장음표시 사용
151쪽
habet, ita penὸ necessario commoueri, per diq; horrore quodam, ac misericot-draeum, qui Oedipi, tyranni scilicet, tabulam audit. Patmcere verb ipse volens horrorem, ac misericoratam, quam dixerat, nasci debere in animis corum qui audiunt ex apta rerum coagmentatione, non potuit illustrius cx 'Plum sumere,quam tragoediam illam : uenio enim sebulam eam legit, qui non in singularum partiunxopositione, animo contremiscat: totusq; horrore perfiandatur: ac non nunus re-Drmidet, ne inueniatur optimus rex, imprimisq; indiῖnus illa graui ibrtuna, initiis ei culpae, quam impii aens commiserat, quini si in semetipsum id incommodum
casurum putaret: ita uero animus omnium luspensus teneriirusque ad extremum, ut quamliis aliquando videatur metus illeleuari, nunquam tamen penitus extinguatur: ad extremum vero totus foras erumpati ille autinia, miser iniquo filo natu uuio
liberare alios studet grauissimis malis, semetipsum coniecit in cumulum maximarum molestiarum. Cum iam, quod melius putat esse accuratus do r. confirninito. alterius rationis, quam impxobat, vitia, incommodaq; exponit, hoc pacto. Conficere autem hoc auxilio speetationis atque apparatus, magis expers est artificii & magno sumptu mei. vero minorem artem hoc in se habere tradit, intelligit artem eam,quae propria est poetae: nam sine arte aliqua illa estici non polle constat: r quirit enim scenae de histrionum Omatus . operam architecti,&pictoris, qui possit oculis imponere,& aliaru etiam non nullarum artium industriam: quibus omnibus in rebus cum magni silmptus fiant, dixit modum Lunc requirere pecuniae Misone.
motamur, eo umon millim habent cum tragia a non enim omnem
vorta pinere voluptatem e tragaraia ,si siuam propriam .
Cum priorem modum metus incutiendi in animos spectatoru, misericordiamin illic excitandi, meliorem altero esse iniit et: vitiaq; posterioris patefixisset, qui reddit fibulam formidolosam ac miserabilem auxilio apparatus, magis adhuc reprehensione dignos in e quosdam assimat. qui coniugientes itidem ad apparatum, non tamen conficerent aliquid formidabile. sed monstruosum tantum: quamuis enim millisquoque desiderari posset ossicium boni tragici poetae, minus tamen a Proprio ipsorum munere disceoebant. cum hi penitus inde se remouerent: inciebant mimilli res sermidolos aptasq, ad metum iniiciendum, qui tragoedia finis est, quamuis non sita veraque via id molirentiar: hi verbne id quidem iaciunt. quare vere dicti sunt ab optimo harum rerum existimatore nihil communionis Ea e cum trag dia. Quia tamen sui arbitror: aliquis occurrere posset illi sententiis hoc pacto: A- coeq; non malam esse rationem hanc, nec omnino repudiandam: ope scilicet appa ratus eniciendi aliquid, quod esset prodigii simile, quia hinc quoque voluptas nai 'riatur: concedit res etiam monstruosas gignere voluptat ei non tamen voluptatem eam, qua iure optimo a tragoedia postuletur: dicitq; improbe ficere eos, qui Dinna genus voluptatis ab ea requiram: nec sua propriam eius poematis contenti sint.
tet voluptatem A mare linam , mum emim hoc Zcet m rebus
152쪽
IN I. I IB. ARIST. DE POETICA.
Ostendit quae propria sit voluptas tragoediae: vel potius, cum de hoc dubitari non
Dollit: est enim exploratum: sit pra i ab ipso traditum, germanam veramo, tragum ciae voluptatem elle, quae ducitur 1 metu de misericordia, utitur ipsis ad conii mandam certamq; esse docendam priorein illam rationem: orta igitur mentione voluptatis, quae capitur a tragoedia, inde quoQue argumentum ducit, quod multum valet ad idem corroborandum : posito enim illo, quo utitur tanquam firmo ac plano, hoc inde necessario consequitur. Quia autem eam, quae a misericordia de metu per imitationem nascitur, oportet voluptatem conficere poetam nam in telligenti gratia verbum addidi, quoa in Gneca oratione non est manifestum, quod in rebus noemoliendum iniciendumq; est. Quod autem adaidit, per imitationem, arbitror valere, quia nisi intercederet imitatio, non possint res tertibiles atque ita ace bae, ut misericordiae mouendae aptae sint, voluptatem gignere: quod enim illae dei chant, ab imitatione proficiscitur. Si sinquam) illae ita expressa fuerint, ut veritatem ipsam reddere videantur: hoc etiam eth, quod obteirit animum, ac volu plate perfundit. Quod verbinquit, ura taxne πραγμασιν significat officium esse poetae ira res componere, atque huius rei semina in coagmentatione fabulae ea incere, ut inde voluptas haec exoriatur, quae capitur ex rebus terribilibus, ac miserabilibus, cum rem illae exprellae a poeta sunt: contrariumque eius est, quod significauit deteriores quosdam poetas facere, qui recurrebant ad apparatum, operaque ipsius studebant res terribiles ac miserabiles efficere. Cum autem particulatio huius sententiae posita,requireret quippiam:indicium enim illa semper est, quod
