장음표시 사용
91쪽
sendis morbis inuenta, proprie a Graecis uocata, huiuscemodi sunt: itaqne componunturAed Cicero quoque Latino verbo, quod huic respondet, eandena rem nppellauit: haec enim eius verba sunti rutati verb medicamenta candoris de ruborisOmnia repellentur: nec non etiam Plato in iiij. libro de rep. eodem Graeco verbo in
eadem re signiticanda usus est: inouit ei lim. ii τι ταc τα νωιΘia c. . Iunctum e duomis verbum valet Dpi huiuscem
diq; alia re alba quippiam describere: quὰ sane simplex sit, vilisin i nam candor etiain luci potest nobilis & qui mixtus sine , de causa oblectet a rua vi oculosn t quo
plerunq; utuntuscolore pictores. Pigmenta etia vocavit Cicero, tuae hic noster doctora se: quod adnotauit Robortellus. Vnde idem etiam,oepta ponens huius animaduersioliis, acute vidit idem pen . quod hic ab A ristotele, prolatum esse a Cicerone,cum inquit in ii. de diuinatione. Asper a temerisi 'enta in tabula oris lineamenta estingere possunt. nisi tu hic 'gmenta temere aspersa in tabula nihil estingunt. χDrui etiam,quamuis,si origo ipsius propriasii notio attendatur, signi creditsus idem tamen perio GLecisqu- temere Latinis, alm Vnde etiam grai Hatici, qui vim eius nominis exprimunt, tradunt ipsum significare ἀήz: quae enim funduntur nullo consili intemere dispers eiiciuntur. Vsus est etiam hoc adverbio
ipse in vi .libro de rep. ubi de legibus priscorum loquitur,quae passim sparse,& diis
minatie forent. Verna luee sunt ipsius. π1-ς o. χυ , &quae sequutur. Non piget praeterea admonere videri eundem libe et uti hoc verbo c. .m , ubi loquitur devo aptate Ixtitiave, qtaecipitur Et si iai nam infra quo loco disserit te fibula Agat nonis, cuius ille totum argumentum finxit,inquit de ipsi,magnor'fidio credita carere ad oblectandum EA, ut paucis post verbis ut de nuntio qui ad Oedipum, timore liberandum venerat, & Gtrarium eiu s effeci qm d in animo ha bat, ιμποια. Quod vero hie post simile expositrum adiungit, pertinet ad idem stendendum: ad docendum inquam primum locum in tras dicia: tibus quae ii formalit ipsam,qualem ; reddunt, dandum esse fabulae: nam quoa fit a moribus, ut diligenter ipse ostendit sine illo manere non potest. Ita igitur mira breuitate verbo rum argumentatur. Et est, scilicet u oedia imitatio ab onis: I definitione enim tragoediae argumentum ducit.Quare hine intelligitur magnam vim ei leta uix, quae fabula est agmentatio rerum expres lim; actionis. sequitiir autem. Et per hanc maxime agentium, id est quod imitatio illa est agentium, id est eorrum qui aucti, res sunt actionis eius, id illa maxima ex parte habet ab aetione: ipsius enim actionis maxime beneficio & oper tragoedia est imitatio agentium: ipsam enim actionem propositum habet imitati tragoedia: sed quia actio cogitari non potest sine illis qui sunt, ideo est etiam imitatio ipsorum : entes aut hoc enim adiungere dei, mus in sunt quibus primum mores haerent. Vnde essicitur id, quod diximus: nam quamuis actio quoque morata dicatur, non primo illa huiuscemodi est editior
ta vocatur, quia auctores ipsius, ae qui agunt, mores eos creduntur habere. Ita
nisi fallorὶ accipi hic locus debet: non mini hic ab Aristotcle quicquam prircipitur, quod pertineat ad officium histrionum t neque actio illa significatur, cuius
ipsit auctores sint, ut nonnulli putauerunt: quamuis enim a Latinis scriptori bus illi a res vocari sint, de studium ipserum actio: eorum tamen actio alio nomine a Graecis appellatur : S ipsi etiam de non προφWi O , appellantur. Qui autem diligenter attendet, intelliget nullo negotio verum ei cum sensum , quem ostendi: pnicipue verb in Gecis verbis i eum enim dixerit uagoediam esse imitationem actaonis, addit ia δατα rai', scilicet προ , est νησιe: hoc enim verbum a superiore loco huc quoque transferre deb iis, G. Quod autem addidit . eo consilio dixit, ut ostenderet, se quoque intelligere aliunde etiam ipsam tu rediam dici poste imitationem esse corum qui agunt, sed Primas tamen in hoc partes esse actionis, ut plus talicet ipsam adiuuet, ut veia vici possit imitatio esse agentium, quod actionis imitatio est, quam aliae
ulla res,qiue auxili j aliquid ipsi ad hoς obtinendum fine possent.
