장음표시 사용
81쪽
tis oe an ararus concentus: qmbus crutam enim imirantur, Me pa res sente vi autem ranitantur,isae quae autem imitantur res praeter has, nusta.
Expositis singillatim partibus iis tua dista,quae qualem ipsam reddunt, nunc e
rum numerum cogit: sexq; ipsas esse assirmat, nominibus illarum dein s positis: separauit autem, licendo neri uagoediam Ope illarum qualem, partes has a partibus,
quae quantam ipsamessiciunt: nam quod addidit illi voci quaedam, declarare voluit non uno modo, sed pluribus fieri ipsam qualem. Adiungi vero ipsis no posse sinuas docet,repetens superiorem diuisionem, qua tradidit tribus modis distingui polle studium eorum,qui aliquid imitarentur: aut enim dis, repare illos inter se quod diue G rebus,& Lanquam iii strumentis aliis utuntur ad imitandum, aut quia ratio, ni dusq; diuersus Maut quia longe aliam materiam imitantur. hibus igitur imitantur duas partes esse inquit: non tamen nonune ipsas appellata intelligit autem concentum & dictionem: supra enim nominatis antea illis affirmauit, ipsas esse in quibus ellicerent imitationem, qui studio hocfingendi atque imitandi tenerentur. Vt
autem imitantur: ita enim vocat modum, quo exprimunt res, unam partem esse inquit: illa vero est, quam vocat a ii: neque enim aliam ullam viam ration m h bent tragici qua imitetur, nisi ante octilos eorum, qui spectant,omnia ponemi r
serendo si facta illa inductis in scenim per nis simul quae tunc illa gerat. Quas
autem imitantur tres esse inquit: quae vero hae partes fuit, dubitari non potest: tres enim nianifesto sunt,quae reuant exceptis illis,id est fibula, mores & sententia. mutantur autem tragici poetae & coagmentationem illam rerum, qiis sabula est appellata,& mor eorum, qui ea gestitie seruo tur: nec non sorientias eriam, quae conii
niant persenis illis i aptaeq; sint iudiciis illorum probandis: iisq; , quae aduersari videantur, confiitandis. Addit autem in extremo praeter has nullas partes inueniri, uae reddant tragadam qualem: neque enim altilia quicquam praeter duo illa, quae uit, asserri potestiquod sit quas instrumennim imitandi: modi in itidem unus
ille est: nec ex tam res vllae, praeter enumeratas tres, quas imitentur, id est struem itillam Ompositionemq; rerum de mores de sententia quas dixi ti
m quidem igitur nonpauci i rum,ut ita loquariumntu remis: et . nim Hyectationem hau omne, mores,oe salutam, O Actionem, com centum sententiam eodem facio.
Cum sex esse tragoediae partes ostendisset, quae reddunt eam qualem: addit nune bonam munamb; partem poctarum in iis tragorebis, quas scribunt, adumbrare illas ipsas partes. quod ligniscare vidcturnasci potius 1 rei ipsus natura, quae quasi impellit ipses ut noc ficiant, quam ab arte deperitia i brummeque enim omnes,qui se adseribendum e serent,docti sunt, plenamq; huius mi dij scientiam habent. V rum autem esse,quod dixi, ostendere videtur, quia cum causam eius, quod protulisia Te vellet, inquiti Omne fictum a mentum is tragadiae, concinere in se illa Quinta, ut cum res ipsa cuncta ea indura in se habeat poetae qui ipsam aggrediuntur, nullo negotio illa persequamur: acs non omnino exprimati saltem leuiter ipsa attingant: quod enim factum est, quod in scenam reserri non pollit, ante oculosq; spectatorum con stitui: sed illud etiam mores suos qiuosdam habet, qui a poetis in scriptis estingi po lssunt: aut enim saeuum fictum est, aut clemens: aut auarum, aut liberale: aut pium, aut nciarium. Sed etiam ex omni ficto videtur aliquo modo Gula confici posse, si quis commode apteq; partes ipsius coaementare sciar. eadem ratio est reliquarum partium: illas enim quoque omnem actionem in se habere certu est. Haec
82쪽
IN I. I. IB. ARIST DE POETICA. 6
Haec autem nisi fallor huius loci sententia es obscurides & qiuini non sine causa
negotium secesserit 1ladio interpreti, erudito sine atque accurato viro. ita vero a cipi ipsum oportere, lingulis pene verius diligenter ponderatis, ostendere conabor. .Primum autem quod inquit,non paucos ipsorum uti his formis, arbitror poetas intelligendos: de poetis enim antea mauisesto loquebatur, cum dixit, quibus imitantur,ctuti mirantur:&qinae imitantur: quare de iisdem etiamnunc loquitur,af5rmans non paucos eorum uti his fornus: quod autem in medio huius sententiae collocauit verint, quibus tanquam corrigeret, atque emendaret, quod dicere in animo