aliquid consequi debeat, .ua Dirie ipsius, redditioq: est. σα 6 :&quae sequuntur. Si igitur in coagmentationem rerum hoc inserere oportet, quod plane perspicitur ea ratiotie, qua docuit: qui aliter fabulam reddunt terribilem ac miserabilem, noli seruant officium tragicorum. ita autem loquitur Aristoteles,ut suspicari aliquis non sine causa Nilit, poste res aliquas simul remonstruosas,&Brmidolosas etle: cum reprehenia eos, qui apparatus Opera aliquid monstruosum tantum moliuntur. Non tam igitur accusat illos, qui rem p igialem in trag iam inserunt, si sorte eadem aeta est ad metum iniqciendum quam qui tantum imiri talem fingunt, ut non possit limul timorem gignere presortim si raciant id ore apparatus. Sed etiaquaeri posse puto, an ex coagmen tione rerum existat aliquia aliquando prodi simile:& sane rerum constitutionem monstruosam parere arbitror exitum 1 inula monstruosum: vi constitutionem rerum terribilium,timorisplenum exitum gignere. nam cum in Homeri poemate non pauca prodigij similia unt, ut quae signineare voluit Horatius, cum inquit de illo. ut speciosi deliinc miracula promat Antiph
tem Scyllamq; de cum Cyclope Carybdin, illa manifesto nascuntur e fabula ipsa,non
in apparatu consistunt. V t igitur peccaret, qui voluptatem, quae capitur ex his rebus ait Noedia peteret, ita iure optimo potest aliquis ab heroico poemate ipsam postulare: ut enim ipsa, quod admonuit Optimus doctor, aliena est ab eo poemate, ita huius propria, suavi. Aeschylus autem huic culpae,quam hic exagitat Aristoteles, Diumatus est assinistruisse:qui apparatu quandoq; monstruo vlus est ad consterna
eor atrocia, si mi Aila apparent eorum, quae com, Opin . Necess aQem aus amicorum esse inter se huiuscemo .
A actiones, aut inimicorum, arat neutrorum. Si quidem jor inimiacus immicum interfecerit,mhil mistratilene 'efaciens, neque factu raui
153쪽
secerit, aut ijersccturusseuerit, artu OA al id ad ita facis, Leesinendum est.
Cum multis locis supra tradidisset oporteretragicos pestas persequi rasus uocdam iactos ad metum iniiciendum ac misericordiam excitandam: nunc ipsumq; docuit let posse res huiuscemodi seri duabus rationibus, quarum tamen alteram improbasset, videbatur requiri ab eo posse, ut semel indicaret, quae nam ficta hominum
huiuscemodi serent, ac metum misericordiamq; , cum audirentur, sicile mouerent. Voluntati igitur horum satisfinitiae quod suum ossici lim esset, gerit: inquit enim. Qualia igitur grauia. vel qualia miselabilia apparent corum, quae contingunt homininus, capiamus: qua in sententia animaduertendum est ipsum non uti hi dem nonunibus, quibus supra semper appellauit res se idolosas ac miserabiles, quamuis idemsgniscare voluerit, tapto is, usurpauit sma: loc , vocis . positit Maria. intelligit autem hie mala qi dam grauia Ulue acerba: huiuscemodi
enim cum fiunt, perturbare homines, timoremq; magnum incutere animis corum consueuerunt. ἀκrM vero, cum idem, quod i Dc ualea eadem etiam habenda sunt M V . quae ἰ imi. Quod vero Capiamus inquit, ualet cum harum rerum naturam
liligenter in lagauerimus, inde quod huius emodi este intelli semus, posthabitis ceteris ut inutilibus eruemus. V titur autem in his rebus capessendis diuisone, omne genus personarum, inter quas Euiuscoriodi intuti nasci possunt.per dens, ac reiiciens eas, quae idoneae non sunt: stamen , contra huic ro accommo tas. Quia vero nullam hominis condicionem resinquit, quae non in examen hoc veniat, ait necesseelle, nec fieri alit re posse: aut enim hi amici inter se erunt, in q; admodum Personae, in quibus hς iniuria nafrantur raut inimici, mutuo. odio perciti, aut medij interiecti m inter hos: Tribus igitur 'senarii generibus indicatis: nec enim aliter animo assecti inter istae polluntun quos cadunt laec mala, ostendit primum, qui idonei non sint. Si tetitur dicens inimicus inimicum sibi hominem sestulerit, nihil miserabile, neque dum id malum molitur, neque cum statim aggredi id deberet, antequam faceret, excitabit, Praeterquam in ipso secto: quod tamen fictuin ipse, pcrsenam attendens eius qui patitur, malumst, id sustinet, non eius qui ficit, 'invocavit: Usus autem est eo uerbo, ά quo fibulla, qtue continuerint in se huiuscemodi castis . patheticae uocantur: cuius ipse sit pra uim notione in diligenter expressit. Qii uero hoc excepit, nec inhelatus est gigni iniserinomiam aliquam tunc etiam, cum hostis holi perimit. id si im esse puto, quia cum homines sinus.
