장음표시 사용
631쪽
prima de verbis Isaiae, Vidi Dominum. omnes autem partes
internae, & externae reuereptiae seraphicus Doctor Bona uentura in speculo disciplinae diligenter edisserit: & Ioannes Cas. si anus antiquorum Monachorum reuerentiam in Ecclesia describens, Tantum, inquit, a cunctis silentium praebetur, ut praeter illum qui psalmum decantat, nullus hominum penitus adesse credatur. Non sputum emittitur', non excreatio obstrepit, non tussis intersonat, non oscitatio somnolenta dissu- tis malis & hiantibus trahitur, nulli etiam gemitus, nullata suspiria astantes impeditura promuntur. i
Ceremonia quidsint, ct qua huius nominis origo. Earum esseaeia, O Utilitas ad diuinum cultum. Verae a falsii, O superstitisi discernenda. Exterioresceremonias sine interno spiritu parum
1 N publicEpersoluendis diuinis officiis omnes Ecclesia- 1 sticae ceremoniae ad amussim seruari debent,in his enim exterior disciplina potissimum sita est. Sunt autem cerem O- niae, si proprie loqui velimus, ritus sancti in sacrificiis , & di- uinis officiis ad Dei cultum adhibiti: sed migrauit vocabu- Ium in usus etiam profanos ; nam cum homines instituissent sibi inuicem inclinare, genua flectere, manus osculari; hae cialiae honoris exhibitiones, cum proprio nomine carerent, coeptae sunt etiam ceremoniae dici. A nomine Cerru, quod veteri lingua sanctum significat, dictas ceremonias existimat Pestus, ut a sanctus sanctimonia. Augustinus a carendo dici putar, quasi carimonias, eo quod obseruantes careant his re- bus, a quibus abstinent. Idem alij tradiderunt apud Gellium,& Macrobium, quod res sanctae remotae ac sepositae a nobis sint. Quidam ab oppido Cere derivant: nam urbe a Gallis capta virgines Vestales, sacerdotes , & simulachra Deorum agente L. Albino, ut Liuius scribit, vel L. Alvanco, ut placer Valerio Maximo, in id oppidum plaustro perducta sunt, in cuius rei memoriam Omni diuino cultui ceremoniarum no-
632쪽
men enatum est. Alij a Cerere deducunt quasi Cereris munia, quod sacra Cerealia omnium sanctissima ,&antiquissima sint habita . Nonnulli a verbo Hebraico Cherem quod significat deuouere, consecrare Deo, & a communi usu separare. Alij denique a verbo Graeco quod salutis sint causa , vel ad
salutem spectent. Graeci ceremonias τελετας vocant: est autemλετό apud Suidam sacrificium plenum maximis mysteriis. In veteri testamento multae erant ceremoniae a Domino institutae, sed facta per Iesum Christum gratia & veritate, cessauit ea tum obligatio Asserit Augustinus nyyllam esse Reli Aue. tibi,. e.n. gionem sive veram, siue falsam, quae sine ceremon sis subsi- ira Fiuilini. .ii. stere possit.Ideo apud antiquos nihil aliud erat esse Theologu, quam scire quae Numina quibus ceremon ijs colerentur , ut ex Platone colligitur. Licet enim ipsae ceremoniae nullam secun- . dum se persectionem, nullam contineant sanctitatem di sunt: μ' tamen actus externi religionis, quibus quasi signis excitatur animus ad rerum sacrarum venerationem, mens ad superna eleuatur, nutritur pietas, fouetur charitas, crescit fides, deuotio roboratur,instruuntur simpliciores, Dei cultus ornatur, conseruatur religio, & veri fideles a pseudochristianis, & eter odoxis discernuntur. Christus ipse vix aliquod illustre miraculum patrauit, in quo ceremonias non adhibuerit: nania lutum fecit ex sputo, & liniuit oculos caeci nati: extendens manum tetigit leprosum, & mundauit eum: digito scribebat in terra: exspuens, & suspiciens in coelum aures aperuit surdi, &linguae vinculum