장음표시 사용
91쪽
luxuriae eorrumpendum se daret, in otium eo modo pugnare noluit,quo sacer An pugnaret .sacris enim e paginis in medium ego statim esserrem Dauidem vi'rum Deo gratissimum, Diuinaeque studiosissimum gloriae, Principum & Praesulum ab lolutissimum exemplar , insolescentium ferarum Gigantumque victorem eximium , hie autem otij desidia vitiatus tam breui fuit, ut conuersione plane miserarima i n virtutem, in Deum rebellis assurgeret, innocenti ima se reiicereti, castimoniam perderet, & eum elapsis antea temporibus, Solis instar ad Mundi oculos splendesceret , tanta deinde caligine fuit denigratus, ut vix eius tenebras tota haec
uniuersitas caperet .factum est aMem vertente anno, eo umore, qao soleH Reges ad bella ρνMedere , ori Dauid autem remansu in Hιerus lem: dum bac agerentuν, accior , ut surgereι Dasid de strato suo post meridiem, cor deambularet in solaras domur regia, vidit qua mulieνem se Maantem ex aduerso suer solaν ium. Salomonem educam emissa ellitus scientia clarissimum , Deoque ita percha rum, ut eum suum veluti delicium deperiret amantissimus Deus, eiusque ex ore Diuinus Spiritus suas voees effunderet; huic autem quis ignoret, quocunque bello quo in eum Principem omnium vires conspirassent , magis exitiosam fuisse B quietem, qua per summam ignauiam fruebat uti otij enim delicata mollitie, tam turpiter quacunque libidinum sorde se obuoluit, ut verae Religioni deficiens, fallacia numina, faedasque simul foeminas loco veti Numinis per summam νε saniam adoraret. Samsonem pariter efferam, quem singulari Dei beneficio e sterili matre nasciturum diuinus Nuncius pronuntiauit, & ante conceptum ad Philisthsos
profligandos Diuma virtus robore admirando praemunivit; eximiis hic totoque orbe deeantatis victorijs illustrissimus, cum per Gaaae urbem otiosus peragraret , unius sceminae forma eorreptus adeo exarsit, ut simul integritatem, oculos , ser . in vires, famam eius perfidia amiserit. disce hinc,quam vete Diuus Ambrosius pronuncia uerit, quod tentant otia, ques bella Aonfregerant.
Merito igitur Diuus Augustinus post commemorata trium horum Magnatum eommendatissima facinora, legentes admonet, ut ad eorum aspectum, cautiOres, desidia exuta totis ubique viribus otio adversemur, Ergosaιres mei vigil e Ad D. de Cer nolite de eνe, quia nec saninores David, neefortiores Samsone, nec sapientιores Er.sem. νSalomone υνι esse cognosco.
Calaritanus Antistes pietate spei tatis musisenectute extrema laborans , ut totus Deo studeret, enixissimὸ ab Innocentio Tettio Pontifice Insularum abdicationem postulauini hie tamen singulari qua praestabat prudentia eius votis obsistens, ine otii nequitia voluptati se daret, artetnique supplicii reum se faceret, ei respondit, quod otiositas & voluptas arma sunt hostis antiqui ad miseras animas capi
endas. Quid ultra ijdem Christianae fidei satores Apostoli, lieet diuina virtute
in diuina Iege seruanda roborati, in populorum eomparanda salute tota animi contentione laborantes, quae supererant a suscepto labore alienas horas, manua ia inter opera transigebant; da fidem Diuo Clementi, sic eos ad nostrum docu
SΙ autem tam vigili impensaque solertia, ut nostrae saluti eonsulamus, ab otio rugiendum nobis est, qui fieri poterit, ut desidia supinus iacea i , qui populorum etiam saluti praeficitur, exactamque rationem de commissis sibi populis Deo Iudici est redditurus sui viridati j regimen nobis Deus prae sua beneuolentia commendauit, ut noxia lethiseraque vitiorum germina inde euellentes, salubres virtutum herbas excolamus , supersuasque & venenatas albores resecantes, eas ibi antas inseramus, quas ori Diuino pergratos tructus parituras non igno
92쪽
eidi sit maesiliu quietis tempus absumemus t Ex innumeris prore hominibus nos .. amor et praecipuo Deus elegit , ut suae vineae,quam in beatissimo Christi beluatori in solo constituit, eiusque sanguine irrigauit, sideles vinitores in ea eri olend= des 'gemus, an igitur, ut otio torpeamas, falcem, ad inutiles ramos insemeendos omittemus, & ad vites tacundandas ligonem proiiciem Us inel Le , patiemumque, ut per nostram summam ignauiam in labruscas tui pissimε vites degeis petent Ad pretiofissimas animarum margaritas luctandas nos Deus in hoc vitae emia porto mercatoris instituit ; an ne igitur breue hoc nundinarum tempus absum mis, nulla ad eas possidendas a thibita diligentia. Mercatoramώ ς υι tam σκιακι a ι quo si non simarum te us es. ere sis.ιν, ualI m alsus es habι ονas. Sic Naaian renus. ne vel minima labatur lucri ficiendi oceatio qaam laboriosi quam industrii mereatores sunt oum Uimi sui mercatoria labri sit duce tu i , obteiacta mentis omnibus vacant, tenui se cibo refieiunt, p rcistimo incommod , que somno se tradunt, enixe omnes venerantur, & iurgia,q tibus id ntidem laeessuntur aure surdi dissim alant; an ne igitur nos caelestes Mercatores is eudes de Ies te, otia- Bbunur, de iga aut domi sedentes patiemur, νῖ Alyh.