propensiq; natura ad hune assectum, quando cernimus quem necari, aut graui aliquo malo vexari, mistricordia eius movemur, illoq; ipso tempore aliquantum perturbamur: quo tamen perpetratoneta statim motus illaextinguitur. Tollit autem medimnetiana genus noniinum: ibri t. in etiam inter hos huiuscemodi aliqua iniuria extiterit n0n posse desis illos abiles vocari: nee praestare ipses, quod tragoedia re uirit. Quare te una genus restat, quod huic res vehement accommodatinii est,ut do-: inquit inini. Quando autem in necessitudinibus e uinint huiuscemodi castis, ipse vocat: id autem eo nomine capere debemmus, accurate demonstratum est into . personas aut sanguine aut beneuolentia mamiainter se cqniunctas: sed po. iF im sanguine, ut exemplis, quae ponit, in talesium fiet, illi casus iunt captandi, & e uetere etiam memolia sedulo eruendi: hoc enim valere puto, quod extremum hic est se e . Quod verb ia M. Oni inquit, amorem illum, quo c nati astinem; inter se flagrant, illo nomine etiam inaltari ab ipsi, , manifestum est: eteliusq; quoddam amiciti est, coniunctio cognatorum assiniumq; inter se, ut in libris demolibus disseriti t. Exemplis autem illustra ac pateruere volens, quod fgni carat hoc nomine, inquit. Ceu quando aut
154쪽
tremi quod Oedipi litaris Polynici Eteocliincontigit: aut filius patrem: quod
usu uenit Oedipo, qui Laium parentem imprudens interserit: aut mater filium, inquam Epam Merope pene cecidit, quae errore ducta Cresphontem filium interficere voluit: aut filius matrem, cuiusmodi tat sactum Orestis, & Alcmaeonis. Adisdit etiam in extrem', quod desiderabatur ad sententiam abseluendam. Aut inter- secerit, inquit, aut in animo habuerit interficere ac paulo post id aggressi irasierit: verum quia non tantum nex, quae insertur, ηα - nomine significatur, ac misericordiam excitat, sed est a vulnera doloresq; corporis acerrimi, addit: quod pendet Iverbo μι , Aut huius emodi aliquid iacere: significat igitur mala, quae nisi vitam eripiant, maximos tamen cruciatus corporis gignant. nisi potius hoc addidit, quia quamuis aliquis non interficiat aut vulneret, potest tamen non paruam aliam iniu-mm in ungere carae personae, quae res pene idem essiceret, quod mors. exempli cau- Di, oci infra ponit Helle, cuicuimodi illud sit: aut liui uicemodi demum aliquid. quod pietatem violet. Animaduertendum vero hac parte in calamo exaratis libris
non legi post illa verba. ἐφὼ, quod sequitatu in quibusdam excusis: sed ab Aldino quoque exemplari id verbum abest: similiq; modo non legi
Mihi iam ieriptis μήνυσQquod non multo post in omnibus formis impressis inuenitur: vis tamen notioq; aut horum aut patium verborum intelligenda est, siserte breuitatis cauia illa aliquaudo omisit auctor: ac quod ad absoluendam sentenuam pertinet, reliquit inariamo eorum, qui legerent. Quomodo autem graues iniurie, atque haec ipsa ultima mala nascantur inter amicos, exemplis multis cotidie cor latur: nec tamen illi continuo vetus nomen amittunt, inimiciq; appellantur: p sertim in eo genere beneuolentiae, coniunctionisq; , de quo loquitur, ut exemplis J tu qui mutuis tantum animis copulati prius fuerint quamuis diuentire inter se grauiter coeperint, non statim inimici vocantur: cumq; amici amitantur, respicitur pristinus ipserum animus ac vetus consuetudo, ut cum apud Euripidem Pncerussis Iocasta inquisi admonens Eteoclem, ut oculos in s atris vultum conuertereti- Αω:&qines uuntur: quamuis
enim hoc generatim prolatum ab ea iit, in communi illo continebantur de Polynices ει Eteocles, inter quos a rosin iniuri e iam cxtitavit.
autem inuenire oportet, triaris diti recte. Flacte autem quia dicimus, exponamus apertius: licet quidem e soler actum, quemadmodum amturui faciebant, intelligentes ac censentes: veluti or Euripides fecit imur,scientem sitis Medeam. Licet etiam agere quia norantes am
155쪽
tam Sophocti Oed me hoc quidem igitur extra falidam est: in i
nerato . Adhuc autem terti praeter haec, eum qiu sacere debebis se num me propter i rurantum, agnouisse priψ quam faceret: E fra
ter haec non Let a re enim fuere oportet , aut non ἰσficientes , aut non silentes.
