장음표시 사용
261쪽
nitione hominis uerissima atque integra oratione perficeret. Eode san e modo et diuisio i a duobus latum terminis perficeretur,si no interaeia propria uocabula δε- essent:vt cum dicimus, Figuraru,quae quidem trilatera sunt alia sunt aquilatera, alιae ex tribuου duo aequalia D. tera habentialia tota inaequales. Haec trimembris diuisio duobus clauderetur terminis sereti,bimembris ita prorretur,Figurarum quae trilaterabunt, aliasunt
aqualos,alia inaquatis. Inaequaliu rusus,aliae sunt duolatum latera inaequalia habentu, alia tria,hoc est, omnia simul. Sic cum dicimus,reru aua bona sui, ali mala,alia indigerentia,qualia sui, uane1 boVa,Messi maila sui. Hac quide diuisio trimebris quoq, est,ac bimembris sit, illa dicatur, Reru alia sunt disserentia,alia indifferentia. Disserentiu item,alia bona,alia mala. Histribus A expositis legibus, quarta demu accedat, qua est huiusmodi, estiGgenu. aut in differentiad, aut ms'ecis dissoluitur,postfifta diuisionem, eorum per qua diuisio fit,desinitions atque exempla Protinus sobdenda sunt. Atque in hoc absoluti sit iraelatus octauim.
Vι autem. J Profert quasdam leges bonae diuisionis.Prima . J Differentiae condiuidentes aliquod genus debent esse oppositae, hoc est diuersae & repugnantes, ita ut non
possint uni & eidemque competere. non enim sena per ne- cella elle uidetur, ut membra diuidentia aliquo oppositionis genere opponantur. rationale. n. Sc irrationale nullo
oppositioia is genere opponi uidentur, id quod studiosus facile ex iii ductione quatuor formarum oppositorum colliget. Secunda . J inare haec non est bona diuisio, hominum alius est medicus, alius physicus. diuisum enim latius patet ipsis membris diuidentibus.
262쪽
DE LOCIS DIALECTICIS PRAEFATIO. V p E R s s T pars illa Dialectica,quae locos nobis subministrat,a quibus argumenta ueluti eruuntur,atq; ea quidem potiss-mum, per quae de qua uis re mo uero eae dei principiys etiam di elinarum probabiliter disputarei contingit . ride euenisse reor quod Dialectica ipsa a quibusdam diva:est ars artium Gycientia sicientiarum
ac proinde digna iudicata quae primum locum inter aricae atque silentias omuias ob meat um ct eodem iure diffutatoria ars a pellitur id quod nomen imum apud Gracos8lane indicat, quippe quod non aliunde deduri certum est,quam a Graeco uerbo διαλεγομου, quodPra
ter alia,qua si nificalidi futo quoque apud nos signisῖ- eat, id quod facile θι pro comperto esse poteri, qui uel mediocrιter illiingentis linguam callent. V m quii robant,ac per hocin utilem contemnunt, ιι mihi uidentur uelinuidia torqueri, uelφZore grauari, a
deo ut sint piame sine omni iudicio . An 'dem nesciunt a stimidiano presi atissimograuissim Og, studio
263쪽
rum censore Dasium cst,m a Graeco sermonepueri initium disciplinam capesant'Nec iniuria quidem, quippe quod ut idem austor en9 a Graecis ad nos omnGbonae artes manarint ed hi,ut uideo,sicuti nihil robat nisi quod adsisum faciat palatu, ita Gryllum suum δε--icem mea apud Plutarchum P sequentes per loca inculta prorsus, steriliag,ct pene destri aglandibus adhuc uesci malunt,quam per amoenos atq)straces campos Isatiantes, timas colligere fruges,unde probe pascantur. vi de hoc satis sileri adpraesens. Caterum in hac parte de locis idprastitit,quod nec ante, nec post alius qui fiam, Rodulphus Agricola e Prim,quae Germania haud ignobilis prouincia en, uirprocto nonsatis laudatus, etia a laudatissimis uiris Hermolao darbaro, ct Eromo Rote damo, cuius proinde si etiam
se ilia imitari uelim , uix potero.Ita enim omnia orgrauiter 2 acute ab eo traditasunt,ut ueluti maiestas
quadam in his elucere uideatur. Tamen si quid obiter apud eundem inuenero,quod ad rem nostram faciat Iacies autem haud dubie plurimum haud grauabor huic operis parti inserere,quantum quidem nostra hac insti