92쪽
Tertio autem sentemia: hoc autem est dicere pos ea, quae in re imsunt, O quae illic congruunt: quod quidem in oratione imit acultatis, σαrti cy dicendi,opus est prisci quissim erum ci uer faciebant dicentes
Pergit locum situm ad nare teteris partibus tragoediae, atque inquit, tertium in orcsine esse sententiam: ita enim nunc appello , id est quae sensem animi in- in it. Vnde, ροαταδαναίων' figurae sententiarum ὶ magistris dicendi vocatae sunt. cum eodem etiam Latino nomine appelletur,quae a Grecis γνιωμ. vocatur :& pr ci-pit,quid nos in vita sequi aut sugere ciebeamus. Statim autem, ne quis error hic ex steret,aperit quid hoc nomine intestigat: animans id esse, facultatem habere dicendi: orationeq; complecten Me quae iii ea re,de qua agitur, insunt:& illic quadratiis igitur poeta pretcsare instructus erib quod ad hanc partem pertinet, qui verbis ex ponere poterit, quaecunque in ea re sunt: nec aliquid relinquet aptum insi aut consiman aut constitanche eorum, quae in ea inclusa sunt: ac demum vigebit etiam, verbisq; complectetur,quae ipsi illi rei conueniunt ac congruunti m -τα enim va- .le qua quas inhaerent ipsi rei.aliis in locis auctor ipsa vocavit in . me rem. Vt a me in inmmentariis in ij.de arte dicendi adnotatum est Isecrates quoque in libro contra Sophistas, ipsa, ut hic Aristoteles dixit: inquit enim νηομ.A H. c., προγειασι videtur autem appellasse non nulla aliunde sane sumpta, quae tamen illic accommodata sint, atque apte quadrent: nis aliquis putet ostendere ipsum voluisse non omnia, quae in re insunt, esse sumenda: sed ex iis tantum, quae fini dicentis congruan delectumq; eoru es e faciendum. Sequuntur verba. Riod quidem in seluta oratione ciuilis iracultatis, &artis dicendi opus est: quae nisi talor in hane vim habent, ut dicant, in sermonibus, qui vulgo habentii r. congressibusq; hominum id posse fieri duobus modis: geminasq; hasartes: politicam inquam'rhetoricam, iuris aliquid in hoc habere, ac sibi licere putare trivi ipsis cω
modum est persequi. addidit autem,ut arbitror,ho quia δαμα valet quoque quidpiam mente conceptum,atque illic inclusum. Vt igitur ab ea distingueret, ac separaret,addidit δο λεγαν : neque enim idem usu uenit in ea δανεια, quod in hac, quae oratione, verbisq; expressa est, ut variari possit ab hac, illa ve sicultate: eadem enim illa manet: statun autem, ut editur, de verbis explicatur ipsa, quod ad rationem eam ostendendi facit, immutatur: suiq; iuris esse eutant artes illae, ut ipsis commodum est & ut sacere didicere,ipsam edere.quod nili fallor in significare voluit eruditus magister. Oportere vero utranque rationem teneri probat exeniolo tragicorum: qui cum diuersa aetate vixerint, diuersam etiam rationem sequuti sunt: ut proponere sibi ad imitandum & hos & illos aliquis possiti inquit igitur. Prisci enim ciuiliter sa- ciebant dicentes: nostri autem temporis, rhetorice: id est prisci tragici poetae: bos enim arbitror intelligkpnesertim ex verbo,quod sequitur.imei . : id enim proprium poetarum est,quod verbo illo significatur,ut inde etiam ipsi vocati sint, ciuiliter fingebant,& in suas fabulas inducebant dicentes ac verba facientes: civiliter autem,id est ut communis consuetudo seri: dc ut mos & institutum est idiotarum: intelligit uerb simpliciter & populariter: neque enim omnes qui urbem incolunt dicendi artem didicerunt: nec praecepta ipsitus in dicendo seruant: antiquisq; temporibus non florebant studia eloquentiae : quare illi consuetudinem sitae aetatis diuebantur. Qui verbnunc inquit; vivunt poetae atque illi studio incumbunt, inducunt persorias instructas artineto dicendi: N qui intima praecepta artis hauserint . Si igitur negligi non debet aut horum, aut illorum studium de institutum, est, u i dix, cilicium perici tragici, id utroque modo posse praestare, id est facultatem habere o
93쪽
politice & rhetorice tractandi rartem illam , qtiae ad sensis animi edendos pertinet. Hoc igitiit hae parte arbiuor lignificari: nec puto mendi aliquid hic haerere: sine
causiq; insimulatam linius uitii censeo communem lectionem, quae constanter sine ulla varietate mansit in omnibus calamo exaracis libris:atque ilicorrupta etiam peruenit in sermis excuses. Nam quod intuo hic disticultatem aliquam in se habet. quod inquit,dianiram esse, polle dicere ea omnia, quae inueniuntur in ea re: neque enim diatrix sententiaq; aliqua verbis expressa, est iacultas dicendi, atque Oratione explicadi sententias illa quae erus positant e re, si quis cum modo accipiat, adiuuetq; aliquantum: ut plurimos locos scriptorumae uitate quadam animi accipere opo tet: neque enim omnia semper, quae implent sententiam aliquam, exponi pomini, non tantopere durus locus videbituri Primum enim tradit, quae pars tertium t cum vi ac cimitate sua obtineat in partibus trinaritiae. statamq; explicat, non tam
quid illa via sit, sed quomodo aliquis intelligi debeat esse illa ornatus & abunde
instructus. id autem elle inquit polle praeliare,quae tradit. Nam mendo etiam vac re,quod sequitur apud Aristotelem, quamuis eum ipsem in sufficionem uocatum sit, apparet, ii quis ita accipiat,ut ostendi: intelligatur enim manis inb cuius rei rati item reddaticum ait . Pristi enim ciuiliter faciebant ditates: ineri enim causam cur dixerit, & politicae & rhetoricae munus esse, quod ad diaturam pertinet, in m
e i, quod estis, se fugis, qui dicit. Sententia vero in qu H domo frant A iam, pude quo non est,uel mersiis Euprad enuntiant.
