장음표시 사용
181쪽
DE s Y L L o G. C TE h. de muliere impudica,Ne curium sermone rotato T in queat Ent mema. talo, inquit, id est celeri . G- quidem apudGracios cogitationemsigni at,
qua certe nihil celerius . Argumentationis quatuor sunt formae, syllogismus,eti
thymema, inductio, exemplum. Caesarius hoe capite fi- nit Enthymema, argumentationem ex antecedente, &consequente constitutam. Eius materia est plerunq; probabilis, ut hic cum gladio sanguinario inuentus est, ergo hominem occidit. Dici non potestquam Aristot. exactu examinauerit uim enthymematis primo S secundo Rhetoricorum ad Theodecten. Initio primi libri inquit δε. περι ἐυ Ραάτων ἀHν λέγουσιν , της πλσεως. Insectatur ueteres Rhetores qui nihil de enthymemate dixerunt, quod est iandamentum probationis.
INDUCTIO, qua Graecis ἐπαγωγ siue, ouult Cicero, παραγωγὰ dicitur, hoc pa to definitur: Inductio est oratio, per quam a singularibus ad uniuersa, Dprogresso. Sane per singularia hoc loco intelligere debemus, non silium ea qua simpliciter talia sunt, Ut
sunt indiuidua, cst numero disserentia, uerumesiam minus communia re festu ipsius uniuersalis, quod ex
ipsis per inductionem colligitur ,ab his enim plerunque uniuesale consatur colligiturή: ut si quis uelit se,
dere omnem numerum esse duorum iuxta si positorum medium, id indu tione probauerit,quoniam ternarius
medim est binarj ct quaternari', ct quaternarius itEternari' ct quinari', ct ita deinceps, igitur omnis numerab est duorum iuxta sepositorum medius. Eodem modo, si probandum nobis ueris,quod omnis uirtus moralis in mediocritate consistiti dicemiu hocpacto,Fom
182쪽
elaudo in mediocritate consistit, nempe inter audaciam est timiditatem: ct liberalitas, ut inter auaritiam prodigalitatem: temperantia item ct iustitia: omnis igitur uirtus moralis in mediocritate consistit. Unde .inductio hanc pracipue uim habere putatur, ut per eam de principi s scientiarum aliquotire duputare contingat. Neque uero cum inducitione utimur, opin eris
semper adjcereparticulam sic de aliis, ut Sophiasa sunt. Quandoquidem id inducenti iam compestum esse debet, caeteFusimilia esse his, quae sempi a. ms Aristoteli credimus, qui gularium ignorat similii tudinem, is non'cile inducer.
Aristot. ro. cap. r. lib. Topicorum duplicem dissere tiam inter syllogismum & inductionem constituit. Primum quia inductio secundum sensum est notior & pluri- bus communis, syllogismus uero secundum intellectum. Secundo, inductio eli accommodatissima rudioribus,syllogismus autem contra protervos essicacior . Ut sunt in-Hiudua. J IIaec sunt diligenter in inductione enumeranda, ne non plenam contaiamus inductionem,aut sub hac particula, & sic de alijs, complectenda. Est autem hare uia a natura prosecta, prima enim ratio discendi est a singularibus.Vnde Praecipua utilitas inductioni est,quia per eam artium principia negentur tanquam per no- bis notiora, probantur. In quam rem insignis est locus Mud Aristo. .cap. i.libri Ethicorum.
