Vsu locorum

81쪽

in quaererent, ed domi ob oculos positum discerent.sed quid milia de hac,quae nisi summa Cr propemodum dis uina in ijs fuisset,qui deum immortilem in orbem terra rim imperium ad ti*issenis Quantum autem ueteriabus Romanis iustitia studium, in deos, hominess fuerit, alterum sacerdotum collegia, cmmoniaes a Numa roge institutae,sanctes permulta fecula con eruatae declarunt alterum,cum alia multa, tum Saguntinorum in ultimis terris hominum, in fide persistentium labor aerumaenaes, motae aequum in stmoderatumque Romanorum impellium fulse testaturaronilurinis autem pro inii meris,Brutum, Manliu Fabiums,in exemplum adduineamus:illi in magaeratu caedis filiorum suorum autores spectatores. ese maluerunt, quam Rempub.ab ijs uel leuiter usam uideri hic cum cunctando, pugna, ab 'Anendo,non Romae modo apud omnes, sedera toto suo ipsim exercitu odium Abi confuset maximum, maluit , liter 'redo fui nominis existimationem,quam Remae pubis discrimen adduci. Iam uero temperantiam, conminentianis, quae gens pluris fisit s quae laxum turpit linenis magis odit ubi an stultura parsimonias maxinani laudem meruit: Cr nonnunquam consul, prim epsq; Re .in agro appellatus, a labore ad curiam fit dedunt: ubi puberes filij cum parentibus, generi cum oceri in balneum descendere,quia res lasciua er inuo recunda putabatur,patrio more prohibebantur. sed haeeipsa ab adiunctis ducta prosequamae. Primum prudentiae factum per lau

cos ducitur. C A P. v II L. cum

82쪽

tam recte degendum, quibws a teneris in uamur, comi de primu iuuentutis studia si bona intelligimus, laudamus augeta ab ijs,quae huc stectant circuli1 ths: quarum omnium idem hic nos locus admone ab a totaritate, domina, numeros pro Iὸirim: ab autoribus: ipsisq; quae docentur rebu3: ab auditorum item,sHubet numero, alijsq; id genim circunstint s. Ais hic eorum prudentiam, quibus autoribus schola prinium institutasset, siue princeps senatim ue fuerit, imprimis praedica*bimim quae ut elucea cematuri; quali ob oculos postri, a causis,cuentis,consparatiis,explicanda res erismo incise causis uirisbe prudenti limos homine ea esse lite rarum stladia,quibus,cum Rerumpub titu3,tum ipsa re ligio costruaretur:imprimiis Reipub. interesse,iuuentutem in ijs,quam rectistae uersari ut hinc lecti in senato res, iudicess, illi rogati in Senatu sententiam prudenti oratione, instructus exemplis,quae historia suppedita suae Reip. quae declinanda sequendaue sint edoceant hi legum boniser aequi scientia, suum cuique adiuta cent: scelera flagitias animaduertenda putent. Reliqui

autem, quibus publica non demanduntur munera, γα gnitione rerum humanarum, atque adeo uirtutum uia

tiorumque, fuis in rebus priuatis honeste, iustes uiuant: iliberorum uitam ita instituant, ut eos in uiros abeunt

quis feri potest, non modo Abi, fuiss, sed er Patrie

olim, multi j utiles ciues inferuunt. In communi assigestem positam religionem, cuius construandae uniuscuα

iuss interest maxime, puram striceranis vulgo per probos

83쪽

probos doctosq3 concionatores retineant : recte culta, cin tantum in animis hominum ualeat, ut uessitane legibus honeste iuste uiuatur,leges autem sine hac,

paucos in osticio retineant, quod illae, Iari modo cenae

uictaq3 crimina puniant, peccandi autem sepe Cr in octa Ito muros; loco occasio detur,sancte sicruandum hanc esse, dubitari non debet. Haec porro illos pro sua pruα dentia uidisse neglictis literis labefctari omnia, condi uulsas secum ruinam trabere: quod ne committeretur, publicos o priuatim bene uiueretur, institutis scholis rebus humanis optime consultum prospecturas voluis se. Ab euentis: Purosque igitur omnes senatores, quod literas historidus teneant, consilio prudentiaque R α: pub. adrnwistrare: cauere, ne quid detrimenti capiat. Iudices Eutem scientia legum,dare operam, ne cuiquami sua, aut ui, aut iuris praetextu inique eripiantur. Quel omnia i additis presonis, actisq; demolimentur, nam