ιasDύαι. pr. I Mores si ιμινι lacu ia genera sone sua . Si Mero e nobis aliquis futura sorsan male abiect am adeo indueret animum, vetanta in re pateretur mundanis a Mercatoribas superari, en a Salomone ad pa uuiorum animantium considerationem mittitur ut init matur: Vado ad aris , θisie qu modo opera νιa , est Uide Apes , e/rumque solertiam aduerte , quam illae industriae sunt, quam custodiendi temporis aut dae, quam ab otio strottiis alienat, ut aliorum utilitati adlaborenti admiranda proseoo est earum indi stria,earum vigiis lamia , adeo, ut cum Aeliano loquar, dilige-ιusamὸ ct labor/M ι-e ορενatur,nec quι Auam extra Demale tempu/ υι deat spem otiaνι. quapropter fi , vi si quae earum quari de torpere ab aliis videatur, rutim ueluti sucus inutilis,eatu inque contorri indign/ ab alveario depellatur αatis er Fcias otiosas ac desitis tetιere, a. more υι
Hoc auten quod omnibus uniuersi in Diuinus Spiritus significatuin gulari quo
verum si ad sui imitationem nobiles dii mis nobis apes viderentur, tanqua nostrae diligerula P Rceptrices, audi rursus Salo noAem, ulli si mi altei iuvam malculi eηemplum nobis; exhibentem, Uao ad δεν---o Mζeν,σ co sidera Uias Nur, c a sce fa νώαtι4ω. Q ii tam delioth torpescis,lbrmicas adi, earumque soler Halnt 4boremque prepende, q4o tempνris hiberninices titilibas abundὲ prospiciat aestiua tempestate . quam viuidi lyneeaque oculorum acie disp.ersa frumenti grana peripiciant, qua celeritate libi illa c0tripluat, qua sedulitate operi vacant, qaam leue mad is illud cete eroquin graue exi i an , qui n vig les ea custo si unt, quam Walide Dangunt, ne talluris virtute complexa in alia ege minent, A. si fid. x Aristotest danda lit, diurno labori ncta aequulcentes, no tu mas et In hos as i a bori producendo impendunt, cum Lunae Liblisio luxit is pro tua cff lget Tem.
poris igitur pretium , formicis Mai ce, & otii t ditatem auersare. Ab ρ dist,haec
bestiole nos prudentia de solertia autecelliat 2 Q ad n abis i isti e us, ait C ryso toinus, qui migisterio tormicarum erui si in it, ei rumque di i se tia la ecem. plar et Idae aui nobis obiicitur Formicara Am samara disicvsIι , formicaνum a
1Iinc alitem iuxta Diui Besilii mentem, coli gere satis possumus qua animi con-: stantia, & p op aliti u , in otium uos obarmare debeamus, ut illud aperto Marte piostga. umi nobis Penuus arceamus, otii namque foeditata fit, ut homines in-
93쪽
ntiam nobilitatem exuentes abiectissimis terrae bestiolis eoalerantur imo postha' in beantvi. Quom edo enim non orio prosequendum oriam, qa odiormιca ct vepciore Aa
uorrore totus ego perfundor, elim asperam illam obi gationis mente peruo luci, qua, Christo Praeceptore mandante, Episcopum sacdicensem luannex es scriba reprehendit; cum enim otij amantissinus molei iam laboris ille deu latrarer, quo com missum sibi gregem excoleret, vi se gaitie m ill am excute tyt,.verbis ill ui eum excitauit, Esto υuiuas. sin autem in sua segnitie perman erit, intempestam ei mortem minatur,& id poenam temporis tam prodidi decocti, tςmpus et om rapiendum exitu inopinato significat. ει ergo a n υgιω- ιι, tu ιam ad te ιμ- .amo , O sessies qu, b0. υeniam ad te. At Ne igitur commisti nobis muneris, iniqui simus administri, Deumque debito sultu, populosque debitis fructibus fraude mus,nobisque demandatum tempus ustis liter ad beatitatem acquirendam insumamus, pestis instar otium fugiendum nobilest; nillil enim in istia rerum uniuersitate, doeente Diuo Bisilio, datur, quod B magis humanae foeticitati aduersetur , eiusque nobis posseisiauem rapiat suiu tuo
am igitur inde torum esset, si otiaretur Episeopus,qui licet eentimano Briareo maior ei sit, adhuc tamen sui muneris excelle an impar esDtλti namque tanta in-wmmoda, ut superius expendimus, e priuati hominis otio inseruntur, quid dolis dicendum,quorum quies dc segetities in popuὲ tuo d. o .c in restitue, orbisque bonum & salutem extinguit e Si Antistes, qui, ut tertia parte icribetur, eximi ε vigil E su' munere debet esse,
in animarum comparandi salute dormi ea uestri ... . tia ne sub epant, impedier. quis iam enatos errores exciὰdet, prauos quis in ces deleat, quis imp u sentiumvirorum aestus restaenabit, quis abiectos ei get, quis exule in pacem reuocabit,q . is in Lelera bellum indicet, quis virtutum sobolem edue ab t, qu s demum ag segi enutriendo elaborabit, adeo ut e tarμ ei lupi faucibus libet nullum suaeriaturis diseritnea offendat e u .: :.. verumq ita fieri temper haes potest, u toperi aisi luo vacemus, diesque semper