Cum ostendisset quae secta tragoediae condendae idonea sim, quod inde natantur
ij motus animorum, qui in eo poemate requiruntur: intelliger poetam, cum animum ad scribendum adplicat, neces lario aut vetus aliquod argumentum capere aut nouum fin ere: dc in utroque posse illum aut peccare aut laudi in consequi admonet quomodo se gerere vir , in re debeat: primumst, praecipit ne veteres sebi las, quasq; accepimus a maioribus frangamus, ac dissipemus: lim enim arbitror v loe hoc loco , id est dissoluere,ut penitus contra quam ill e composit; sunt i superioribus poetis, eas fingamus. Significare vero hoc ipsum hie dissoluere. iii teli
vitur exemplis, quae ponit : testatur enim aperte accuratus magister, se velle ostendere hoc pacto, quid valeat id uerbum: & est haec manifesta declaratio quedam: euenim traditum sv ὶ veteribus tragicis Clytemestram interfectam fiatile ab Oreste, M Eriphylem ab Alcmamne, qui aliter rem fingeret: nec matres has opera, manulsiliorum necatas induceret, dii lotueret, ac peruerteret fabulas illas. Quaerere vero posset aliquis, an quod aduersis Terentio 'ciebant, qui dicerent ipsum coni minare si bulas Graecorum comicorum, hocipium sit, quod Aristo es hic ει vocat. quod sane non puto: quamuis hoc ipsum, quod non decere fieri tradit hie optimus auctor,non male isertasse illo verbo exprimeretur: qui natique huiuscemodi etiam quippiam tentat in fabulis iam receptis & ipse sine dubio illas contami nat. nam Terentius ipse illic aperit, quod ficere sit solitus, nullo modo probatuimillis, & vi ipse existimat,sine causa: ostendit enim se in com iis, quas Graeci poξα
erant, vertendis, partem aliquam alicuius fibulie ex illa, citi propria erat, in alteram transtare solitum: & ita tanquam e duabus diuulsis, unam integram componere &coagmentare. hoc nanque ipse testatui in prologo Andriae aperia, ubi inquit. Menander feeit Andriam de Perinthiam, de paulo post. Qio conuenere in Andriam ex Perinthia, Fatetur transtulis te, atque usum pio itis. Sia etiam in Id auton timorumenu. Nam quod rumores dimiterunt malevoli Multas contaminisse Graecas. dum ficit Paucas Latinas, fictum hic esse id non n M. Aristoteles autem capit luere sabulas pro corrumpere illas i&omnem ips in euentum variare. Exempli causa, cum consensu omnium veterum tra latum sit Alcmaeonem
matrem interfecisse, qui faceret ipsam ab alio, non a filio necatam, hic fibulam eam dis Iolueret . at contia qui fingeret sane ipsim opera filii mortuam, sed ignorantis ipsam matrem esse, hic fabulam non diu.lueret, ut narrat paulo post Aristoteles Asbdamantem hocninim in scena induxisse. Iidem etiam poetae in quadam fabi la fingebant aliquando quippiam in aliqua tellure factum este: in alia vero fabula in alia regione. ut Euripides qui in Hecuba scripsit Polyxenam in Thracia ad bulbim
Achillis mactatam: in Troas vero in Troiana tellure . Deque tamen haec loci mutatio potest si bulam illam Gluere ac deprauarctut etiam nihil valet ad tragoediam ni liorem deteriorem ve reddendam: nec est quod Aristoteles hic inquit, ae me illis rebus, aut contra: longe enim alia commoda secuti poetae aliquando hoc m- mittunt. Praeterea declarat aliud hic ab Aristoteleprccipi: aliud vero a Terentio significari quia noster doctor ει ι appellat Partem tramulis, quae proprie hocn mine vocatur, id est coagmentarioliem rerum: Latinus vero comicus intelligit illo verbo coni xdiam: ita enim saepe a meliore ipsarum parte & com lias &traxi ias appellare Latini scriptores coniueuerunt. nam si aliaet hae res inter se non dii crepa-
156쪽
IN I. LIB. ARIST DE POETICA. in
irent, diuersum genus ematum, ad quod adhibitae serent, ipsis non immutaretr& si non tam usu seriasue venire potest, ut tragoedia aliqua, sicut comoedia, di tali tur: neque enim comici poetae, ut tragici, pendent ab argumentis antiquorum, sed ipsa tota comminiscuntur: ciun illi plerunque res iactas sequantur, casusq; aliquos acerbos certarum similiarum sumant: ita etiam cepisse videtur Paccius, ut reddidit minare, quod valet apud eum, ut arbitror penitus variare atque alias tacere: neque enim loqui potest hic auctor de Abulae tutione, quam concedit mutari: dcquam non tum sine culpa, ver etiam cum laude non parua vatiari posse vult: Cum omnino vetet, nec ullo modo sine reprehensione attingi posse putet, hanc, de qua loquitur, distblutionem. Idem autem arbitror in icis suasisse Horatiun cum ait. Aut simam sequere. Cum igitur sustuletit, quod te' hi non debet, Aristi se telo incoagmentatione rerum ponit nunc quid iacere tragicum poetam oporteat et duobus autem modis potest id vitium vitari: aut noua argumenta inueniendo, aut recte ueteribus utendo. inquit igitur. Ipsum autem inuenire oportet, si maiorum scilicet vestigia sequi non vult: ut iacit etiam, praua tamen ratione, qui fibulas eorum diubluit atque euertit: Et recte uti Lbulis traditis nobis, quod seciet qui corii get, siquid peccau, aut incuriae in illis erat: aut si emendatione ipse non egebant, quidquid illic variat. atque aliter fingit, recte, & ordine pertractat. Animadue tendum autem ipsum diuersis vocabulis idem significare: eaedem enim sunt fibulae.