renturq;, mire augebitur oratio. Multitudinem autemi ipsam, quod literarum beneficio magna ex parte burii manser sit ficta, modisutum aequumque imperium 'messidisse: tumultus odisse. Universos autem, in id inae cumbere potifimum, ut per bonos doctosq; viros, reta o sinuetur : imprimi: s, quod iudicare melim posset cauere, ne quis pro suo arbitrio af tu, aliud, quoui pium sit, concionando diuulget. iam Cr uicinus gentest hoe ex studio fructum cesse maximum. Fateri enim, i quos hue erudiendos in stent liberos, doctifimos ac αὶ commodatifimosque Rerumpub. rectores rediisse. agam' re studium hoc, urbi is nomen, apud exicras gentes

e magnum

84쪽

M GERAR DI BV K. im vim sincturus haberi. Atque hic nutiones urbest

has enumerando incrementum fumet oratio. Restat comparatorum locus, ubi maiora minoribas, aut haec

illis, similia similibus, disimilia disimilibu contraria

contrariis conferri polyunt. Hoc itaque ex loso, qui late patet, Cr plura membra locos ue habet, mire orationis corpus dilutari potest. Primin: si nosae ursis studia,Cr inde Reipu prosidia commoda, cum aliurum genαtium urbiumque studijs conserendo, ostendamus non rasuperiora omnia, siue numero profisorum discipul rumis, siuessiectara borum eruditione edissis in lucem ingeniorum monumentis, siue denique felici beatas ad ii mnistratione Reipub. a doctis uiris, religione, legibus, caeteriis ciuilibus rebiis optime confistulae confer αυs Deinde a simili laus copias parabitur: si cum ceri liberrimis omnium Gad ijs , quae aut sunt, qui βιωrunt, nempe Graecorum nostram constramim, docer αrnu s paria nostra, aut omnia , aut pleraque. I

enim si per Platones Aristotelesque extitisse: qui nutigiis philosophorum, ita nitatis polibus praecurrerunt, ut qui acutifimi usus essent, quo tenserent ipsa quidem oculorum acie uix assequerentur. Tum adfiamisi: illos magno docuisse: quare non tenuioribus, sed sola diuitibus aditum ad ira arum antra patuisse: hic

ν milia magnam constituti profissoribus stipendia ex aera 'rio publico liberaliter quotannis numerari, tenuioribus iuxta ac ditioribus in aram patere fores: illos sivis conriclauibus incluses, soliffibi studuisse, parares aut nihil Re lib. unde abhorrebant aut opera, aut nfilis ut

85쪽

UE INVENT ORAT. LIB. II. 63les extitisse: nonros er ad communem uti item sua accommodare studia, eo cumprimis pertinere arbitranαtes, ut inde Reipub. fructus redeat quam maximM. Pori stremo a contrarijs: illos, alij omnia peccata porta uideri contenderunt, perinde esse gallum gallinaricem, aut hominem interfici, adj deos nullos esse, ali esse quidem, sed instriora curare ininime,plures mundos uideri, quae stem natura tribuisse naturaliters ferent, in iis pudorem nullum esse oportere, quare in publico

care, nudini incedere honeste feri, alii bonem uirtutem p ipsum si mum bonum, alij ipsam uoluρααtem credi uoluerunt: haec aliat id genus paradoxa subis

inde noua, atque a communi sim u aliena diuubando Rempub. conuulsisFe.Nostros vero,ijs quae natura praea scribat, communis, fiensius probet, suas literas accomae modantes Rempub. religione legibusq; contavisse Illos metum deorum in animis hominum minuisse: nostros auxillisi illos a Repubι maxime Agilbe: nostros adminia 'andam suscepise. Iros communem sensium damnassee: nostros probassee.

Secundum prudentiae factum ex locis

amplificatur. CAP. IX.

