장음표시 사용
61쪽
tiis, nullamque bonae mensis praetendere poteris excusationemr adeo namque no. stto muneri ignorantia aduersatur, ut errores nostri non ex ea minuamur, sed po- Atilis augeantur. Qua proper, ut docet orisenes, cum varia sacrificia ad eκ pia da virorum saecularium crimina instituerentur a Deo, semper addita fuit illa di-1.u: . sinctio Si per igηονε Φiam, aῆ si cum ea ignorantia prouenit crimen, ut culpa te utor est, sic minor pariter esse debeat poena: cum vero ad Sacerdotum noxas a istendas designarentur a Deo, nulla dixti malone adhibita, sacra eadem fieri manadat , quae pro totius populi erroribus instituta suerunt, absque eo quod ulla ratio de ignorantia habeatur, quae in Sacerdotibus vel dari, vel excusari non potest. adest Origenes. Obseraandam est, in peccato Sacerdo is non addit legis ιator, peν
m. . m ignora aliam , neque enim cadere euorantio potorat in eam, qai υν cateras docerer,
μ' prouectus est . Ex aduerso autem an non veri Pastores appellandi ij sunt, qui morum simul &litterarum praestantia exornanturὸ annon sal populorum,sol gentium dicendi sunt, qui populos eondiunt, orbem illustrant, eas ue sibi scientiis suis coronas In eaele- Rsti beatitate moliuntur, quibus Daniet gentium Doctores effulgere spectauit, oi Diniel. rar autem docti exint aue οι quasi ot aer firmamenti, O qui ad iustisiam muliti reudiu hq si elia is per peruas aternitates e Unum tantum hic praeterire non Iicet, hoc est, quod eum aliqui ad humiles obseurosque regendos Epistopatus eligantur, Persuasum animo habeant, non ab ijs illud exquiri scientiarum e ragium, quo eos instruendos assirmant, tum Cano nes, tum Coneilia . Ea enim ego in sententia sum, maiores in eis postulari seientias, quam in aliis, tum quia, cum Peae1 se nec peritas Vicarios, nee perdoctos viros, quorum eonsilium in dubijs rebus explorent, habere ibi non possint, neu limum erit ut deeipiantua ; tum quia si lacris in rebus veriatus non abunde laetita Deo electus Antistes, qua via ad res sacras sibi salutares addistendas sibi po--ἡ, is puli consulant qua de causa Antistitem Diuus Chrysostomus Camisaaem Magiis ita. stram appellauit,& Ecclesiarum Magistri in SInodo Trulleasi apud Balsamone , - μ'R vocati pariter Hyeiarchae trunt G
Sacrae Scripturae libros potissimum ab Antistite
Cupiditas ii Ia, qua noster animus iaexplabili quodam ardore sertur ad seie
dum , nescio an iure quodam h editario in nos a genitoribus nostris, an caeli benignitate defluxerit. naturae totius areana scrutandi desiderium e terrestri Parain disci in exilium istud attulimus: tota se a mortalium gens hae prurigine titillatur, ipsaque nostra humana species significare videtur, ad ea nos omnia scienda con templandaque in orbis theatro collaeatos, quae Dei architectantis manus ad eum omandum eduxit; sie Olim docuit Cai Giodorus , haec de homine habens , Pνεceνum a. ihi es t -- ct is erilem pulcherrima smularionis ritectam. nee in iis tantummodo inistitis. spectandis; quae potest assequi oculo,humanus animus acquiescit, sed etiam e , eius oculos fugium, Aquilae instar perspicacissime invadit,sanctaq8e audaciaereata haec omnia despicatus , Deum ipsum a quis credat ξ exquirit, adeSque iris eius cognitione delectatur, ut quo magis eum scientia possidet, eo magis ad alia εlcienda festiset , quapropter Nestoreos licet annos eius contemplatione impenderet, longiores adhuc exquireret. Quam bleui nostra haec aetas, Iicet litteris tota vaea resilabitur & fluit, ait Seone ea , Liceι nihilsasiluate eνθι, nihil negιlotia patiataν eucidoe, 3a meis homo adde otio m imma ν talium cognitionem nimu moν palis est. Indoctum se satis exhibet, qui satis P 'in' cinctum se putat; maximum enim seire est,scire se nescire i fastidiosi & nauseabundi animi est, otioque potius quam litteris dediti, litterarum amorem exuere; qui enim serio litteris vacant, non exeirandi sed eo ercedi sunt,magisq;in eompestenda sciendi libidiae,quam in ipso discendi a labore desudant; ut enim egregie Philosophu
62쪽
ait . Vs .muἰam rerum , sic liturarum quoque intemperantia laboram r. sh, . A Hoe autem si in aliarum scientiarum exercitatione frequentissimum est, multo magis &supra quam dici possit in saerarum diuinarumque litterarum scientijs habetur: harum documenta utilissima omnium sunt, humanisque ingemis eam pa- .riunt caelestem voluptatem, quae potissimum homines decet, ut ex Ecclesiastici sententia indicatur, Sapientiam omniam μειquoram exquiret sapiens o in prophe- e. 3orris Dacabit ἔ narrationem virorum nominatorum consera ιιι , ct in versutias parabolaram simul inrroibit, occulta prouerbi/νam exquiret, ct in abscondiιis parabola
Quacumque igitur scientia I ieet excellat Episeopus , saeris tamen a litteris nu- quam discedat oportet , nec tantum hoc idem admonuisse , sed praeeepisse videtur Apostolus, eum ad Ephesinum Antistitem scribens ait , Attende sectioni, exhorta- , siani o omina: ac si res ea haec sit, cuius studio singularem opcram simus daturi: huic lectioni vacantes, ea penitus addiscemus , quae ad nostrum munus explen-- dum nobis necessaria rapite superiori descripsimus: qua prope ratione, verba ev Diuo Paulo allata Magnus Mediolanensis Antistes explicat; Lemo enim queat, sis
