장음표시 사용
271쪽
his quoque uerbis Q.intil. aperte indicat lib. s. ubi de argumentis disputat: hoc enim nomine Gnquit completitimur omnia, qua Graeci enthymemata, epichir mala, ct apodixeu uocant Interim uero ct terminus, qui medius constituitur, quotis alise duobus adtantilis, i argumentatio contexitur, ac per hoc uim tena probationis, Argumentum Vpellatur. Sed nunc u Fimtio loci aliquid dissicultatis continere
uidebatur, ideo Gaesarius eam copiosius explicat. Itaque dieamvid Ex hac diuisione exploratum est omnem locum Dialecticum esse tanquam propositionem per se notam, a qua argumenta uim suam habent . quod diuturnius bο- num est. J Maxima hic propositio est apud Aristot. primo cap. iij. lib. Topicorum.
Quid sit locus maxima, & quid locus
F x his igitur qua dicti sunt, mani um euadit, quod locus quidem maxima est uniuersalis a principast inaemourabilis,atque ita per se notapropositio. ivstmodi en maxima illa siupra posita. Cuicunque definitio non conuenit, nec ipsum definitum, ct id genus
alia. Ideo autem uniuersialos, ct maxima propositionadicuntur: quoniam is siunt,quae ceteras continent propositionci: quippe per quin consequens, Er rata conclupo sit. Locus uero differentia maxima est, quo maxima a maxima disseri r vis dicam, a definitione,aut a de- ito, aut ab alio quovis huius generis communi termino. Si qhidem per hunc iam maxima propositio, in quai eponitur,ab ea dissert maxima, in qua idem termi-nm uel no ponitur omnino,uelsiponitur,no tamen qui argumentum praestet admem rei dubia ticieisdam .
272쪽
cuare ab illa iam aliquotieς reperita maxima , hac differt maxima, Cuicuisque non conuenit definitum, nec ipsa definitio : propterea quod tames idem termianus in utraque ponitur,ab eodem tamen in Utraque nosunmtur argumentum. de illarum duarum maximarum,altera a definitionie, altera a des ιto, ut nomen,
ita disserentiam accipit. Atque idinum quidem ess, quod Boetius his prope uerbis innuere uisus est, Disse rentia cinquit 9 maximarum propositionum idcirco dictaesunt, quod cum plurima sinistropositionci, qua maximae uocantur, per has ista ueluti disserre inter se dignoscuntur, ut cum ex quibus terminis maximaepropositionci constituantur , per i in nomine expresso indi, cantur. Itaque non in eo quod maxima sunt, inter sedisserunt,sed in eo quod hic a definitione,ille a definito, di hic rursus a genere, aut a toto locus dictus sit. Franereas maxima propositionci loci argumentorum sunt, disserentias maximarum locos esse hecesse est.At de his quidem hactenus. Nuncpropositumprosequamur ,
hoc ect, rem sam,quam quaerimus,aggrediamur. Ex his igitur. J Propositio maxima per similitudinem
sic dicta uidetur:-enim maior propositio in syllogismo dicitur, in qua est ueluti firmamentum totius syllogismi,& cui minor inest. Sic haec dicitur maxima propositio, ex qua plurima depromi possunt , ad uarias quaestiones probandas . Cuiusmodi est. J Est igi tur haec maxima propositio, A quocunque finitio remouetur, ab eodem finitu ,& cui menus non conuenit, nec species. Locus uero quia eth disterentia maximae est ut eum dicimus, locus est a finitione, a genere, a specie . Est enim locus disseremia maximae, quae unam maximam ab alia separamus .