Vbi supra mores secundum locum in tragoediae partibus, qualitatem ipsius ostendentibus, obtinere significauit, non docuit accuratia quidnam illa voce ostendet tur, sed simili quodam tantum declarauit ipsis merito euenire, ut prima s ea se est ciantur. Nunc autem, monstrata iam tertia parte: si ulsi , qui dici debeat in ea paratus atque egregie instructus, indicato, redit ad notionem superioris nominis, qua reliquerat, patetaiendam: quo licto, statim in quo maneat tertia pars: ac qiue uis ipsius sit, lingenter exponet.inquit igitur mores esse multitudinis enim potius numero mores. utin singularum rerum, morem appellabo quamuis Graece die sit ira enim uideo a bonis auctoribus ipsum uocatum ilud ipsui quod in oratione habet hanc vim, ut tacite ostendat uoluntatem alicuius personae de pectionem sui utar verbo recentiorum in Graeca voce exprimendaὶ quibus in rebus planum non est vir milia eligit, ansegit.- ουτω uidetur dixisse,&non certo definitoq; aliquo nomine illud appellasse, quia non erat omnino planares illa neque certa, quae uim eam haberet . quare eo pacto ipsam describere melius esse iudicauit: ualet enim σαμσα huiuscemodi quiddam, ut enim odor cepe rem illam, unde manat, quamuis ipsa non Perseiciatur, sentiri, cognostiq; facit, ira inre hoc, opera poetae conflatum, secumfert speciem quandam eorum morum,qui in pectore eius qui dicit esse finguntur,ac quales illi sint, declarat . significat aperire,&detegere: aliter enim id incertum suisset, S: nullo modo planum, ut ipsemet docet. qui est e. ti οἰκ in quarto quoque libro πDιτiιαν eodem hoc uerbo usus est, quum diceret disputationem accuratam de legibus esse diiunctam a praeceptione de optimo statu ream inquit enim. νέμει A τ ι a. r. . . Perspicitur autem ex verbis
94쪽
verbis ipsius non debere vocari orationem moratam illam, in qua planc narrat quid toto aminosequatur aut declinet, qui loquitur: testaturq; aperte, quod consilium suum in illare sit: obscurius enim hoc ficit:&qitas seminibus quibusdain tantiinirius rei snarsis, oratio, quae hoc nomine digna est. Sed exemplis hoc, quia satis obscura disiacilisquetes est, explanare non alienum erit. Non puto igitur vocari Poste moratam hoc pactb orationem illam Eteoclis, cum in Phloenissis dixit. se ascensu rum Disse in coetum, Z iturum, iamia loca inferorum, si ulla racione id inicere rosset, Vt dominaretur, tyrannidemq;occuparet: illis enim verbisperspicitur pro aius quid Eteocles velit. pala*, hoc ipse testatur. & cmὰ hic erat sensus animi ipsius. quod prius ille factis quoque declararat, uia pactis conuentisq; non stiterat: nec regnuna statri, ut oportebat, reddiderat. ethsane inde planum quod sequatur ac fit fiat, mores'; ipsius iniquiae rannici intelliguntur. quare non potest eo in loco mancre noc, quod conficitur acciriata, ctaq; ad id oratione: quando enim Perse aliqua es gignitin animis eorum, qui audiunt quampiam de se opinio nem, tunc illud vocatur aΘκ . artificio igitur pariuntur hi mores, no naturales Antia simiam veri insiti m sunt, illo pacti inserunt ui in animos auditorum. Contriautem, cum apii d eundem poetam in Troadibus, Andromacha exponit praeteritam suam vitam, & quemadmodum illa libenter domi manebat, contra instituta, desiderim multarum mulierum, quae studiose ludos, diesq, festos frequent. ant acco. Iebrant, nec sinebat adseu repere ac maereare seminas sarrulas .dcmumq; narrat se obseruasse ipsius ingenium tolerasse, luee mihi videtur pars cita mulae mores saece: signiticat enim non consulto, sed quasi agens aliud sessu dentem, castamq; mulierem elle. Eodem etiani paeho Theseus, cum in Hippotho mortua iam Phaedra, ita cum ipsa quasi vitiente loquitur, videns eam Vistolam in nu tenere: puiniisq; mandatum sibi illa esse aliquid, quod pertineret ad matrimonium aut commoda communium liberorum. Bonum habe animum: neque enim iii is nuptiis implicabor. statimq; addit, suinptis literis illis in manus, sermas anuli illic impressas cerat enim obsinata epistola in quamuis non supersit Phaedra, nec vivat adhuc, demulcere se, & suauitate quadam perfiandere, declarusetasse eximii imi amatorem uxoris: haecq; oratio iacit, ut talis ipse prorsus iis, qui audiunt subito videatur. Praeterea