uero, ut qua coniun tione quadam partibus, interposita ad consequentiam, conditionemqb ducitur, qua iacirco nomine peculiari Con ditionalis appellatur. Per disiunctionem autem, ut in qua distanstiua conisuctio interueniens, ambas praed
cattara hoc est, Categoricas 9 coniungit , Urier hoc Disiunctiva propositis dicitur: ut, istat dici e 1, aut
nox est. Η ut v s autem. J Distinctio harum specierum a diue fisconiunctionibus sumitur.
De qualitate propositionum Hypotheticarum .. . CAETERVM quoniam omnis propositio aut
rum aut asemsigniscat. ct quemadmodum Aristola
132쪽
res coce quicquid contingis as mare, contingitonegare: inquirendum ct illud nunc est,quon ον pas Io potheticae r ositionci, cum affirmationem recipiant, admittantsimul ct negationem.Illud certe a nonnullis dubitatur. Itaque dicimus,quod potheticae propositio- nos ut rmativa sunt, quarum principalis copula. hynegatur, eo si inter partos imas:nonnunquam negatis
ponitur: ut si homo est,animal ea ritem, si non est ani
ma non es homo tangiativa dicuntur, quari co dila principalis negatur. Princisalem autem copulam
uoco,qua partos simul iungitia certam h potheticae prinpositionis hpeciem constituit, cui modis mi coniunctiἀndo copulatiuae,ium ti , cst rationales seu conditionis: las, tu' alia quadam orationis paracs., istas tamennaquivalet G. Igitur cum quis uolet ex hypotheticis a matiuis easdemfacere negativas,is rata pro sitioni agationem P ponet, qua tamen supru copulam princi palem sirri intelligaturam non si homo ambulat, homst
mouetur non ct aia eLt, ct tuae. Umon aut dici est, au nox e i. Atque ita in his propositionibuδ ρr.eter contra, dititionemnusia aba inuemtur oppositio,quae a C cerono O Foetio repugnantia Vpellatur. 'ARIs TOTELEs docet. J Locus est iij. cap. ii. Iibrie Interpretatione. Itaque dicimiu In propositionibus conditionalibus assirmatio & negatio a coniunctione matur, ut enim se habet uerbuna in propositionibus cate-.goricis,ita coniunctio in conditionalibus: sed in cateoci-ricis a uel o sumitur assirmatio uel negatio: ergo in tam J Contrad ctio xnoc loco pro assirmatione & negatione sumitur, quae so-i opsssitio in propositionibus coiaditionalibit, iuueni M. Hic enim nullam abemus rationem signorum urit. I ii salia: in
133쪽
i DE PRO Pos ITIONE Bersalium uel particularium, a quibus uariae formae oppo
De quatuor Hypotheticarum propositio-
Λ num disterenths. - CVM e sammatio'negatio in his propositio 'nibus non secundum partes,simantur, uidenta etiamnum est. quot modis partas ipsis uariari contingat perinas asyrmationem or negationem. Unde Ur earum disserentia constituenda sunt.Itaque constant hypothetica aut ex duabus: rmatiuis , uisi caelum rotundum est,caelum ea uolubile,aut ex duabus negativis,uis cor tam rotundum non est,caelum non est uolubile:aut ex affrmativa ct negatiua,ut si caelum quadratum est,coe- hQm uolubiti non est,aut ex negativa σν' asrmativa,NA caelum rotundum non est, c ortum flabile est. Quatuor uisu unt inarum propositionum disserentia, secundum partium uariationem penta Urmationem or negationem: or ut in conditionalibus id iam monstratum
in ta Ur in copulativis or disiunctivis sese habet, quod.
C v M NO. J Diuisio quadrimembris quam Boetius in
' libris differentiarum topicarum examinat.
Breuis de hisce propositionibus admonitio . SED prius quam hinc iam de ueritate Iissi ate harum propositionum agamu istud tantum praemonendum duximus,quod ex his singula duas habent renci: ' Mnam, qua coniunctionem lsis coniungentem quam principalem copulam iuniores uocant 2 praecedit altera qua coniunctionem Usam subsequitur. MLque ex his rursus interdum prior pars uera est,sequens fas ,
interdam contra. No8nunquam etiam amba aut uer , faus
134쪽
er haec autem in conditionabhin ipsuior a biopraeponendum stubit. quodex iris duabus partibus ea quidem quae prior est , ct coniunctioni, Si,
proxime praeponitur,le ntecedens dicitur: quae vero
priorem deinde partem subsequitur,ac ponerior proi ue pars est,Consequens appellatur.
