장음표시 사용
71쪽
lempore, quo phaenomenon observatiir, a terricolis ad eandem coeli partem resertur. Quin igitur Luna sit illud corpus opacum, dubitandum non est. Quod eras unum.' Luna interdum omne lumen amittit, idque tunc, quando plena facie splendere debebat, hoc est , quando ibo' a Sole distat, ac consequenter in partem sphaerae mundanae e diametro illi, in qua Sol haeret, oppositam a spectatore terre-1 ri reserin rc Enrmvero quia tellus corpus opa cum est, quod per sese nobis patet, umbram iaetim locum, ubi Luna tunc haeret, prooiciat, necesse est. 3ος Phys Gen. Ideoque Luna lumen amittit, quando umbram telluris ingreditur ; sed non esset ratio, cur non splenderet in
hoc etiam casu , si quidem luce propria gaud ret. Est itaque Luna eorpus propria luce destitutum. Suod erat alterum.
Umbra telluris ex eo oritur, quod radiis S lis transitus non concedatur; itaque etiam desectus. luminis in Luna ex eo provenit, quod a Sole non illuminetur, ac consequenter lucem, qua resplendet, a Sole recipit 42luod erat tertium
Idem etiam ex iis, quae n. praee. III. relata sunt, deducitur; ex his namque manifestum eam Lunae partem constanter resplendere, inquam Solis radii incidunt. vi. demonstrationis primae partis praecedentis assertionis duo equidem consectaria fierent : primo quod Luna propior sit telluri , quam Sol, deinde quod figura eiusdem saltem ad sensum rotunda ae sphaerica sit. Enimverone quis excipere possit pro arbitrio potius stim-pta esse, quae demum nomine, ac specie CoroI
72쪽
De Mundo universo aspectabili . 6 ilariorum venire debeant, utrumque aliunde facillime evincitur. Nempe notabiliter major et parallaxis Lunae, ac Solis, consequenter Luna telluri propior est , quam Sol. Deinde Luna dum plana iacie splendet, instar disci circularis apparet, quod phaenomenon ut alibi jam notatum est, figuram saltem ad sensum sphaericam 35. Lun iscus oculo tam nudo, quam armato mirabili varietate distinctus cernitur. iniae. dam partes apprime splendent, dam aliae interim , eaeque non paucae, nec parvae tanquam ma .culae obscuriores, & nigri coloris apparent. Quod si tuta optico Luna crescens, vel decrescens aspiciatur, margo Lunae, qui lucidam partem a re. nebrosa disterminat, nequaquam in regulari linea apparet, sed dentatus, serratus, multisque anfractibus intercisus esse advertitur. Notantur quoque partes quaedam lucidiores per obscuriores hinc inde dispersae, & particulae a parte illuminata avulsae, seu ultra limitem illuminationis constitutae passim illuminatae apparent, aliis intermediis adhue in tenebris consti tutis. Porro demum praeter illas maculas, quae nudo etiam oculo discernuntur, & quidem perpetuo ac constanter, aliae variabiles, nonnili oculo armato conspicuae observantur Soli semper oppositae, &hanc ob rem circa partes, quae in Luna crescen . te citius illuminantur, in decrescente ludius lumen amittunt, in orbem redeuntes, nune majO
73쪽
61 Tissica specialis Sectio I.
circumquaque lumen solare reflectit, ac diffundit, quod si autem ejus superficies inaequalis, ac aspera non esset, in uno puncta vivacissitae micante Iumen reflecteret, uti in speculis usu venit, superficies ergo Lunae Inaequalis, ac aspera est.
Idem ex aliis quoque Phaenomenis n. praee.
relatis evincitur . . a In Luna partes observantur, quae ante illuminatae apparent, quam partes intermediae , n tantur item paries tenebrosae Soli semper oppositae, magnitudinemque suam mutantes; Enimvero conitat a lumine, quod recta linea propagatur apices montium , & turrium in tellure nostra ante illustrari, quam loca humiliora, itaque etiam in Luna partes illae' a te alias illuminatae non nisi montes sunt Similiter partes illae tenebrosae ' vel non erunt nisi umbrae a montibus in partem a Sole aversam projectae, vel vero valles, ac cavernae inter montes interceptae, quae subinde a Sole ascendente magis, magisque illuminantur, prout aiaec iterum in tellure nostra usu venire novimus L Proindeque dic. Eluod
Montes lunares dimetiri norunt Geometrae, compertumque i est , eos altitudine sua superare
altissimos montes telluris. Quidni proinde dicatur Luna montibus altissimis obstat isod eras tertium. a 3 37.