nec intremusione aliqua destitata, doctrina manus operat. r. lacti
Ipsimet Apostoli sancita ad hoc studium lege nos excitant. Concilium ite a Cabillonense, cui Carolus Magnus adfuit, Concilium Toletanum Quartum, &Τridentina demum Synodut hoc idem nobis adhortantur, sed multo validior ad hoe idem nobis insinuandum ipse ordo est , ad quem nos Deus evexit,& voluptas simul & utilitas, qua in eius usu perfundimur, di donamur. Si ut doceamus eligimur, ut erudiamus gentes , insulati spectamur, si ad alios instruendos nostrum munus intenditur , si h nostri Sacerdotii lege doctrinis alios pascere,&saginare tenemur, quis ignoret, quam necessaria nobis fuerit saerais . eum litterarum absoluta cognitio t an non suum opus negligere dicendus sit, qui Iitteratis hisce artibus vacat i vel se Antistitem esse dediscit, vel lauream,quam ad labores suos coronandos eaelum intexuit, despicatur,eo quidem stylo obiurgan-C dus videtur, quem olim Diuus Ambrosus usu ipauit. Cur non illa tempora, quιbus I.deose.16 ab Ecιlesia vacas, ioni impendas cur M. Chrastum reuisas,chrι tam alloquaris , christum aadias P suum alioquis r c m eramur a illem aucrinas, cum diuina oracula
Sed tutius audi eundem Illustrissimum Magistrum philosophantem uti vulgo
sertur ad kaminem. Annon potissimum Episcopi munus in populis erudiendis, habenditque concionibus versatur sic postea SynoduxTridentina definijt, nobisque lueuientius suo loco dicetur : se igitur vir tantus alloques ea qua praestitit humilitate suum animum erigens ait, Quandoquidem antequam dilcipulus fuerim, gentium Magisteresse cogor, inuitusque ad aliorum regimen fui e voeatus, eum. suseeptum munus excutere non liceat, & ad meas vices obeundas obstringar, eo- dem plane tempore discendum mihi pariter&docendum est. Cum i m Ueνe non possimus officiam docendi, quod assis insitis imposuit Sacerdoιν aecessu ado , frex e actum est, ut prius inciperem doceνe quam discere. Disceadam ibi.ν mihi s 'mia or docendum est, qastatam non vacavit ante discere. Ne autem satis se litteris imbui quisquam arbitretur, addit, Et εηεnsumιι εο quirique profecerit, nemo est, qui
In Antistitis idaea,quam ad Timotheum seribens efinxit ApostoIus, Diuus Cyprianus expendit,non doctum tam umodo eum ab illo requiri,sed etiam docibilem: tille antem docibilis appellari potest, ut ex eodem Cypriano D. etiam Augustinus Coua D addidici liqui non docet, sed discit. Oponti eaim Episcopa-aon rantis docere, sed ' o risieνe, quia or ille metior docet, Di quotidie crescit, or prosicis malisma Hscendo '''Quod autem non admiratioue tantum, sed & consideratione dignissimum est LMagnus idem Apostolus, impertita caesitus sapientia, ad populos erud:endos,or- hemque totum sacris legibus informandum electus, in seipso illud exercuit, quod Antistites alios edocebat ; quapropter extremam Epistolam, Cychnum imitatus praedulci stylo ad Timotheum suum iam proxime moriturus inscribens, & d triumpho loquens, quem sua sangμine Purpuratus Romae acturus erat, certiorem,
63쪽
i. Titi. h. eum lactis υν enim iam deliber , ct προηι resolutionis mea lassar, adeoque. vi Romam se inuisurus accedat eum aduocans, subdit, ut vestem Troade relictam ad A teum asserat, ne alicui molestus sit, & sacram Bibliam una cum alijs libris suisqtie
manu scriptis libellis, Penatam, quam reινqui Troade a ad Camram, vemens asser I. de orat. tecum Sacerdotalem vestem quam Planetam vocant, penulam hanc fuisse doce ec. a. Tertullianus, ct libros,maxime autem membranam: libris autem sacram Bibliam
indieari, suaque scripta membranit declarant interpretes. an ergo otiari di obdormiscere quisquam nostrum inertissimus audeat, dum Gentium Magister inter impiorum compedes, de iam earnifiei immolandus, sacros adhuc libros perum luendos exoptat iniquissimum hoc Esthio videtur,qui adhaec Pauli verba prae ad- ibi Lia. miratione immoratus ait, strantum existimare debent omnes Dinopi est Past/νὸι,sbi necessa νiam esse tectionem ostadiam S riptara sacra quantamcumque etiam prν-fecepta ι, qastniam Pastas ab Vsa Domino osteria νeligionis edoctus, o tot annis Apostolatu functus, adhuc tibνυ des derat quas legaι ὸ
Memorare hie Alcibiadem pi cet, qui gymnasium aliquando prosectus suorum Blibrorum cathalogum pet ij si aeeipiensque ό Magistro inter eos Homeri opera non adesse, sonora alapa eum verberauit, Magistri nomine indignum eum pronun-eians, qui libro eo careret, quo Ciuilis Philosophia tota quanta quanta est, egregiis Heroum gestis expressa admirandE deseribitur. Episeopi nomen illea exuat, qui saeros sibi eodices isnotos habet, & rara tantum lectione salutat.
AD hoe saetendum non tantum nostri muneris lege obstringimur, sed etiam
ex ingenti utilitate, quam saeri libri non ad nostram solummodo in viri tum stadio progi essionem submouendam det hiantur, sed etiam ad populos fidei
nostrae commissios Reliciter temperandos.