Ex EMPLUM, quod a Graecis μι dicitur, ita definiunt. Exemplum est , cum ex multorum collem particularitate, aliud quid-
dam particulare ostenditur : ut si quis probare, uelit, rectora non esse Die dandos rebus publicis:
183쪽
ta set L L o c. A TE O. suoniam neque nauibus,nes curribiti moderandis scirre praeponuntur rectorcs, sed qui arte est experimentis plurimum ualent. Sunt qui ita definiant, Exempluta est, uoties unum particulare per aliud probatur , pro tersimile φιοd in utroque conspicithr: υτ se malum est Graecos cum Troianis belligerari, malum quoque e tLacedaemonios cum e themensibus armis decertare .E x E M P L V M.est,ut uulgo sinimus cum a particula xi ad particulare decurrit oratio,ut malum est Athenienses bellum gerere cum Lacedaemon j s, ergo malum est Phocenses bellum gerere cum Thebanis . Aliud qui iam . J Differt itaque exemplum ab inductione quia ut in exemplo ex uno particulari uel pluribus colligimus aliud particulare: sic in inductione ex pluribus particularibus colligimus unum uniuersale.
184쪽
in nobis instituisis est, nempe quartus, id tame haud ita sistim est in eo facere tractatu, in quo de sto imo --pothetico tra abitur,ut etiam de fustuisemo ex motalibus in eodem tractetur monec abbi quam in his triactatibin enρn ob eamsolam causam quὰd nouith adhuc huim artu tyroneae nimium alioquigrauarentur, sed quod illorum Ostogismorum, qui ex modalibus constiatusntur, non admodumstequens Uus psit, ut etiam pra notauimus. Accedit quod ρηat er unum Arinlot dem nullus abus f quodscire potuerim P de huismodi 'ex modalibus syllogismis quicquamscriptum reliquem ris,nisi quantum Boetius in his laborauerit , i bramen mάgis Aristotelem φsum exponendo quam institutum probando . In qua etiam sententia Iacobum -brum sapiuensem esse uideo,uirum profictὸ in omni bus disciplinis exercitatissimum: unde ct non par ua m his dit admiratio de Aria Meis ipse, cur in. M a ra
185쪽
is non tam necessaria,esiampla suo, rinis . nisi quod in hac praesertim arte ingenium suum osse'
tare omnino uoluit uir ille, in omnibm a ui disici nis admirandus . si uapropter musti viais iam Graia: ci, quam Latinii hoc animaduertent , er compendi de hac arte scri re maluerunt , ne in hac disicenda apud Arinotelem opus esistolici, vict&L, ricis in somnes ducere, absique magno eriam ructu on tamen negauerim hanc unam artem necessariam admo
dum es, ideos inuentam a maioribus nostris, ut.sesqua error in studirs plerunque committeretur, qui cum alibi, tum hic maxime cauendus e et quippe quod hosia rerum rationes inuestigare doceat, atque de hu ipsi distularepesit. Itaque qui in hac errauerit, uix inali s erroris periculum euitare poterit . Nanque cue urelius Augustinus auctorem hac fila doca doc re, doces discere, in hac seipsam ratio demonarat ais aperit, quae sit, quid uelit,re quid uaώalsia item scientes no lum 'cere uult, sed etiam poteIε. Hac ille. a nos hinc ad Θyotheticos filogisimos transeamim .
Hic tractatus utilis, & pernecessarius est etiam ad grauiores dist plinas facilius intelligendas.In his enim identidem syllogismorum conditionalium mentio incurrit. Quocirca hic tractatus studiose, & attente legendus est. on ob eam.J Prosere aliquot caulas cur de syllogismo mo
De syllogismo hypothetico , quid sit.
SYLLOGIs Mus igitur spoindricus cm a Mar tiano Capella de itur) is est, cuius propositis O num argumentum, or plexu item id, de quo quastis est. mina, ita ut assumpto argumento iam certum inser
186쪽
riam probare, argumentum protinus ab eius definitione inmmode capere posunt, quae quidem est bine dicendiscientis. Ex hac deinde, ut argumento sumpto, est quUisne proposita ,se,7Misenus hapothericus ad hunc modum contexiturassi Rhctorica bene dicendisci is, v tuis essest autem Rhe orica bene dicendi mentia, Rhuorisa misis est. In hac sane oratione cum prius oponitur: Si Rhetorica bene dicendiscientia est, uti est: ac deinde assumitur. Es autem Rhetorica benedicendi scientia ditum qu i haec duo co/πeserit , pro mrionem, inquam, est adsumptionem, is uel inuitus con alat oportet, Rhetoricam utilem esse, id quod in quastio pepropositum erat, quod tAntister dubium erat, nec O propositi ct assumptio concederetur.
probationem plenam . Si Myetorica. J hic syllogismus est in primo modo syllogismoruin conditionalium, assumiatur enim antecedens, ut assiunatur consequens.