dissoluit. Axioma Zoroastris est sacris Minia. iustio ceremoni js animam ad Deum reduci: sunt enim istae, ut Psel- Masic.oraculore. lus,& Pletho in scholijs docent, manu ductrices ad supernas illuminationes,&vnionem cum Deo. Porro Chaldaei sapietes existimarunt non aliter posse nos ad Deum reduci,nisi ani- mae vehiculum materIalibus ceremon ijs aptu reddamus,atque firmemus : his enim lustratur anima, & agilior redditur ad ascensum. Apud Ethnicos Numam Pompiliu octo libros ceremoniarum scripsi se ad religionem pertinentium resert Dio n;on. iiii ie. Ra. nysius Halicarnassaeus. Iulianum quoque Apostatam in tem- amiq. lib. a. plis idolorum nostris consimiles ritus, & precationum alternatim canendarum formam instituisse scribunt Nicephorus, & . i, Nazianzenus. Narrat item Baronius Valentem Imperat rem Arianu visis in templo sacris ceremoniis maximam erga
633쪽
res Catholicorum reuerentiam concepisse. Tanta est earum vis,& cssicacia. a Frustra Sectarii, atq; irritoprorsus conatu in illis euertendis laborat. Dicunt enim ad Idololatras nos accedere,quod quaedam ceremoniae reperiantur, quae nobis de illis communes sunt. Nam ut e multis paucaseligam, in sacris veste candida utimur, usi sunt di Gentiles testibus Valerio Maximo, & Philostrato Lemnio. Primitias offerri solitas Diis gentium , ut &olim vero Deo auctor in Censorinus. Offerre decimas,& vo- ita etiam apud Ethnicos obse malum scribit Dionysius Halb. carnasseus. Non licuisse Pontifici quempiam occidere Suetonius in Tito afferit, sicut nec Sacerdotibus veri cultus. Lustralem aquam, aspersionem ςpclchrorum , cereorum,& lampadarum usum,& alia multa, quς nobis in v se sunt,inter Genites viguisse Prisci scriptores commemorant. Sed haec omnia iam pridem questus in Tertullianus ex lege diuina in fuso stitionis cultum,agente diabolo, fuisse transsuis: praeterquam quod multas gentium superstitiones ad cultum veri Dei asactis Patribus laudabiliter translatas Gregorius Nyssienus, NTheodoretus ostendunt. At omissis haereticis, qui omnes ceremonias tollere conantur,contrarius aliorum error pertum-
gendus est, qui declinantes in superstitione nimio cultu onerant religionem. Horum mores graphice pingit, ut solet, in Ethicis characteribus Theophrastus. Superstitiosas , inquit, is est, qui elotis manibus, & aqua ius rati asperius e templo, solium lauri ore prehensum tenens integrum diem ita ambulet. Si viam eo ambulante mustela transcurrerit, non ante progreditur, quam alius prior transierit, aut ipse tres lapides trans viam miserit. Serpentes si viderit in aedibus , sacellum . eo loco .extruet- Lapides unctos qui sunt in triuijs solet oleo ex ampulla perfundere : nec prius discedere, quam posito genu eos fuerit veneratus. Solet etiam domum crebro purificare, sepulchrum nullum insistere, ad defunctorum iusta nullus accedere, neque item ad ullam unquam puerperam. In somnia in porro si viderit, pergere illico ad diuinos, ad augures, suscitaturus cui Deo , cui Deae vota sint facienda. Haec& aaia Theophrastus de superstitiosis infidelibus, quos in Evangelica luce nonnessi turpius errantes imitantur.3 Caueant autem Ecclesiastici,caueant animarum Pasio res, ne Christianae plebis ignorantiam ipsim et foueant ne fiat sicut
634쪽
Cap. I9. De Hsciplina possendi.
sicut populus, ita & Sacerdos. Semper ignarum vulgus proeliuessiit ad superstitionem,plus in vanis quibusdam ineptiis, quam in vera pietate confidens. Sed prudentis Sacerdotis
munus est docere populum, ut ceremonias quidem a malo.