nonnulli supersunt, quibus aestivo praeter im tςMpore feriari to est, Diuus Ber nardus nos admonet, ut in i plometolici nob ν Otium fugiatur. Cauessam ct ιβ. . oo Num est. In co pariter l. b o, quem ad virginem instituendam in seripsit eam hortatur, ut triplicem in partem diem dixtinguat. in quatqm prima comple.ctitur ea, quae ad Diuinum cultura refexuntur, ad preces scilicet Deo litandas . iasecunda iactarum litterarum livdium, librosque pios per uoluendos, quibus etiam pro ingeniosis vi: is a dere fas est, ut scilicet ad posteritatis commodum salutares libros inscribant iuxta tisiud Sapientis Sapienι - βένι be is tempore Dacuitam vel ut Iegit Dinui Bernardus S rennam scribe igori , ut ii mal cuin Tull.O, sed Tulli stastum exutus illud pronunciare valeat, I ιas commodom ex otist meo, quam ex alio ram negoti. Rσι pasti-υenraνam. In tertii demum ea, quae eum indifferentia sint,
licite praestari a nobis possum: illud igitur Senecae meminisse nos oportet, Otiosi II ibidem αν προδεν. 3. Si autem teste Sabellieo,Scipio Africanus, Otum conseνιesa tu graue a go iam iquan vas istius id ab Episcopis praestandum est, ut enim egregie de more Diuus
A mb osius ait, s iam 9aν Mam onom est uego νον-. Licet, ut uerum fateae, vix dari Epilcopis tempus aliquod potest, qdo si sui vim Sacerdoti, perpenderint,otiosi absque vitio es te possint: eos unε qui ser ne ineptis sinis enaimplicabulat, eorripe re ea ratione possunt, qua Olm apud La-er tum Plato Dyemisium Siciliae Regem discedens excepit , Regi enim interroganti; quid de ipso Philosophi At ni enlis dinuti e sent , respondit, non adeo otiosos Athenienses philosoνhoa fore, ut eu tempus supersit, quo vel de eo, vel suis de rebus colluquantui . . Hinc cum magni nominis Antistes, quem illustres antea Praesecturat,primariaeqἶ dignitates eκ ornauerant, se iam otiari,nulloque implicati negotio pronunciaret,
Sancto Catolo Borioui eo admonente, multa addidicit sibi iacienda superesse ,que
94쪽
ad Episeopale Saeerdotium rite peragendum spectabant: quia ver8 nullam ex elus
monitis utilitatem ille decerpsit, illudque etiam addidit, Carolum sanctitatis famam affectantem ad multa facienda,qui vere facienda illi non erant, vires suas e
plicate , vir pijsmus diuina charitate succensus, oneris molem, qua Episcopi graismniat, ser iptis ostendit, & illud superaddidit Ergo ne nit cieadum θρονμ υνοῦ
ova ὸ Haud tamen hae alia eorreptione quidquam ille profecit, ut eius animum saevi aribus rebus irretitum, ad caelestia eriseret, ad diuina vocaret quapropter eum Borio meus Antistes aecepisset, Romam eum adijsse, ut de Praefectura quadam reeenter ab eo administrata Gregorium Tertium Decimum Pontificem instrutueret, aeerrimEcontendit, ut Sanctissimus Pontifex prae sua clementia caligantis Antistitis animum illustraret, ut re vera factum est: totam enim, quam alth imbiberat animi duritiem excutiens,ad meliorem frugem se reuocauit. post quae breui obiit, ut nobis exemplo esset, quod ab otio alieni, Christi vineam totis viribus
Quam probε Diuus Augustia us non satis ampIae Ecelesiae regimini praepositus experiebatur, otiari nullatenus Episcopum eum posse, qui suas vices obire prodi- Bgnitate vellet, illudque suo animo insinuaret, non se in alios, sed alios in se d
minari , adeoque ad amicum scribens in haee erupit. Ob diaersas caeras, qaas . . . 3 . ρυ I. limis necessitas bobet , vix mihi ρaaegsma gutta temporιι stillantar, quas impendero in olyι νειοι, coutra meam scitiis mihi facere vadeo . Non aduertenda
tantum nobis haec verba sunt, sed aeeurato opere adimplenda.
PRima inter & solidiora sundamenta, quibus duodecim Christianae legis Praeceptores Diuino Spiritu imbuti, nostrae ReIigionis molem erexerunt, nonia illud postremo loeo fuit, quo vetabatur, ne Praesules primum,aliique inde Chri- .sti fideles inanibus ludia Ee alea potissimum se immiscerent, quo etiam nomine ominnes illi ludi signifieantur, qui non ingenio, sed fortuna & ea tu quodam conficiuniaturi optim8 namque illis innotescebat,quam difforme eorum muneri esset,& quam eorum Sacerdotio in deeorum simul esset de vitiosum. Quapropter inter octuaginta Canones a Sexta Synodo receptos & confirmatos, duo sunt quibus hoe validissim/ praeeipitur . Ad Episcopos, Presbyteros, Diaconos prunus refertur, Orsi
Gn so. Hoc idem postea Patres Cone iiij Sexti ConstantinopolItani statuerunt, de ipse- ,.. cia μ met innocentiu , Tertilis in Oecumenica Synodo decrevit: ad Episcopum enim e. ime dia Turonentem decretali Epistola scribens ei praecepit, ut Clerieum publice aleis lu-- να n de dentem exautoraret; demum haec eadem Sancta Tridentina Synodus approbauit,ch. N. Quin Iustiniani Cae saris lege vetitum quoque Episcopis Deoque deuotis viris est, sessia. de non tantum ne luderent, sed ne vel ludenti bus alijs adessent: quod tamen ita intel- i ' sp igendum est, ut non haee propria aut horitate Caesarea ab ipso statuerentur: nulla enim in saeros illi viros authoritas erat, sed tantum ut Pontificiarum legum robur sua etiam potestate validius roboraret, quod Cardinalis Baronius sapienter