D v A s babent.J Vim propositionibus simplicibus duae partes sunt, subiectum, & praedicatum : ita in conditionalibus duae partes sunt, antecedens S consequens. Antecedens est ea propositio praedicatoria quae sequitur immediate coniunctionem. Consequens est ea propositio sim- Plex, quae coniunctionem sequitur mediate . Id exempli appositione doceo. Si iustitia est, uirtus est: antecedens propositio , iustitia est , consequens haec, uirtus eit. Id plane intelligere necessarium est, & multis in lo-
De ueritate,& falsitate Conditibnalis. ' A e breuiter nunc repetamus harumprota positionum definitiones, uls Octendamus quem modumsesse habeant singulasecundum ueritatem, falsi ratemi. Conditionalem igitur propositionem esse dici-mm . qua ex duabus constat Categoricis, Si, coniunctis simul iunctis: visiSocrateae ambulat,Socrates mouetur . Conditi onalium atitem quoniam alia quidem affirmati en,alia negativa:ayrmativa quidem uera esse cognoscitur,sionositum consequentis antecedenti repugnatis sa aute si non repugnat . Ergo uera quidem est,qua dicit,sihomo est, animal en, quandoquidem huim oppositum quod est, non ea anima eiplane re u-gat quod dici homo est alba autem hac,si homo est album. 2Om non album es , haudquaquam ei repu- Dat quod est, hominem esse. At ueros negat tua μω
135쪽
DE o P o sITio ing rrila, verane an filsasit,ex virmativa facile deprehem ditur negatione remota: id quod or in copularitua,'i, disiunctiva,cum negativaesunt,ita quoque euetione ceri tum est .Quocirca uera haec esse iudicatur: qua ita P
ponitur,non si homo est,quadrupes est: quoniam risis Frmativafalsa est. Sunt tamen qui aister harum pri positionum ueritatem ors sitatem dissutiant:sed Traperuistium in hoc sequi maluimm . Uerum quiata huiusicemodi propositionum vis in consequenti aseque conditione con stat ,jdem hoc addunt amplius, atque idcirco , ut omnem conditionalem uer am nEcessi
i riam esse dicunt , itasessam impossibilem. B aque uera simul necessaria hac est,qua dicit, Si dιον est, lux est: siquidem diem esse non contingit,nis lux sit. Nec mi se ita proponat ,Si uolat quis am,alas babet:atifui haec
qua dicit , Si dici est,terra mouetur, utosa en,ira erimpossibilis: quando non ideo terra mouetur unquam quod dicisit,aut si dici ea: sed e t aba tum ratio, tirancausa, cur terraemolim sal,quemadmodum in Thψcis iaproditur. RAFFIRMA Tru A uero. J Regulataec ex Trapeaeum lio lumpta est, ex qua constat in propositionibus concitiαnalibus ueritatena, & falsitatem non sum a partiti in uerb-.tate aut falsitate. Haec enim conditionalis uera eu : si homo est equus, homo est irrationalis ,& tamen utraque'
pars est falsa. madeallud tritum & peruagatum in stato lis. Dialecticorum est, propositio conditionalis nihil ponit esse, quia nullam partem ueram aut falsam esse indicat, . sed tantum consequentiae rationem ostendit. Sed est ali tum. J Exhalationes terrae uisceribus inclusae. Hac dς re
Aristotelesi Plinius i& Gellius disserunta
136쪽
i tionis Copulatiuar. C o P v L A TI V A propositio est, qua ex duabus
pluribusue Categoricis concta copulativa coniuncti :ne,aut aequi sente aliquosimul iun Iis,st Socrates am.hulat,oe I lato distulat. Copulatiua uera quidem est, cum utraque pars uera en his autem, ckm uelalterutra parasalsa est. Caterum in definitione copulatis particula qua erat,aut aquivalente aliquo, innuit plerasque haberi copulativas propositionci , in quibus tamen non copulativa coniuncilio partas connesii sed ad Merbium aut temporis ,aut loci, aut similitudinis. Vnde tales propositionci ab his adverbi's nominaspe numero sortiuntur,ut alia quidem temporales,alia locales alia uerosimititudinis propositiones dicantur:quas ta copulativa comprehendere licet,qnemadmoduJub eadem quidem etiam comprehendi putant propositionem rationalem:vt, s lasol luce dici e I t quam proinde ita explicant,Sol lucet ideo dici est. Al autemsub conditionati eam comprehendere malunt,pro pter uim consequentia, qua eadem est in utraque.