Homeri Iliadem semper feeum praeserebat Magnus Maeedo i ex ea enim ad egregia facinora tam validos sibi stimulos Inseri intelligebat, ut sermidandus h D. Bist. stibus, inuictus omnibus eme ita cum autem Dario Persarii totiusque Asiae Princi-ςppinNR' pe profligato, inter opimas eius exuuias aureum scriniolum gemmis pretiosissi mis relerium inuenisset, quo suas odorum delicias eviratus ille Princeps seruar assueuerat, ait Alexander,eunetis alijs pretiosiorem gemmam hie ego in posteriimseruauerim, Iliadem scilieet Homeri, quam bellieosus ille Princeps scrinio illi commendauit. Si mena nobis fuerit spiritalis, nostrieque Religionis rebus appri-mε dedita, nullum alium in nos ii pectoris arca thesaurum, collocare deberemus, quam sacram Bibliam, qua nullus e Diui Chrysostomi sententia thesaurus Opulentior , & pretiosior aestimandus videtur. Gangi etiam flumini eandem Magister
Sanctissimus eonfert, non utilibus tantum aquis exundanti, sed aureas etiam arenas euoluenti, ut eampos illis Aeeundet, populos his locupletet . merit. ιbesa roco erraν Diuisaram Scriptararam tectιo: nam in satia Serutura indicibiles diatriai L licet inuenire. Νec sol.m thesaurosmilia sunt Diuina eis alasdionii; Magna enim est baixa ibesari abundanaia ct laetasatis baius Apiritatis υ,ενιas.Aureus quidam hic fluuius est, ut nos virtutum thesauro ditet, aqueus, ut diuino imbre nos irriget , ut vitia nostra submergae, di prauarum cupiditatum ignes extinguat. Hases , ut aqua suessaπε requννentibar, quo est voraresa carnis vel flagitia diluantur, vel re ιnguantuν incendia. Sic Ambrosius. Haud igitur unquam caelestem hanc Iliadem procul a nobis habeamus, cuius virtute nequissimos Erebi hoste perditasque vitiorum & cupiditatum acies in nos obarmatas repellimus,& superamus. Certe, si Diuo Gregorio fides habenda sit, sacra Seriptura iuxta Tropologicum sensum, Turris ea Dauidi ea est, de qua in sacris hymnis fertur, mille cinei pendes ex ea, emnis armatur artium. Quam ergo necesse fuerit, ut ea Sancti Antistites ob rmentur, eum eius verba gladij fle spicula validissima sint, quibus inimica acies confodere & vincere valeamus: in hae tamen sententia Gregorium Magnum
64쪽
apprimε familiarem seribens inter glia pronunciat, Sι quis laborat πης ρὐ eotta h- , . in est castitatis est cupidas, historiam D/b assidae legar ; ex ea hauriet o diser pudici- Erech. aia amorem , ct sapientia: si quis impatieni patientiam desideret , letat gesa Sa,cti
I. ; si quisfortitarinem capiat, legaι acta Dauidis , si qars mansaetasiam aVetti - mkem misat ct imiteris ι crediderim haec ab Origene mutuatum Basilium , qui Orist homi singulari sermone haec omnia prosequutus , luculenter in his explicandis excurri ε ν in n-d uno omnia verbo cum Chrysostomo complectar. Omnibus fasularia uiuenia cocu
Maxima & potissima nostri Saeerdotis munera E laetae Scripturae Lycaeo erudimurr hinc velut E sonte ipso Diuinitatis modum & legem haurimus, qua ignaros instruamus, dirigamus errantes, iniquos castigemus, pios ducamus, omnea denique ad virtutum studia captanda excitemus. Audi iam Paulum Apostolum haec omnia Ephesino Praesuli Timotheo significantem, Omnis Scνθι ν a diuinitus in- Tim 3. spirata utilis est ad Gςendam, ad argoodam ad corripiendam, ad erudiendam in tu-B fliii., ut perse i sit homo Dei ad omne opus bonam instructas. Non tamen obit Er delibanda hare verba Apostoli sunt, at serio & singulatim ex-Iendenda. Primum itaque de ea scribit, quod sit triui itus iuspirata: non igitur . umana sed Diuina mens eam conscripsit, Divinique spiritus digito fuit exarat : Phinc nobis tria statuenda sunt; primo quam valida sit eius authoritas, cum Caelo rap.ν. Magistro seripta fuerit. Secundo non syllabam, non apicem E Diui Gregor i j dc . 2' ζ' Theodoreti sententia vaeuam ibi esse, quin blasphemi hominis esse docuit Diuus eas. e. . Basilius, voculam ibi dari, quae sit otiosa & inutilis. Tertio eum Diuitiae Seri. Thmrior. pturae lectioni vacamus,familiariter cum Deo versamur, & quasdam velut eius E h. .sit
pistolas legimus, quibus in hae infima terrarum sede, ubi exulamus, de nostra cram. caelesti patria, de Deo nuncia nobis gratissima asseruntur: quam egregie Gregorius ad Theodorum medicum seriti si Imperaιεν Cati, Domisus Angelorum Ohamisam, ρro vita tuu tibi Distas transmittit, ct tu illas ardenter legere ne- l .ep. 8 .