spicupersenam eorum, qui quod ipsis traditum erat, accipiebant: postea relictis iliis , attendit persenam eorunt, qui quod ingenio, curaq; s excogitassent, alijs tradebant. s vero hic de vocat Aristoteles,videtur Aristophanes appellasse αντ- , id est qui existerent di&contra quod hic noster vocat ipse vocavit m μιαι. ita enim tinxit Euripidem se purgare, quum ei obsce etiar, quod Phaedram impuram &consceleratam mulierem indu- Miletinon enim se talem eam finxisse dicit, sed tabulam prius conserinatam eo modo de ipsi in scenam attulisse. δ - e, ταῶ ν MN m e rix Nam quod Aristoteles inquit, contrarium hic est eius, quod dixerat cor: is enim
utitur, qui rem iam inuentam ab alio in utilitatem aliquam suam transfert. vero hic inquit, ut infra quoque, ubi loquitur de Unitionibus, quae fiunt auxi notarum: gradus enim quidam in ea quoque re tractanda antipotestq; id & m lius & deterius administrari. Cum autem obscurum ignotumq, alicui esse posse quo modo recte ipse utatur argumentis mulisq; aliorumvini eorum verborum d
clarat, aperitq; diligenter, quid intellipat: primumq; se obscurum breuemq; sui hectetur, dicens. c d autem recte dicimus, apertius explanemus: statimq; toti rei explicandae incumbit, diuisione utens: Licet quidem enim sic fieri actionem,quemadmodum anticita faciebant scientes & cognoscentes. Primum igitur hanc unam Erationibus esse docet: ut qui inducuntur, aliquid sectile, ex quo fibula texatur, intelligentes quid agant: vimq; penitus illius rei perspicientes, inducat ut: quod fuisse
institu in Priscoru tragicorum narrat, cum tragoedia rudis adhuc & impolita erat. Exemplum aute huius rationis ponit Medeam Euripidis, quae filios sciens volensq;
necauit. Nec tamen testimonio Euripidis usias est, ut uno e uetustis trMicis: neque
enim rem hic in illisnumeratur, sed ostendit ea in fibula ipsum fecisse, consilium sertasse suum quoddam secutum,quod tragici antiqui passim sterebant: proprium mit Arum erat: id verbconiunctio etiam inalcat quae posita est post adverbium εχ. y rii enim manifesto ipse valet. Quare peccauit interpres, qui ipsam non expressit, cum ita vertetit. Vt Euripides secit: his enim verbis comprehenditur Euripides in antiquis tragicis,quod sit sum est. Alteram rationem auctor hanc esse vescilicere enim quoque tradit aliquos λὰ sicere rem atrocem: ignorantes autem sic re: post stam vero iam rem agnostere coniunctionem, neces litudinemqisquam stali tuiolauerint: vel qua deuine hierant cum eo, quem imprudenter graui malo as secerint. Huiuscemodi vero esse sectum Oedipi Sophocles narrat, qui imprudens
Laium interficit,&matrem constuprauit. intelligens autem non va)de accomm
datum hoc exemplum esse: neque enim id fictum argumentiam fibulet est, neque in M ii iis, quae
157쪽
iis, quae eo tempore geruntur , contineriir, id notat: aliasi; exempla ponit, dicens. Sed Gextra drama, fabulammi est . in ipsa autem tragoedia, ut Alcmron Ast mantis: qui Alcmamn eius poetae, longe aliter, atque Alcmaeones aliorum poet rum, ut ex hoc loco intelligere licet, ignoratione eius dumis, interiecerat matrem: post autem, tenebris illis pulsis, quo scelere se contaminasset cognouerat: matrem l eam esse, quam necauerat, perspexerat: exemplum tamen hoc irritum est, quia fabula perhi: ut ea quoque, unde tertium exemplum sumitur. Sequitur enim. Et T legonus in V lysse vulneram: hic enim index erat L lae, cuius auctor certita nunc non est. Variae autem fibulae de Vlysse scriptae fitere, cum multis casibus hie vir conflictatus esset: variaq; in vita ei contigiesenti nam citatur etiam ab antiquis grammaticis Sophoclis CV in Histi : , quia spina ipse ictus, materiam poetis dederit scribemhe tragoediae. Telegonus Vt is filius ibit E Circe procreatus, qui 1 nonnullis scriptoribus ferebatur interficisse patrem. unde ab Horatio in a quadam parricida uocatus est. Eius quoque mencionem secit Plutarchus in parallelis, quina rateum missam taliquid de patrem lsiaret condidisse Praeneste oppidum. Sextus etiam, capit quoq erit m in an 'κει, docens de Vistis exitu varia memori prodita esse, cum extiterint etiam qui dixerint opsum a legono filio imprudenteride, ut ipse quoque loquitur, κατ' tio interfectum esse. Adiungit Aristoteles tertium alis quiddam esse praeter haec: ut ille scilicet, qui sectiariis erat aliquod atrox sicinus propter imprudentiam, persen si, illius ignorationem, agnosceret eam, antequanificeret. exempla ipse huius casis infra ponet. Tertia uero hac ratione exposita, ostendit praeter haec, quae docuit: id est praeter tres has rationes, aliter fieri rem non posse: nec nouam quampiam rationem restare: Pod diuisione partiumq; duarum coniunctione colligit hoc pacto . Aut enim egisse necesseest aut non egit se,&scientes vel non scientes. Et ipse autem alibi & interpretes ipsius Graeci, d cent ira morsus se rem habere &ex hoc numero terminorati qui simul connectantur, nata prorsus has ipsas coniugationes: in primis autem Simplicius in categorias, ubi interpretatur haec auctoris uerba. ρ - - μμ .ας-- ώετu e dc quq sequuntair: accurate enim istam rem explanat: de uiam hane omnem, rationem trat, qua, proposito quouis numero terririnorum, intelligi statim possit non magni negotio, quot inde existunt huius generis coniunctiones. qui etiam aperuit, cur necessario sumpet hoe fieret, ct ab omni talacia haec tanquim norma quaedam
a eo, quia*ocatur in Me. sua opter nem scissimi ter, nsi raro. Ceum mi nacteontem Memon: us enim secundum est. Mebus autem imprud-em quidem egisse: cum egerit autem Grauisse: immo e m non adest, G simitas,por gignis.