habebat: ac tanquam modum quedam ili voci adhiberet, arbitror ipsium ea de causa id seruisse quianon paucos dixerat: hoc l. illud ellet, quod egeret moderatione ac temperamento, quia re vera sertaile plures poetae inuenirentur, qui non valde uterentur his formis, ii quis id ut accurate exquisiteq; dictum acciperet, quia in ipsoruscriptis tenuis tantum quaedam atque obscuraratum similitudo seret: neque enim puto id prolatum fuisse ab Aristotele, quia appellauit, quae vere ii p. vocari de bant : neque etiam quia statim usurpaturus erat verbum parum apte, & quod rerum corpore praeditarum proprium edet,non earum,quae sine corpore sunt, ut quintiam putarunt: Graeca enim consuetudo pallim capit verbum hoc modo, uti Aristoteles etiam multo insta, qui esti--ς iaciat. Quod autem Massius,ut in subtilioribus Aristotelis libris euoluc lis diutilis o upatus, ita in l.oc explicando non sine laude versatus, putat accusandi casu legendum, magnope .re probo iudicium ipsius: dium ipse quoque eiusdem opinionis fui, cum in vetulus. simo exemplari ita salptum oriendis lem.Quare accedente ratione veritateq; sententiae auctoritati antiquae lectionis, nunquam dubitaui, quin ita seret legendum: vis
autem omnis huius sententi supra a m ut opino explanata est. Nam vanitas pe uulgatae scripti iret,& quantum notio ipsius,si ι κ nominandi cald scriptuni st,pi bari non potuit, non debet accurate confutari. πψ vero quod inquit, alet omnem rem actionemΦοῦ neque accurate qu erere oportet, quod verbum id reserat: nullum
enim in propinquo positum est,unde aptum esse possit: sed ipsum per se manet,neq;
eget ullo, quod ipsum sustineat: continet enim in se concursum omnium natur rum ac rerum: itaque cepe hoc nomen usurpatum inuenitur. In extremo positum
ora, me quod valet similitei, non significa ut arbitror, uno eodemq; pacto sex illast, artes formas ve,ita in quolibet facto inueniri ut non magis minus vehaec, quam ila in ipse sit: sed valet eas etiam, quae non valde videntur illic inueti iri polle, tamen
a aximum autem horum est rerum coa nentatis: tragaedia enim imitaris est, non hominum ,sed iam itae: oe febritaris cir inflatitaris e etenim flaitas in actione est: s finis actio quaed. est, non quanias. Sunt
aut secun um quidem mores, qu es quidam secundum autem a tiones, fices vel contra. Non igitur ut mores imitemur,sum: verum mores com
plectuntur propter actio nes. -propter res aemia nu tragordiae nis
83쪽
Cum supra siaulo indagasset omnes tragoreliae partes, quae clusimus sunt, Inne tu a, postea re omni si a re Φ ipsas erui posse assi mallet somne nanque fictum tale esse inquit, ut quasi ornatiun illis sit, atque ipso quodammodo in se contineat quia non cunctae paries eandem vim habent, docet nunc quae pocillimum triarum maximi momenti est ad constituendam tragoediam, tradens Gulam huiuscemodi esse.Cum autem quaestio haec magni ponderis sit, nec defuerint, qui de hoc aliter senserint, pluribus argumentis id confirmat: nec tamen uno suoq; nomine ipsun appellat,ut Paulo aut ea fixerat in partium singularum enumeratione cit utitur destriapitone ipsius,verbi , iis,quiae vim ac naturam eius euoluunt: supra nanque dixera;
tabulam esse coagmentationem retiam. Hanc igitur nunc rerum coagmentati nem maximum omnium esse inquit: ac superare ceteras formas, quod in reliqua rum nulla tantum roboris ac virium, quantum in ipsa sit ad constitiaendam tran
diam. Probat aute hoc verum elle primum a definitione trafoediae, spectataq; ipsius natura. tragoedia enim estonquit, imitatio, non hominum ita actionis: supra nanq; in ipsa definienda dictum est tragi Miam este imitationem actionis. Quia si contra
imitavos et hominum tragoedia, in ea sertasse maiorem vim haberent mores &motus animorum quam actio: magis enim haec haerent hominibus, quam actio: cum multi reperiantur qui non agant: nulli autem extent, quibus non ingenerati sint aliqui mores. Adiungit autem res explanandae causa e declarum; volens,
quod angustius in definitione posuerat,& vitie. & felicitatis di insilicitatis: per viram enim intellexit, ut puto, non omnia quae in vita sparioq; temporis, quod vixit. alicui contigerunt: neque enim imitariar trucidia omnia alicuius , etiam diit dentiased vitae ipsius exit uni.& qualis deniq; illa fuerit, fbrtunata inquam an misera, quod cepe unum tantiam factum praestat, noc autem verum esse: itaque accipi id verbum debere, declarant e quae consequuntur: arbitror enim quod addidit sta