33 Ut methodus Lunae montes . metiendi intelligatur, sciendum est Astronomos ad . determinandam positionem punctorum Coeli sibi ita proximorum, ut in soco teles copii sui imaginem simul pingant, instru
74쪽
De Mundo universo aspectabili. 63
37. Maculas illas, quas variabiles dicti iri,
non esse nisi umbras montium, partesve non il
luminatas , nemo, quod sciam , Philosophorum ,
mento quodam uti, quod micrometrum vocant. Componuntur micrometra variis modis plerumque tamen
ex subtilissimis filis, quae efformant aut reticulam , aut rhomboidem cum diagonali; aut quorum duo se normaliter secant, bina vero alia ad eumdem angulum sunt lini ex primis r aut denique ex filis , quorum unum , aut duo ad angulos rectos se secantia immobilia manent , dum cochleis parallela sibi & normalia ad unum exprimis duo alia fila serri possunt, ut res tulerit. Hanc machinam collocant in soco teles copii ut ejus fila aptari queant imagini punctorum, quorum positionem quae--nt. Constat enim ex dioptrica puncta alicujus partis caeli, quae in soco objectivae lentis viva luce pinguntur, eumdem inter se situm & motum habere ibi , ας habent in coelo visa. Porro vertunt micrometrum dianee observent motum diurnum puncti unius fieri juxta unum e filis micrometri immobilibus: in qua positione
micrometri liquet distantiam alterius puncti a filo isto respondere differentiae declinationis eorum; distantiam vero unius puncti a filo normali ad illud, quando aliud punctum filum istud normale tangit, esse differentiam
ascensionis rectae eorumdem punctoriim. Unde cum no tus sit areus , qui correspondet campo teles copii, ite que ratio paralleli, in quo unum e punctis observatis movetur, ad circulum maximum; ex portione campimter data puncta secundum aut declinationem aut a censionem rectam positi, differentiam eum declinatio
nis tum ascensionis eorum metiuntur. Haec autem por
lio campi interiecti quomodo mensurari queat quisque ex constructione micrometri saei te intelligere potest. . Atque hoc modo ex differentia declinationis de δscensionis rectae situs unius puncti ad aliud βetermi-R tur: & hine ex sueressi vis hisce positionibus obser-V3tis semitam unius relatam ad alterum. Observant. via motus maeularum Sol is & Planci rumi super rum Diseos , & Satellitum circa primarios Obsexva-xur, item positio orbitae eorum aut axis rotat innis ad eclipticam. 3 I u-
75쪽
ac Astronomorum in dubium vocat; quae vero macularum illarum, quae constanter eaedem a 'parent, natura sit, iisdem inter se non convenit. Haud pauci eas pro maribus, ac lacubus habent his potissimum innixi rationibus. Maculae illae sunt ampli tractus aequabilem prorsus superficiem habentes, qui etsi aequaliter a Sole illuminentur, caeteris tamen partibus obscuriores observantur, quod ipsum argumento est, minus
lucis reflecti ab iisdem, quam a caeteris partibus. Sed nostris in tellure maribus, ac lacubus, universimque omnibus materiis fluidis propria ista sunt, ut scilicet superficie gaudeant aequabili , lucemque magna parte aut transvittant, aut absorbeant, proindeque pauciores radios reflectant. Maria ergo, lacusque Maculae il-ste sunt. Enim vero maria, Iacusque maculas illas non esse, argumento prorsus opposito eo
3. Lunae autem montes sic mensurantur. Mum si Luna esset sphaera laevigata, ejus illuminationis limes esset circuli arcus, ultra quem nullum aliud punctum illuminaretur: constet autem circuli hujus portiones quidem interruptas tot videri, ut discerni queat ubi jaceat idem circulus, qui illustrationem finiret, si L na esset laevigata; simul tamen ultra dictum circulum portiones plures illuminatas esse et oportet has Lunae partes supra planitiem ejus surgere, idest montes esse. Si e. e. g. Luna media A De utque in e punctum illuminatum fig. r. vix visibile; erit c vertex montis . Μensuretur situr micrometro T in semidiameter Lunae; itemque 1 B distantia puncti e a limite lucis AD; erit T B sinus arcus Λ E quo punctum e distat alimite lucis. Iam vero A e radius lucis pertingens ad e tangit Lunam in A; Ergo Te erit secans. Porro datur radius Lunae T Λ & a ulus A T E ex observati ne; igitur dabitur secans Te , & differentia Ee inter
radium & secantem, quae Ee est montis altitudo.