Hic tractatus inuentionem,quae locos nobis suppeditat, continet.cur autem Caesarius postposuerit inuentionem, in iudicio,dictum est a nobis in praefatione quinta tractatus.Per qua de quavis re . J hic Aristoteles statim in principio primi libri ταν τοπικων.η μευ προθεσις της πραγματειας ελεθοδον επω ἀφ' ἡς ἐδιν σομ.εθα συλλογι Pera περι πάντος του προτεθέντος προ ἔληματος-ενδο αυτοι λόγον υπεχοντες,trai δἐν έρουμεν ἐναντιων. Iam uero . J' Na principia scientiarum in eadem scientia no habet no-
tiora sed per argumenta probabilia, quae ex locis topicis
264쪽
r eruuntur,probantur. Vnde euenisse. J Dialectica est ars aei trum non dignitate, sed uia & ratio quam tradit ad discii plinas grauiores explicandas . locus hic est desumptus ex secudo capite primi libri Topicoru. Tum ct eodem iure lSic Rodulphus, nomen dialectices nonnulli latine tendi tes dicere,dissertaram uel disputaturam, quemadmodum, grammaticem is teratura dixere. Gustum suum. J Iloe est . . ineptum &insulsum aliquem authore. Plutarchus in dialogo, quem scripsi an brutis insit ratio, fingit Gryllum gratum a Circe uenefica muliere in se em conuersum cu' multis alijs sociis vlyssis. hos curepeteret Vlysses, ut ad a suos reduceret,Circe se factura negauit,ni si Vlysses prius cum aliquo sociorum in certamen descenderet, quo insti: tuto prodijt Gryllus,taquam caeteroru m dux,a quo Vlys. . ses etsi astutissimus & eloquetissimus ut Homerus ubi-
que fingit, θ superatus est.de hoc Gryllo Angelus Polit, tianus uir politioribus literis egregie perpolitus libro seu cundo epistolarum, epistola Non tu & caetera,sie scribit. Nam etiam huic nostro nondum audeo sperare,quoniam, praua quadam cosuetudine, sic pen E quadam homines obbrutuerunt, ut glandem adhuc defendant repertis frugie bus . similesq; mihi Gryllo uidentur illi, qui cum Vlysses disputat apud Plutarchum,nec ullis potest adduci rationii bus, ut hae suae rursus in hominem redire uelit, que priu , eX homine, Circe mutauerat in suem.
De utilitate Diale sticae. I A M igitur haec pars ut dictum est)peculia ri nomine Plautitica appellatur,de utilitate eius pau
ca nobis ex Aristotele dicenda uidentur,prius quam lo
t cos ipsis aggrediamur. Est autem utilis ut ille ait ad
, tria,ad exercitationes, ad colloquia, ct ad eas quaesunt
secundum philosephiam disiiplinas r qua eadem si ce
265쪽
dem utilis sane est,quia methodum hanc habentes Iris .
leuepropositio quovis argumentari poterimus. Ad culiquia uero eo quod multorum recensentes opiniones,no
ex his qua extranea sunt alicui disciplina sed ex prο-prbs sermocinabimur ad eos uel potius cotra eos transmutant G, siquid ab his nobis perperam dictum esse uideatur . Quod quidem tu maxime seri consueuit, cum inter confabulandum ut sit plerumve,uel in congresu, vel conuictu θ quicquam proponebatur discutiendum. Cuiusmodi pro o colloquia illa uideripossunt, quae apud Aul. Gellium in I Jctibus Atticis 'apud Ada crobium in Saturnalibus passim leguntur. Ad eas por ὸ,quasuntsecundu philosophia, scilino,urilis omnino estqu)d cum possimus ad utranque8arte disputare, 'cile in singulis intuebimur,quid uerum vel issum fit.
Praeterea autem'ad Prima eorum,qua in unasPaque
disciplina principia sunt,utilis probatur. Nam ex propri3s propossa alicuius disciplina principi duere aut distulareri ipsis,impossibile est: eo quod in unaquaque disciplina Prima omnium principiasunt. At qui id multo commodissim eri potest ex probabilius, qualia praesertim in hac arte tradritur,qua cum sit inquisitiua, ad omnium methodorum principia uiam habere dicitur. Sed nunc qui se locus deinceps dicamus.