ribus nostris sancte institutas accuratet custodiant; suspectas autem nouitates , & tumultuarias hominum adinventiones radicitus amputent, &euellant. In ipsis vero cxterioribus robseruanti js sitam non esse pietatem, & religionem animaduertant. Quidam enim Religiosi externis fianctionibus diligentissune adimpletis, quasi iam salua sint omnia, magnam. de se ipsis canctitatis Opinionem concipiunt; cum tamen adhuc a vera persectione longissime distent,Christi Domini maledicto tanquam probrosae arbores proximi, ni post frondes,
de flores expectatos etiam in maturitate autumni fructus paraturiant. Hominem intuere, ait Bernardus vanam istorum ab his se , religionem deseribens , qui solas manus ad opera mandatorii Assumpi. mouet corde penitus arido, ductus consuetudine quadamia,
plane quasi vitula Ephraim docta diligere trituram. Exteriorum quae ad modicum valent, nec unum iota praeterit, sed camelum glutit, dum culicem liquat . In corde enim seruus 'est propriae voluntatis, cultor auaritiae, gloriae cupidus, ambitionis amator, aut haec omnia, aut singula quaeque intus vitia uens, & mentitur iniquitas sibi; sed Deus non irridetur . Videas enim interdum sic palliatum hominem, ut seducat etiam semetipsum penitus non attendens vermem, qui interiora depastitur. Manet enim superficies, ct salua sibi omnia
arbitratur. Comederunt alieni robur eius,& ignorauit. Dicit quia diues sum.& nullius egeo: cum sit pauper,& miser,& miserabilis. Nam & inuenta occasione ebullire saniena, quae latebat in vicoe, de excisam non extirpatam arborem in Sylva, pullulare videas densiorem. Quod periculum si volumus declinare securim ponamus necesse est ad radices arborum, non . ad ramos. Non sola inueniatur in nobis exercitatio cossor sis ad modicum valens,sed inueniatur utilis ad omnia pietas,& exercitium spirituale. Haec doctor mellifluus , qui non dieit externum cultum no esse omnino inueniendum in nobis, sed eum interno coniunctum, sie ut scriptum est, Cor meum νι, ε eaνo re ea exultauerunt in Deum vivum. Etsorem lingua , i. 'Mil . t..
635쪽
orat, mens autem mea afructu est. Ruid ergo Z orabospiritu, orabo ct mente: Uasiam Diritu , b aliam ct mente .
De attentione. Fam triplicem esse ad verba, adsensum verborum , ad em qui Deu ι est. ua ct quam a harum attentionum vis , O necessitas. De eo qui rapitur extra se rim ualuit. Controuersia quaedam tractantur , Osoluuntur. I. V Cclesiastica hymnodia, tametsi secundum se opus sit excellentissi inum , si necessariis tamen conditionibus careat, nequaquam altissimo Deo placere poterit, qui ni dum operis magis attendit, quam opus ipsum . I se, inquit, quod iuIium es persequeris . e qua doctrina illud Gersenis pronunciatum a viris spiritualibus prouerbialiter usurpatum
Deux. I. 1 ast. prodijt, Deum scilicet esse non verborum , sed adverbiorum remuneratorem : hoc est Dominum non tam respicere ad Octionis bone subitantiam,quam ad modum. & circumstantias, quas Grammatici solent adverbialibus terminis explicare. Sunt autem tres conditiones necessariς, ne oratio nostra fiat nobis in peccatum et nimirum ut reuerenter, ut attentὰ, ut deuote psallamus. Et de reuerentia quidem, ac ceremonus, quae ad vires pertinent sensitivas , iam dictum est, nunc tractandum de attentione.ut dum psallimus,id versetur in corde quod ore profertur, & cum Deo loquentes tantam saltem attentionem adhibeamus, quantam cum huius mundi primcipibus de rebus terrenis tractantes adhibere solemus. Alio. quin sugillabit nos prophetica obiurgatione Saluator noster dicens, Hypocritae bene de nobis propherauit I sat, popuIara Maith. .f. r. hic labys me bonorat, cor autem eorum longe es a m/. Scitὰ Pr sper Aquitanicus rLaus vιra in Dominum depromitur ore με cantis, Profip. epia. o. Si qua Doce statini 1nt1ma cordis hab/nt. Magna lunt arma preces, inquit Chrysostomus, dum m do sobrij,de vadeqaaque mente nostra collecti Dominum ad-
636쪽
cap. 19. De disciplina psallendi. 139