II tam ex locis, σ praescriptu ciuibure leges ad siuae

urbis morem propriis,quod fecundum prudentiam fecimus, dilatemus. A cau1li: Magnam semper incommodorum uim huic ciuitati attulise, orta controuuersia, ciues foris domo procul de iure quaerere: iudices patronos, conciliare: atque illorum 'ci litem cauta sani, comittere, quibus composita damno,tracta autem e diutius

86쪽

diutis; emolimento esset maximo. mae ne mala ciuis grauarent amplius , inorim ad consuetudinem mori

resque leges et Edescriptas: semperi omnibus legendi

copiam feri: ut iitrii contrahersia omnino aut nulla existis, aut si qua interim oriatur, domi, non foris inisterpretem quaerant. Ab euentis: Incredibilem ex eo Atacto in animis multitudinis sum erga magi attin amorem esse generatum: Omnes uulgo serre, steris, eam ordinationem in rem mestorum die maxime. Neque enim eos subinde, quom domi res amplior est,tenuiores ciues Iongius domo in ius uocare, forisque mulam cauae sum per subornatos bomines tueri, trahendos,ubi illos res destrit obtinere,quam domi iam aperire pudeat.φα

reri enim uniuersorum in se odia, si scriptis, omnibusseognitis legibus domi in consteti iudicum ciui que id defindendum fuscipiant, quod parum aequin patromni clamitent, magaratus intelligat, uniuersi ciues improbent. comparatione autem rem uarie augeas, si hoc

senatus principis ue Actim in conscribendiis legibus, cum AElys praeclare prudenterque sectis constras: forte auctione ditionis, oppidis alicuius adiectione: osten dasque hinc plus commodorum quotidie pluribuου ciuibus, tum laudis ab ijs suo magistratui redire, quam ex isti finium propagatione, Vectigal nanque quod inde quo mnis obueniat, totum propemodum in ipsius oppidi hmunitiones destnsionenis expendi: hac autem legum praescriptione indiei aliorum atque aliorum ciuium, in eum usque diem rem omnem in aduocatos expendentatium βrtunis bene conbustum. Verum animaduersenis :

87쪽

DE INVENT. ORAT. LIB. II., dum maiora minoras hic in laude, ubi non ad fidem dial riguntur, diis sim quidem naturam induere, sed hoc interesse, di imilia etiam ea habenda, in quibus

excellusq; non deprehendatur : ut si dicam alterum optii mis legibus Rempub. 'nnituisse, alterin cum exerciatu loris rem feliciisime adminimasse. Hic in alterutro gradus excessusq; non luem aptaret : quem si uerbis in esse declaro, maius hic minus que credi oportet. A sinultitem copiam petas, si cum urbe aliqua celeberrima, σ. eodem pacto quod ad leges attinet, mae laude proxime famam nostram hanc constras: odendias ps rem utrobique in diligenter conficribendis legibus magia stratus principis ue prudentiam extitilbe. in cr a do

simuli, si ijs cum oppidis constras, ubi quoi proprium

i ius scriptum nondum habeant, fris ciues de iure quae α rere ilibrepture i non sine magiia rei finitiaris iacturas coguntur. Nostros, si qua de iure controuersiana cr tur, aut per se introstem expositos suo iure litem statatim componere, aut domi suos apud iudices populumq; sententis auditorem, testems,tum modicis V Me nuta: iis expensis, tum minime longo tempore litigare: illos 4 sivis, quibus causa cognita est, di exteros proficilici: ijs sepe nitatum, dare: causams interuallo temporis' iterum atque iterum, quod interim excidat non uacu - manibus aperire: hic procul domo, dum alter patris: morem consuetudinemque, cum scriptam nequeat, insi torum adductorum hominum testimonio confirmat, au ter contra impugnat, totam sepe aetatem σ rem famia

S liarem perdere. Di imilia haec sunt alteros suae ciuit 'di e , im scr

88쪽

pim, imparuo disceptare: alteros fris omnia temporaris rei, isnusiaris iactura jacere. x contrarijs autem hunc in morim: hos praescriptum certum. in domi ob

ocu los positin habere,illos nullam: hos apud suos mari xime notos disiceptare, illos apud exteros maxime incomvitos litigare: hos copiarum suarum iacturam nullam acere, istos fortunus omnes in patronos er aduocatos

profundere: hos constelam causam stitim cernere, illos temporis progressu perplexiora omnia intelligere: his subitam pacem durcissus immortile bellum fieri. Tertium posti emum prudentiae

factum. C A P. X.

