장음표시 사용
191쪽
r . D E ps Y UL o GT H Y P ΟΥ . . P R I M v s-Jn hoc primo modo a propositione antecedentis ad positionem .co'se' nritis, ut si iustitia est, uirtus est, atqui iustitia est, qrgo' iir tus est. Quid hoc loco sit antecedens quid consequos P dictit ira est supra a nobis. Ponere hoc loco est affir-n , tollere, negarb . Inueniuntur autem. J In terminis ae litis' Κ recurrentibus possumus utroque modo S antecedens , onsequens assumere sed hae sormae colliget di,tegnia
norum tantum gratia ualidae sunt. a
Secunὸus modus. 'SEC VNuVs uero modus est, cuHinc, Dionali, posito consequentis assumpto, austrtur idquod ante cesserat,hoc modo, Si homo est, animal est: non est aut Ei animal, igitur homo non est. Quodsi contra hominem esse negemus, non tossitum proinde quod conexum est,ut si dicamus, non e i autem homo, non iam continuo sequitur,animal non esse. ais idcirco huc modus, A coh- pquentibus appellatur: quemadmodum qui hunc Pra- cedit, Ab antecedentibus dicitur. Quare ct hi duo modi a recentioribus ita distinguutur,ut prior quide dica ur. A possitione antecedentis seques uero, A destriatione consequentis .citera ut utroq9 modo ex data ditio natis partibus abfirmatiuisfirma abissensentia pra-
batur, id quod auu supra ex iis adhibitis ostensum
en: ita eadem consequentia uis erit, si negatiua eius partes fuerint: m,st animal non en,homo non es non est autem animal, igitur homo non est. Item, si annmal non est, homo non est: atqui homo , t animal e
Secundus ucro modii cJ In hoc secillido modo colligi- 'mus ex opposito consequentis ad oppositu antecedentis. Eli autem oppositu consequentis, contradictorium conqu sequentis,
192쪽
sequentis,uisi consequens sit negativum,assirmetur,siaia firmativum negetur, ut si clies est, nox non est,atqui nox' est, ergo dies non est. Si liberalitas & uirtus est, atqui uiri tus non est,ergo liberalitas non est. Atque idcirco. J Huius loci ratio est, quia si ad positionem antecedentis sequi tur positio consequentis,oportet oppositum consequen alis inserre oppositum antecedentis. Principium enim dialecticum est oppositum consequentis n qn posse cohaerere cum antecedente. Ut quia haec est ratae sdei consequentia , si felicitas operatio animi est, necessario consequitur, non est operatio animi, ergo non est felicitas. . Operationem enim animae non esse, & felicitatem esse fieri non potest.
De quadam argumentatione contra secundi modi regulam facta, ex Themistio. HIC iam Objcire aliquis sertas is nobis Aristotes ipsum, rui in prooemio libri de Anima,tali contra praescriptum secundi modi formam t uidetis usus es argumentatione,Si quod est anima cinquiens propria opus, Otot contingere ,πt ima a corpore seorsumsit: Si.
tierῖ nullu est opus animae proprium,con tingere non ρσres,ut a corporeseorsium maneat ues alve. Sane hac argumentationem sunt qui ob id calamientur, reprehendati ceu minus firma, minus1 dignam tanto philosopho. Calumnia autem hui' modi est, Oportebat, in-qumt,accepto cosequEt is opposito ita tollere demoliri hantecedens at hic corramus ordoseruatur.Herlim hac calumniam csiqua tamen dici mereturo Themi lius
haud dubie nobitissimus Peripateticus subtilissime dissu
tiit ac diluit. rinde qaicunque, ait, iam male animati sunt, ut hac qua in dialestica ais in exercitio arguti in iactata,et fropta omnibi unt,ignor se Aristotelς
193쪽
putent,hi plane ignorantissimi uidentur. Naa Querbum illud Potest contingere quo quidem Aristotelaris sua oratione utitur 9 non necessariam e usibile
or contingentem connexionem habet:in quo gener: novorte abolito consequente,aboleatur 2 antecedens: id quod omnino ita euhnit, quotire necessaria connexio est. Sed hic in contrarium obseruatis est,m Atticet abolitio autecedentis aboleat consequens. Cui rei causam idem
auctor huiψmodi assera semper enim inquit θ id quod
confingentersequitur, tauquam pars sit antecedentis: pr terea quod quandoque accidit, quandoque non accidit. Ita qui antecedens interemit,totum interemitis, Toto autem sublato,consequens sparti quoque aboliationem asserri. I Linc'ab eodem auctore aliud haud
dismile proponitur exemplum,quod tale est, Si animal est, quod procul ad nos accedit, potest contingere vis equus,igitur si animal non est,neque ut equus sit contingere potest. Quo sit,ut inscitia potius illi arguendi sint
qui talem argumentandi formam, ut minus sariam cauillantur,cst non ristotelas isse qui rectissime ita amgumentatus est. Hac ita ex Themimo,quem Hermolaus Barbarus aetate noura Latinitase donauit,virtique impense eruditus. Hii iam obimet. J Caesarius hoc loco grauem ponit
quaestionem,quae contra hunc secundu in modum exoritur. Huius autem hetc est solutio, quando consequens est, siue contingens,sive possibile,tune possumus in secundo modo colligere a destructione antecedentis ad destructionem consequentis. Adde etiam,id uerum esse,quando
termini et qui sunt.Quod ad ueritatem quaestionis attin , i intelligere est propria animae operatio , & sie assumptio est aestanda.Hilius loci a nobis facta est mentio in primo
194쪽
Υ R. A C Τ AUT V s V L. libro Auscultatoriorum cap .iij. & in sch0liis pririi libri de animaecap.j. Oportebat inquiunt Nam in secundo modo argumentandum est ex opposito consequentis adoppositum antecedentis, Aristo. aute. j. cap.j. libri de anima ex opposito antecedentis ad oppositum consequentis est ratiocinatua.