273쪽
Quo pacto loci differentiarum maxima-
REsTAT igitur,ut posthabita locorum maxima rum diuisione,eos deinde subdiuidamus locis,qui maxi marum differentia dim fiunt di ob eam in strimis co- moditatem, quod hi istis pauciores sint , quine qui eos 'cbntineant ut uniuersaliores. VndeWper hos 'cilior transiti re,attestante id sum Aristotele in Topicis. lib. xi. Accedit, quod ex horum diuisione rem, quam quaerimus, citius assequi poterimus. Sit autAdiuisio hu- ' inmodi, Locorum, qui maximarum disserentia diciti sunt,al3 ab his dicuntur terminis,hoc est, nomen accia ipiunt , qui in quaestione positi sunt: ali' extrinsecus Iu muntur: at inter hos medi' sunt. Sed istud nunc animaduertendum hic est quod cum dicitur, ab his terminis,qui in quaestione positi sunt, id cum nimis intestigeu dum est ab alteri illoru. NE cum duo sint in una quali- 'bet proposita quaestione termini subiectus unus,ct praedicatus alter, ab horum altero locus disserentia maxime nomen accepit. Hi sit proposita quaestio. Est ne cochi animaiyin hac duo sunt termini animalis cocha. Dubitatur autem Uru animal de concha praedicetura ertius proinde restat inueniendus qui illos duos connectat atque id quodpropositum est,sta esse confirmos, unde ct meiuum aFedatur,cst ratio, cst argumentum. Hinc iatertius ille terminus ab altero illorum nomen accipiet, utpote quod ad eum sit aut si desinitio, aut ut desin 1μm , aut vi genus, aut ut totum,aut vi causa, aut quo-m 'docunque aliter.Ut sit, exempti causa,teritus iste terminus,animalis definitis , qua ensubstantia animata sensia
274쪽
sensibilis.Tunc sic argumentor, Concha essabnantia animata sensibilis, igitur concha est anima quod nimi
rum iὰ antea dubitari poterat: cuius dubitationis scrupulus hinc pendere uidesur, quod concha nec uideant,
nec ullum alium sensum habeant,quam cibi ct pericuti hoc est , usius is tactus, auctoribus Arinotele est Plinio. Ergo qlui tertius accessit terminus, Ur a definitione alterius e duobus, ueluti e loco aliquo eductus hunc
serupulum sustulit, fictusi est illius argumentationis
probatio'argumentum,cuius deinde maxima superueniens propositio qua quidem est, De quocunque pradicatur desinitio, definitum omnem tollit dubitati nem,ambiguitatemi : siserte interim dubitabatur adhuc quanasii ipsius desinitionis ad definitum habitudo.
Dctat igitur . t Postposita diuisione locorum maxima εrpio, redit ad diuisionem eorum locorum, qui differentia maximarum dicti sunt. Qὀd hi istis pauciores sint.J omni uniuersaliora sunt pauciora,loci qui sum differentiae maximaru sunt uniuersaliores, ergo sunt pauciores ipsis maximis. Ratio haec est Boetii lib.ij.differ. Topic. Locorum.JHare diuisio locorum est Tnemist ij,cuius Boet. refert sententiam lib. iij. disteren. Topic. Arili. uero libro l. Rhet. locos artificiales , & inartificiales partitur. inam parriationem Aristo. Cicero lib. ij. de Oratore ad c intum fratrein. Qinintilian. lib. v. imitati sunt. Loci medij a Themistio coiisti tuti facile ad internos reduci possunt, cui sient entiae Rodulphus iii l. cap. i. lib. subscribit. Auctori'us Aristotele ct Plinis. J Gustus & tactus sunt sensus necessarii omni animali: ceteri uidentur ornamenta quaedam , auctor Aristo. ultimo cap. iii lib.de Anima Plinius in eam rem libro x. cap.xvii. scribit, Tactus sensus omni.bus est etiam quibus nullus alius. Nam & ostreis & ter Mitribus uermibus quoque . Aestimauerim omnibus. - stilium
275쪽
DE LOCIS DIALEC T. sensum & gustaliis esse, cur enim alios alia sapores appetunt : in quo est praecipua naturae architectio. Hactenus Plinius.
De tribus locis,qui a substantia dicuntur.' TERMINORVM porro, qui inquastione ponuntur, alti siubstantiam rei indicant, at ipsam consequuntur subnantiam. Substantiam rei indicant, siue a Fubstantia termini dicti sent, quicunque in definitisne uel sola consistunt. Definitio quippe est, qua Abstantiamrei monArat , indicatque. Sed id iam exemplo patefisciamin. Age igitur, quaeratur an arbor sit animat, fati hui modi argumentatio, animal est subsantia animata sensibilis, arbor autem subnantia animata sensibilis non est, non est igitur arbor animal.
Loctu quidem disserentia maxima, a desinitione. Lο-cus uero maxima, Cuicunque definitio non conuenit, nec definitum. Praeterea autem quoties a desicriptio
argumentum ducitur, Locus a pubstantia Aci potes . Nam ut definitis substantiam rei monstrat pergenus ct disserentias, ita ascriptio eiusdem intelligentiam claudit quibusdam accidentibus, unam proprietatem,qua rei conueniat, efficientibus, uelsubstantialibus disserenti's prater conueniensgenus aggregatis. suod quidem tum maxime contingit, cum prima genera destribuntur. Huius tale sit exemplum. Albedonustis subiacu accidentibus, ergo albedo sub tantia non est. Etenim substantia est,qua omnibuου subiacu ac eidentibus.Locus quidem disserentia maxima,a descriptione . Locus uero maxima, cuicunque non conuenit
descriptio, nec descriptum. Praeter hos duos a substantia locos,tertius est, quia nominis interpretatione dici
276쪽
Υ R A C T A T V S IX. IIT mr,quem Marc.Cicero Notationen ,AriRoteis Symbolum uocat,illis haud multum absimilis. Siquidem interPretatio nominis, elin rei quae nomine i o signisi - rQ.quadam quasi designatio eH. hac argumetum
ducitur sequaratur, Hirum Thil phia dedumsit. Ad quodprobandum talis instituitur syllogisimus. Philosophia amo apientia est, atqui apientia essestudendum nemo dubitat, Philosephia igitur studendum est.