portunaque ad piam beatamque vitam instituendam sacris e paginis haurimus. Romin.rtaiauaconrue enim scriρυ sunt, ad nostram daarisam scripta μοι a Uitae arborem Dι- A b uus Ambrosius&Hyeronimus eam appellarunt, cuius beneficio piorum Operum H'hion in fluctus nobis suppeditantur: historiea quae in ea narrantur exempla ad nostram fi- Eδ i.e. γdem instruendam poma porrigunt,&quae ad allegoricum & moralem sensum referuntur , ad componendos mores inseruiunt, adeo ut ea Diuo Augustino mens fuerit, ea lege maiorem minoremque suturam hominum pietatem, qua magis vel minus Diuinae Seripturae peruoluendae studuerint ; omnium doctissime Duius Iustinianus ista verbis expressit, Misacra pulsa sapientia Verbi spe tum , ct Di iam cia, nitatis armarium. Sed Apostolum rursus audiamus, qui utilem eam pariter esto eonnubio doeet ad aetuendum,hoc est adhaeresum sectatores de administros profligandos. -- s. D ipsosque Doemones instingendos: quid enim ρ annon ipsemet nostrae salutis assertor, de Satanae arti bus&insidijs triumphaturus eius verba velut arma vibrauit e utilem etiam addit ad Gyripiendam: impudoratos enim viros eius verbis obiurgamus ; qua propter medicae ossicinae Diuus eam Basilius comparauit,e qua ad e quisita medicamenta componenda erudimur. Utilem praeterea docet esse ad erudiendam in iustitit: quid enim et aptius, ut mentem diuinis cogitationibus impleat & illustret, & eam virtutum venustatem exhibeat, qua ad sacrum amorem voluntas humana rapiatur; susius haec omnia prosequitur Diuus Augustinus, quem studio breuitatis omitto . Hinc mirum euique videri non debet, si suum de ipsa sermonem sie absoluae Apostolus , Ut perfectos sis hamo Dei ad omne opus bonum insiνactas. Inter exercitamenta virtutum,piorumq; operum labore perfectae absolutaeq; pietatis imaginem in quoeumq;Christianae Religionis asseela, Sacerdote,Episcopo perficit & coronat. De saeta igitur Scriptura loquens Diuus Augustinus eam esse pronunciat, of porum vicationem,Sacerdotum cellarium,puerorum priucipism,uidsarum doctνι nam, ινσiugatorum palabritaHσω. Ex
65쪽
Fκ huius studio saeith admodum est. vi ex huius laborios, vitae palestri nos lav- aream beati talis assequamur , feliciterq. tot certaminibus quibus obsidemur emen. nsis palmas aeternitatis attingamus , ceram eo inveneris . habebis se nouissimo spemor opes rua nos peribit. Septuaginta legunt, si eam inuene iis eνit bonas obitas tori,
ac ii ab stygio naufragio procul omnino sint, qui sacrae huic scientiae vacant et propitia hac enim stes la illis fauente, faeillimum eit, ut vitiorum scopulos eludant, procellas quibus eo tempor is articulo corpore, animaque obsidemur , exuperent, optataeque portum salutis appellant. Si ergo tim egregiδ ab eius lectione erudimur, thm ut nos ipsos ad virtutis apicem attingendum excitemus, tum ut alijs ad viam salutis rc serandam prospicia. mus, quam merito uberrimum totius sapientiae fontem Diuinam Scripturam nuncupauit Aelredus, Seriptura totius eνaditio ars Darem robas ministνaait. Altum
ex his aquis puteum in saeris libris Diuus Gregorius influxit, ut eam sacri Antiastites ad populorum subsidium haurirent ; His aquis immorari, frui queasIidue s eri Praeliales debent, eum ipsi iuxta allegoricum sensum sint Christianae Religi Bhis oculi, de quibus sacris in eantionibus dicitur, Ocali eus sicut Coiamsa saporia alas a 3πaνam qua iacte sunt lota s νesdent ιaxta fluenta piemsima. Quaecumque autem licet ratio dcficeret, crudeliis trus in seipium ille esset Antistes , qui diuinae Scripturae delicijs abstineret; chm h nostri Sacerdotii sanctitato, quaecumque nobis alia voluptas interdicatur. Ex iis quas nobis vel fallaees vel perniciosas faeculi lenocinia offerunt , eas tantum Diuino Consilio nobis impertitas frui licet, qua se Divina Scriptura velut E vitidario floridissimo caelesti plenas i eunditate colligamus. Compertum hoc satis fuit Diuo Carolo Borromeo, cui eum quidam fignificasset, opportunum maxime ad Episcopi animum relaxandum fore. ii Archiepiscopali Palatio splendidum amplumque viridarium annecteretur, eo prorsus modo quo vιge uani Antistes fecerat, respondisse vir Sanctissiimus feris tur, in sacra tantum Biblia viridarium Antistitum dari. o memorandas aeternum
voces tantoque Praesule dignast o sentem iam aureo in Episcoporum animis styloCinseribendam Quid commentitios Hesperidum hortos, quid pensiles Semiramidis areas, quid
piliui ,,. regia Adonidis & Alcinoi viridaria fabulosa commendat antiquitast alia nobis e p. . viridaria rident, illis amoeniora illis dulciora , Hai modι mala hac βαι, qua nec dolovii. Heseradum nec Alcinoi bor Is nascantar. sic Libamus. Proh Deust Paradisus alter staridit simus Diuina Seriptura est , si autem perni-eiosum adeo homini fuit, boni de mali scientiae arborem degustare, in hoc noris innocenter tantiam, sed cum laude nobis licet ex eadem arbore dulciores longe fructus degustate; hic enim etiam, Beato Iustiniano docente, apposuit eam Deus In praefat. ad nutrimentum imo ad delicias, Lignam e/ιamsciosιia bani o mali, ibi ρνβit, sa- . : γ' era eLqMa . Nihil hac lectione iucundius, nihil delectabilius dari in haererum uniuersitate scribens ad Diuum Hyetonimum Diuus Damasus Pontifex pro-
Nee proeul a Diui Augustini sententia erimus, si eaelestem ipsam beatitatem sa. DLγων eris hisce studijs delibari quodammodo asseramus.
Delectamenta omnia, quibus creatae quae euinque res perfundere nos possunt, sapientiae unius dulcedine iuperari Romanus orator assir m aui t. 24ιd eurm post Deos D.Aumst. optabilius, quid prast uti ἔν q iι melius, quid duaeius sapientia ρ si haec de terrena
I xa. de Ci- sapientia Tullius, quid de Diuina nobis dicendum, quae pro fructu Deum ipsum Ri nobis affert omnium maximum & pretiosissimum.