76쪽
m Mundo universo aspectabili. 6scontendunt alii, testantes in obscurioribus illis tractibus notabiles cavitates melioris notae tele scopiis manifeste observari , quod sane marium , vel lacuum superficiebus convenire nequit. Accedit aliud argumentum: si ejusdem natu-iae cum terrestribus lunaria maria , lacusque sint, an non etiam nubes aeque, ac apud nos densae nascentur, ut adeo atmosphaera Lunae saepissime notabiliter alium aspectum ejusdem nobis sit exhibitura , contra ac ex quibusdam observationi
l'Acad. IIII. colligitur. Quanquam huic alteri argumento opponi potest aliorum clarissimorum virorum testimoniis apertum fieri, Lunam omniatmosphaera non destitui, dum scilicet quandoque figura siderum a Luna Occultatorum ex sphae- irica in ovalem ipsis visa est abivisse. Alii ex aliis
adhuc phoenomenis Lunae atmosphaeram evincere conantur; puta: Lunam, ejusque maculas dum etiam caelum maxime serenum esset, eandemque altitudinem, ac elongationem a terra
Luna haberet, distinctis vi ibus non aeque lucidas apparuisse, tametsi idem quoque telescopium adhibitum esset. Id quod Hevelius se obses vasse refert. Cometograph. Lib. 7. s. 363. D. Uvolssius aliique cum ipso ex annulonuodam circa Lunam in eclipsibus solaribus viribili, ac a disco Solis lumine, & colore satis distinguendo atmosphaeram Lunae colligunt; ut
ut dubitent nonnulli, an non hoc phaenomenon
ex sola radiorum inflexione, seu distractione explicari possit. Quod itaque ad nos attinet, in hac observationum, ac sententi arum varietate illud equidem E da
77쪽
dabimus Lunae suas aquas, suamque adeo etiam atmosphaeram denegandam non esse, quae tamen atmosphaera ita tenuis dicenda erit, ut in nubes densas, quae subinde in pluvias resolvantur, nunquam cogatur , sed vapores in forma roris demittat, cujusmodi quid in pluribus terrae regi nibus etiam accidere notatur. Ex hoc tamen non sequetur amplos illos obscuriores tractus maria, lacusve esse, obstantibus nempe cavitatibus, seu cavernis, quas re vera in illis dari tanto minus dubitare possum , quod a teste oculato eas telescopio I a. ped. a se observatas esse ipse acceperim. Si autem porro instas: unde itaque obscuritas illorum amplorum tra
ctuum p Haud difficulter responderi potest: Nunquid non fluida modo, sed quaedam firma etiam
ad lucem reflectendam prae aliis minus apta deprehenduntur' sic sane ex iis, quae de coloribus alibi tradidimus, ideo quaedam alba, alia nigra, aut ad nigredinem accedentia apparent, quia illa omnis generis radios, consequenter plus lucis, ista nullos, aut nonnisi paucos reflectant. Igitur etiam in Luna partes admodum heterogeneae erunt, ita ut aliae nostris corporibus albis similiores multum lucis reflectant, ideoque lucidiores appareant, aliae maximam partem radiorum absorbeant, ideoque parum lucis reflectentes obscuriores conspiciantur. 16 γsCH.s 36 ὶ Pluries & ego telescopio xx. ped. optimo in partibus Lunae obscurioribus Cavernas observavi; at nae cavitates tantum in Luna crescente, vel decrescen te conspiciuntur; non vero in Luna plena iacie lucen-re; dis rent enim cito, de in cassum eaedem cavita
78쪽
De Mundo universo aspectabili. 67