Locin quidem disserentia maximae, ab interpretatione.Locus uero maxima, i nominiae interpretatio conMenit,9 esum nomen,cuius interpretatio fim est. Sane hoc loco recte uti possunt j, qui linguarum imperitino unt. Siquidem interpretari nihil aliud est, quam linguam unam per aham exponere. Fit tamen re in eadem nonnunquam lingua:m locvlta dicitur, qui locis
abundat,hoc est prae s ct possessionibus . Cauendum
autem ne temere quicquam interpretemur, quemadmomodum isseunt, qui nullius prope linguastagut. Quo si,ut irrim dictum lapidem esse interpretentur, quod pedem laedat: est petram,quod pedibus quasi trita sita cum
utrunque Graia originem habeat,id quod Laurentius Valla quoque attestatur. Insuper' alia pleraque ad eudem intertretantur modum. ridicule uidelicet magis, qua cite.' eque uero nominis interpretatio Ob id dicenda non eas ad uiuum quo dicitur 9 non reddiderit,id quod interpretandumpro8onitur,ut calum,quodcvt Marro interpretatur quasi calatum dictu est. Nec item refert, si non rei cui attribuitur, omni ex parte conueniat,ut Philippus,quod nomen interpretatur, amator equorum. Quidsi non omuibus couenia qui hoc
277쪽
DE LOCIS DIALE AC T. nomine uocentur'. um modo tamen illi conueniebat,eia
primum impositum est, patri frtassis εAlexandri Iragni. Ex quostu ira mihi laborare uidentur hi, qui duplicem nominis interpretationem inducunt. 'nam quidem,quae cum interpretato couuertatur alteram ver
quae conuertibilis non sit. At nunc illud potius stire debemus , quod per dictos locos uarie argumentari possumus,nunc subjciendo,nunc praedicando eundem terminum , atque Usium etiam de aliquo nunc construendo, nunc destruendo. Tum σ conuerso ordine totidem modis,uerbi gratia, a desinito,a descripto,ab interpretato nomine . simul , ct maximas lysis toties variare: id
quodstudiosus huius artis 'cile exfino intelliget, alioqui inutilis prorsus,qui huic studio addicatur. Sed iam ad reliquos huius diuisionis locos transiudum effeti nisi
illud succurreret prius admonendum,quod ut a de i-tione ad demittim, a descriptione ad descriptum a nominis interpretatione ad interpretatum rma est, ct perpetua con sequendi ratio,ita et a proprio,ad id cuius est proprium,er contra,visi quid risibιle est,idem homo est. Hinc ct equus mansuescere posse probatur, cum animast disciplina capax,iuxta illud Horat', Fingit equum tenera docilem ceruice magister Ire uia quam monstrat eques. Locus quidem disserentia maximae a Proprio. Locus uerὰ maxima,& cui proprium alicuius rei conuenit,9 id cuius est proprium.
Terminorum porro. J Locorum qui sumuntur a terminis positis in quae itione, alij sumuntur a substantia,alij a concomitantibus subflantiam. Locus a substantia dicitur, quando sumitur argumentum ab his,quae sunt de sub tantia rei de qua quaeritur, cuiusmodi est genus, species, differentia.
278쪽
tentia. Finitio autem est tota rei subitantia. A concomitantibus substantiam, si imitur argumentum, quando ducitur argumetum ab aliquo,quod eius rei de qua quaeritur, comitatur substantiam. Huius tale. J Hoc Enthymema si e in syllogismum conijcitur. Omnis lubitantia accidentibus subflat,nulla albedo accidentibus substat,ergo nulla albedo est substantia.Ad uuod probandum. J Hic locus sic in forma syllogismi reducitur, omni amori sapientiae est studendum,philosophiae est amor sapientiat,ergo philosophiae est studendum. At J Ab his tribus locis, finitione, descriptione, interpretatione nominis quatuor modis argumetari possumus, duobus affirmative ex partesibiecti & praedicati:& ab ij j de terminis totide negative.