Erum si quae hactenus vel ex honestate, vel utilitate petita sam arg Iment i
satis nos excitare non valent ad haec studia amplexanda, exemρla prope es ggrediamur, quorum vi faeilius est, humanam quocunque flecti voluntatς ε
Non bic ς γ Ax. nasium afferam, qui puteum, ubi se ad Tyrannorum lcrociam
66쪽
declinandam lubduxerat in sacrum Lycaeum conuertit, non Basilium, vel Na Zian-' ' tenum,quorum animus in sacris tantum paginis euoluendis quiescebat, nonChrysostomum,qui noctes fere integras in eisdem traducebat: non Hilarium, qui exul de suis hostibus saerarum scientiarum auxilio triumphauit ἱ non Ambrosiuin,qui in Palatii aula bibliothecam constituit, ut reliquum temporis, quod ab audiendis populis supererat, in sacra lectione tranti seret, non Augustinum aliosque sexcentos fidei orthodoxae Magi sitos, qui posteritatem omnem monumentis docti Isimis it
lustrarunt; ex eorum enim characteribus, satis exprimitur, quanta voluptate in
sacris versandis paginis fuerentur; Nepotianum ipsum pariter omiterim, de quo Sanctus Hyeronimus habet, quod is rione assidad O meditatione diurna pectuι iis iam bibliouecamfeceras Chνisti. Haud tamen Diuum Edmundum Cantuatiensem Antistitem praeterire fas est
hic enim sacris versandis paginis addictus adeo erat, ut non dies tantum ae noctes in earum lectione traduceret, & quotiescunque Bibliam sacram assi meret, obse- Sur. in ei quentissimo eam cultu osculareturi quam autem Deo gratum hoc foret sebsequium,
B singulari quodam modo ipse Deus ostendit; cum enim semel iter haberet, suoq, de more sacrae Scripturae lectioni vacaret , somno correptus incogitanter Obdormiit; accensi interim facula paginis insidente , late ignis paulatim se porrexit,eAperrectus adhaec Antistes,lateq; diffusam flammam inspectans, sacrum Codicem credidit sparso igne combustum: sed extincta plotinus fiatu leuissimo flamma, liber omni prorsus detrimento liber apparuit. De Sancto Honorato Massiliensi Antistite illud e sacrarum litterarum exceI-
lentia de eo Gennadius pronunciauit, ut eum vocaret, Armarιam Scripta parum.
Eximius pariter hac in re fuit Taius Caesaraugustanus Antistes r eum enim nulla in tota fere Hispania esset secunda & tertia pars Moralium Diui Gregorij, Romam ad eas habendas accessit. verum quia ne dum Romae, exquisita licet diligentia adhibita,reperiri alterutra potuit, ad sacros Apostolorum Pilucipis cineres supplex tota nocte inter preces incubuit, ut eius patrocinio, tam ingenti thesauro ditaretur ; annuente ad haec Deo, Diuus ipse Gregorius simul cum alijs Pontificibus C inspectandum ei Ie praebuit, arcamque,qua libri illi recondebantur indieauit; lu- cusentius haec scribit Synodus Toletana . Tota' At quo me Magnus Aquinas trahis ' nobilitatem, Opulentiam, concinnitatem Parisiensis Urbis nonnullis commendantibus respondisti, prae maxima illa Re- '
giaque vere Urbium Vrbe tibi in deliciis esse unicam Sancti Ioannis Chrysost '' 'mi opellam . De Pio etiam Secundo Platina refert, quod libros Horiquam sap- Puti in hiros est smaragdos carsta habaiι , quibus Closeluoram magnam copia, lasse V ' Li'
Quid de prophanis ipsis Principibus ego dixerim,qui laeulo addicti, Principatuum administratione praepediti, Connubij legibus & impedimentis innumeris di- l: 'strahuntur tam voluptuose in sacris voluminibus terendis Carolus Magnus deliis inei. ciabatur, ut ea fere prae manibus habens suum clausisse diem videretur. Aragoniae Rex Alphonius sibi gloriar ducebat, quater decies sacrarum littera pthbi; reum commentarios a capite ad calcem peruoluisse, adnotationibus quibusdam. in Vi N-ῆ suo marte conseri pus. Gam ad haec obstupescere ii deberent Mystagogiae Plinetia Ph pes, qui ne semel quidem eam tu tegre perlegissenti Roberto etiam Siciliae Regi adeo litterariae artes, sacraeque potissimum scientie in delicijs fuere , ut Francisco Petrarchae significauerit, se magis Palladijs disti. plinis, quam Regijs illecebris delectari, sibique, si ex his alterutrum deperdea.dum esset, minori pretio Regni iacturam fore quam litterarum. Quod autem supra omnium admirationem hae in re videtur, illud est, quod Candaces Aethyopum Reginae Eunuchus,& iuxta Euthimii mentem Regni totius primus administer Magnusque Thesaurarius, inter aulae Ienoeinia , populorum . Ast Ap obsequia opumque delicias, tanta cum voluptatis contentione ad studium sacrarum litterarum ferebatur, ut quamuis in summa earum ignoratione caligaret, nequidem iter agens in curru legendis libris incommodo, a saetis libris legendis abstinere non potuerit, Isaiae oracula reuoluens, Sedens super curram seuom, ιegenFPara Secanda. I que
67쪽
que Isaiam Propheιam i tempus, locus, iter, superstitio, lectioni quidem obstab nt, ted cuncta haec obstacula libros diuinitus elaboratos sciendi eupiditas vicit, & vo Λluptas , qua totus delibutus animo erat et quapropter, ut Diuinae lalutis iubat eius
menti innotesceret, meruit obtinere .