Tertius modus. T E R TIV s deinde moris est,qui a pegatur, Arepugnantibus,in quo demonstratur non posse simul hoo esse 2 illud. Fit autem quotios connexa propossionis Urmativa antecedens auruitur, ut consequens tolla tur.Quod certe ideo ita euenire manimum est.quod huis Oipronsiti'na ex repugnantibus, aut ex contrari's constenteartibus. repulnantibus quidem,ut nos dire,est nox est atqui dire est, nox igitur ἡοὰ est. Ex contra rys autem,ut nonsanum est,aegrum est: atqui
sanum est, nou est igitur agrum : In quibus syllogismis propositiones sumpta huiusimodisimi, ut impos is sit, si antecedens est,consequens esse. Itaque cum ita proponitur,nonsidia est,nox est, huius propositionis sensus hic est,non reflesequi, si ies est,ut nox sit , Picitum est autem ex repugnantibus,aut ex contrariys, quoniam qua
alitersi habent 3Ται um ad huc modum nullum icostituunt, propter haudquaquam recipiendus est hic Bilogismin,no homo est,album est, est autem homo,
igitur album non est, quando nec repugnantia Aut inter se homo,est album,nec contraria. Fit item δ' hic modus aliquoties,cum inter alterutram connexa propositionis partem negatio interponitur, atque ea ipsa rη
su denegatur:ut sit propositis,si animal non est, homo est rac repugnans est,st ob id salsa. Fit autem uera , si
195쪽
mal non ea, homo est. Huius quippe propositioni, , est sententia, Si animal hon sit, fieri'non pisci misit se mo. Ea 4itu ρη cissa, a sumimus protinus hoc modo
Atrrui animal non e i, ac aeinde concludimus ihomo non eni. Si mitiger I Fonatur, Si homo est,non es anima qua imauesa est, prUter parrium inter se repugnantiam quares cst huic deinde negatio apponatur, uera sit, hoc modo, Non sis o eῖε, non est animai . 'lam se humi sententia est, phomo sit, non posse fieri ut non sit animal. haque ea conce se se, talis con texi ur ollogismus , non si homo est ζ ni mal non est, atqui homo est , animal igitur est. R, - atnem sit propositio ex utriusque partibus negati mis, si non est dire, non est nox: qtiae idcirco quod par
ros eius inuicem repugnant, Is st: sit autem uera ii adiungamus negationem, hoc modo, Non se non est Aci, non esit nox. Huius quoque propositionissensus est
talis, quod si non est dies, esse non potes quin nox sit. 'Hhde ea lis concessabassumimus hoc pa Io. Atqui dies non est, is concussimus deinde, Ut igit ur nox.
TE R.T I v s deinde modus.J In hoc modo M syllogis
.mus conditionalis quando antecedens affirmatur, hoc est cum negatio qui coniunctioni praeposita est , abiic utur, deinde tollitur annexum , ut constat exemplo teu tus. Fit autem. J Putarem hunc locum sic legendum esse, die autem quoties connexae propositionis iaegative antecedens ait ruitur&c. idque docet exemplum Caesarii .deinde Trapezuntius, id perspicue in hoc tertio modo scribit.Tertius modus inquit,cum propositionis negatae con ditionalis,quae contrarijs aut repugnantibus constat,patribus antecedens affirmatur . eerte.J Nam ea est na-
196쪽
tara repugnantium aut contrariorit,ut uno eorum assit malo,tollatur alterum. Si antinal non . J IIuius ratio est, quia sublato superiore aufertur inserius.