De his locis, qui terminorum sub
stantiam conseqtrantur. His ita praemonitis, eos iam aggrediamur locos, qui terminorum siubstantiam consequuntur. Horumse
ne multifaria diuisio ea. Siquidem plura siunt,qua singularibin substantise adhaerescunt. Ex his igitur ali' aroto dicuntnr,ali' a partibus,alis a causis, al3 ab essecti
bus,sive ut Cicero ait,ab effectis, nonnulli ageneratione, est' a corruptione, alty item ab usibus,quidem etiaa communiter accidentibus . Sed ex hiis omnibus primus exponendus uenit, qui a toto dictus em quod ut comodius fiat,quot modis ipsium totum dicatur ,μbjcere oportet. Dicitur aute totil duobus modis: Aut enim ut genus,quod re totum uniuersale dicitur:aut m id, quod
ex partibus integratur. A toto igitur, quod genu est, argumentum ducitur,m si quaeratur, An iustitia sit bona attollogi in hoc modo, Omnis uirtus ea bona, i itia autem uirtus en, iustitia igitur bona est. Lo
eus quidem disserentia maxima, la toto, hoc est , a
279쪽
genere.Locin vero maxima, Quae generi adsunt,st speciei. Rursu siit quaestio, an humana res prouidentia r gantur' Dicimus ergo sic, Mundus prouidentiatur humania autem rci mundi partes sunt niana igitur rci prouidentia reguntur. Locus quidem disserentia maximae,a toto,id en, ab integro, quod partibus constat. Locus uero maxima,quod toti conuenit,9 Partiabus. Porro ut a toto,tum hoc,tu illa argumenta ducuntur,ita re cotta ab utriusique partibuw duciposent. Itaque a partibus totim, quod genus est, argumentum ducitur ut si quaeratur,An virtus sit mentis bene com
posita habituι,or flat ollogismus hoc pacto, I lilia,ser
titudo,temperantia,atque prudentia,habitus sunt mentis bene composita,ct hac quatuor uni uirtuti velut generisubjciuntur, virtus igitur mentis bene composita habitus est. Locus quidem disserentia maximae,a partibvi totius siue generis. Locus uero maxima , Quod singulis in partibus,id toti inesse necesse est. Aparribus autem qua integri partes Use dicuntur, argumentum ducitur, ut sit hac quaestio, Est ne R etorica utilis p Dicimus hoc modo, Inuentio utilis est,ct dispositio, est elocutio, ct memoria,item pronuntiatio, es hac quinque Rhetorica partes sunt, ut ex quibus i a integratur, Rhetorica igitur utilis est. Tum uero es perdenructionem argumentatio Procedit,ut si quaerat quispiam, mim hic, quem seruum esse constiterit, liber sit. Hunc si quis non es liberum monstrare uelit, hic dices. Si neque cense,neque uindicta, neque testamento liber jactus est,liber non ea. At nulla earum parte liber
fictin est A est igitur liber. Locus quidem diserentia
280쪽
maxima a partibus, siue ut Ciceroni placet a pamtium enumeratione. Locus uero maxima,Si omnes partes a re qualibet abiuncta uerint , ct totum necessario
aliungetur. His ita praemonitis. J Explicat hoc capite locos quosda, qui substantiam eius rei de qua quaeritur, consequuntur. Atoto igitin. J A toto uniuersali assirmativae colligimus, quando ipsum totum cum nota uniuersali sumitur,ut Τraianus omnibus uirtutibus praeditus sitit,ergo etiam iustitia. generi. J Quae generi insunt, etia alicui sormaruconueniunt.Videndus est Aristo. ij. cap.ij.lib.Topicoru.
De aliis qilibusdam modis totius . S v N T mater ea ab his duobus modis aliν modi totius. Namque ct totum dicitur in quantitate totum in modo,ct totum in tempore,ct totum in loco.QUrumtamen duos posteriores sub toto in quantitate coprehen dere plane lices, horum uero partas sunt qua sub issparticularitersumuntur. Totum ergo in qualitate est, cum uniuersaliter quicquam dicitur, mea omne an mal , cuius partes fiunt homo eo,bos, ct aliud quo is animal. Totum in modo dicitur, cum simpliciter, alia quid proponitur, ut homo, aut ambulat . Pars uero in modo est,quoties idem cum adiectione aliqua propon tur,m homo literatus,aut ambulat pedetentim. Totsi in tempore en, ut cum dicimus semper, cuius parta sunt,nunc,hodie,aliquando rotum in loco, ut cum dicim s,ubique,cuius partes sunt,hic, alicubi, mae. At horum omnium nunc exempla subqciatur gitur a toto ad parte secundu quantitatem exemplumsit.Si in omnibus est uerus uates Apollo, in hoc uerus esse perhiabetur quod dixit: Aio te Aeacida Romanos uincere