multo antea in eadem Abusa mirifice expresstpoeta mores ingeniumq; mulieris dolentis mala lectillimae seminae, quam ualde diligeret: desperantisq; remedia ulla adhibeti posse illius morbo, & incommodis. est autem, ubi inducit nutricem Phaedrae ita loquentem. O res aduerse mortalium, odiosi i morbi, dc quae sequuntiat. hoc igitur quoque luculentum exemplum est, ut opinor, orationis moram. Apud Terentium quoque accurata crebra , ipsius exempla reperiuntur: qui sine poeta a veteribus etiam traditus est multum in hoc valuisse. Postquam auctor hoc tradidit, tanqtiam corollarium inde elicit: neque enim inutile ipsi visum est hoc docere: praeterquam quod superiori etiam ciuentiae, moribusq; explanandis acontrario accommodatum est. quod est, inde intelligi posse, liquidoq; animari, non habere mores, neque moratas ullo pacto dici posse, uniuerias orationes illas , in quibus non est expressum hoe pacto, quod sequitur, & aliis anteponit, aut quod git is, qui verba ficit. Nam verba, quae in Graeco contextu restitui,inuenta a me in pluribus seriptis libris . necessaria hic prorsus puto: quamuis non postr mam tantum petie sententiam Mididerim, deiecerim etiam inde,eorundem libro rum auctoritate sectus, tria verba, duobus locis posita, quae prius in excusis erant id est e si periore loco: ex inferiore verb-quini posterius verbum manere illi e non potest, si recipimus plura illa continentia verba, quae post eba me coniecta sunt. Videtur auteni vanitatem prioris lectionis ostendere, quod illo modo praecepisset, quod per se notum unicuiq; erat . inueniri scilicet quasdam orationes
non moratas: quis enim de hoc dubitat 3 nune autem, ita restituto loem docet quae rationes expertes sunt morum. quod non explorat m omnibus est: assi atq; nu-iuscemodi en cum illas, in quibus penitus non extat, quod nam aut eligit, aut declinatis, qui verba sicit . enim inquit. atque ita asleueranter negauit,otalem ne tenue quidem vestigium huius rei illic esse oportere, ut vere illae oratio.
95쪽
nes vacuae ὶ moribus haberi, dici ve possuit. Q si aliquo imulo, qui proficisceretur ab hac ratione, cognosci posset, quamuis Imiter, quid ille qui dicit, aut iii mit, ceteris repudiatis: aut fugit, non citet vacua a moribus omnino illa oratio, sed nonnihil illius naturae retineret: Sa lumbratos illos, tenuiter* impretari his ret. Sequitur, declarato iam, quid valeat .aac in oratione, explicatio itidem di, ea, de qua nunc agebat: quam positam esse, ac constare inquit in illis partibus orationis, quibus demonstrant, rationeq; aliqua concludunt quippiam aut elle aut oesie: ut enim probatio alicuius rei confirmanoq; sententia est, ita etiam dissolutio ae consuratio. Adiungit vero huic declarationi, ut omnes ipsima partes complectatur. Vel uniuersum aliquid enuntiant. intelligit autem ut ubi uor in dianuam illam, quam Graeci suo proprioq; nomine vocant m lin. Latini vero codem n mine, quo genus ipsius, sententiam appellant: nam quin haec qi ue dianceast, sensisq; animi. ditatari non potest. Distinguit autem illam a superioribus, quia honon certam aliquam desinit in eos amattingit ut illa: hoc enim ipse latis putauit esse nunc ad os separandas . sed verbum etiam, quo nune utitur, cum ipsi valde accommodatum sit, in eas non cadit, miae probari ec ratione concludunt, cum haec tantum libere edat, quod sentit . unde etiam perspicitur hanc ipstin lati Untiam nunc signiscare auctorem.
co autem , quemadmod- Draus Actum est, dictionem esse m versa -- wterpretatronem I pud c in incta nutris , ω' insi Ma oramine Im
lut eandem vnn . Quartum locum in partibus tragoediae qualibus tribuit dictioni, siue locutionemvptare volumus, quam ille vocat MI .stitim autem explicat quid hoc nomine intelligat. Sed antequam ultra progrediar, videtur prius accuraia quarendum quid valeat νς, λαγων initio huius partis positum. ipse sane arbitror collocatum illic fuisse, vidistingueret hanc a partibusum is qualibus, quae non sunt istae in oratione: cui usi nodi sunt reliquae duae, id est cantus M apparatus: Planum enim est has , qu uis tragoediam de ipsae qualem reddant, non tamen Orationis esse: sed alteram ill
rum in musicorum inurumentorum seno: alteram vero in ornatu scenae manere.