Quo pacto tertius hic modus a superioribus duobus differat. E x his porro colligere licet,quid intersit inter Piso
tertium, si perioreae duos modos. Sane inter iues bac est diuersitas,quod in eo quidem modo qui ab antecedentibus dictus est,ponitur antecedens, ut id quod sequitur,a struatur. In eo uero qui consequentibus ς- pellatus est,perimitur consequens, ut id quod antecesserat,austratur. At uero in hoc tertio qui diciti est, A repugnantibus neutrum horum seruatur. Siquidem negantecedens ponitur,ut quod sequitur confirmetur: neci interimitur consequens,ut id quod prace erat euerta tur: sedρonitur antecedens, ut interimatur cosequens. quod ideo euenire dictum est: quoniam hic propositionis modus paris interse continet repugnantes. Adversm quippe est atque repugnans,quois dicitur si dis est, non est lux quare propositio hacfalsa est,quae tamen rursm negatione praeposita, sit uera hoc mori. Mois si dic est, lux non est: atque ita consimilis est ormationi, me huic, si dici est,iux est quod ct recite quidem ita
euenire receptum est,quando scilicet ormationemgeminata facit negatio.
Ex his pom. JDocet discrimen inter hunc tertium modum & duos superiores Nam in primo modo argumenta colliguntur ab antec dentibus,in secundo a conse
quentibus. in hoc tertio uero a repugnantibus. ter se continet repugnanter . J Repugnamia cohaerere non
possunt, nec de se uere dici, ut c quis dicat auarum esse N pium.
197쪽
DA SYLLOG. C ΑΥ ED. olum, sapientem infelicem:at in his propositionibus prae dicati oppositum, subiecto uerὸ iungi tur,ut sapiens est selix, auarus est impius, Quartus moduS.
QE A R et v s modiu es eorum, qui ex disiuncti uisio istunt ullogisemorum. Fit autem cum data dististitua propositionis antecedens in assumptione ponitur,
ut quod consequens est austratur, hoc pacto, Aut disen, aut nox est, atqui dici est,non est igitur nox . item, aut sanus est,aut aegrotat,atqui anus en, non aegrotat
igitur Mic uero si ita quii iam argumentetur,aut dis est,aut nox est, atqui dici est, nox ilitur est: ac rursus, aut sanus est,aut agrotat, est aute sanus,litur aegrotat: talis procto modus, astigi m ct incoaeectilis prorsus habetur. Nam in eo data disiunEtiuae posita parte una, non tollitur reliqua: quod utiqb repugnantiam natura requirit. Qv A R T v s modiu. J In hoc quarto modo sic componitur syllogismus. Prima pars disiunctar alfirmatur, ut secunda negetur,ut aut dies est, aut lux solaris non est, sed dies est,ergo lux solaris est. Hie uero J In collectiles argumentationes proponit,quia pugnatia itinui coniungutur. Qiunius modus. .
Qv I Ν T v s autem modus est cum id quod in desiiunctiva propositione praecesserat,in risumptione to
rur,ut quodsequitur Uirmetur, hoc modo, Aut uiuit, aut mortuus est, non uiuit autem,mortuus igitur est.