δαμ απ κα-, declarationem esse antecedentis vocis. Vnde Cicero μωιαν, vitam bratam appellare consueuit,& vitam miseram: praecia pue enim it Coediae captare selent vitas hominum insignes aliquibus egregiis con modis, aut atrocibus malis. Valet autem ad opinionem hanc meam conscina lanuquod ialon quoque ita beatos homines ostenclit, ut testatur auctor ipse in x.libro de moribus ad Nicomachum t quum enim qualia necesse est fuerint facta ipsorum in dicasset, addit quae ad vitam etiam pertinerent: verba Aristotelis haec sunt. TA A
- ώm, Cum vero ed rem deduxerit, ut tradat imitationem esse tragoediam. & rerum valde secundarum, de rerum miserarum, indicat
obscur utrunque genus tragoediae, & id quod prosperum exitum habet, & id quod
aduersum ac calamitosum Hoc autem,quod post emum posuit,vere dirimetie docet hoc pactis. Felicitas enim in actione consistit. valet vero id non posse felicem, Grum ve quempiam vocari, qui non agat, tantum motibus laude dignis ornatus sit, honestisq; habitibus animi instructus: factis enim hominum sunt, quae beatos ipses reddunt: cum scilicet a virtute era aris*, habitabus proficiscimtur: ut contra alia secta, contrariam superioribus,tiint quae ipsos miseros efficiant. Addit autem eidem rei confirmandae aptum: Et finis hominum est actio quaedam: intelligit verbactione honestam,quamuis non exprimat, cuiusmodi actio illa sit: enim quom turpia actiones sunt. Aperit autem hic magis quid Eiiciat atque refellat, affirmans: Et vitam beata manere in actione: & finem,quo reta intur omniari vita, esse aeti nis quoddam genus: ilominat enim illud, quod non valet tantum, ut efficiat nos beatos: neque finis est nostrarum cogitationum:& inquit. Non qualitas.quamuis enim aliquis statiatum in animo suo habeat omnia gerere, quae virtutem oleant, & aut iusta aut sortia, aut liberalia minora sint: contentiisq; sit his egrestis habitibus, nec unquam aliquid agat quod illinc prosectum intelligatur, nunquam beatus vere V eabitur. Quam vim autem habeat mores, qui se ipsi tragiatae pars sunt ac resiqui habitus animorum, pateficat dicens. homines ex moribus, quibus praediti sunt, ct ei & vocari quales,vivi mores illi habitus ve extiterunt, id est tractandi, lenti: asperi, i nes: libereses, auari. eosdem autem siti spectantur ex vi ipserum fictorum, esse beatos
84쪽
beatos aut contra, id est miseros. Quare M. Regulus, qui incidit in res maxime a tauerso: cruciatusq; corpore sustinuit acerbos, miser fuit: qui tamen iustus vir ac fortis extitit,cum fideq; segestit: quae omnia qualitatis sunt. Addit autem Aristoteles. quod & ipsum multum valet ad idem demonstrandum, id est ad ostendendum plus ractis, quam moribus tribui oportere in tragoediae partibus existimati dis: videri quoque id posse ex institutis hominum, diligenter eius rei ratione animaduersa γUt, inquam,se illi in vita gerant: S utrius ipsorum alterius consequendi causa ope utuntur: cum enim aliquid sciuiet alteri, illud cui serviet, maioris dignitatis esse manis stb intelligetur. Et demum argumentum ductum est ab iis, quae vim habent finis, &iis, quae reseruntur ad finem aliquem: ' nanque &ca, quae sunt,c μα potiora prioraq; sunt illis, quae adiuuant eum finem, &iuini Non igitur inquit homine ut mores imitentur & exprimant,agunt antea aliquid: sed contra una cum aliis rebus, quae prodesse eorum consiliis uoibunt, ad uniunt mores, seduloq; iesios comparant,ut iacilius ea quae volun*ira inicere possint: hoc enim arbitror signi hcare --τας nanque, priore sui parte, quae addita ipsi est concursum etiam aliarum rerum, quae simul corrogatae sitit, ad iuuentq; id opus,significat. His autem positis confirmatisq; , concludit iam ratione, quod probate voluit: clausula enim est primi argumenti, quod inquit. Quare res &mula finis est tragoediae: finis autem maximum omnium. Unde intelligitur, quod explanatum non est, ut perspicuum tamen relictum, coagmentationem rerum fabulamq; esse maximam praestantissimamq; omnium partium tragoediae. quod initio as- firmarat: cui m constituendo toto animo incubuerat. Παλμα rat autem quod inquit, intellexit aptum rerum ipsarum ordinem, quem σύρασιν πραγμά vocare conide-uit: id autem perspicitur etiam voce, quae consequitur: addidit enim rei declarandae
causa, neque enim simpliciter res fabula appellari possunt: sed ipsarum rerum quaedam structura atque apta compositio. Correxi autem quod initio huius Partis mendose prius erat numero multitudinis ,& consensu scriptorum li-Drorum, & veritate ipsa lectionem illam restilente: unius enim, non plurium fici xum, imitatio est tragoedia.