Oniam igitur. J Praemia ut Plinius ait, utaque plurimum ualent..Utilitas etiam homines desidiosos excitare soler. Scripturus igitur Arist.lodos dialecticos,dialecticae utilitatem proponit, ut ea re animos iuuenum in spem uberrimi fructus sutur1 erigat. Hic locus est ij.cap t. lib.Topicorum. Est autem. Rodulphus agricola vj. cap. ij. lib. hunc locum Aristotelis his uerbis uertit. Aristo. itaque
266쪽
YRACTAT VI IT.ialecticam tribus his utilem putauit,exercitationi, disserendi,consu tand o,aduersario & probandis primis artium principi j s. 'On ex his. J Extranea Aristo. uocat aduersa
rium sectarum opiniones, propria uero, quae ab aduersario concessa sunt.Ad eas porro. J Nam proposita quaestione aliqua,utrinque rationibus adductis, facile elucescet ueritas.Si autem non dubitaueris ut Plato atro ueritas testigier.Dubitatio.n .ueritatis est inuentio. Propterea recte dictum est ab Aristotele δια πορικένου πιρι επαντων,ουκhoc est,omnia in dubiis reuocare non est inutile.
i De loco quid sit,ium & de argumento ipso. L O c v s igitur est ut ab inristotele ct Cicerone
definitur Osides argumenti:qua definitio s tam en de
si iis dici meretur 9 ab eodem Cicerone a similitudine instituta esse monstratur. Vt igitur cinquis P earum rerum,quae absconditasvnt,demonstrato ct notato loco fienis inuentis est cum parvestigare arhume tum aliquod uolumus ocos nosse debemm , e quJcitis argumenta ipsa promantur. Argumentum deinde ab ipso quoque definitur, iis rei dubiae fisciens sidem . Raque locus sineluti publicum receptaculum, ut T O L m a stricola ait θ thesaurin quidam,in quo facienda Dei instrumenta reposita sunt: hae nimirum sunt ipsa argumenta . sergumentum igitur, quod sidem rei dubia Iacit: hoc est,rem dubiam probat, a loco aliquo ed*catur oportet. . Locus igitur. J Locus est id unde ad propositam materiam conueniens ducitur argumentiim Adque indicat fini tib loci data a Rodulpho agricola , communis quaeda rei nota, cuius admonitu quid in quaque reprobabile sit inueniri potest. Et quemadmodum locus naturalis continetlqcatum ita locus dialecticus continet in se argumetum.
c. sententiam Cic.quoque his uerbis probat, locus est
267쪽
D R LOCIS D I A L R C T. sedes argumenti.Videndus est Aristo. initio i.lib.Rhetoricorum ad.Theodeistem. A gumentum. J Ratio inquit, quia licet uisiis faciat fidem de his, quae uidentur, tamen non est argii metum, quia non est ratio rei dubiae inquit, quia nihil probari nisi dubium,aut tanquam dubium potes .faciens fidem ait,quia omne argumentum aut probabiliter,aut necessario rem conficit.Sic Quintilianus,argumentum est ratio probationem praestans, qua coli igitur
aliud per aliud,& quae quod est dubium, per id quod dubium non est,confirmat.Vide Fabium lib.v.cap. x.
De multiplici argumenti significatione,& quemadmodum ab argumentatione differat,quod
ARGvMENTI sane' multiplex significatios intiliam traditur. Siquidem a fabula ad actumsce
narum compositae, argumenta dicuntur. Musinu adscribendum deuinata materia: argumentum appellaripotest. Et argumenta etiam dicuntur orationum uelut ilemata, quemadmodum de Ciceronis orationibus G Ronim Padianus exponit: Argumentum inquis huiuη orationis tale est. Irum nullum horum tale argumentum est,quale hic quaeritur, ab arguendo dictum,quod uidelica rem arguat. hoc est,probet. Nam
arguere ueteres etiam ostendere dixerunt, Hinc illud Vergil. Degenerre animos timor arguit. Hoc inquam tale argumentum ab argumentatione dissere:ιμώ amgumentatio en uerborum contextus,certum aliquid exi s qua antecedunt, concludens ut syllogismin indu - . Argumentum uero ipsius argumentationis ratio, quod Ur medium nonnunquam dicitur. Ac proinde ut
in corpore anima,ta' in anima rursu mens, ita in ar .gumentatione argumentsi. Igitur uis asta atquesenten-
268쪽
TRACTATUS IX. tia stratis,qua oratione clauditur, cum aliquid probatur ambiguum, Argumentum uocatur. I a uero argumenti elocutio expressiog , -rgumentatio dicitur.Vis de a Toreio ita definitur, A rgumentatio est argumenti per oratioἡem explicatio. Atritimentisane Locus hic est apud Fabium decimoecap. v. libri institutionum oratoriaru. Hoc inquam. J Argumentu differt ab argumentatione,ut pars a toto. Ni argumentum est una propositio argumentationis, uel ipsum medium,uel ut Boetius ait, ilis, ratio quae in argumetatione continetur. Argumentatio est integra orationis series.