eamus, totique nitamur ita loqui, ut non solunt verba, sed etiam mens verborum comes ad Deum accedat. Et quae Ic-gnitia est , ut sanctus loquitur Cyprianus alienari de rapi ineptis cogitationibus cum Dominum deprecaris,quasi sit aliud quod magis debeas cogitare, quam quod cum Deo loqueris pQuomodo te audiri a Deo postulas, cum te ipse non audias lVis esse Deum memorem tui cum rogas , quando tu ipse memor tui non sisl Psalmodia, ait Laurentius , est quaedam Dei ad hominem , atque hominis ad Deum dulcis, laeta, &familiaris allocutio. Ideo indignum est, ut quamdiu anima cum Deo sermocinatur, alio se diuertat. Intendere debet omnino illi, qui intendit sibi r& omnia verba lacti carminis suspensa dcbet audire mente, tanquana si ipsi soli essent prolata. Quod autem voce clamat, concordet sensu, seseque coaptet intellectui Scripturarum . Nihil vero de iis quae foris sunt illo beato tempore cogitet , nihil appetat; sed sola ei sum ciat prasentia Redemptoris. Nam negligentes orationes virect Edictum est a b maragdo Abbate, nec ab homine posisunt impetrare quod volunt. Οaratio autem , teste Gulielmo Alverno in sua diuina Rhetorica velut quidam nuntius est qui ad Deum mittitur, ad ipsum intrat , nec discedet , donec aspexerit Altissimus . Sed satius est videre quot sint gradus
attentionis quae necessitas, quae adiumenta. a. Dii ius Thomas , ciusque synchronus & amiciis D. B nauentura tres modos attentionis distinguunt. Prima attentio in materiali verborum pronunciatione consistit, quando quis attendit ut integre, & recte, ac sine errore cantet legat, psallat. Altera in sensu literati verborum sita est, cum quis obseruat eorum quae recitantur significationem. Tertia ci ea mysticum sensum verborum,ut Seraphicus Doctor explicati aut circa finem orationis qui est Deus, vel circa rem pro qua oratur ad mentem Doctoris Angelici versatur. Prima omnium infima simplicioribus competit, qui latinum idioma, non intelligunt. Secunda ad doctiores, de Theologos spectat, Tertia ad Religiosos pertinet, qui affectui maxime insistunt.
Iicet doctrina, & literis carea iit. Prima dicitur maiorialis . secunda sol malis , tertia finalis. Per plimam attenditur ad verba, per secundam ad sensum , per tertiam ad aTrinum. Porro hi modi attondendi non aequaliter obligant recitantes. Suppono autem aliquam attcntionem saltem virtualem ad yy a ora-
Chrys. ho n. in in Genes. Ci pr. de Mat.
637쪽
orationis integritatem requirit quo posito certum est in priniis quamcumque ex tribus suprascriptis attentionibus adorationis vocalis integritatem sussicere ; est enim quq libet actus humanus , & verum signum diuini cultus . Verum ad vitandam culpam primus attentionis modus quandoque non suificii : ille enim qui maioris intelligentiae omnino incapax ad sola verba superficialiter attendit, non peccat, cum peccatum e s se non possi t, nisi sit voluntarium. At vir doctus, qui verbalem duntaxat obseruans attentionem alias altiores voluntariis distractionibus impedit, & negligit, peccat proculdubio ob grauem Dei irreuerentiam , sacrique cano-e-ἡ. nistransgressionem, quo innocentius Papa d is fricte praecipit
Giebr. mi Gr. in virtute obedientiar, ut diuinum officium nocturnum pariter, & diurnum , quantum eis Deus dederit, omnes studiose celebrent, ac deuote . Accedit quod non omnes essectus orationis consequi orantes possunt, quacunque adhibita at lentione refectus enim sunt quatuor, impetrario, meritum,
satisfactio, & spiritualis animae resectio. Ad impetrationem& satisfactionem sufficit primus modus cum virtuali proposito attendendi pro cuiusque viribus & ingenio : nam ex ipso opere poenali crescit per se satisfactio ; nec ad impetrationem
aliquem actum exigit Deus qui vires hominum excedat, orare autem sine distractione nullus mortalium potest: tu in fieri nequit ut ad altiores sensus indocti homines eleuentur . Meritum vero cum sorin 1liter ac proprie totum sit in interiori actu , censent communiter Theologi cessante . internare actuali intentione, ipsius quoque augmentum ces Iare. Pol si remus denique effectus spiritualis refectionis tertium, vesecundum attentionis modum requirit cum actuati spiritus aduertentia, quae res adeo certa est, ut nulla indigeat proba
3 De hac piallentium mentali dulcedine loquitur dulcin. simus Bernardus in ea sententia , quam supra quoque com-
in Cant. memorauimus . Cibus in ore , pialmus in corde sapit. Tan
tum illum terere non negligat fidelis & prudens anima quibusdam dentibus intelligentiae suae , ne si sorte integrum glutiat & non mansum , frustretur palatum sapore desiderabili, & dulciori super mel & favum. Offeramus cum Apollo-lis in coelesti conui uio , & in dominica mensa sauum mellis.