ritus autem extarerisset: recentiorum e Misimorum tragoriae care-
moribus: m omninoporeae multi h semodi sunt sicut oepictoru aemxis ad Ahgmtumst habet: Pol gnotus quidem enim bonin est desicriptor
Alterum hoc argumentum est, quo idem probati plus scilicet conserre ad trago diam constituendam sabulam, quam mores . omnino enim puto legendum is ια ε : non, ut vi excussarit ea legebatur. μν --: ira nanque in dii
bus exemplaribus inueni. Contra uere neruulgatam illam lectionem sedulo disputat Madius, qui salsam eam inanemq; esse conuincit: praeter quam quod in meliori bus libris eo modo scriptum non est Vis autem ipsius aperta est: quis enim dubitat quin id, sine quo aliquid manere, statumq; suum tueri non potas aioris momenti sit ad illud perficiendum, quam id, quo etiam ipsum destitutum aliquo modo tamen ςonstatinam sine facto aliquo velle tragoediam Abricare esset perinde atque sine fundamento velle domumaeaificare: lumenim ac fundamentum trinoediae est actio. Assirmat igitur, hoc nixus, vacuam ab actione tragoediam nulliu illa arti scio con-ilari posse. & quia hoc ita planum est, ut non egeat ratione, ipsum non probat: sed F iij contra
85쪽
eontra usu venire addit in moribus: quia sine moribus tragorelia scribi potest. Cum autem hoc non ita certum alicui videri posset, oste litici verum este exeamplo aliquarum tragis liarum, id est earum,qiue a maiore parte recentiorum poetarum scriptae serent: cum penitus illae sint expertes morum. Idem etiam confirmans, res augendae caui adiungit: inueniri deniq; multos poetas non tragicos scilicet solos, sed aliorum etiam generum,qui huiusceniculi sint,id est in quorum operibus nullum vestigium unquam huius rei appareat: poetas enim intelli t monimenta ipsbrum, noillos ipses, qui poemata ea condiderunt. Multum autem hoc valet ad id, quod probare vult, constituendum: conformari inquam polle tragoediam aliquam vacuam amoribus,cum inueniantur poetie quidam, qui ita ab hac re remoti merui, ut umbra nulla morum in eorum scriptis existat, silue id uoluntate, siue quia eius rei praestandae ficultatem non habuerint essectum sit. , ω igitur sui opinorὶ ualet simpliciter: si Pra Cnim dixerat, nouos tantum poetas & inserioris aetatis hiuiuscemocli esse: nunc autem addit generatim communiterque, plurimos huiuscemodi inueniri, de non stalum recentes. Ne autem hoc mirum aliquibus videretur, & ut salsum exploderetur, smilitii me pi tum id confirmat: in quorum studio idem etiam manifestia usis uenit: cum pi res quidam inueniantur, in quorum tabulis mores nulli usquam apparent: contra uero alij omnibus suis operimas mores amneant. ipse autem certos
quosdam huius artificij. qui ita affecti inter se fuerint, appellat, traditq; Zeuxidem,
summum pictorem, nullos unquam inores expressisse: quare collatum eum cum Polygnoto ita discrepasse ab illo, ut tragicos quosdam inter se in hac morum descripti
ne dissimiles extitisse, probare voluit: Pol 1 notum enim bonum exprest remm rum fiatile tradit, ac laudem magnam in hac re merito consecutrum: ra me enim prorsus legendum arbitror. ut sanὰ in cunctis ,quos vidi calamo exaratis libris scriptum offendi. Quare qui ex altera illa lectione,quae habet sensim elicere uoluerunt, atque in eo omnes ingenii neruos contenderunt, stustra, meo iudiam laborarunt. Sed ipsius etiam uitium antea Paccius uiderat, amuc eam rem condemnarat bonum aut ehi imitatorem exprest remq; morum sitisse Pol otum inquit. quia hoc etiam perperam&uitiose aliquando fit: quis enim dubitat, quin depictor, de poeta in moribus es ingendis libi possit ὶ & in ea re conanda peccare. Nam quod Massius, etiam indicauit celeto teneri ex hoe contextu pictores uocari poetas ad auctore: unde ipse putat ceteros etiam artifices suntli ratione rem uocari poetas posse,id est effectores, non uideo ubi hoc Aristoteles dixerit: nam uerba illa: G . ηαπNη αἰπο ιιν Marti. a. o An γ φis Tadit, non significant referendos esse pictores
in numel una poetarum: sed exemplo pictorii ni,ntost di, probant inueniri poetas, qui morum expertes sint,ut illic quo Inotum,& exploratum erat, pictores inuenie bantur. Vt autem hic tradit Polygnotum bonum cin is u fusile, ita in vili. παυτ δε de ips ut egregio imitatore morum, loquitur reuinq; id est morarum ea de cauis uocat: quia scilicet imaginibus, quas fingebat, mores assingerest solitus. Plinnitis quoque in xxv libro de Aristide Thebano loquens, inquit Is omnium primus animum pinxit,3c sensis omnes expressit, qtims uocant Graeci λ. Quaereret autem
aliquis, cum indicio Aristotclis intelligatur pris tu tr goedias mirifico mores in senarum exprimere seliras: vicilleq; hoc ipI. in bono nouas & recentiores, qu modo factum hoe sit qui nanque inferiores aetate in hoc studium incumbebant eiudiciores erant, magisq; instructi ad id poma vi iq; perficiendum: quare dei sam studere huic bono comparando, nec pati se si perari tanto in ornatu a rudioribus &impolitioribus: An artificium ipsum: ingentisi, acumen iuniori biis nocebatὶ cum