SCH. Eluisquis ex editiore , loco super tellure lo- ea cireumposita intuetur , manifeste alia aliis splendiadiora advertit. Silva, agri non eo ui , ct simula obscura apparent, ex adverso regiones arenosa, petrae, matura segetes egregia luee Olendent. No mianus ergo ex his de eoxclitutione Luna judicium feras , nihil sane obstiterit. 38. Lunae faciem in plenilunio cum omni macularum varietate plures Astronomi exacte d linearunt , singulisque Lunae partibus nomina imposuerunt; L P. Riceiolus quidem in Meno. graphia sua lunares illas regiones a celebrioribus Philosophis , & Mathematicis denominavit. --velius autem geographicas denominationes iisdem indidit. En manam lunarem Riccioli Fig. I . ab Acad. Reg. Paris. auctam, dc emerulatam, in qua pro observandis immersionibus, ic emersi nibus per numeros notatae sunt maculae incipientes illis plagis, quae passim primae immerguntur, primaeque emergunt. Ma)ores maculae literis sunt interdistinctae. -MINA MACULAR M. LUNAE. I. Grimaldus a. Galilaeus
tes nocte sequenti quaeruntur. Itaque Cavernae illae ni grantes non aliud sunt, quam partes Lunae non illuminatast , uti sunt maculae, quas transeu tes vocant Philosophi. Ceterum partes illas Iunares, quae obscuriores constanter sunt, superficiei esse aequabilis, nemo, qui teles copio utatur, potest dubitare. Ex hoe autem sequitur, illos amplos obscuriores tractus lunares esse maria, flumina, lacus; in nostra enim cedura par tes nigrantis coloris superficiei aequabilis sunt maria,
flumina, laeus; ergo, si de similibus similia sentiendas une, & in Luna partes illae obscurae debent maria,
79쪽
3. Aristarchus 4. Kepplerus 3. Gassendus 6. Schihardus
T. Harpalus 8. Heraclides 9. Lansbergius Io. Reinholdus II. Opernicus I a. Helicon 33. Capuanus14. Bullialdus 13. Eratosthenes I 6. TimocharisI7. Plato I 8. Archimedes
ao. Pitatus a I. Tycho 22. Eudoxus 23. Aristoteles Α Μare hia morum B Mare nubium C Mare imbrium D Mare nectarisialis Sectio I. 24. Manilius 23. Menelaus 26. Hermes
27. Possidonius 28. Dionysius 29. Plinius 3o. Catharina, Cyrillus, Theophilus
3I. Fracastorius 32. Promontorium ac
34. Promontorium Somnii 33. Proclus 36. Cleomedes 37. Sneli, & Fumetius 38. Petavius 39. Langrenus Ao. Taruntius I. Ptolomaeus. E Mare tranquillitatis F Mare serenitatis G Mare saecunditatis H Mare Crassium.
De Planetis tum superioribus , tum inferioribus , eorumque Satellitibus .
39. DLanetae superiores dicuntur Saturnus, A Iupiter, Mars. Inferiores verius, &Mercurius; hindamentum, di ratio denomina tionis
80쪽
De Mundo universo aspectabili. 6 1ionis paulo inferius patebit, ubi scilicet ostensum fuerit Saturnum, Iovem, ac Martem esse a Sole remotiores, quam sit terra; venerem au tem, & Mercurium Soli viciniores . ainpellantur illa sidera erratica, seu illi Planetae, quae circa alium Planetam moventur, ae cum isto ab occasu versus ortum progrediuntur .: Sestent etiam vocari Planeta seeundarii; dum interim ii, qui absque eo, ut circa alium Planetam moveantur, ab occasu versuS Ortum progrediuntur, Planeta primarii nominantur. 4o. Quemadmodum Luna non semper plena facie splendere notatur , ita etiam Venus telescopio inspecta certa tantum sui parte, eaque nunc majore, nunc minore, raro integra facie splendere animadvertitur. Porro pars splendens Veneris nunquam non, perinde, ut de Luna
dictum, obversa Soli deprehenditur, ita ut, dum hesperus est, occidentem , dum Phosphorus est, orientem respiciat; cujusmodi phaenomena etiam
in Mercurio, dc Marte observantur. Praetereatam de Mercurio, quam de venere compertum habetur, ambos hos Planetas instar maculae nigrae distum Solis pertransivisse. SCH. In Venere hoe Phoenomenon primum nota viι Ieremias viroccius M. I 639. non videndum
t ret Transitus Veneris per distum Solarem non sie as. Μaii, uti habet Auctor, & eum Auctore docent Desagulierus, V volssius , Keillius, aliique; sed die Junii contigit ., Nobis apparuit Venus in Sole hora Riutina 4. ar. & suit nobis visibilis usque ad horam matutinam. Semita Veneris suit, uti deseribitur in