Mel in cera, deuotio in littera est. Alioqtun littera occidit ,
638쪽
Cap. I9. De disciplinapsallens . s 4r
si absque spiritus condimento glutieris. Si autem cum Apo- solo psallas spiritu , psallas & mente,cognosces ta tu de illius veritate sermonis, quem dixit Iesus, Verba qua loquutussum bis sipiritus, ct Oitasunt. Hanc magi liri doctrin/m p/ i sty obes i. t. is tilo,&spiritu sequitur Guerricus noster Abbas Ignia censis. νω- ita.
Brati plane, ait, quiscrutantur testimonia eius, in toto eoricaquirunt eum. Mνrabitiatet Iimonia tua Domine, ideo frutata es ea anima mea. Scrutinio quidem opus est non solum , ut eruantur mystica, sed etiam ut sugantur moralia. Ideoq; vos qui perambulatis hortos scriptusarum, nolite negligenter, & otiosὸ transvolare, sed scrutante ς singula vel ut apes sedulae mel de floribus, spiritum de sermonibus colligite . Spiritus enim meus, inquit Iesus, fuste mei dulcis, ρο baredL. tas mea Dyer mel, auum . Ita probantes quid lapiat manna absconditum eructabitis illud Dauidicum. Suam duleia faucitas mais eloquia tua, super mel ori mro. Ab his hortis in alios ι ubi requies secretioet,& voluptas beatior, & species mirabilior sponsus ni salior vos introducet,cum intentos laudibus suis in voce exultationis, de confessionis rapit in locum tabernaculi admirabilis vique ad do num Dei, lucem sciti .cet inaccessibilem, ubi habitat, ubi pascit, ubi cubat in meridie. Si enim deuotio psallentium habet aliquid de illa pia
cur ositate quaerentin m , Rabbi Obi babitas p puto quia merentur audire, Venite, 9 Oidete .4 Venerunt, inquit, ct viderunt, di apud eum manserunι die ilia. Ceterum de hac mansione apud dilectam, ad quam nonnunquam introducuntur, qui hoc tertio attentionis genere uti solent, grauissima extat Theologorum disputatio. An attentio interior vocalem orationem impediat, ita ut ille, qui psallendo extra se rapiatur per altissimam contemplationem, ossicij recitandi praec Pto non satisfaciat.