Ex quibus constet syllogistius hypotheticus , & quantum ei conferat syllogismus categoricus.
onm resoluitur,ut ex quibus constituitur, et propositiones rursiu interminos, neque ulterius resolutio proce- SYLLOGIs Mus igitur. J Vel sic facilius finiri
Hi in his , ita hipotharici Bllogismi in ca tegoricos
187쪽
, solutiost: quippe νιο de x constra copositvit cum asertim prima eius propositis latim consequentia eo limbin si, en, categoricu9 capiat' lugimus . Trima nantaue hypothreiciosio
Memo habitur conclusione. hoe est 1 stet o prodi 'cativo . se sumptio porro, Mi a secunda huiuscemodi Tllogismi parsos, in pluribus modij pradicativa esse prestiemur iste cono sis, ubisti m dicimus. Si Rhetorica, bkie dictavi serentia ,st , italis Hi, lateriit fRhesorida siti dicendisiientia ect,hic a sumptio Pra--cativa, tem categbrica : si quaeratur, hoc est, indubitat, ohe,. tyahath a pradicativo proba- i bitu Mugi or Hine si demum instratur, Rhetoricauitur Otii 4est, is haec ipsa praedicativa est , ath adussio semi concrum utpote quae adassumptionem proba. ram necessario consequitur. Nam si Rhesorica bene di linendi sciencia est,cur non e utilis ipse erit' Frater eaphypothnicapropositio Ex categoricis iungitur, or ex
his fidem capit simul Orainem partium consequi I. . , necesse s siatigoricos .hilogi mos hypoth uico uim
conclusionis iam mare . . . --
Caterum. J Inquirit elementa , & principias syllogismi conditionalis . P eque ulterius. J Resolutio quidem ulterius procedit fili stilabas quae ad Dialecticu in non pertinent. Ipse Id hoc modo fiet, omnis ars inueniendi , disponendi, eloquendi, est bene discendi scientia,Rhetorica est his iusmodi,ergo est bene discendi scientia. Ratio probans a sim ili syllogismum hypotheticum uim suam a Categorico sumere .
188쪽
De partibus stilogismorum , sue ex partibus syllόgismi constent. O
' heticos aliq quia ue, at quatuor, alis tribi constauia partibus η litra=itia , quoram controuersiam Boeotim ad hunc modum d dicat atque discernit,quonia
prima i propositis, assumptum ob tur. 3 Iecundauer) assumptum e assumptio dicitur, D hissuatar'ria insertur, conclusio nuncupatur, ut cum dici totai homo est,a niihul his inb uatem est animael igitur est. Ea quidem enuntiati per quam dicimimSi homo est,
mimal et i,proposicio uel sumptum uoc ius: ea uers quam huic adiunxima , quae quidem erat, Est autem lomo,assummio lab absumptum dicitur . Tertia auteab his conclusio appellatur,viper qua o tendimus animal esse, si homo ferit. Eadem sane is categoricos gi sempi qrsi partiu es ratio e Ii, re ordo.Sed qu .nias pe euenit, ut propositio ipse Hon sit uerisimilis, ei
tum adiungitur a Aprolatio, per qua id quod propositu est,uerum esse monstratur. sumptio quos sepenumero ad idem perse non uidetur satis idonea,i circo huic quos probationis iuvamen adiungitur, visera esse iuvestigatur.Quost,ut sepe quis Partos,sen quatuor, interdum iraου solum isti os ollogisimos habere cotingat. In qua quide sententia M. Tullius esse deprehenditur, qui in Rhetoricis filogismos quosdam quing, partito ,
quadripartitos alios, ct nonnullos tripartitos esse con-srmat. At uerὰ,quibus i oram iugismortim npplacra partG ubra ternari m numeis Propagari, hi pro-
189쪽
'sitionum ais assumptionum probationci nonputant inter filogi iparici ponendast esse, sid potius illaru, .cu dubia fiunt,flcimenta quada haberi. Quoru sane sudicio at B sententia Bouius i e manibus pedibius, accedit. Ana nostra inquit sintentia his potius acredit, qui tribus partibus filogistmum con stare dicunt .