De tam illustri Dynalia ad Paulinum Diuus Hyeronimus scribens, stupore eo εν 1. i. reptus, amorem a quo diu in is litteras prosequebatur, admiratur, eiusaue paratis simam voluntatem, qua Philippo Christi discipulo se abluendum commisiti eumeni in licet extraneum locauit in curru. excepitque secum licet prorsus ignotum , di paupertate obioletum. Quis ergo si tanta eum Deus mercede donauerit, merito obii Geseat i Eadem hora credit oe baptia aruν , ρ detιs ct s.ctus factus est, ae ridis i ala magister : plus ιη desertos' e Ecclesia, quam in aurais ornagoga se la
Ad hune etiam commendandum suae vires aeloquentiae impendit orator Maxi mus Chrysostomus, cuius ea vox est, Audιaυι exemplum,qui aeque domi, υι ει aiaetam perflua eri possunι. Secularea hic ipse viros alloquitur, eorum incuriam in saώρ, eris pellegendis litteris damnat ἱ quam igitur valide in Episcopos intonasteti ilia EpiIcopos inquam, qui sui sanctitate Sacerdotii codices sacros adeo compreheniadere tenentur, ut quascunque de eis erumpenres dubitationum ambages possint exoluere ; in Episcopos,qui nunquam fere dixerim e manibus diuina essent orae uiala deposituri, adeo ut ijs peruoluendis Magnus idem vietantisi Ecclesiastes Chrysostomus dixerit, per breuem hanc nostram aetatem,tota quanta quanta est, in illis P ouid versandis absumendam,
Quid ergo ad haec Venerandi Antistites facimus ita ne igitur patiemur, ut non tantum sacris a viris , sed a profanis ipsis Principibus foedaque idolorum superstitione inquinatis, coram tota hominum uniuersitate socordia nostra damentur Hareditas vostra υema est ad alienos. Filiorum Dei haereditas, sacram esse Script semi. ad ram docet Augustιntis, Hareditas Dei or stiorum eius chara possessio nuncuparar: ads dς E' nos autem potissimum haee haereditas, hoe patrimonium spebat, qui minister ij eκ-eellentia qua emeris in Qtristiana Hierarchia praestamus, primum inter Dei filios Clocum vindicamus. hac de causa Diuus Dyonisius Parisielis Antistes asseruit,quod ,2 ἡ sacra Seriptura est substantia Sacerdotν nostri: Sanctus vero Ambrosius, quod est L s. de fide libo Sacerd/talis. Eo igitur pacto, quo diarium & rationariae Ephemerides Mer-- I, catorum liber diceretur, eo quod ad mercatores spectaret, sic Sacerdotalis liber sacra Scriptura appellatur, eo quod ad Episcopos singulari quodam titulo reseratur : Anne igitur nos Esau vaecordiam imitati, ut pro lentis abiectissima pulte, humanis scilicet illecebris perfruamur, amplissimum hoc patrimonium , ditissimia haec primogenita deseremus Maxime Uatum Zacharia, Quid υιies e Video volumen volans, Quod nam sit volumen istud ventorum pennis raptum si ignores , . aperiam. Haec est maledictio, qua egreditar super omnem faciem terυ . Sacra Scriptura est, quae diuina beneficia in eos quibus eius lectio cordi est, exundanter ese fundes, acris vitis de potissimum Episcopis qui eius lectionem vel auersentur iniuriosi, vel incuriosi negligunt, perniciosi rima est, Divinique furoris fulmina iiDeos intorquet; sed Magnum audi Gregorium memorata Zacchariae verba sic ex plicantem. Haec ipsa sacra eloquia ad Uernam damnatιonem βοι eis, qui illa vel laeta ' scire nolunt, Sel certὸ siciendo contemnunt. Si ergo e saetis Ecclesiae Principibus aliquis esset, qui animum suum a tam dulci, tam utili, tam necessaria lectio ae diuerteret, iD aemonia ni fraudi deiidiam , suam tribuat, qui,ut eum diuinis armis ad vitia profliganda expoliet, a saeris lit teris volutandis abducit, ut Diuina Mysteria ignoret, quibus populorum noctem illustret, vi sacra pascua eripi t, quibus gregem suum enutriat, eius mentem a ρ , sacris litteris amouet nequillinus veterator: ne te terrenis ab opibus auertat, de coelestes ad opes colligendas conuertat, thesauros istos ab eo remouet, hostili calliditate Diabolus. is certe fuit, qui cum sacris voluminibus paracerbe vapulare , cruciatique sentiat, Maximiliano, Dio et tiano alijsque stagitiosissimis viris in si nuauit, ut sacros in libros usi anum bellum indicerent, eo Ique flammis deuouerent , Eorum tamen consilia Deus erieriit, ipsa elementa in eorum de scussionem
68쪽
obarmans r eum enim suppliciorum vi Scriptura: Sacrae codicem trudere cogeretur Fundanus Alitonensis Antistes, eoque imperante, ut in aestuantem pyram procinus immitteretur , sereno statim sudoque caelo tantus imber effluxit, tantusque immixta grandine nimbus detonuit, ut non tantum elanguidus ignis resedisset, sed proximum illud solum funditus e tempestatis impetu perderetur. Nec vel ex aetatis canitie, vel ε valetudinis imbeeillitate se aliquis palpans, auertere animum ab hac sacra lectione contendat; senectutis enim excusationes fi mis adeo validisque rationibus eneruauit Diuus Clemens Pontifex, ut illis excipiendis sedes nulla supersit: do eius verba Canonibus sacris immixta. Nullus Episcopus propter opprobrium senectutis vel noιιιιιatem generas d paruu ιιs υel minus eraditis, si qui/foria est, utilitatιs aut salaris inquιreνe negligar, qui eatm rebelli, ter viati, o disicere ct agere boaa recuset, magis Diaboli qaam. εν ι membrum esse astenditar, eo petiuo infidelis quam sicilis monstratur . Nullam aetatem usque ad septuagesimum annum esse scientiis addistendis imparem doeuit Pomponius Iuristonsultus eximius: vide eius Pandectas ubi suam B inentem Sapien is ore confirmat. Sι Unum pedem haberem in tumulo,alteram extra, isti .id noσρ gerer adrisicer , illud etiam gloriose addite Solone, Senescere se, quotidie aliquid addiscendo . Corporis valetudinem non tantum studia non infirmant, sed roborant, & si fuerit amissa , recuperant, seruant quidem , eo quod voluptatis eius, qua fruitur, eorpus, particeps animuS euadit: studia etiam saluti corporis prosunt: ια νemeriam thisim cedam homesta solatia, cer quidquid animam erexerit, eriam corpora ρνadest. Amissam etiam vali rudinem ipsa restituunt , cum phlegmata & rheumatismos absumant: eximium hoc alicui paradoxon ae stimabitur, sed eodem beneca Magistro satis hoc edocetur, ipsaque rerum experientia confii matur: cum enim pitui
ta laborans Seneca in lecto decumberet, praestitere hoc illi Philosophici libri, quos Galeni di Hippocratis industria praestitisset. Studia mihi nostra salutifaeνώM: ριι.lmobiis acceptamfero, quod surrem, quod conualm . illι υιtam debcs. verum si ali-C eui Stoici viri sententia suspicionem ingesserat, audiatur quod de seniori Plinio loquens eonfidentiis me ait iunior Plinius : Voce ex stomacbo laborantem, ei javi te aiisaeis in remediam adbibuisse sicimus. Si tam salutaris Philosophia haee illis suti; quam longe utilior caelestis haec sapientia nobis erit, quae suauiisima est, tota melia
Iea ι tota nectarea , ipsaque caeli suavitate compotita . Nos igitur alloqui videtur Diuus Hyeronimus . Disiuas Scriptu 4 6 ιον lege, imo non .am de masibus tars sacro ιeaιo deponataν t Dsce quod doceas.