Postremm prudentiae factum Aut Iru mento, sale,

caeterisque id genus rebus ad belli leuandaeque annonae usi necessarhs conuellis,longias Reip. in futurum esse proste m. Quod ipsium per eosdem locos ad tamedem modum quo superiora,augeri extendis potest. Haec de patria, quae quanquam extra personas sit, ex butis tamen laudibus, is quem laudandrum suscipimus ornari potest plurimum. Iunisse autem, fortitudinis,er temperirantiae icta,quae ex locis augendi ratio sit, quia hinc satis liquet, non prosequimur.

Genus hominis ut his locis sit extenae dendum. C A P. x 1. PI Am ct in externis bonis genus esse diximus: quod p clarum a maioribus accepit, ut Aeneas ab I oue pri noctui generis autore, unde Uu lilionens orator, quod apita λ

89쪽

-1NVENT. ORAT. LIB. ΙΙ. npud uutem est regi,Latino commendat maxime,primul copiam petas ab adiunctus, recensendo quam Iongo temtapore,quorum stlendore ami , er quibus in locis il luis stre extiterit.Atque hic spatiosius best ad dicendum camae

piu aperit. Deinde a comparationis Ioco, confrendocim illud Isimorim hominum genere, ostendendos aut nobiline par,aut illud us clariusq; credi oportere Reliquis ex locis haec res minus commode dilatetur. que enim ex omnibus ad omnem rem, copiam petas

i Quod si uero aut temporis tractu βrtunaes casibus obri scuratum in lucem reuocauit, aut humile sua solius uiris tute fictis , nobilitauit,quemadmodum iacino laudari

negat, ita cum non extra eum, qaicin laudamus, sed ex

ipso prosta laus fit, non hic, sed suo loco dicenda mae plificanda ; erit Infine autem genus nemo est tm nutit os iudich,qui praetemus tendum dubitet.

Parentum laus per locos ducitur.

CAP. XII.

8 Equuntur parentes,consanguine cogitatis,quomitem laus licet extra filios nepotes uest, laudati tuae men cr hs quasi lumen adstrant: maxime parentes,qui a nuisse, educasse, hinnis suorum a pueris ad optimai vaeque is tuise putantur. Q recum praedicandisse ijs coniunctifimi sint, atque hinc ducta laus plurimum ponderis adstrat, horum laudati dorum quae issilcm ex iocis superioribus ratio sit, subinde prosequam : undeer sciri poterit,quid in consangui eis: cognati s extol 'hi dis commode fieri poterit. Cum igitur de patria σ genere dixerimus, quae parentibim cum filiis communiae sunt,

90쪽

G E R A R D I B V K sunt, ea in parentibius bona, qtiae ipsorum propria indaxima, sunt,nenipe aniani laudanda augendaque uidenaetur. Atque haec duplicia sunt, alia cognitionis , alia actionis: illorum genus prudentis, scientias: horam ilia, βrtitudo, temperantia, dicetur: illa posita in rerum humanaram diuina que cognitione: haec in actione eriucte,'rfiterit peranterque fetis. Vt in I lio caesare praeter iactitiae, Jrtitudinis, temperantiae splurima ficta, er scientis, utriusque videlicet linguae,

artis oratoriae, aAronomiae, aliarums pulcherrimarum artium exactam cognitionem recte fluis laudovi extotius. Qisapropter, si er in parentum encomis sua in viris tutum genera spargere quaeque placet, non fecios ac μα a uisum est ex locis singula amplificanda erunt. rum temporum hic ordinem siquisne commodius erit: nec leuiusculassed grauisima quaeque Acta omnium iu dicio probata laudibu3 βrre atque dilutare. Quod dumst, er liberos suos ingenue educase, liberaliters ad optima quaeque studia aluisse, negligi non debet: quod ipsi si er perplures locos ducas, plurimum extendo

tur oratio. Erunt aut singula facta primum ex actui ctorum loco extendenda: quo tempore, quo in Ioco, qua aetate, in horam auxilio an paucorum, ab ψμ sola an per subornatos homines gestaressit. A loco er tempore cicero Pomprium Quiritibus commendat maxia me: iliuem in pγrans, a quibus omnia maris,omnes tirationes diu iam multoms uexabantur, extrema b emebellum apparasse: ineunte vere,aditis praesidi sq; 'ma

ut maritimis prouincijs fusi misy . media Hlate totum