Nemini autem admirationem facessat eonatus iste, quo ad eliminandos h Ω- eris uiambus ludos Eecle irasticae leges tam pih exardescunt , cum ad eosdem pentius profanis a viris ablegandos eodem impetu politica decreta decertent r sane Iustinianus ipse Caesar uniuersali & quadam velut ostraeismi lege eos prohibuit. 4. Quod tamen admirandum erit omnibus, illud est, quod ipsi met idolorum culto- ς . res e si: a Republici illos amouerint . plaetet Romani Plaeto tis edictum legis instar
95쪽
ab Vlpiano eon seriptum in eos qui aleatores domi recipiunt, Venusinus ipse Poe-Α ta hoc abunde testitur. Verum ut ad nostios Canones reuertamur, quandoquidem saeris diris impeti non potest aliquis, vel sua dignitate spoliari, quin lethalis noxa praecesserit, hince si, ut aliqui saerorum Canonum & Theologiae Magistri, qui has suis agatur Nauarrus,doceant sub paena larthalis culpae ludos hosce sacris viris prohiberi: & licet hae in re mitissimus omnium videatur Molina, qui docee ad publicos tantumlus res illas pq nas reserri, hoc est ad eos, qui prae nimia eonsi, eludine frequentissime inter ludos versantur, ideoque lythurgos illos ab omni culpa liberet, qui vel raro& tantum recreationis studio, vel ullo sine scandalo aliquam pecuniae summam suo gradui congruam ludendo absumunt; nihilominus satetur, ludum huiusmodi eorum Sacerdotio penitus ess) dii tmen, & ab eo esse illos auertendos: addit insuper, in Religiosis viris longε mag s inhonesto, eos esse, eo qubd ad virrutes absolutas acquirendas hi voto obstringantur, bonamque famam, qua apud saecula res praestant,excolere & fouere teneantur: hinc argui facile potest,quod cum Epis. II eoporum gradus Religio lorum virorum gradum non aequet tantum, at superet,indecoros magis magisque perniciosos in eis ludos eosdem esse, adeo vivix a lethali noxa possint excusari, licet vel perraro, vel tantum ad animi oblectamentum s illis exerceant: Hare profecto est Diui Petti Damiani sententia a quin de saecularibus ipsis hoc idem statuit Diuus Cyprianus,qui totus est, ut sua dicendi docendiis que elegantia eos ab illis non exercendis tantum, sed ne quidem inspectandis a uertat. Atia ne ι erra, ubi iam emus e', est σνimea mνrtale. post quae illud de stat ultimo addit Aleam noli respice e. Hue pariter ecillimare subobscuro videtur Diuus Ephrem Syrus, cui facile Hugo Cardinalis adhaesit, qui voees illas Tobiae
explicans , Nasq.am cam ludentibus miscat me, hac loquendi sorma aleas signifi- Tob. t. eari docet a quarum usu peccatum immiscetur , Quas pdccatum esse manifestum est Quidquid tamen de aliis dixeris, sane ignoro qui laethalem noxam possit Episeopus Iudens effugeret tum quia Ieges eas violat, quas ritὸ sancteque sibi seruan. Cdas iuramento se obstrinxit, de illis hie loquor, quarum iam usius inualuit, uti nobis illae sunt, qua ad hoc ipsum referuntur tum ex alijs circumstantiis, quibus Iudens plerumque implicatur, Episcopali sanctitati maxime aduersantibus. Ex his tres tantum proferre licet in medium, quibus validissimis tanquam rationibus Hiar, ut ludos auersemur, licet quaecumque ex illis, si bene perpendatur, ad hoc praestandum lassiciat. Priorem sedem obtineat temporis iactura, quod tum ad nostram, tum ad ali nam comparandam salutem large diuinus amor impertiuit. Proh Deus e populis gubernandis praeficimur, quos tamen perdere nos immani quadam arte eonamur: ut ovem aliquam deuoret, Tartareus lupus de Stygius Leo vires omnes exerit,chinex aduerso nos, qui vel Argo vigilantiores , vel Briareo validiores futuri essemus' ad eius impetum profligandum,inter aleas & latrunculos inanes holas absumimus: Tanti pretii tempus est,ut prodigentiae nota damnandus sit eius abusus ranne igitur L tam pretiosa res inter ludos dilapidetur tNec apta erit exc usatio si dixeris, eas tantum in ludis agendis horas absumi, qua non ad negotium aed ad animi oblectamentum addicuntur ι nam praeterquam quod obsectamentum huiusmodi repugnat Episeopo, ludendi voluptas ea est,ut facissime sibi totum cor ludentis usurpet, adeoque si ut nu Ilam mensuram voluptas patitur, se nulla temporis lege ludi modus eoercetur. Mihi sane olim Praesul innotuit, cui eum primo recreationis νnius causa ludus placeret, postea tam arde tet aleas deperibat, ut singulis diebus illustres aliquas foeminas neptes suas ad se in aulam accerseret,ut secum ad multas horas versaretur in ludo, Ecclesiae regimen Uieario suo totum ferε committens. alium pariter ipse noui, in quem dicteria sa-Iesque inordacissimos evibrabant populi ex huiuimodi alearum tractatione , e
quod in populis suis audiendis parcissimus, largissimus erat in ludi palestra versanda. inania autem hine malorum copia , quanta seges egerminat vitiorum illud de ipsis dicendum videtur, quo olim Caelar irrisus est, cum ludi amantissimus
96쪽
mus vel inter bellica infortunia esset. Bis classe victas noes perdidit, aliquando υι vino , assiduὸ ladiι alea . AChtilium Seruatorem hoc stylo loquentem Diuus Bernardus de cribit, eosque increpantem,quos aleas inter & ludos pecunias misere decoq ientes aspe erit. Ego