An profanis litteris Vacare Episcopis liceat.
x D supremum ChristianaeVniuersitatis Principem Damasum seribens vir es
boratiis mi ingenis Diuus Hyeronimus, eos, qui pro sacris libris turpium , Poeetarum carmina, sermonesque alios meretricios, sindisque amoribus scatentes peruolutant, filio prodigo comparat, qui sponte patriae domus deliciis omissis, glandes tantum cum eximia voluptate manducandas accepit, ut ijs se ingurgita tet, quibus animantium scedi sina saginantur: ut enim libros huiusmodi quis lectione transegerit, quid ex ijs lectori superest, quam inanis quidam verborum fragor, & tumultuosa vocum farrago, & plerumque luxuriantium argutiarum phalerata pompa, quae humani famem ingeni1 non extingvit at excitat, noα sedatae irritat. Quapropter diuino quodam qstro percitus in aliquos lui taculi saeros .i, ros inuehitur, qui sacris omissis scient ijs ad ingenium. simul: εο pietatem excolendam aptissimis, manus sacris codicibus consecratas, amatorijs & meretriciis cariaminibus inquinare non dubitabant. At nono etiam Sacerdoter Dei, eam Rr Evau- νινι ct Praphelis υιdemur coma ιμι tegere, a Histria baccoticorum Uers. ωm oerba
69쪽
etatis. Sand qui CarthagInensi Quartae Synodo venerandi Praesules adsuerunt, ab Ethnicorum lioris Epilcopales manus auerterunt, ut E Canone a Gratiano allato Αsatis abundis patet, E seopus genti lium Iabros aesta ιera , harenoram a asem ρο ue- 37 aut ρνσ ιemore. hoe est, vel ut illorum doctrinam euertat, vel ut simpliae es de rudes Christi fidelium animos, a virulenta, quae ibi latet docti ina, lubducati
Poetarum carmina Aegyptiis ranis confert Origenes, phistarum vero et Diale - Α - .is elicorum a guttaβ Azgyρt ijs item muscis idem comparat, eo quod ad animatum
a. 7. Exod. Iantum perniciem 6c interitum vires suas omnes intendant.
Seientiarum cupiditati explen sae lectio haec adeo aduersatur , ut non tantum virtutis loco hanenda non sit, sed vitiosa potius aestimanda: ipsius enim virtutis. imb Dei ipsius impulsu ad eas scιentias aeqairendis excitam ir, quae nostro vitae gradui accommodatae censentur,q.iaeque Diuinae gloriae amplifica dae conducunt. Quapropter Hugo victorinus illis Hyeremiae verbis immoratus, Me dereliquera foutem aqua υiua,cdiscern ut bi cis emas dissi a taI, coarιuere non Ualenι afaas,
illi; haec aptat , qui cum sacris fuerint initiati Deoque deuoti , sacram Setipturam caelestium aquarum sontem uberrimum praetermittentes, in eo tantum inutili- Η ter desudaut, ut purulentis &pestilentibus infimarum scientiarum vadis se im
Ad absolutam bibliothecam instruendam libros quacumque de re disserentes Chrysantes, vir inter Alexandrinos Proceres Senatorius, unde quaque colligebatiqua propter cum aliquando sacros Christiani Euangelij codices prae manibus habuisset, seduloque in eius lectione suisset immoratus, adeo se eius voluptate rapi passus est , ut quacumque alia sciendi facultate neglecta saeris tantum addiscenis dis litteris animum suum deuoueret, Ze hae dicendi forma se excitaret. Taxdia
' i'. proiecto dieendum ab Episcopo esset, quem Divitia sapientia populis gubernandis praeficit , ut eis Divinarum litterarum oracula pandae, de ling ia Magistra sontes illos beatitatis aperiat procul ab illis non habeat, quos Christiani Religio il-Clusi icites Sole conscripsit: Quid peregrinas scientiarum disciplinas Ethnicis E libris et si agitent illi , qui locupletari omnibus possunt in uno tantum sacro Codice perlegendo ' Hie rerum omnium origo primordiaque recensentur , hic in rerum gestatum historia veritas elucet, hie tum ad civile , t iam ad sacrum regimen comis ponendum saluberrima documenta redundant , hie quae ad militarem disciplinam
referuntur, ad ducendos exercitus, pugnas committendas, arces tum obsidendas, tum seruandas r hic laerarum Musarum concentus resonat, hie Rethorum lenociis
ni a & Veneres blandiuntur , hic de naturae arcanis inuestigandis Philosophi eae dis. sertationes feruent, hic ad mores iuxta prudentiae leges componendos, saluberrima monumenta suppeditantur, hic demum tota Christianae Keligionis absolutia pulehritudo splendescit; quam igitur egregiε dr saera Scriptura Diuus Clemens
Pontifex pronuelauit. In ipsa Diuina Scriptura collecta est omnis rerum υarieraI,' ia humanu μι ea ινι inueοι rari V t barbatulas quIsdam Magiste. Ios confunderet, eo-ΕM. invid rumque superbiam infrinSeret, puerulo cuidam, cui no nen Hermi nnus, Deus DNAHiι hoe ipsum signifieauit ι elim enim Grammatices Professares fabulosa Latinorum Uatum commenta explicare huic vellent, renuit ipse constantissimus,auresque luas ab illis audiendis auertit, illud effatus, indecorum te iniuriosum Dei nomini fore, si mendacium Numinam nomina e libris Ethnicis hausisset. Maior inde natus aetate, illud etiam de saeris viris pronuneiabat, latis admirari non posse, adeo profanis eos earminibus delectari, cum diuina documenti eam magnifica pompa in sacris voluminibus ad eorum Woluptatem de delirias explicentur et quis enim eum non arguat, qui liiijs sentibus obsessis colli- Εzndis vacans, ea omittit , quae nullis vepribus rigent, nullis aeuleis obii-
Illud denique Venerandi Antistites, menti a cibis oecurrat, haud quaquam din sacris initiaremur, eapiti nostro impositum, aut Homerum , aut virgilium , multoque minus luxuriantes de amatorios Vates , non Ptolae meum.