Vim nunc trium harum rationum perpendit, 3c qui deterrima ipsarum sit: qu si;
optima, docet: nec non quae medium inter extremas has locum obtineati Inquit iis tur. Harum autem ea, cum aliouis, personam intelligens se inussa rusiam eraci nec tamen praesit, deterrimaeut quibus in uerbisvidendum quomodo dicatimani se enim hic nouus quid is modus est, nec unus aliquis trium illorum si Pra
158쪽
praenumeratorum: qui enim tertium locum obtinuit, cum conatus esset efficere,
kuod scelus in se habebat: nec tamen patrauit, persenae ignoratione ducebatur: primus autem, cui persbna nota erat, essecit. videtur isitur ex ambobus his concretus esse: Uiua autem statim huius constitutionis ostenuit: rationemi, reddit,cur tantopere ipsam damnarit declarans eam id in se habere, quod est alienum a tragoedia: carereq; illo, quod proprium ipsius est: inquit enim. Habet nanque in se quod ne
fatum est, ae iii celerarum:ita enim appellemus H . . Hoc autem ips iam, timuinquam, alienum csse a trag Edia, supra quoque declarauit, cum coagmentationem
illam, in qua maxinue probitatis vir e secundis admodum rebus in valde aduersis c dit , non formidolosam esse, neque miserabilem, sed assirmauit. Cuiusmodi vero iacta hocnomine digna sint, exemplo, quod hic ponit, intelligitur, cum scilicet aliquis se contamina parricidio, aut liuiuscemodi quopiam atroci scelere . Nee tantum, quum rem iam escit, sed etiam quum ficere aggreditur: uiolarur enim pietas cogitatione etiam ac voluntater periplum nanque non stetit, quin res illa sceleratii in exitum habuerit. Primum igitur hoc nomine improbatur hac ratior deinde quia nihil tragicum in se habet, ut ipse adiungit: cuius etiam rei causam affer l, care- rc ipsam dicens eo, quod uocatur m M. ut ita nunc nominem, quod ipse uno uerbo appellauit α-Ke: cuius uerbi uis diligenter animaduertenda noc loco est: quomodo inquam vocet fictum illud, cum aliquis prudens intelligensq; caram persenam interfieere uoluit: neque enim uidetur hic ualere sine allectu, α motu illo animi turbido, qui uocatur ναεο : cum enim id fit, misericordia metus iiri animis eorum, qui uident, excitatur: aliquem scilicet furore impulsum penE ebsceleri speruenisse. Quare arbitror potius illud οῦ εἰή uocatum, quia illic non ii
scitur M. ΘΜ illud, quod est tragoediae proprium: & quod ipse supra definiuit, id est
aut mors aut uulnus: quomodo etian paulo antea cepit mrat cum inquit, or di
missa: planum enim est illic ualere hoc uerbiim huiuscemodi iniurias. Quod si hoc verum est, ut puto, percipitur hinc etiam a contrario ipsum
vocare tragicum factum, in quo existant neces N uulnera. quod ualet ad confirmandum, significare quod supra de Euripi leprotulit, αγ m. . rem eum elle
Luperare ipsum ceteros poetas in hac re, id est plures quam alij ulli huiuscemodiacerbos casus in t cedus ipsum complecti. Vitia autem huius coagmentationis cognita iam esse, & ab omnibus damnata, ostendit, nulla alia de causa affirmans eam 1 π Hiatam esse,quum a pristis poetis frequentaretur,nisi quia illis malis abundareime quod proprium tragoediae est, imprimisq; talem eant reddit, in se haberet. inquit igitur. Quare nemo facit similiter l, id est nullus hac aetate inuenitur,qui res ita coa-nmentet, rationemq; illorum probet: nec quisquam est nouorum poetarum, qui ipses in hoc imiterur, iiiii raro admodum: declinant enim hoc tanquam scopulum siquem. Seqnitur nanque, Nisi rara atque instequenter: non elum ruisse vetera
vitia atque errata extirpantur: semperq; aliqua eorum vestigia restant. Exemplum verbhuius rationis assert Aemonem Sophoclis, qui in Antigona Dbula Creontem patrem interficere voluit: nec tamen e cit, quod magno impetu anima conatus est,
quia pater ictum vitavit, fiagam sibi salutem quaesuit. Tora res ita se habet. Aemon Antigonae amore stagrabat, quae cum a Creonte, quod fratrem illa sepelii set, morti
damnata foret, natus est infelix amator precibus salutem eius a patre impetrare, quae preces cum duriter nimis ab eo repudiatae sistent, statuit ille una in virgine mori: & in eundem tumulum se contulit: quo accepto, serd delinitus pater, eb cucurrit, reuocarest, frustra filium studuit ab inproposito: ille enim nedum persuaderi surassius sit. res nderit4 ipsius orationi, a puit in seciem Iatris: eductoq; gladio