De quaestione quid sit, & quemadmodum
ab Enunciatione, Propositione& Conclusio ite differat. lERGO cum argumentum sit ratis,qua rei dubia fidem'ria quid hoc loco res dubia uocetur,inuentau 'dum quoque est. Itaque sciendum,quὰd res dubia haud aliud quippiam hic intelligi debes, quam propositio δε- tabilis , qua proinde quaestionis sibi nomen inuenit, at-
que sortita est, quandoquidem quaInio dubitabilis propositio definiri solet.u circa Quastis non simpliciter
propositio dicenda est,sed qua cum interrogationis nota proponitur: Ut nunquid anima immortalis est' Eadem tamen oratio, isimpliciterprostratur, nempe citra interrogationis notam,quatentu uidelicet aliquid de aliquo enuntiat, Enunciatio dicitur. Quatenus uero ipsa silvisimi alicuius pars sis , Propositio appellatur. Inseper ct conclusio esse potest, cum ex sumptis propositionibus collectasῖerit licto syllogisemo, aut utcunque
agiter probata, conuenienti adhibito argamento. Est
269쪽
DE LOCIs Di A LAeeti en m Conclusio argumento uel areumentis probat nopositio. Sed illud exemplo nunc ostendamus. Age i intur quastio sit, Num anima immortalis e i. Id ita qui-stiam probauerit, tali principio ex Flatone desumpto,
uuicquid semper mousur, immortale est et anima autem semper mouetur, anima igitur immortalis en. atque ita eadem oratio , quapram in dubitationem adducti, quaestis proinde erat, postea ' dii est conclusio. uuasi in altero Illog mo pars sumptaserit, propo itio dicitur , ct ante hoc Enunciato. Igitur quaestio, prσPositio , enunciatio ,sr .conclusio, si e tores ipsa iden sunt , ct si ratione Abstinguantur.
Ergo eum. J Quaestio, propulitio, enuntiatio, conclusio sunt eadem secundum rem sed differunt ratione: idem enim pronunciatum potest esse quaestio, propositio, e nuntiatio , conclusio.
pacto Locus sedes argumenti intelligatur,& de Loci diuisione ,& de argumenti
rursus multiplici acceptione. O S E D nuhierata aperiamus oportes, quo pacto inteIiligiplane possu quod dictum est, Locus es sedes argumenti. Sane id imum aperire,non paruam huis parti lu cem a ferre uidebitur. Itaque dicamvi ex Bocetis,quod seris argumentilartim maxima propositio intelligi δε .ba partim maximη propositionis disserenDa n qua e tia, ueluti membra quaeciam iocus qse diuiditur , ut sit ipsim diuisio huiusmodi. Locorum auus en locus maxima,alim Acin disserentia maximae , Porro maxima proposit io qua dicituri aliquoties quidem intra ambitis Geth mensi continuo hoc est,ibi argumentationi isse
270쪽
ti supplos ac perficit.Age igitur exemplum subjciamineim argumenti,intra caim ambitum maxima propositio continerur,sit1 quaestιο, sit regnum melitin Consulatu ali argumentatio hoc pacto, Quod diuturnius
bonum est,melius eo en quod minus diuturnum en, regnum autem diuturnius est, quam consiulatus,regnum litur meliin en quam consulatus. Huic nimirum augmentistioni mamma propositio inferta est, qua quidem est,quod diuturnius bonum est,melius eo ess,quod minus diuturnum est . praeterea ita nota est, ut extrinsecus probatione non egeat,quinimo ipsa albs probatio essepotest. Et quia inde nascitur argumentum, recte locus,idensedci argumenti uocatur. Rus subjciatur exemplum, in quo extra posita maxima propositis,nia hilominus uim assert argumento . Sit ergo alicuipropostum ostendere , quod inuidus sapiens non est , a quo proinde huiusimodi nectatur Bllogi sinus, Qui inuidus
est,alienis a igitur bonis , atqui sapiens bonis alienis non a gitu rsapiens igitur inuidimηo est. Hic quidem maxima propositio inclusa non vi, sed extra posita, iam tamen argumentationi ima siubministrat. Est enim. huic argumentationi siris ex ea propositione, qua dicit, Cuicunque definitio non conuenit , nec ipsum desinitum. Insuper est argumentum , quo fides rei dubia 'En est, a definitione deductum est. sciendum autem quod argumenti nominitum hic, tum alibi, nunc quidem maxima propositio, imo ct tota ipsius argamenta nis probatio lintelligitur: nunc ipsa argumentatio, qua maxima Bropositione confirmari sola , id quod