70쪽
asit AristoteIem, sed saeram Codirem Christianae fidei leges explIeantem, utilis studens Episcopus , Pinarsis obortara in doctrina sura, ct en sal
V Etum a profanarum scientiarum eomprehensione non adeo abdueendi sunt Mysthagogiae Priticipes, ut aliquando earum usus approbandus lino etiam Commendandus in illis videatur. earum potius abusus reprobandus nobis est, qui putillimum tribus in rebus versari potest, hoe est in librotum qualitate, in fine ad Dein eorum lactio dirigitur, in modo qui modum non habeat . Obiseno ealamo exarati libros, & amatoriis lenoeiniis lasciuientes neus prorsus est, ut ne quidem non tantum ab hiseopis, sed ne dum a profanis viris inspectentur, Ut te qui ad foemineos amores animos deprigrant, eoque ualidi M res simi ad animi robur enervadumquo sunt delicatiores ad mentem oblectandamῆ futiles omnino hi simi 6e ineptissimi, nullaque selida vetaque Lapientia referti baptique potissimum non ad componendos sed ad mores dissoluendos: Porro de his sermonem habebat Apostolus,rem Ephesinum praesulem instruens, pronunci uit,
ut populus admoneret, ne deberet intendeνe fabaias ct temeatos 3 snrerminatis :Iure interminatae istae vocanrur, ait Chiγlostomus v quod aspompam tantum &ad strepitum conformemur : Q.id est intestinisatis 'Mem scilicra nullam, ualla-que υιιotatem habentibus. Ex nis ij sunt, qui Romanai appellantur, quibus heu quantum ad sui perniciem nostra hase aeta, ex indat i sacros Codsces eum profanis hisce connectere, quid aliud est quam pueros illos imitari, qui materno sanguine ΑΖ otio , paterno vero Hebraeo nati utrumque simul idioma foeda eommixtio corrumpunt, di bilinguia monstra videbantur, Ex media parte ιν aeba .tur Anotrice, o nescιebaορ ισροι Iudaicὸ, dr loquebaαιών - κιῶ linguam populi/ρορινυ. quid
c aliud hoe est, quam prosano & Witioso selmone Sanctuarii armoniam perturbare,& Aegypt ijs verbis saeras Syostis voles inquinaret Uid is Hierusalem vis linguo, et131iἀ-aitGillebertus e sed omnium aptissime hie reserenda, quae Diuus
Hyeronimus ad Diuum Datnasium laribens stylo grandiori usus amplificat ; huius. modi enim volumina vitiorum seminaria esse docet, mentemque nostram ad ea cogitanda excitare, quae non Praetules tantum, sed Christianos ipsos dedecet meditari, adeoque tanquam omnibus perniciosi .lima sunt re ij cienda. & veluti sacrilega cultum quendam idolorum referrent. Aceipe iam h sacris Canonibus,quid ea de re Diuus Isii rus assirmauerit, Meis proi,etur Christianus figmenta tegrae
Fini quo nostra opera illustrantur, imb animantur, tunc huiusmodi librorum lectinnem deturpat, cum vel oblectationis ergo, vel curiositatis, non sapientiae D studio pertractamur. ad hoe enim uelut ad proprium finem scientiae omnes iuxt1 Philosophicam sententiam sunt reserendae t quapropter cum finis peruetratur, eo grauius nae in re pereamus,qub magis a rerum eaelestium delectatione avertimur,e e saccas quodammodo scientias prae nausea repudiamus: Merito Ditue ad Eust chium scribens Diuuus Hyeronimus ait, asa ---πica Io Iuci3 ad n oe ast quis ι-μ-- Cώνινι eam Beliri, quid Deu tum Psalae o Hormius, eam Euan wrmaro,raim Apostolia Cιιδνεμ Quae sibi olim adolestenti contigissem lac in re vir Sapientissimus memorat; de liciis namque eunctis reiectis, totaque saeculi pompa ea leata, sua tantiim Bibliotheea spoliare se non poterae; te limia sibi sua eius vis pascere videbatur, lenire supplieia , ipsasque laerymas dulcedine quadam. aspergebat, cum vel 1 Romani oratoris saeunditi vel ex argutis, vini disque Plauti dram, malis aliquid haurire e ; quod si pollea sacrcu tractandos codice exciperet, e sto ribus ad spinas, ad nemora ex horeis sibi gradum facere videbktes, ct sermo his iarabaι ιηιιιιas, adeo ut quam citis, suos eos e manibus excuteret. verum D. iconsilio