interficere ipsum voluit: cum tamen ille periculum id fuga declinasset: Vnile postea vulnus, quo furore percitus, patrem petiuit, sibi inflixit, atque ita se uita priuauit rhaec enim sine dubio sententia est eorum versuum: docente noc etiam summo hoc nostro doctore: quae nanque excogitata sunt 1 Graeco homine, qui apud poetam do clarare eum locum voluit, inania sunt ac filia: labitur enim hic, ut in multis aliis imcis, quo scholiis illis is illustiate se putauit. Sequitur apud Aristotelem. Egisse enim secundum est, quo significarur minus peccaturum poetam, si quem induxerit
159쪽
atrox facinus patrare volentem, finxerit ad exitum consilium suum perduxisse, atque essecisse quoci nefarie conatus est: quamuis enim hic aliquid sit, quod non satis a commodatum est tragoediae, quia naec constitutio habet μασαν, id est continet in se quod est sceleratum ac nefarium, habet tamen eadem --: quod nascitur ex factis consilio i, illo neficio impleto & ad finem perducto: vel potius ipsum illud factiunest: huius modi enim aliquid vocat auctor hoc in libro plerunque -Θκ, de quo paulo serra accuratius disputatii. Adiungit autem statim, quini huic cliam, ni liori sane priore, anteponendum est, atque inquit. Melius autem est nescientem quidem egiste: cum egerit autem, agnouille : nam proximus ilicinus cinis fuit eius, qui sciens, intelligensq; quid ageret, egisset. Hac autem nesciens aggreditur rem, ac peragit: R. ationem vero eius. quod dixerat, reddens ait. Non enim scelus illi si cto haeret: de agnitio res est,quae suaporem gigniti Abelle autem scelus inde: nec posise id factum, ut nestrium insimulari, dicit, quia persenam ignorans: nec sciens se illi sati glutiae coniunctum este, id fecit: qui autem nolentes inuitaq; huius modi aliquid committunt, non se scelere contaminant.
Optimum aurem est postremum. Dico autem, ceu in fres Ante M
ν spe paruita era tam ijersseere: non interficu autem .ste agnouit. in higenias, Orfratrem: c in mel in matrem de laurus gnouit.
Omnibus iam constitii sonibus, modisq; desuam: nec non Vadibus duorum priorum indicatis, cum a deterrimo inci erit, tertis gradum vimque exponit: Qui ceteris omnibus antecellit, atque inquit. optimum autem est extremum: intelligens constitutionem, quam ultimam muerat, cuius gradus est altissimus. Nequis autem error nascatur, tribus exemplis illam declarat: quorum priora duo manifesto sumpta sunt ab Euripide: tertium ured, cuius auctoris sit, non apparet . Euripides enim cripsit sabulam Cresphontem quod testimonio Ciceronis intelligitur,qui In prima Tu urulana inquit. Qua est sententia in Cresphonte usus Euripides: ut auctoritatibus praeterea G corum seriptorum in re plana sape sedeam: nam de secundo , cum fabula in manitas sit, dubitari non potis .inquit igitur. Dico autem ceu in Cresphonte Merope interiectura filium erat: non tamen interficit, sed agnouit. Huius erroris Meropes, quae ieri itione ducta filium pene interluit, putans cum esse hostem, meminit Aristoteles in iij. libro de moribus ad Nicomachum: nec non Plutarchus in libello secundo de carnibus vorandis. Alterum exemplum est,cum in quit, Et in Iphigenia seror fiatrem: intelligit autem Iphigenam, quAE nunc Vocatur in Tauris, ut ab altera, eiuslem pestat Iphigenia, distinguatur: illic enim virgo L Agamemnonis filia parata erat Orestein imolare ad aram Dianae, ut institutum eoru sacrorum seruaret, quibus ipsi praeposita erat, cum eum fratrem suum esse nesciret: antequam tamen id ficeret, cognouit ipsiam, atque eo periculo liberauit. Erudi rus vero de ingeniosus poeta pLeesare&ipse vidit vim nutus loci, nam fletum inde etiam excitauit, usus persena Orestis qui in ea fibula q-suit e sorore, si, quod fis o quodam iniquo pene factum est, ad exitum peruenili et, ut ipsa manibus ii iis fia trem interfecisset quanta illius miserae temeritas futura si eriti illa autem mente ver--s, quid perieuli subierit, & quanto penε scelere se inquitiarit, ita respondet: nam necem etiam illam n uiam ac constiteratam futuram fuisse significat. - τλη ,