Nam quin superi inoctiam tres, quamuis illic id non expresserit, λο-ν sint, ut verbo ipsius utar, dubitari non potest: quae nanque Pieriinque prius secta reserutur ver rum auxilio spe toribus noratiunt, & mores etiam naturae se eorum, qui in scenam veniunt, oratione indicantur. Quin autem necesi uia ipsa iit in tertia parte constituenda, probare non oportet: eius nanque praecipuus est usus Oratiotu ut auctor etiam multo insta aperte testatur, qui inquit. ἰοδεδα παρασκα--αι. sed ipse quoque superiores has tres orationis elle aliquomodo videtur ostendiisse, cum luc inquit, locutionem quartam csse partem μιν, quas tros etiam iam tradit λόγω dc ipsa sint. Nullo autem modo puto Grocam hanc vocem , quam saepe repetiui, coniungi debere cum consequente verbo:
neque enim existimare possum quid valeat . Qic h. i. sed hoc in ii sillorὶ con- tuto,inquit Aristoteles se vi care cinctionem expositionem animi, sensum; si siquaent per verba: cxcludens, ut opinor, ceteras omnes rationes animi sui indicandi quae nominibus non sunt: neque ope verborum. Vsus aute est eodem hoc vocabulo m- ια in j.libro Topicorum, ubi proprium comuniter dictum, duas habere partes tradit: quaru alteram, definitionem: alteram vero comuni ambabus nomine proprium appellari vult: inquit enim posteriore explicans. πῶλ . nam τώ κω - πει -m
96쪽
IN I. LIB. ARIST DE POETICA. ν
significat locu illum,ubi ipse aperte iii licauit quomodo acciperet ici verbum: dixitq, se vocare dictione, ipsam metrorum compositionem : nec quod quisquam putet desinitionem hanc a stuperiore discrepare: ideoq; uelit alium locum, non hunc, ab
aui renunc significari: supra enim, cum inquit eam esse comeositionem metrorum, metra, quae intelligit, constant nominibus: nomina misensus animi nostri
exprimunt: quare simul aliquo modo dixit dictionem este seriem structuramq; uemborum, sensus animi nostri indicantium ' quod nunc tradit. Nam quod hie adiungit, id eandem vim habere in iis, quae certis mensi iras pedibusq; constant, & in soluta oratione, confirmat opinionem meam, quamuis supra de poetica tanti imoratione egerit, quae iuncta pia bus est: illam enim in his libris accurate tractat: unde tunc dictionem tae inquit compositionem metrorum: nihil enim in ea est, quod non redigatur ad certa quaedam metra ac pedes. Pluribus autem de hoc disputaui, quia non defuerunt, qui astirmarent, alium locum hic intelligi ab Aristotele: ac sui etiam iudicii rationem reddiderunt. sed id nimis durum est . ut nullo negotio arbitror acutos & eruditos viros cognituros. Quod vero in utroque genere Orationis id eandem vim habere inquit, exsoratum est eandem re significare verbum idem, S in metrica oratione,& in prosa, numerorumq; vinculis Gluraequamitis non omnia verba eodem pacto conueniant utrique generi: habent enim poetae sua quaedam propriaq; verba, qua non magnopere viurpantur in pro .
Aliquarium vero quinta est metoparia, maximum con emor m.
Quatuor iam explicatis, quintam aggreditur tragoediae partem, quae & ipsa qualitatis aliquid iniungit tragoruuer&ut ordine sexta praecevit, ita etiam magis quis illa,Omat&expolit tragoediam: ea autem est meloridia, quam paucis peri equitur; tantum tradit eam superare ui sua cetera omnia, quae aliunde importata stant, ut tu ridiorem tragoediam reddant: nam supra quoque accurate de ea non disseruite consiliiq: sui rationem illic reddens, ait, eam habere facultatem omnem suam apertam :& quae stabito ab omnibus perciperetur. Inquit igitur nunc ipsam esse maximum condimentorum: hoc enim prorsus ualent uerba Aristotelis: nee uideo cur haec uetus mea horum iter rum interpretatio, quae singula uerba exprimit, tantopere displicuerit erudito uiro, ae magno philosopho, Vincentio Madio. Nam quod sedulo, subtiliterq; contra ipsam argvinentari studuit, non videt se contrado rem suum, quem mat, cuiusq; sententias valde admiratur ac defendit, argumentari : ipse enim nihil aliud tunc pretes tu, nisi quod Graecis uerbis paria Latina inueni: quod ut multis locis efficere arduum est, ita hic procliue: quis enim dubitat quin Graecis idem sit, quod condimentum Latinis: duobus. his uoc bulis uocatae ab utraque sente res sint, quae concinniores, suauiorem; epulas ted dunt: nam praeter exempti, quae supra posui eum primum de hae uoce a spuraui: docuit, eam translatam esse: itaque a maximis auctoribus acceptam fuisse, ut hic ab Aristotele, in ij. etiam libro de animo idem, ut intelligatur ualde desecticiis esse hac
translatione, inquit. e. ..p.σματι ima lyν: nam particulam illic addidit,
quae leniret si quid asperi foret in ea transtatione: similitudinemq; condimenti h
here sucum in illis rebus dixit. Non sequitur autem, ut si una partium harum cUn- iumenti uim habere dicha sit ab Aristotele, continuo ceterae quoque partes essed beant condimenta: nam poeticae locutionis, ac totius illius madij, plura condimenta sunt, ut appellata illa etiam a Plutarcho fuere in Erotico, loco, quem supra indicauit metra inquam, rhythmi, & mele haec, quorum priora duo genera affirmat nunc Aristoteles uinci ac superari potestate sua, tertio. id est a mesopoeia: cum his enim conseri cantum, id est cum metris & numeris, non cantum humana uoce conformatum cum alio omni genere harmoniae. Superiores vob quatuor partes nullo modo condimenta.