hic quoque a sessu sim si ct incollectilis,quoties data disiu ua una solata parte,tollitur ui ct reliquum
ut aut uiuit:. aut morauus est,non uiuit autem, igitur
198쪽
Qv i N et v s autem. J In hoc quinto modo anteceddens negatur,ut consequens assirmetur, idque exempla rextus abunde docent. Sextus modus. ΔS E X T v s uem modus est n quo duobus per disiunctionem propositis, ostenditur si unum sit, non posse simul esse Ur reliquum it autem ex disiuniud in copuIatiuam mutaua,addita uidelices negatione, idque maia duobus. Frimo,cumpropositionis data antecedens
ponitur, ut tollatur consequens hocpacto, Non Ur dies est, ct nox est d dis est,non est igitur nox. Item,noufrudens e L Ur ineptus, atqui prudens est, in tu . igitur non estsecundo,cumpropositionis data antecendens tostitur,ut consequens ponatur, hoc modo, Honor dias η',2 nox est AG non est, igitur nox est. Sane tertius hic est disiunctius modus consimilis ei es, qui expropositionibus conditionalibus tertius es ρ russeraterquam quod in illo propositio cum coaetione, in hoc sine conditione, proponitur, Verum UT hoc am Ilius hic obseruandum,ut tam repugnantia, quam contrariabitas bi repugnent atque contrariasint,ut ῆρ
Io uno,interimatur alterum, uno interempto , alterumponatur. Quare locutionci hui modi, e qui ρer, aut literaue docet. Item, . Aut cucurbita sorem,
aut i am cucurbitam, Ur alia pleraque qua apudi Graecos Olim in prouerbia cessere P consuetudine atquοψ s euentu magis recepta fuerunt, quam ueritatis consantia:de quibus,2 altys pene innumeris Erasmus noser in opere adagiorum non tam copiose quam stu- oie eleganri narratione perscribit, uirpi octo hac
199쪽
nostra aetate extra omnem ingeniy alea positi ,mniquerbis utariqui hocsua aetate M. Ciceroni tribuit uerissime, Ex praedictis autemsequitur, copulatiuum n gatiuam aequipollere .disiunctiva ormativae ex eisdepartibus,sed sibi contradicentibus uerbi causa, hanc non st dici est,st nox est,huic,aut non est dici , a ut non .s noxa
SEx rus uero. J-duos reliquos modos qui ex disiunctiva propositione in copulati uaria mutata, sui . Primo. J Ponitur antecedens eum id assirmatur, tollitur cum negatur, aut cum contra omnino fit 2 secundo. Ex hoc secundo modo septimus sumptus est, qui .fit cum ne
gatiuae propositionis quae ex disiunctiva copulatilia laeta
est, antecedens negatur,ut consequens assirmetur,ut non
& dies est & nox est,sed dies non est, ergo nox est. Hos omnes septem modos Cicero in Topicis ad Trebatium erudite copioseq; explicat peri t. J Speciem hoc habet prouerbij,quod ab Atheniensibus sumptum uidetur, qui cum infeliciter aduersus Siculos pugnauent, & multi occisi essent,aliqui coacti docere literas apud Siculos, aliqui Athenas redierunt,qui interrogati quid hic aut illi agerent, responderunt,aut literas docet,aut perit. Nec mald ad Dionysium referri poterit,qui, regno pulsus,Corinthi ludum aperire coactus est. Aut cucurbitae . J Id perin
de ualet ac si dicas,aut mortem aut uita, aut lucru aut damnum,aut uictoriam aut contra. Incertum enim est utrufios cucurbitae mox euanescet aut cucurbitam pariet. .
Cur ex copulatiuis non fiant syllogismi I A M uero mirabitur ortassis quispiam, quid causasubsit, quod cum tres sint superius posita hypotheticarum propositionum species, is ex conditionatibus qui dem, ct disiunctivis certi syllogi morum modi ambis iam prascripti sint,nullos pratere. ubiciamm,quibus
200쪽
eae copulatiuis perinde siugis fieri demonstrentur. Hums sane rei hanc esse causam arbitror,quodqnae hypotheti proprie dicuntu huismodi seni,ut in his coditio aliqua uel exprimatur, ut in eis,qua peculiari nomine conditionalas appellantur, uel subintelligatur,ut in disiunctivis. Nam chm ita proponitur aut dici est, aut nox est,hac eadem propositio cum conditione nihilo
minin pronuntiari potest,hoc modo, Si dies est,non est nox,vel si non est dies,nox es. Itaque per has neque e se aliquirineque non esse,simplicitersignificatur,sed aut illud esse si hoc ferit, aut quoties unum fuerit, non posse simul aliud esse.Vnde ct in his consequentia uis inefse quoque perspicitur . At uero quae copulatiuae dicuntur,ut non uera pothetica sunt, ita nec in his conse , quentiae vis ulla deprehenditur:qua nimirum facit potissimum ut ex propositionibm h potheticis,hapotheticis iugi i Eruiuistur. pothetica tamen quoquo modo dici possunt,quatenus ex categoricis composita constat. Huare nec Boetius uiam, cum alias de nilogi is ex poteticis copiosissime tracter,ultis praescribit modos, iuxta quos ullogismi ex copula tuis perinde fieret. Nec
irae admodum probo eas consequentiaeforma3,quas uulgo ex copulatiuis eliciunt,ut a tota copulativa ad asteram eius partem: ct item a destructione artis copula tisae, ad destructionem totim, qua licet necessaria mi- quesint,mitis tamen non sunt. Ex copulatiuis tameu rectesertassis argumentatio procedat e syllogimum uoce siue aliam quamlibet argumentationis speciem, quotici per has ex disiunctis ad coniuncta procedimus: hoc e i, quotiosiqua diuisi praedicantur de subiecto N a aliquo,