tium exemplum E fabula, quae uocabatur Helle, acceptum est: illic enim sui narrat Aristoteles: neque enim quiequam alibi de eo legi miis; filius matrem in potestatem hostium traditurus, cum eam matrem esse ignoraret, antequam id faceret, eam
160쪽
IN I. DB. ARIST DE POETICA. ut
agnouit. Quid omnino hic valeat , cum factum ipsam ignotum sit, coibintelligi non potest. Significat autem hoc verbum aliquando dare seruos ad qu-stionem: ut contra ἰμι r.... poscere illos in iudicio ab heris eadem de causa.aliquando etiam valet in manum & potestatem aduersariorum tradere. Nisi fabula ipsa rerumq; eius coagmentatio, peritisset, quae notio hoc loco foret eius verbi, non salteret. Vt autem oppleam in locum huius, quod amissum est, exemplum satis elegans. Euripides in Ione fabula eodem pacto res coagmentauit. Ion enim Creusae scelere comperto, cum sensisset eam sibi interitum procurasse, ulcisci iniuriam illam
studebat. Creusa verb in aram confugerat: nec tamen cessabat Ion omnia ficere, ut dolorem suum expleret: ac verbis, cum aliud non posset, matrem Ledebat: quam tamen matrem este adhuc nesciebat: ut neque illa Ionem ex senatum:dum autem illic
fieta sanctitate loci maneret, vidit cistellam cum monimeptis, quam Pythia serebat: quibus crinitis: cum illis enim olim Ionem exposierat, filium agnouit: indeq; idem filio fecit ipsum dic se navim. quare placauit illum, qui nisi ipsam agnouisset, prorsus immani scelere,maternoq; sanguine se imprudens polluisset. Animaduertendum autem, quomodo am et optimum estepostremum argumentum, in quo res ad exitum non peruenit,& antequam aliquis caram sibi per nam impruden- occidat: huitiscemodi ve aliqua iniuria assciat, ipsam agnoscit, cum supra improba rit magnopere rationem illam Sophoclis in Antigona: dixeritq, illud non es le tragicum , quia careat secto & secto illius generis, quae sunt materia tragoediarum. Quomodo igitur haec constitutio potest ceteris omnibus anteponi, quae habet in se quod tragictim non est: hoc au tem, quia non est impletum , quod geri est coeptum, nee -- illic existit. An nihil vetat tragoediam optimam esse, quae tam atroces in sus in se non contineat: videmus enim ipsum praeclarὰ sentire de Iphigenia in Tauris, quae sine dubio huiuscemodi est: id enim quod in ea fibula crudeliter coeptum est fieri, exitum non habuit, sed intercedente agnitione interruptum filii: quod ve ro meritbpotuit displicere in impetu illo animi Aemonis, tentatum est ab ipsb sciente. Sive qui semel aggressus est facinus aliquod in argumento alicuius tragoediae. magis seruit illi poemati, s ad finem consilium suum perducit, non alia de causa, nisi quia saeui illi, & acerbi casus, ii Gq; demum, materia fiant tragoediae: qui tamen , eum nesciret, quem violaret, cum erose accesserit ad finem illius facti, minuatamen quod voluit, peregit, eodem pene pacto consternat spectatorem, de pietari simul consulit, quae violatur aliquo modo, si aliquis etiam errore dumis, sanguinesiorum se commaculauit. Quantum verbinorum animorum gignant etiam huiuscemodi casus , docuit Plutarchus ipse in facto illo Meropes tradendo, eo loco, quem indieam: cum enita illa securim iii filium sustulisset, ut in interfectorem fi- iij, atque ei plagam infligere properaret, voce etiam edita, quae odium suum in illum fgnificaret, theatrum omne, ut narrat, cohorruit, ne i s manum senis, qui impediit, praeueniret, atque ita misera mater innocentem filium necaret. Considerandum praeterea quomodo velit coagmentationem hanc rerum este optimam, cum desinat in bonis rebus : videtur enim cum hoc usu uenit, exitus illius duri casus non malus esse: neque enim conatus ille finem nactus est: ipse autem magis probauit tragoediam, quae transit ε bonis valde rebus, in valde malas, quam contrariam. Nec tamen non idem intelligitur multis modis non alienus hi isse
ab Iphigenia in Tauris, ut eodem redeamus: placuisseq; ipsi mirificὰ hane fibulam, in qua manifesto hoc usu venit: componi inturque ad extremum illae turbae sine ullo magno malo, constat. iii si aliquis contendat, aliis de causis illam ab ipsb