Dilogisimos autem. J Quemadmodum in syllogismo conditionali prima pars dicitur propositio, secuda assumptio, tertia cynclusio: Ita in syllogismo categorico prima pars
dicitur aior, secunda minor, tertia concluso. Sed quoniam.JHunc locum Quintilianus decimo quarto cap.quinti libri his uerbis expressit. Cicero maxime quinque defendit, ut sit propositiis,deinde ratio eius,tum assumptio,& eius probatio, quinta complexio. Qtua uero interim &propositio non egeat rationis , & assumptio probationis,
nonnunquam etiam complexionis, non opus sit quadri
partitam, & bipartitam fieri ratiocinationem, mihi a plurimis auctoribus tres ad summum uidentur. Et sic ex sententia oratorum syllogismus aliquando quinque aliquan- , do quatuor habet partes, sed ex sententia philosophorum qui concisa utuntur oratione, syllogismus tantum tribus partibus constat. x
De modis ex hypotheti cis propostionibus.
HIs itaque praemissis, consequens est, ut iam dos hypothuicorum filogismorum transeamus, quucerte, quantum hic eos definire liceat, dicere possumus
inorum syllogismorum firmas,2 uelutiprascriptas u
ges. Sciendum autem quod tametsi numeri propema iuum huiuscemodi sint,qui ex hypotheticis conficiantur tropositionibus, ut de quibus Seuerinus Tonius latissime di fatat duobus tibias,nos tamen ex his paucos deligere statuimus, propterea quod eoru use non parum si equens habeatur. De reliquis autem admonuiste tan
190쪽
Amsatisit, visi cui cognoscendi eos cupido incesserit,ia met mi Vm in primis adeat.Sed nunc ex hispri
mum definiamus. His itaque praemissis. J IIoc eapite Caesarius docet quemadmodum categoricorum syllogismyrum modi. leges quaedam sunt, quibus syllogismi probanturisic hi septenimodi sunt ueluti in s & regulae,quibus syllogismos conditionales bonos ele ostendimus.
. P RI M V s igitur modus est, cum in conditionali propositione assumpto eo quodpraecedit, ostendi a id Dod sepsitur ita necessario esse,ua est in connexione propositum: ushomo est,animalest, atqui homo est, an
mal igitur est. His antecedens homo est, proponitur uelati dubium,cum dicitur,Si homo est: sumitur deinda idem ut argumentum,cum absique conditione repetitur atqui homo es.Ad quod demum necessario sequitur animalesse,quemadmodum eratpropositum. odsipar- se ex altera annexum siue consequens assumamus, aio dicamus,est autem anima haudquaquam de necessita enit hominem idcirco esse. Inueniuntur autem certi semini,in quibus peraque ualet assumptis,sive pracedenssue subsequens assumatur,ut in homine atque risi olli. m ut recte sequitur ,Si homo est risibile est, ita recte quoque sequitur assumatur hoc modo, Atqui risi sile est,igitur homo est. Sed in his hac est consequentia causia, quia homo O risebile aequisiunt termini, at pueidcιrco uno posito.alierum comitari est necesse. Herum quia hoc in omnibus non ita se habe idcirco non recipitur ut firmum restabilesiamagis improbatur,vim