C o P v L A T I v A propositio.J Copulatiuae propositionis ueritatem eleganter docet Gellius viij. cap. xvj. librinas uerbis, in omni coniuncto, si unum est mendacium , etiam si caetera uera sint, totum est mendacium. Quibus uerbis indicat, ad ueritatem copulatiliae utranque memesse ueram oportere, ut haec est uera,Scipio & bis consul ivit & triumphauit.
De ueritate, & salsitate disiunct tuae propositionis. Dis IvNCTiv Α propositis est, qua ex dua-
137쪽
. D F PR opo s Irro ου ηιm pluribu3lae constat Categoricis,coniunctione distinctiuasimul iurus, ut Socratus ambulat, uel Plato dispu tanquam ueram quidem iuniores esse dicunt ,salterutra ratummodo Pars uera fuerit,'sam autem, si arx utraque fuerit salsa. Et ad hunc quidem modum de Disiuncti propositione loquuntur hi maxime, fui hac tempe late Diale ticam docent:cum tamen Boetius,re ante hunc M. Cicero aliam huius monsitionis significationem esse tradant,atque eam essedicant ,sea ex rapugnantibus inter se Categoricis congitatast: cuius proinde posita pars una interimit alteram, interempta una , alteram ponit: m, Aut dies est, aue
QI A Μ ueram. J Vnde hoc iactatrum in scholis est,propositio disiunctiva est uera,cuius altera pars est vera.D- ex repugnantibM. J Repugnantia dicunturquet eidem competere non possunt, ex quibus oportet omnem propo Donem disiimctivam propriam constare: nam dissimctiva
si uerbi uim spectes, sic dicta est, quasi ueritatem gi salsitatem disiimgat. Quocirca hec non est proprie disiunctiva, aut homo est , aut ambulat.
De propositione Modali,sed prius quid sit i
Modus,a quo dicta videtur huiusmodi propositio . SE IT V R propositio Modalis,qua ut nominest patet,a modo disea est. Porro modus a quibusdam definitur,adiacens rei determinatio. Qua modi desinitio huncpra rre uidetur intellectum. A dus ut hoc loco accipitur 9 dictio est adiectitia: quaerem quampiam determinat. Rem, inquam,hoc est, cem, quae rei alicuumsignificativa est. Herbum autem determinat,
positum est,uisit idem quod explana: , aut certe distinguit.
138쪽
Υ R A C Υ Α Υ,V s IIII. 6Iguit, quod nimirum fuiunt tam adverbia i s , quam nomina adientiva. m ut Frisiianus ait, hoc est asuerbium uerbis,quod adiectiva nomina Vpellativis nominibus adiuncta: ut cum dico, prudens homo, hominem quidem aliquem designo,non tamen quemlibet,si eum qui prudentia praeditus ea. Sic etiam cum dico, prudenter agit, agere quidem aliquem innuo, at cum hoc simul explano atque distinguo,agere uidelicet, nouutcunque sed prudenter. Itaque modus hoc loco nihil aliud est, quam aut adsentivum nomen, aut aduerbium. Itaq; ct hic nunc prius quam ad reliquapergamm,ope pretiumfrtassis sῖerit adrcere ex Diomede Grammatico, quod Scaurus uetus auctorinum aduerbium non alio paIloc quam nos paulo supra modum definiat. Adverbium es inquit Jmocus rei adiectium,inam pronuntiatione definiens hoc est,terminans, ueluti recte,di ligenter, optime .