97쪽
xime durem est expers artis cy' mmesuum Z Vmni I, hoetices: tremtia ae enim sine contentisne G himi ius manet. Praeterea maiorem pote rem halet infabrica on ictione is apparatuum ars opificui bus, qui atricar inuramen scenae, quam ars foetarum.
Haec est sexta tragoliae pars, atque viuina, quam ipse vocat . Iatini scia a dirarataim vocarunt. μν autem appellat, quia illa contineti Hir omnia, quae oculis
spectitorum subiiciuntur, ut ornatus frena , ii eminenta histrionum, persenae, reliqua, quae usui sunt, cum sabula aliqua recitatur. ipse non interpretatur noti nem nominis: erat enim apertum eo rempore, quid ea voce signiscaretur. sed quam vim res in se habeat, docet. Tradit igitur speciem omnem huius rei, apparatum , capere sine dubio animos spinitorum: eandem tamen maxime opertem esse artis autem esse dicit, qitia studio suo proprioq; , poeta nihil horum comparat: sed soris illa adportantur: neque enim haec penitus arti scio carent: sed contia requirurunt operam eximiorum opificum, ut res ipsas magis exprimere,&oculis eorum, qui in theatro sedent, obiicere possint. Quomodo vero accipi deberet hoc nomen, ipse consequentibus uerbis ostendit: arbitror enim quod addidit: Et nunt me Pr Prium sumo; artis metirat, este declarationem huius rei: Nec tamen non inuenti sunt aliquan praeclari poetae, qui in hoc etiam artem pocticam adiuuerint: & ingenio suo huius inculi multa excogitarint: ut Aeschylus testimonio Horati; dc Graecorum etiam scriptorum. Quare existimari ille dei et ea praestitisse non quatenus mera: nisi aliquis putet ipsum acumine mentis ipsa uidisse, & opiscibus, quemadmodum fieri deberent, monstrasse. Docere autem volens Aristotcles verum esse, quod dixit: ornatum stanae, ceteraq; Cmnia, quae, cum recitatur tragredia, necessaria sunt, atque apparatus ii Omine continentur, non propria esse studi j im etarum, assi attragoediae vim manere etiam sine studao illo contentione a: ac deniq, sine histrionibus: cum enim scripta fabula legitur accurate, eadem in nobis ei sic potest,&eodem pacto animos nostros mouere: quavis in scena omnia snt expres
sora ac vehementiora. Vnde non sine causa apparatus ipse positiis est in iis partibus,quae reddunt tragoediam qualem. Qi em uero ips- reddit,quia auxilio pe
Gnarum ac vestiunt, ceteriq; Ornatus Denae .ciliciuntur ea, quae 'dantur, aut mitiora, aut atrociora: sue prae se ferunt plus aut minus moeroris de hilaritatis, seu d mum huiuscemodi aliquo assectu decorantur. Alterum argumentum, quo idem confirmat, huius modi est: quasi enim concedit tragrediam abs tutiorem est ut sues, suum opus es licere, cum in theatrum venit, quam cum sumpta in manus ab aliquo, accurate etiam legitur: quare, quamuis comparatio illarum rerum ne si ria sit, tamen extat alia ars, quae magis putat sta interesse, curare illa, atque opera etiam sua moliri, quam ars poetarum: & in f maius ius auctoritat enim habet : enim videtur valere o. iri. eam autem elle dicit artem σκωπti : cum enim haec , quasi uasa de instrumenta scenae vocata sint,
iuncto nomine risiistilli appellatus estis ripi brum: quo etiam uocabulo usus est lepi lissumus comicus in equitibus, ostendens se non dissidere ingenio spectatorum, qui in Cleonem cognituri sint, quamuis histrio, qui partes ipsius ageret, undim simulatus illi non esset, quia metu perculsi opum ipsius, hi artifices imaginem eius estingere recusarint. Verba eius haec sunt. κι 1. i. α ι . Plutarchus quoque in libello aduersiis Colotem idem hoe uerbum usurpauit,
98쪽
IN I. LIB. ARIST DE POETICA. D
usarpauit,cum eum ut vanum &qui prodira; similia multa dixisset, exagitaret:
Ex caris autem his, Acamus posthaec qualem quo iam oportet com sumonem rerum: am hoc G primum maximum est troae M. Folitum autem est a n is tragoedum'rsectae ac totius acti us 1 e imit tionem quae habeat maginudinem ut uum: est enim totum m suo nullam hau magiatu nem.