te ac tii sui manibus cruci aflixis, tu coosumis te manibus delicys dedicatis Alteram iam rationem educo, quae in hoc versatur,ut iudus theatrum quoddam
sit,cuius in area tanquam ad scenam implendam cuiuscunq; vitia se produnt: quam Deile in ludo aestuat iracundia, impotemia , auarities, superbial hiic egregie Pe trarcha pronunciauit, quod si lasciuientis Ouidi j consilio a ludis agendis arcebantur seminae, ne coram viri S inter ludendum vitia sua explicarent, quanto iustitis, ab iisdem Christi fideles, multoque magis sacri Praesules sunt amouendi, ne vitia nostra,quae virtutis imperio subiicienda sunt, coram omnibus proferantur: haee autem si prodantur, quis non Videat, non humano tantum aspectui, sed ipsi Diui
no lumini ingentem nos molestiam allaturos Sed eιιam Dei oculos omnia videntis, o bonos animos, moresque ιngenuos amantis ossendant. Sic ille. riopportune hic illud narrandum occurrit, quod de Polono quodam Dynasta Iu Vstus Lipsius refert ; hic enim semel cum quodam e suis auli eis, quem prae aliis di
tigebat luderet, ludens rixari, ut Plerumq; sol et,cum eo cepit: quJa tamen ingentemauti summam aulicuet ille deperdebat, insano furore concitus e verbis in eum a Pria-cipe Domino iactis, alapam in eum impegit, fugaque celerrima caluti suae consuluit ; postridie tamen comprehensus & Principis aspectui datus, tanquam Maiesta tis offensae reus damnandus , non tantum a Principe aequissimo damnatus non fuit, sed crimine omni absolutus:quin se ipsum Princeps tanquam mali authotem aecusans, aulicum excusans, eum gratijs di muneribus quibusdam affecit, eo quod illius alapae magisterio eum ab aleis distraxisset,in quarum ludo, prudentiam, grauitatem,& Principe dignam maiestatem adeo turpiter exuebat. Vιiti castigat ane me damesisti, ne quid in posterum indignum Principe committam. hinc Antistes colligat, an
nerum virum deceat se aleis immiscere . . :Mea dum adhuc floresceret aetas, duos semel A nti stites aspexi una clim secula riCuiro ludentes ad fritillum: utroque hic in fortuito ludo foelicior, ad spectatores conuersus festiue ait, secum duobus Episcopis Iudere , qui ne quidem unum Clericum aequarener Vides, ut tam veneranda dignitas derisioni alijs sit Θ vides ut inter aleaβ obscuretur existimatio, & grauitas ruat tecentissim E enim Antistitimeo perquam familiari accidit, quod cum frequentεr eodem alearum ludo cum suis Canonicis versiaretur, adeo ludibrio illis se dedit, ut prae molestia qua agebantur, eo quod in felices aleas sortirentur, scommata & indecoros sales in eum iacerent, vocesque ipsi Deo iniuriosas proferrent: quam bene his acommodarie possunt,qtis in quadam e suis Decretalibus Innocentius Tereus ad ludos amoueris dos adscripsit, Occasione qxorum sub quadam curialitatis imagiae ad dolationis materiam deuenitur.
Ex aduerso Arriani Comes Eleazarius apud Surium, indecorum aiebat esse et 'qui Christianae fidei se profiteretur alumnum , ut Iudis interesse spectaretur ἔ adeo-s que poenis ingentibus enunciatis, aulicos omnes suos a quocumque ludorum genere distrahebat: Quid tamen Principes hie ego Christianos recenseam, clim ipsi Gm et Idolorum cultoribus fuerit hoc idem egregi8 probatum Magistratus omnes a ludo quocumque Themistodies e larissimus Ath n irum Praefectus arcebat, ne inter seria videretur ludis locum dare Respublica: an igitur aequum erit, ut nos ludentem nostris manibus repraesentemus Ecclesia mi Chilon etiam Spartanus e Septem Graeciae Sapientibus unus,tantaeque sapientiae fama, ut eius orae uIa in Apollinis Delphici Templo fuerint inscripta, cum ad foedus eum Chorinthiis ineundum Legatus a sua Republica mitteretur, Cliotim litos Magi stratus inueniens ludis se oblectantes, re infecta rediit ad suos pronuncians, ina corum Lacedemoniis esse, si eum lusoribus se coniuncto stdere deuouerent. Si rem tam alienam a profano magistratu Iudum aestimavit,quantum in eos exarsisset, qui saerae Religionis & rerum Diuinarum Principes inter alearum iactus horas transegissent ΘQuod
97쪽
Quod autem hae in re prae caeteris admirationi mihi est, illud recenseo, quod e -
AIoannes Cuspinianus de Turcis, quos etiam Agarenos appellat, fideliter memo- Turehisurat; hi enim tum supplicijs acerbis , tum eontumeliosis poenis eos assiciunt, qlios Maurum ad quemcumque ludum decoquere seiunt; quis ergo sibi non suadeat , 'ν rem nimis indignam Episcopis esse, ut ludos frequentent, dein aleis tractandis , non famam tantiim suam, suumque nomen dehonestini, sed saeras Insulas, thiaram , & sanctissimam omnium venerandamque dignitatem, diridendam ponunt in tabula ,&inter ludos illudendam: versari ne ergo poterit inter ludos ARt it p. ri, dί,
ubi, si e Petrarcha loquitur, non decoν ma um , non modestra Uerborum, Moy IN. 7. erga homines, non erra Deam reuerentia.