enim omnes tragoediae partes fiamma contentione expolirent: omnemq; ornatum orationis eo adhiberent: argumentis , exquisitis cuncta confirmare studerent simplicitatem illam, quae maxime apta est ad mores declarandos, & quas materia quaedam ipsorum est, corrumpebant: atque ita, tum nimis stladiosὰ reliquas concinnita tes s bantur, hoe eximio bono carebant. Videtur etiam ipse ita de hac re sentare rqui in extremo huiuς libri astirmat orationem nimis excultam & splendidam obsa rare,& quas operimento quodam eo allato, tegete de mores ipses & sententias facibus verb id inici poterat, si eodem quoque ratio exquisita argumentandi accessisset. Non
86쪽
IN L LIB. ARIST DE POETICA. 67
Non multo autem longe ab hoc loco assumat, ut existimo, vexeres tragicos popula
re genus dicendi, carensi, magno artificio, s litos ringere persenis, quas incluc bant in fibulas. Em εαν πι ρήσεις ἰθικαὶ ,- mποικμAM,
Praeterea siquis deinceps cogocaris firmones moratos, O dAmnes σsententias probe confectas, Uficut puod est tragoedrae opus: verum mutroniagis,qme his deterionius Wor, tragoedia eru, halens fabulam co
Arbitror ab accurato interprete purgari in primis debere, eum id satis commode sicere potes auctore, quem suscepit declarandum: S cum varie legitur apud ipsum Laeus aliquis, quid sui iudi sit de veritate lectionis aperire. Quia igitur in pluribus
excusis libris particula negandi hic posita est ante verbum Mi re, quae abest a pluribus calamo exaratis, quid existimem de varietate hac lectionis indicare volui. Fid hores igirur puto hoc in loco libros eos scriptos,in quibus illa non legitur. Sed etiam quia Guil Morelio summa cura Parisiis excussis est, eam inde sustulit . quare idem me sine temeritate facere posse existimaui. Operam autem dabo,ut probem hanc altera illa meliorem esse, quam sanὰ ante me interpretes omnes secuti si in sinulla mentione huhas secta Et tamen sententia huius,quam anteponendam iudico, explanata, nisi filior in inimitas ipsius apparebit. Argumentu igitur hoc, in ordine tertium, huiuscemodi estquO itidem probat partem tragoediae uocatam Ebulam, anteponendam esse ceteris partibus,ac plus habere in se momenti ad eam constituedam, quam,
non solum mores, uerum etiam plures alias partes cxtra ipsam simul positas: ac non sine induitria etiam atque artificio a poeta tractatas.nec tamen nesat ex illis etiam illo pacto distractis, aliquid boni oriri: coeq; ipsas aliquo modo, quod est ossimum tragoediae & ab eo poemate merito expectariar. Sed aliud est, in quo sane tota res manet,obire munus tragoedue: aliud tragoediam csset partes igitur illae,quas nar-xasiqvie sunt tanquλ membra variarum tragoediarum, tactae ut dicit, cum legunmt aut recitantur, commouent animcs spectatorum, excitantq, illic Sc metum &mis ricordiam, coguntq; demum alienis illis casibus illacrimari: nec tamen componere tragoediam ex te valent contra autem, ut aperia tradit, quae partes illas non ita excultas habebit, si fibula illic erit, id est series illa rerum&unius lacti, principio ipsius
ad exitum explicatio,verius sabula & erit& vocari poterit. Posse autem iii, quod dixi, partes aliquas tr indiarum,etiam disssipatas acuactas,cum attentia leguntur,si illi rei essiciendae valde idoneae fiterint,dubitare non debemus: huiusq; rei periculum lacile quilibet ficien Quis enim non lugebit: magnamq; vim lacrimarum effindet. suconuersa mente ad illud fictum: specieq; hac ipsa sibi ante oculos proposita, legerit fletum illum Oedipi: cum, eossis iam sibi oculis, accurate ostendit choro se recte secisse,utileq; suis rebus consilium cepiste, quia nihil sibi in vita iucundum restaret: sithulq; mente reuoluit .mneni memoriam, originemque corum malorum, inquat ipse imprudens inciderat. Eodem pacto quis est adeo durus homo, qui no misericordia Hecubae moueatur, illam legens, separatam etiam a reliqua fabula; cum in Troadibus illa,commemoratis ibis preteritis bonis quibus maximis a fortuna olim ornatasia erat, statim addit atrocia incommoda, quae mutaris rebus, accepi cset: casusq; acerbos, in quos repente ilicidistet. profectb tantus aceruus malorum, qui eam oppresserat, collatus cum superioribus ii ius valde secundis rebus, excute rei lacrimas omni mortali, cunctis etiam illis renus non accurate relatis, ordine inexplicatis: sunt enim plerimq; cornitae personae reapicae, insertuniaq; ipsarii omnia explorata. Sed nequis error nascatur: limi enim aliae etiam non nullae partes eiulsibuta, ab eadem misera multae actae, non Parum accommodatae ad se tum excitan
87쪽
clum: quamuis haec vincat ceteras, eximiast; si inter ipsis, intelligo cum Hecuba inquit se natam E rege, & cum rege etiam in matrimonio collocata hiisse , procreasteq;
filios, qui multa praeclara in bello gessissent, virtuteq; & hcnestis iactis omnibus