ostendit quid nunc pers ut in animo habeat, explicatis iam quae hactenus
tradidit. Docuit autem quid tragoedia sit, natura ipsius diligenter evoluta: nec non quot sint eius partes, quae qualem ipsun essiciunt: ordinemque earum i rationem huius artis dicit, ut nunc, cum d monstrarit fibulam & coagmentationem rerum, esse primum & maximum tramgoediae , qualem esse deceat potis limum coagmentationem hanc, tradat: qualis enim multis modis res aliqua fit, cum plures sint qualitates, quibus conformari potest: in quibus etiam non nullae uitiose sitnt. in eo autem in primis studium ponendum est, quod magnam vim ad illud, quod in manibus habemus praeclarum ericiendum habet: quodque recte ordineque tractatum multum laudis ac splendoris ei assert: contraque neglectum perperamque administratum, corrumpit omne bonum ceterarum partium. Nam quod primam tragi dis partem ac maximam, coagmentationem hanc rerum elle inquit, valet, ut Ostendi, ad probandum in primis in ipsa ornanda simmam diligentiam adhiberi a se debere: huiuscemodi verbillam esse supra accurate declararat . quod tan, en nunc repetiuit. Sed etiam ad ordinem ipsum, quem sequitur constituendum: nam aliquis sertasse existimasset, explicatis partibus tragoediae, quae reddunt ipsam qualem, statim oportere expolii, quae quantam essiciunt, cui hoc pacto res nitet. Adiungit autem, constituto ossicio tuo, positum a se serra, tragare iam esse persecta ac totius actionis imitationem, quin magnitudinis aliquid in se habeat. Et me cuncta luee in definiatione tragiliae collocata fuere, praeter vocem AH, quam nunc addit, ut opinor. tanquam declarationem antecedentis vocis : posteriore enim hac certius signinc tur, requiri in ea actione ut principium ipsa habeat, mediumq; ac finem. Nam ex voce priore rix intelligitur magis rem adfinem perductam esse: exitumq; situm
eam habuisse, quis, reliquis partibus ipsampneditam fuisse:&sert evsis est πι--Mrirer ac pro priore uoce cons quei item sampsit, quia in ea secilius probare, quod demonstrare in animo habebat, poterat, id est oportere, ut actio illa, S principii un& medium & finem habeat. Rimi si aliqua harum parti uin illa destituta foret, non esset idoneum argumentum tragoediae: nec sibula inde integra componi posset: manifesto enim utitur hac voce, ubi infra probat praeditum este oportere his rebus, quod perfectum es L Cum vero assirmasset & persectae & totius actionis tragoediam inutationem elle: addidissetq; requiri etiam, ut magnitudinem actio illa lideat,r tionem reddidit, cur extremum hoc a se positum sit: aliquis enim putare potui siet id sit teruacaneum &inane este, quia crederet, quamuis Llsbactae causa, omne quod totum est, neces Iarib etiam magnum elle . inquit igitur inueniri aliquas res totas, quae tamen pusillae minutaeq; sint: hoc autem ita seli abere exemplo non pauc rum animantium,& alium etiam rerum intelligitur, quibus sane nihil deest.
99쪽
eum tamen exiguam corporis molem habeant. Exempli causa. fici granum minotissimum est: totum tamen illud esse, integrumq; perspicitur: aliter enim tantam arborem nunquam procrearet: eadem fere ratio cit omnium sentinum, unde ibi res gignuntur.
Totum autem est, quia letprincipium,c medrum, finem. Frm-
cipium autem est, quod in quidem ex necessitau non'It alia est: s adlud aut in aliud natum est esse, aut era. f inis autem contra, quia i Esivm quid ponalitantium est si, velex nece in vestiem v I in eautem aliud nullum . medium autem, quo G i umton aliud, οἱ HELI irem alis diuersim A eo.
Antequam inserret quod ex hoc duceretur, quod nune repetiuit, a se prius constituto : amolueretq; sententiam, in medio interpretatur verbum, quo virus fuerat: ει quia in eo explicando utitur vocabulis, res significantibus non omnibus notas, illa etiam declarare rectum este existimauit. ptimum igitur ostendit, quid valeat. M.t quod totum dixi: id autem esse inquit, quod habet principium, S medium,&finem. iisdem autem verbis definiuit hoc nomen Plato in Parmenide, εἰ- ω iἰσιν, πι ι - . principium vero inquit Aristoteles es se, quod ipsi im quidem ex necessitaten poli aliud est: hoc enim primum requiri
affirmat in natura principii constituenda, ut ipsi im quidem non sit post aliud, quia id, quod post aliua est, mulo modo principium esse potest . intelligere verb debemus omnes has partes eiusdem res: nihil enim vetat, quin aliter id, quod princirium est, multas res ante se habeat, dc ipsum post illas sit. Exempli causa. Principium belli, qued Alexander Macedo pellit contra Persas, fuit cum copias in Asiam