4 Contingere istet aliquando non mihi, aut mei similibus, sed iis, qui norunt educere mel de petra, oleumque de saxo durissimo, ut dum mysticae Psalmorum intelligentiae, vel diuinis mysterijs contemplandis inter psalledum diligentius insistunt, extra se rapiantur, eleuatis in altum superiori bus potentiis. Amor enim ec stasim facit, & rapit adam tum. In hoc raptu constituta anima in abysib quadam lucis, & ardoris auocatur ab exterioribus, ita ut actus inserio- , Tuni potentiarum, vel cessent , dc impediantur omnino, vel c. suspe γ
639쪽
.c D A hi Iitentur. Haec talis anima ad tantam
diutius inorari ob varios, ta dissidentes opiniones. Sed omissis controuersiis , uid
e ih. ri habilius videatur breuiter indicare. L ico IEitur
petu, quod si mentis su ensio usum vocis impediat, non:
imnietur praeceptum ; sed tenetur postea, qui talem raptum
pa sest,ossietum suum recitare: nec enim et lit obligati
nem oraecepti sin aularis impulsus Spiritus sancti. Si vero mentis excessus linguae usum non tollat, sentio illum, qui
2I'TU, i; ; , , tendit, vi verba non consideret, verEorar vocaliter , zz in praecepto satisfacere , dummodo
- ἔροώ-osea n sine errore pronunciet. Nam quid prae
tem nitides , nisi ascensio mentis in Deum e Ergo qui mente es Mur in Deum, verissime orat, litet attentionem restexam
non vocis clamorem, sed amorem resipiere cordis p Dico tamen 'cundo , quod si tempus non superesset ad persoluenda ossicium, idque orans Praeuideret ita futurum, tantam animi suspensione impedire teneretur,ne preces horarias omitteret ' 65 excusaretur a culpa, si primatos affectus ecclesiasti e actioni praeserret:nisi sortE suspensio, vel raptu*tato impetu fieret, ut viam tolleret libertatis, qaod fieri posse Tlieo G scholastici eum Hysticis asseuerant: tunc enim in omit-sione officii inuoluntaria peccatu non esset, ut per se conra Disserunt de hae re Sancta Catharina Senenfis in Dialo Eo cap 6 . Dionysius Cattusianus in tractatu de discernendis
spiritib , articulo 13 citatus a Consaluo Duranto spis pocapite tertio libri de visionibus, quem praemisit Reu'ationibus Sanctae Brigittae. Gabriel ziel in Canonem M δε α
640쪽
ctione 61. ubi multa de hac materia, di alij Recentioress Haec vero doctrina ex parte displidet Ioanni Getibni, G Gai quem sequuntur quidam Neoterici, displicet etiam Gabrieli x o de orataeir loco citato. Isti enim sentiunt nullo pacto lieere mallentis 'bus talem meditationem admittere, quae nec pertineat ad verba, nec in eis iandetur, aut quae ipsorum verborum iu moueat cogitationem. Ratio est, inquiunt, quia non acitendens ad verbalem prolationem, dum recitat, mentaliter tantum orat: quis enim afferat externam illam actionem esse humana, cum careat omni aduertentia λ Λt Ecelesia publicam orationem iubet esse vocalem , ut toti populo, pro quo profertur, innotescat: Ergo non obedit Ecclesiae , qui voluibiarijs contemplationibus orationis peruertit integritatem , . Eic illi argumentantur . Sed ut veritas nostrae assertionis inconcussa permaneat, id quod assumunt ad probationem, actum scilicet illum non esse humanum, omnino negandum est. Quoties enim in principio actionis actus volontatis eliiscitur, quo quis vocaliter orare, atque integra verba proferre decernit, totus recitationis actus qui sequitur liber. voluntarius, ac proinde humanus dici debet,quamuis desit actu
tis attentio ad verba . Quod si actualis , ac nunquam inter- Per tammerm imrupta attentio requireretur, profecto non saluaretur omnis scutis.
caro, cum ob cordis humani instabilitatem, vix integram orationem dominicam liceat sine distractione proferre Nec obstat D. Bernardus. Hoc enim ad confirmandam Gersonis sententiam quidam utuntur, & locus quem obiiciunt hic est.
Nihil aliud dum psallitis, quam quod psallitiscoqitetis. Nec
solas dico vitandas cogitationes vanas, & otiosas e vitandae tune &illae, illa dumtaxat hora,& illo loco , quas ossiciales fratres pro communi necessitate qtia si necessario frequenter admittere compelluntur. Sed ne illa quidem profecto recipere tunc consuluerim , quae forte paulo ante in claustro se- dentes ,:n codicibus legeratis , qualia etiam nunc me viva voce disserente ex hoc auditorio Spiritus Sancti recentia reportatis . Salubria sunt, sed minime illa salubriter inter plaIIendum reuoluitis. Spiritus enim Sanctus ilIa hora gratum non recipit, quicquid aliud quam debes, neglecto eo quod debes, obtuleris. Haec illi a Bernardo, sed malo omine suae opinionis . Istinc enim euidentissima ratione conficitur, eas tantum cogitationes tempore psalmodiae abiiciendas, quae