Troianis anteirent,& quae sequuntur. possent afferri a me plura alia exempla, sed a curatus quisque versatusq, aliquantulum in hoc midio, ia nullo negotio facere poterit: tragoreuae natique omnes pletiae sent huiuscemodi miserabilium locorum. Hoe igitur est meo iudicio, quod significare voluit Aristotele cum inquit: partes illas tra cediarum diiunetas, ei se ras prorsus ossicium tragoediae: non esse tamen ipsas, hoc pacta collocatas, quamuis iustium corpus tragoediae impleuerint, tragadiam: inquit igitur, ut ad verba ipsa explananda iam veniam. Si quis desiiceps collocarit sermones morato Sc dictiones S lententias bene coniectas: & quae sequuntur. P . vocat disputationes ab aliquibus habitas in tragoedia de aliqua re: sermone , , qui quod ostendere voluerint. ple te explicuerint. Moratas autem, id eli ex quibus intelligantur mores ac naturae per narum, P dicunt, qu sane non paritus ornatus est omnis orationis: primis verbi is verbis lignificat mores: neque enim hi mores ins ri possi in t nisi in orationem: quare mores ostendere volens appellauit tia r. id est membra tragoediae, moratas. Nam quod ipsas deinceps positas esse voluit, indicauit materiam continuatam non esie: ita enim fibula quoque illic extitisset, ac res recte ordineq; coagmentatae, sed interruptam ac fiactant exempli cauis ii prima disputatio in se contineat incommoda, quae sustinent in exilio viventes: altera bona pacis enumerentur: tertia disieratur de ossicio imperatoris.Si quis igitur huiusceniodi aliqua membra diuersarum tragoediarum: nec cohaerentia inter se, deinceps ponat: de moribus instructa, dea quibus non absint eleeantiae quoque Orationis: ac si etiam acutae illic sententiae sint: apveq; mirifice ad id quod oportet probandum: atque ita Omnes hae tres res, quae sunt irri: Miae partes, bene tractatae lint, nunquam auctor huius malὸ coposue molis efficiet ut tragoedia illa sit : quamuis etiam aliquado ipsius
ossicium munusq; adumbrarit: verum inquit ea. quae utetur his partibus deteriori-4, .id est in qua non tam aer te mores expressi sint, nec in ea tanta verborum atq; orationis elegantia existat: simill*, careat acumine illo, ac stabulitate sententiariam,s tamen habeat sabulam, ac co mentationem rerum,digna magis erit, quae vocetur tragoedia. Arbitror igitur: nam hoc magis exprimere volo,cπιπωμώι quod inqui non tantum lignificare virtutem proximae vicinae rei, id est sententiairam, sed
etiam praecedentis, id est verborum: illic enim quoque vitium negligentiaq; existere posset, quod si si in suis let, mirum non esset, si nihil illic placeret. Anima Luertendum autem nolle Aristotelem ipsam penitus orbatam esse his rebus: neque enim tragoedia unquam fingeretur sine locutione, ac sine sensibus animorum oratione prolatis, cuicuimodi ni sint, ut quae vacuae sint a moribus tartasse reperiunturi sed intelligit quae partes has habeant rudiores,&impetitatiores: Vnde inquit vicinmnis me τανας . id est, quae viariar sane his partibus, sed utatur ipsis imp titioribus : de quae, ut verbum G cum exprimam, videantur egere illis ornati rac tacite aliquo modo ipsos postulare. Plato autem pluribus locis indicauit, quae vocaren rur e tam in siptis poetarum: E tertio vero libro de repa eruus hoc aliquis perspicere potest ubi accurate docet, 'uid sit imitari et e enim appellatas videbit Partes ea quibus poeta, indutus personam alicuius, ore ipsus. quid illi conueniat, exponit. Exempli causa, initio Iliadis oratio id Chrysis, qua precatus est Apolline, ut ulcisceretur suas iniurias, iam est : de paulo post altera, qua Agamemnon dimis sim a se cum contumelia sacerdotem illum, prosecutus est ipsum minacibus verbis: ac quid in animo suo statuis let destia eius. aperte signis auit: omnesq; demum huiuscemodi partes, quibus not. poeta, sed ille ipse. quem inducit, loqui videtur,f. vocantur: ut contra appellat quidquid poeta suo ex ore promit: cum quid hic aut ille dixerit ecerit uricommemorat quod cum in tragoedijs non fiat: so lae enim illi e sunt, quibus inter se persenae colloquuntur, restativi om sint dii puta riones accuratae de aliqua re: ac quae quod coeperint explicare, plene absoluerint rquomodo etiam ipse capi hoc verbum in Phaedro significauit: exemplis enim tragicorum illic usus est: nominauitq; tinos τρος, ἔχω ς,αηο τι- : quae scilicet si
88쪽
ctae accomodatitq, serentia misericordiam excita lam, aut ad metum incutiendum: aut ad malum aliquod alicui minandum valet etiam multiam ad hanc lectionem c5srmandam illud πολυμανοι, quo significatur id, quod supra a nie copiose declaratu est: non video enim quomodo hoc conuenire possit illi lectioni. cu ostendatur ipso, effici illud etia superiore ratione, quamuis deterius multo, quoci esticitur longe melius posteriore hacinam illo modo nunquam aliquis uagoediam fibricabit.
baec autem maximae res, quilus tragarta capit animos hominum, flut partes sunt feri getia inquam sinmones .