transportatuit . quia nihil antea hostiliter contra regem eum ab Alexandro famini est: nec id factum aliam ullam partem eius belli ante se habuit: nec tamen non plurima antea bella extitere. eadem ratio est huius rei. Secundum, quo utitur ad principij naruram ostendendam, est, quod inquit. Post illud verb aliud natum eis est vel fieri: signiscat autem vim, notionemq; principii hane est e, vi aliquid sequi debeat ipsum, quod aut iam sit, aut fiat gignaturq;, si adhue non extat: principium enim alicuius principium esse debet. Verum qiuia aliquando contingit, ut non consequatur,id quod consequi debeat, aliquo impedimento oborto, dc contra naturam esus rei, docuit hoc Aristoteles, cum inquit ηἰς-- -M: haec enim verba declarant naturam eius res,ac quid illa requirebat, quamuis ipsum non obtinuerit: cum enim principium domus sint fundamenta, non semper iactis si indamentis arilificatur domus : non pauca enim aedificia inchoata relinquuntur, de tamen ea uis est iundamentorum: eoq; consilio iaciuntur, ut consequi debeant parietes. Sed etiam quia fit aliquando, ut id, quod inde nasci debet, adhuc fietiam non sit, quia tempus ipsius adhuc non venerit, non tamen impedire hoc tra lit, quin id vere principium eius rei appellari misit. Quare necessiarita illie est pars illa . seri : nee tolli inde ullo modo debet, ut non nulli existimarunt: nam ratio, qua ipsi opinionem suam confirmarunt: qubdin id indefinitione finis positum non est: quare non videri hic etiam recte collocatum, infirma, atque inanis est: miror autem eos non vidiste finem nori permittere, ut cum impositus alicui rei sit, in ea amplius quicquam signatur. Non est loturillie politum, ubi manerς nullo pacto poterat: hic uero relie, subtiliterq; collocarum, quia sine penitus definitio lutc introfecta sibi let. Explicata autenivi de
100쪽
IN I. LIB. ARIST DE POETICA. 8i
vi¬ione principij, contrarium ipsi finem aggrediriir, resim in medio, medii declaratione: minore enim labore, euidentius. natiira finis in telligi potuit statim Post explicationem principi): mediumq; , ut interiectum in inter principium &finem, ita eius definitio constit ex partibus definitionum ipsbrum. Inquit igitur. H-nis autem contra, qui ipse post aliud natus est ere, velo necessitate, velplerunque. inquit, ut in natura euoluenda principii, quia quamuis ea sit illius rei natura, tamen non semper consequitur finis: quod in explicanda vi orincipi j dictum est. vel ex ne litate inquit, vel plerunque Pia quibusdam in renus seri non potest, quin finis consequatrur, ut in rebus aeternis,&quae nihil varietatis in se suscipiunt: quamuis idem etiam contingat in nonnullis rebus terrenis: si nanque cor Vulneratum est, necessario moritur homo: ac si aliquis ortus est, principiumq, vitae habuit, quin occidat fieri non potest. Ut plurimum autem in his quae sere vlii veniunt, in quibus non semper natu ipsius ordo custoditur, eum in stero illo genere nil ut contra rationem fiat. Addit autem ad complendam definitionem finis, post ipsum nihil aliud sequi: nullo enim modo finis ultimumq; elle potest, quoapost se aliquid habet, quod eodem reseratur: ae pars illius rei habeti pollit. in hoc enim praecipue uis finis posita est, ut post ipsum nihil consequatur. Vt wntra principium inde potis lunum perspicitur, si nihil ipsiun antecedit: cetera veia in virium vi; rei natura quandoque variantur: quod animaduertendum diligenter seie Duobus rem extremis declaratis, medium cuiusm Odist, ostendit: atque inquit illud es
se, quod&ipsum post aliud est: quibus verbis separat id a natura principia, quod necessarib non est post aliud: ac post illud inquitu aliud est, quo distinguit medium
a sine atque extremo, inius natura non patitur, et proxime dictum ea, ut Labeat quippiam post se, partem eiusdem rei. Ita autem euoluta vi &totius &corum,
quae ipsi in constituunt, redit ad id abseluendum, quod proposuerat: ut enim hoc. quod sequitur, firmiter construeret, illud tanquam fundamentum iecerat . intelliugo autem quod dixit, a se iam supra expositum, tragoediam actioriis, quae finem seu tracta sit, imitationem Hle. , τελιγαν:
Oportet i in bene conssitura abutis, neque rade Frs tulis, temeret incipere: m e ubi H conto desinere, inum uti dictusormis.
Hoc, quod ut certum & exploratum inseri, elicitur ex eo, quod si ima, a se prius constitutum posuit,& eius accurata de laratione. Si igitur illa vera uint, vi mam- o sunt, sequitur neces lario, ut fabulae, quae merito laudari debeant, in coagmentatione rerum soluto illa seruent. Nam quam accuraia custodiri debeat hoc praec pium, testatur verbum δῶ, quod ossicium ac necessitatem quandam importat. Vt enim fabulae rectὰ compositae sint, nihil viiij oportet in illis rebus ineste: neque principium ipsarum temere sortuitoq; sumptum ellet neque itidem illas desinere, ubi vetus ipsarum finis non est. Sed ει illi e incipere , ubi prima iacti illius olim filii: de illic claudi terminarii, ubi postremum eius actionis existiti aliter partes ipsisum m u compacta serent. Cum autem nihil addiderit, quod vitium peruersionemque medij ostenderit, ut principii ac finis sxit, intelliget e debemus id ipsun omissicio Planum avertumq; ex cognitione extremorum: tire non omnibus in partibus quid oporteat seruari, ipsum do ille, cum addidit, Oportere bene constitutas fabulas,& quae laudari hoc no ne pollint, usas este clictis opositisque formis de explicationibus earum rerum . id est diligenter attendere debere poetam, cum aliquam stabulam orditur, ut initium eius facti inueniat, atque inde incipiat, non a medio, parte ve alia, quae quippiam ante se habeat, ordiatur: eadem ratio est & medij ipsius & finis seruandi. qui autem hoes et, utetur molistram sermis, naturio