S E υτ r T v R. J In modalibus propositionibus praeclara ingenia remoranda non sunt. Plus enim habent ostentationis quam utilitatis,cuius permulti auditores auidiores quam ueritatis sunt. Sat igitur fuerit iuuenem qui ad sublimiores properat facultates primoribus ut aiunt labris θ has degustare.
modi proprie modales efficiant . CAETERVM cum adverbium imum uerbum determinat,id facit aliquoties quidem ratione rei, hoc ' significati ipsim uerbi,quod per eius participium explicatur.ε gliquando ratione temporis quod verbum
consignificat. Aliquoticae ratione modi uerbi,quo scilicet uaria in nobis designatur assestis,prout animus noster ηunc ad hoc, nunc ad idud se nc sinat, quam Vraeci I proinde
139쪽
nem, nos modum repellamus, ut cum optamus quippiam,aut aliquem hortamur. Aliquotio uero ratione
compositionis verbi,quae quidem in ipse uerbo intestigia tur,quatenus verbumsubstantivum intra se includitori quo ita Aristoteles infrincipio sere eius operis , quod et 2 ερριηνειας, id est, de interpretatione inscribitur: m s i am,inquit, e 1,verbum purum dixeris, nihil quiadem est signi at autem compositionem qnandam,quasne compositis,hoc est,extremis,non est intelligere.u ost ut ex hac multiplici adverbi' determinatione,multia psicci quoque modi colligantur. Attamen ex omnibus his nulli tales sunt, qui modales propositioncs es cere con Initueres pos inistrater quati sir, siue adverbialiter eos,
sue nominaliter expresseris,qui sunt possibile, impossibi
de,contingens, ct necessarium. Nam cum dicit quibφia: lPlatograuiter disputat,aut homo albus currit, modus iquidem in utraque propositione ponitur,neutra tamen ex ipsis modalis dici debet:iquoniam non tota utriusque propositionis compositio determinata ensedpars tantum altera,unim quidem siubieIIum,alterius uero pradicatum. Quare quicunque modi partem propositionis
aliquam,non totam eius cosositione determinent, nullo
patio eitisenodi censeri debent,ut lab his modales propositiones dicantur. Sed neq; uerum neque bl um,taleae habentur modi,licet φsar u propositionum compositionem, determinenti. quoniam in his propositionibus quae modis
illis determinantur, oppositio or aequipollentia haud alitersumuntur,quam in his quae simplicuer ines significant,uel ideo Frtassis, quod communον omniumproposi
140쪽
- ensem assectionesILepassione sint. Omnis quippe 'sitio aut uera, aut fissa esse perlibetur.
SED nequed Et si Aristoteles iij. cap. ij. libri de interpretatione, ueri m & falsum inter modos enumerat. ta- , Uen non constituunt modales proprio Prisositiones,nto Pter eas.rationes quas Caesarius affert.
sit propositio Modalis, & quc modo secuὴ-
, o dum quosdam diuidatur. , MODALIs igiturpropositio εs qua morim. determinatur, cui semodi uni possi-1 4'iis,mpossibile, contingens, ct necessarium. Sane hanci qua iam risinita est, Morium compositam quia i appetiant,quam est ita infinium, usit cultu diat ithm ahquo modorum determinatur : dies m quidemi -mtelligentes id, quod ex casu accusativo cst verbo infinii ro constructum est,quale es cum dico, Socratem curre 1 re Cum igitur dictum tale determinat 'hui modipros positio Modalis composiva πρέstatur, ur cuius alterui extremorum est dictum,alterum,modus ex his aliquis,
s sui dictisunt: ut Socratem currere spossibile. Idemi huic quasi ex aduerso aliam ponunt Modalim, quam i diuisam anellant,ct ita disiniunt:Modalis diuisa est, i cuim copula modo aliqao determinatur: ut,sedentem ossibile est ambulare, quales etiamnum propositioneae simpliciter 2 proprie modales ese dicunt, illas autem . nonsn plicitersed compositaw.Verum non ita Aristotei lci ct Boetius, quorum uterque de his propositionibuου, i hoc est,compositis itamen ita appetiare libet, or graui ier ct siubtiliter suum instituit trectatum, de quibusi etiam nos hoc ira tracitatu agemus , ut qui Ari,