Quartum hoc argumentum est, quo idem probat: cum enim in tragoedia scribenda maximi momenti fibulam esse ostendere velit: ac longe superare partem hac reliquas omnes, locet res illas, quae permulcent maxime animos spectatorum, fabulae Partes esse,atque in ipsa contineri: unde intelligitiir fabulae dignitas ac vis, cum partibus iis ornata sit, quae tantum valent in animis nostris alliciendis: nec tamen hoc habent omnes tragoediae: cum plures inueniantur, in quibus peripetia nulla casusq; admirabilis, aut cognitio persenae alicuius diu ignoratae contineatur. Sed tragoediae illis,quae ipsis ornate sunt, sine ulla dubitatione praestantiores, cum vchementer chriant animos hominum, ac ducant ipses qub velint: hac praecipue re ipses ad se tranunt,quod habent peripetias has & agnitiones. Peripetiae aute de agnitione in sabula co mcntatione vererum continentur,ciam res illae ita initio compossim sint, ut necelle postea sit aliquem subito de summo loco labi: aut contra ex humili statu in altum dignitatis gradum ascendere:&eodem pacto quempiam, cuius stirps antea se illisset cognitum esse iis parentibus natum, quibus non putaretur. ipse autem insta diligenter ostendit quid periperia, quid asnicio haec siciquare accuratius eo loco de ipssi disputabitur.Nunc vero videtur notio visci; huius verbi explicanda : neque enim valet illud id quod non nulli eximinariin iucunda tantum aliqua re ed importata obteistare: sed ut nomen ipsem iumstum declarat, ducere illic req; animum: quod multis etiam aliis modis fieri potest . quare non videtur, sit ita accipiatur hoc verbum, quaestio illa hic exoriri, quam acutia quidam excogitarunt: cum enim planum sit exitum etiam rerum tristem in tragoedia nos capere : huius modi enim serὰ sunt m τε mi in fabulis, si usuisset obieciare,&voluptate perfundere, visus esset Aristoteles sibi repugnare: neque enim res acerbae pocium voluptatem nobis afferre. Cum verb notio eius verbi sit ea, quam ostendi, quis
non sit mr animaduersionem alienorum malorum, maximarumq; calamitatum, capere mimos nostros,ac ducere in Cosdem affectus. Valde autem accommodatum
est hoc verbum consilio fini in tragicorum ostedendo. Vnde Polybius quoque in iij. libro historiarum, cum deonicio tragicorum poetarum &historiae scriptorum distularet: & qus discrimina inter eos versaretur, ostenderet, eo usus est: inquit enim
politiam affirmauit tragicos omnibus viribus contendere, ut hoc efficiant in animis spei ritorum : - χαγω inque conscquantur . cuius haec verba sunt. εἰ Aτραν δ α
Apud Demosthenem in oratione γοῦ valet deliniri&capi: cum enim causas afferret, ciuibus multi mortales ad piant sibi liberos alienos: easq; esse dixisse quod illi & blandietis assentationiblisq;
89쪽
lent cir locutione moribus exquisite res tractare, quam res coagmentare
sic mi π fra poetae Memae omnes.
Quintum hoc argumentaim est, eidem rei constitueniue accomminiariam: quia autem a posteriore auctum est, non a re,quae praece lati& causa ipsius sit. signum v catur: auxilio enim notarum aliquarum, quas cernimus, seres obscuras incognititasq; nobis aliquo modo intelligimus: non tamen hoc signum manifestum ac ce tum est:& e genere deniq; eorum lignorum, quae Μαρκια uocantur, quamuis non parum adprobandum valeati ita igitur argumentatur. Cum videamus omnes illos,
qui appelluntatumum adscribodum: aggrediunturq; tragoexbam pangere, prius ultatem alli pisci hoc enim ligniscat a .r u δι- m: quo verbo paulo post it rum eodem intelluciu utitur apta atque ornata oratione ungulas res exponendi, &mores etiam ipsi orationi asymcndi, quis valeant res constituere & sabulam componere: est hoc indicium praestantiae huius rei: quae enim dissiciliora sunt, ea etiam utiliora, maiorumq; vitium esse consuerunt: hoc nanque solum ac sundamentum est huius argumenti. in qua autem disicultate, reiq; huius eniciendae partia aut nullata testate, uersari dixit sua aetate parum expertos poetas, in eadem etiam a liungit
versatos olim fuisse omnes iere prii nos tragicos, ut ii animaduersi siderint prisci illi, nullo negotio intelligi possint multo prius Potuisse res etalem praestare, quis, apte
res coaginentare. in quo igitur labolant Omni tempore, qui usum magnum non ii belli scribendarum trago arum, in eodem laboraste etiam ostendit primos illos fore omnes tragicos: ut quemadmodum dissicultas rei his inexercitatis nocet, nec s-nit ipsas arduam partem modita tractare, ita communiter omnibus sere illis rudibus nocuerit. Quare S exemplo horum inexercitatorum, de illorum, qui vixere e
tempore quo nondum persecta erat haec pociis, intelligitur dissicultas ipsius persciendae: dc inde quoque bonitas esustini dignitasq; cognosci potest. Videor mihi supra satis commode ostenditici qui sint illi, quos auctor his uerbis signiscat, ii ἰ orcti res tamen magis illustrandae caus exemplum afferam huius locuti nis.atque ipsum quidem ab hoc ipse scriptore acceptum. In iij. igitur libro de moribus a s Nicomachum,ubi de ratione conisaltandi disterit, ac totam illam rem accur te docet inquit eos, qui deliberant de aliquare. cum uident id, quod aptum esse intelligunt afffinem si iam adiuuandum, essici resile, aggredi rem ibi ere, ac tanquam manus ad eam adhibere: utiturq; eademserina orationis, mutato tantu uerbo ipsi quod hic est, ubi loquitur de orere poetarum,υ.m: illic uero, ubi stimo est de rebus agendis, πραε-. Verba ipsius sunt. A G aeris σα - , πρx: - . id est ordiuntur rem illan agere Q, incipiunt.xM.Aεν quod inquit: nec exprellit,in quo collocetur haec cura mirutaq; diligentia, arbitror ipsum significare tragoediam illami choata, partes it, ipsius quas, ut poterant, persequebantur: ualet enim manifesto ἴ- ροῦν aliquid perficere,5 exquisitum undiq; reddere.Nam xlserti quod Axit, intellexit primos tempor non dignitate, id est ueteres, ut in sentetia explicanda declaraui.