Tertiam mihi Plato rationem administrat di hare autem tota in eo est, ut astarat pii. sis aleas, tesseras, aliaque id genus a Diabolo, quem Theut ipse compellat, ron r- PMdro. ta luetque data suisse; omnium primus h Stygio Magistro Thamus Aegypti e ι-eipes hane ludi artem excepit, e cuius postea magisterio in totam terrarum univcrsitatem facile derivata est; ex his autem obiurgatio illa, qua Iudaeos Isaias arguit, B mih i innotescit, alas poniti oras a mensim, o libatis super eam. Quaedam id Ini. e. I. Iorum eultus species est ludus; tabula quae bisoria dicitur, campumque sternit talis & aleis, fortunae mensa est, quam tacite aleones adorant, cum ab ea vel auri Iuctum, vel iacturam agnoscant.. Ad haec se Diuus Cyprianus accommodans ait, E trophaeis, quae de profligῖta
virtute Doemon erigit,qua lia sum, adulteria, furta, rapinae, aliaque huiusmo .li , illud non deesse, quod est ex alea tabuia: post quae omnes eloquentiae suae neruos D. Cimia intendit, ut alearum ludum tanquam sacrificium Satanae auersemur: do eius Atratorita
iaimici ab Oealis ruis, opuν ca manvim tuam a sacrificjs Zabsum Ea etiam est in sententia Diuus Caresus, ut existimet, nunquam solos esse ludentes , eo quod, ut ipse ait. oiritus malilaas assistat, quod idem dixerat antea Diuus Cyprianus, hoc est ad alearum ludum, Diabolas praesto est; nobilem enim-c uero ipsisque dignum inspectorem sortiuntur, eumque, quoties de re aliqua luso 'ria ambigunt, vehit arbitrum habere possunt. Nulli ergo admirationem faces- exm sat, si vitiorum seminarium ludus sit, cum vitiorum parens author eius fuerit , Atta inlib. eiusque sit assiduus insperuor: quapropter iure quidem merito in eos exardescebat Diuus Ioannes Chrysostomus, qui tenuem solii in leutissimamque maculam animo ex ludo inuti asserebant, cum re ver1 vitiorum & flagitiorum omnium parcus sies o G-ώ
sita asse=re. Chrysostomum audisti; sed dabo etiam Ambrosium docentem, sin- p y An
sulis a uitiis virtutes singulas oppugnari, sed omnes simul ab νno ludo destrui de
Sexdecim vitia eludo alearum pullulantia reeenset Cardinalis Hostiensis in sua .
Summa; Diuus vero Antoninus tot ex eis enumerat, quot in ta Iis puneri notan- - itatur: quare nil magis indecorum & contumeliosum mihi videtur in sacros viros pa- excus Pr i. tiari, quam si ad versandas aleas aduocentur: Diui Pauli aut horitate li ec roboren- s . His D tur, verba sacrae Geneseos ad hociconfirmandum afferentis: Sara enim, ut ibi in I. . m. narratur, Ismaelem cum suo puerulo Isaac ludentem aspectans, nusquam quieuit, quoad usque eum ex aedibus suis ablegasser: Camque υia ι Sara fiam Hσουν πλῶ i, Aeraptia tadentem com Isaac ιο βιο, dixit ad Abrabam : eyce ancιllam illam, e q- 39 Aium ei M; persecutionis nomine ludum illum compellat Apostolus. Sed quomν.
spirisam: Da ct nunc, sec. Hoc idem perpendit o. igenes, qui ad pae iam Ismaeli .
irrogatam obstupefactus interrogat, si fidia serat, euino D, , siluiebat qu non hae in atate illa etiam gratam esse debueris, quὸ Iasieru filias ascitia eam sis Gaur. Iibera ae si vero dubitatione vaa soluere velit aliam, subdit, tum deinde, ct ηρο- Folam miror, qui Iudam hunc e secationem proauuciavit. Iure persecutio vocetur, nam vel in pueris, quorum aetas,cum ad Ieria magnaque tractanda impar sit, ad huiusmodi oblectamenta videtur idonea, ludas ab Hennodio vocatur, cletam nas-
fragiam. Quid igitur in Episi opo erit, cuius rerga mole humetis Angelicis ist-
98쪽
midanda premuntur quam sanE hie famae suae lucem obseurareri sei gradus lanctitatem, sui populi amorem, Deique ipsius voluntatem frustraretur, si lusor de maxime aleator nosceretur Hac in re temperare mihi non possum, quin exemplum hie adstribam nobis Dyonisij Carthusiani stylo donatum in hanc formam:
c, i,ut ἡ Dιοι CINlti nepor obierat, eσιxe ab est d tectus ἔ ut eius spiritom 'atruas aditiaarai , at la vino pereo uel ad Dea audebaι preces, illud maximὸ . Deo perquiraus, an iam δενοι δεμ his ML sua beatitate securus t flammis υndique circumseptum spectandam esse nocta dedia . ' ρσι, . iique, se iam aιernis cruciatibus adrictum, eo εα.d Iudi amantissimus, nanqaam de eo parem dolorem seseperit. Si ergo liber adolescens, virique Sanctissimi nepos , licet caeteroquin non tenui virtute illustris tanta palabritudine, eloquentia , est αδ-ram decore o alar, υρ ab uniuersis miro amarrauν asseus, E ludo tam miserandum
vitae exitum inter Stygias poenas fuit tortitus, nullum e Sancti Patrui preeibus a xilium assumens, an non inferorum aditum sibi aleis Episcopus reserat, quas auerinati detestarique tenetur e