Principum quidem 1 tur tanquam animus tra Hiae saluti est :siondum autem tares: a simile enim est in tutara si enim APuis i l
90쪽
IN I. LIB. ARIST. DE POETICA. 7r
dandum esse in tragoedia scribenda fabulae: superareq; hanc ceteras partes, pauci Iepetit confirmatq; , quod fecerit: vuturi, rei illustrandae causata pene ante oculos ponenta, verbis transsatis: nam quod ipsim principium esse inquit: magna autem vis est omnibus in rebus principij, primam pati esse sabulam significare v luit: ut enim in aedificanda naui principium est carina: indeq; initium ducunt fabri nauales,& in domo fundamentum eadem ratione, ita in tragoedia pangenda, fibula principium est rapsis,q; primum oportet conrnere poetas: nam quamuis ipsam appellarit, Aristotelem intellexiste perspicitiar, quia in loco suo ceteris partibus allignando illo modo locutus eaede inquit, mores esse et sententiam,
τε ist&eodem pacto dereliquis partibus . inua etiam, cum uteretur iis,qiue iam probasset, in repetenda hac re ipsum hoc verbum usiirpauit: dixit enim de coagmentatione rerum,id est de fibula, loquens. τουτο - πfir, c Πανο. ἐμν. Alterum autem verbum maluimus adhuc transsatum est: quod ciun metueret, ne durius transsatum videretur,muniuit illud particula quae tanquam de quas, valeuita enim quoque Cicero consueuit temperare duriores transsationes. Non po tuit autem n is extollere Aristoteles vim simulae: ac quanti momenti illa sit in tragoedia declarare, quam dicendo ipsiun quasi animum ei se tragoediae: animum enim notum est regere ac sustinere uniuersum corpus. Hoc igitur ualde euidenter significa ,indicat quae consequatur pars, ac sectandum locum possideat: illam autem essς vult mores quae verb uim rationis habet, ac confirmat quod dictum est, similitudo, non posterius tantum hoc probat,sed una cum eo prius etiam positum: inquit eni in hac re consimile quiddam usu uenire, atque in arte pictorum accidit: ut siquis in aliqua tabula pulcherrimos colores temere spargat, non tantopere oble turus steos, qui spectarint, ac si albo tantum estigiem aliquam des inpiietit: quia imago illa
nulla etiam elegantia ccloium commen ta ncc ornata, maiorem voluptatem es
GKqu im nobiles colore non reserentes elligiem aliquam. hoc in pictitra se ira habere perspicuum est,&hoc passim in ea arte viuuenire Omnes intella sere possunt. Idem igitur contingere in studio poetarum, tragoediaq, pangenda selirmat: nobiles eximiiq; colores temere in pariete tabula vesparsi,respondeiit moribus in tragoedia, quae careat apta constitutione rerum,dissimilitatis: si tragoedia illa vocari poteti, quet hoc vitio valde laboret: nec habeat rectam coagmentarionem. immo albo tantum des ipta refert fabulam uacuam a moribus, omniq; ornatu. Quod exb appellauit pulcberrima medicamenta,respondet hoc ei, quod supra dixerat, si forte aliquis piis ctam viderit rem,quam antea nunquam spectarit, cognoritq; , & tamen oblectetur, tunc non gignere Voluptatem illam eam imitationem, sed ipsam uoluptatem tunc effici autob elegantiam operis, aut ob pulchritudinem coloris: nunc enim quoque docet eximios illos miores habere uim aliquam oblectandi, nulla etiam re expressa. Sed cu sententiam aperuerim, vimq; huius similitudinis explicarim, Oporterearia uox me uerba praeterea quaeda declarare, quae & ipsa aut eget aliqua expositione, aut
requirunt opera interpretis,ut elegantia eorum explanetur. Eναλει. - .igitur signiuscat mungere&illinere: aspergere'; demum pigmenta: quo uerbo, itidem deri ctoribus loquens, utitur in ij.libro deortu ani indium: inquit enim. Mo D ,
rem,quam illinerent: nam dixit id est animantem illam. quam prius lineis tantum ducti, descii pserint postea coloribus illinunt: hic uero in animo eorum qui legerent, reliquit: uidenti ir autem intelligere debere parietem uel tabulam . dicen colores pigmentaq; significauit,nisi fissor,ita ipsa uocans, quia plures colores nuxti inter se de temperati forent: medicamenta enim I ia