Compertum mihi satis est, concordes esse Canonum Praeceptores, ut saetis viris latruneulorum ludum sine ulla noxa permittant, cum ingenio potius quim fortuna ludus ille ducatur, te potius eo delectationi consulatur quam tuis cro, dummodo tamen quatuor in eo seruenturi quae una coalescete simul possunt rea autem sunt, ut ad Oblectationem , non ad lucrum ludus instruatur, ut non m gno temporis spatio ab soluatur, ne sacris a rebus abstrahantur , ut aliorum de s cularium prae serti m aspectus e .litetur, demum ut prophanos viros in eo socios non admittant et nec enim decet, ut sacra prophanis misceantur,&in partem eorum o lectationis alij a d. oeentur, quorum famam fieri potest,ut in ludi studio deperdant: Mattinus autem Nauarrus, licet in ea sententia sit, ut hoc Indi genus magis a- Cbis abesse a vitio doceat, adhuc tamen existimabat, non aeque ac alios, idoneum esse ad animum restaurandum , qui pota simus finis e st, ad quem ludi omnes reseis raututa perqua in libenter Nauarro & ipse pariter adhqreo, cum ad latrunculos cum lege versandos ea exigatur ingem1 contentio temporisque prolixitas,ut ad animum potius aetatigavium quam relaxandum aptus videatur, capitiquedolores ingerens, aulicos potius deceat, qui desides de cessantes in proeptonibus dies integros immorantur r nee alιa de causa eum dicitur Palamedes inuenisse, quam ut Gratiscorum acies umbratili illo bello vel bellico illo ludo exereetet, & prae obsidionis prolixitate nause/ntes animos aliqv tenus recreatet: ut enim animum defatigatum remittat de reficiat ludus, breuis esse debet, cum si prolixus fuerit, potius molestiae sit atque fastidio: Sali dixeris persimilem, qui si nimius fuerit, non condit, at deliruit dapes, de somni instar vires onerat nimius , reficit moderatus. oratori
Romano h aec debes . Luio ct ιιμ υιι quidem liceι: sed sicur Amast or cateris quietibus is DPraeterquam quod in hoc potissimum ludo animus exardeIeit, de maxime impatiens eli,.ut victus alteri cedat reum enim non fortunae, sed ingenii sit opus, aegerri neq iique patitur, ut ingeato se alteri minorem inspectet, iuxta illud poeticum x Lai υelia ingenio cedere, nallos erit. Quidquid tamen de Lythurgis dicatur, pro comperto est, ab hoe etiam ludi genere,docente Diuo Petro Damiano,Episcopum alienum sore: hie enim Alexandro Seeundo &Cardinali Hildebrando,qui Pontifex postea fuit salutatus,narrauit quod cum Antistitem suum in itinere socium inter latrunculos versendos inuenerit,ace be eum g auiterque corripuit hac forma ,Recte ne lai epat σφιν, 'Me in scaetbo
stes ille excusatum se habebat, eo quod Canonum authoritate Antistites non i
99쪽
. latrunculis, sed ab aleis repellerentur , excusati sinem prostigauit uir Doctiis mus docens. Scacchum Sc iptura n/n ponit ; sed utri lue Iuui geoui aleae nomine com sprehendit , adeoque easdem parnas utriusque lusoribus irros inclis: Tanti Cardinalis suffragio Antistes adhaesit, de patrato crimine statutas illi poenas excepit libens, illud etiam spondens, se macula eadem non ulterius aspergendum ; sed statutas illi a Damiano poenas accipe, ut scilicet ter sacros omnes Dauidis hymnos lenta
voce recitans , in eorum meditatione versaretur, ut duodecim pauperibus ablueret pedes & deoscularetur, ut tum manus , tum labia quae in criminis partem venerant concepta labe purgaret. Hoc autem dιximus, ut quam inhonestum , quam
absisνdum, quam deniquefadum sit hoc in Sacerdote ludιbrium, o alterius e meo ait oe nasiata ν- Sic ille. An non tonitrua I fulmina dixeris haec, quae terrorem unicuique incutiant, quem tum famae, tum beatitatis cupido inceletiit licet autem
asperior quam par fuerit hac in re tui sse mihi videatur Diuus Damianus, & omnibus Canonum Magistris refragati, adhuc tamen tanti viri aut horitas magni ducenda est, cum fuerit in caura, ut Antilles ille sua voluntate tubae .i, se illi tam B generose dimiserit, se ipsum plene triumphans: fatis etiam nos eo docemur, ut ludum huiusmodi licet ex se non vetitum fugiamus. Ut perdoctis viris saucana, non hic ego praeteream, quod Suidas refert talorum etiam ludum Graeca voce appellatum, a Palamede pariter fuisse repertum,
refertumque osse admirandis Philosophiae totius arcanis, adeoque maximo pretio antiquitus habitum . ipsum mel audi. Tu uia ludi no/ a Palamede a exercitus Graeca delectationem , non sine multa philosophi, inuenti. Nam tabo lavi a te re.-stras hie mundus est: duo ena νij. s υe . nume us punctorum in tesseris , siue tatis, Zodiaci sigua notat: septem gratia seu tati, septem Stella sunt planetariam: tiarricula υe-
νδ ρὸν quam tali dimittebantur in tu hulam,Cali altitudinem refert, ex qua multa ἴ-na ct mala omnibus repeπώοιαν , admonebantur etenim non ab inani sortunata,
non ab ingenii solertia, sed Diuino consilio te iseras volui, incertoque calia eo nu,-ue metraeiari.
m Vertim si ludendi prurigine adhuc Antistitum aliquis titillaretur, ludum eorum ministerio accommodatum Diuus Cyprianus exhibet, utilem simul & iucundum dignumque cui supremarum mentium acies , imo Deus ipse inspector intersit. non . a sorinna huic tabulae iussidebit, at Diuina sapientia; aurum huic tibulae appone, ion
ut vel aleis, vel talis abliuinas, at ut pauperibus eroges, & socios in ludo hos ha- ... hens Regnum caeleste lucretis. Esto potius ostra aleator, sed tavristianus : pecuniam De ps.lisam,affligente Christo, specta Otibus Angeliis, o martyribus praesentibus, oper men- de Alexo-fam Dominicam 'arete: patνimonium tuum , gustae forsitan saeuo rio perditurus eras, hq paverιbus diuide: Gallias tuas Christo Ui iacenti committe, c=c Sit tibi cum pauperι-bas quotidianus tuos, oc. Dedi Cyprianum.
Oblectationi simul & utilitati ludo alio Diuus Idelphon sus consuluit, Toletanus Archiepiscopus, Antistitum Sydus & Virginis Augustae delicium. Castiliae
Regem hic aspiciens florentem aetate, deliciarum flores ubique carpentem, & voluptates undique odorari, caelesti beatitate contempta, Apostolum imitatus ad om-Dnium salutem adeo propensiim ut diceret, factus cum insereis infirmus, ut i ν- ri s reos lucrifaciam , excogitata opportunitate modum inuenit, quo eum frugi meliori .
donaret; Regi igitur signis auit, an pergratum suae Maiestati fuerit, si sub vespe-- Φras eum ipse adiret, ut simul aliquandiu ad animum oblectandum immorare muri Annuit Rex, aulam Antistes adiit, mutuisque beneuolentiae olfi ijs absolutis, Reae a grauibus rebus agendis alienus , ad alearum ludum facilis Antistitem inuitauit, paruit beneuolentiae Regis Antistes, alcis hinc inde impertitis, ex eis aliquas, inter
quas Regis imaginem praeserens una erat, reiecit, abiecitque Rex hic Amilles , . 1 .
quaesitam opportunitatem nactus, Quid, inquit, in causa o Rex est, ut aleas rei i- Cetas Prauas, & infaustas fui sortitus, ille respondit: praua ne, hie eum inter- tapellauit Antistes, & infausta alea illa est, quae ex omnibus regia cst ' hic iterum Rex, hoe in ludo nullius pretij est Regem esse, regiamque ideo aleam constanter, viiliterque rei jcior ita ne, sic rurius Antistes , ini R ext quam probe, nunc in-1ὸltigo quid sibi υelii Apostolas , cum diciι. Praterii figura huius mandi, Pulchra
quidem mundi huius figura est, sed transit ; Ergo ne transeunt & Reges ergo ne
100쪽
tuq linia ire Principum maximus celeri conuersione transibis3 nobiscum mota Iu dit,®ias potius .ileas quam vulgares abducit, quid de tua salute , quiddGAstatu beatitatis ; si ludens mors tuam aleam abduceret in praesenti an quidquam liba regale fastigium proderit Z Satius ergo erit si aeternitati nunquam transitu ne studueris i liare aliaque non absimilia tanti momenti fuere , ut in ludo victor euadentisaustissimo iactu ludicrum certamen absoluerit: Rex e pristino vitae more recpuit, & sanctiora consilia induens, pietatem quam vivens coluerat, seruauit motiens. Habes hie dis nos Antistite ludos, dc oblectamenta , quae pro tanta dignitate sequaris
Ad Honestam animi corporisque relaxario,
NON is ego sum, ut Stoico supercilio asper, omne ab Episcopis oblecta iamentum amoveam, eosque in perenni quadam rerum circumuolutione G pQi defigam: cum enim e mente Aristotelis fieri non possit, ut semper inter seria grauia quo agenda hominum animi immorentur, cessationem aliquam honestam postulare iuro videntur, qua se primum reficientes, ad laborandum postea fiant vegetiores i laborum curarumque nubes fugantur, ut in otij tranquillitate clarius &ia i avis lucidius lumen veritatis innotescat. Remissu ιι ait Diuus Chrysostomus ρν ιν icis Dial. menta ad labores saut i σ arcus, G hra, ct bomo vegetantur galere , quae eadem e k sermove latio donauit Seneca, danda est remisso animis: meliores acriονσ1.etas a campos singulis annis aratra proicinderent, in hominis inconsultam libidinem indignati fere sterilescerent; sic propemodum mentis humanae acies hebescit, si longo diutinoque laborum usu atteratur: nascitur ex asseda uate Clabarum , animorum hebetudo quaedam cse languor , Quies e conitri qua campi identidςm otiantur, perniciosa videtur, sed utilis re ipsa est; largissime enim merces a Flu t, qua sua otia remunera itur, susceptamque quietem compensant ; si moderata di honesta relaxatio fuerit, miriim quantum ex ea vehementiores ingenij impetus evadunt, mens reficitur, resecta acuitur,&promptior, validiorque ad a dua peragenda perficitur: Vt novales licet alternis νequiescant annis, tamen eam cessui'nem compensant; ita relaxatio is geniorum mediocris , facit, ut ad studia reuersi lar estEctamus vigare animi, licet breuiare temporis statio. Haec e Plinio.
Maxime industriae aues sunt in suis coagmentandis nidis,ait Tullius, at interdum relaxationis studio pennas explicant, laboreque intermisso solatium quaerunt in volatu. Volemus identidem & nos , nostrisque ingenijs in diutina rerum
.luridia. e. age i darum defatigatione defixis relaxationem aliquam demus, per vacuum aeravit. in D spatiantes: non tantum vitio quis hoc vertat, sed laudi, sed virtuti tribuendum cst, ut docet Augustinui . Sapientem docet interdum remitterc aciem rebus agendis i DPlut inre, Eo autem modo, quo lyret vel arcus fides remittimus , ne semper eaedem intentae Iai frangantur, sic etiam iuxta Plutarchum, recreandus otio animus, ut ad labores reddatur vegetior, cui sors an Horatius adhaesit concinens, Hota .i: Neque semper arcam tendit Apollo.
m. ς Quin ad torporem animi fugiendum, viriumque imbeeillitatem, quam nimius Esebis. solet labor adducere , euitanda in, sanctissimis Alceticis hoc idem significauit Caiax e. 1 de sanus, exemplumque satis hic opportunum, quo utitur etiam Magister Angeli D. h. . . cus, ad suam lententiam roborandam adscribit et huiusmodi autem illud est: cum .io.M.t.' perdice iocantem Diuum Ioannem Euangelici Uerbi praeconem de scriptorem venator inueniti ad eius aspectum non leui spectator offensione exardenscens,ita ne, ait, tu Ioannes ille es, cuius nomen tam illustri fama undique peruolitans, meum
accendit et identissime astitatim ad te videndum simul di uenerandum qui ergo tam