장음표시 사용
51쪽
prandii denotabatur. Tertullianus ipse in loeo jam
citato Christianorum temperantiam in Convivijs laudat, eamque gentilibus opponit. Muprius, imquit , discambitur quam oratio ad Deum prae Retur. Editur quantam e sarientes capiunt, bibitur quantam pudicis est utile: Ita faturantur , ut qui meminerint etiam per noctem adorandum Deum sibi esse. Ita fa- .ulantur , ut qui sciant Dominum audire. Post aquam manualem, ct lumina, ut quisquis de Scripturis Sanctis, vel de proprio ingenio potest provocarur in medium Deo canere. Hinc probatur quomodo biberit. AEquὸ Oratio convivium dirimit. Inde disceditur non in Catervas Caesionum, neque in Classes discussationum, nee in eruptiones lasciviarum, sed ad eamdem curam mori Riae, O pudicitiae, ut qui non tam coenam caena verint, quam disciplinam.
52쪽
era Scerptara, nee non prophanorum Auctoram. Unde meis ridare dieat ν . Auctoras sententra quare eoosvia pran-d a nomιnensur, variorumque opsuionrbas confirmatur . Caenacula lampadibus ornabantar. Iudaeorum consuetudines an eootvr 1, ab
aliffs etiam nationibus sermata. Lectiones in commiliis etiam nauin usum habita. Preptita sensus explicatur. rini moderatio spiriarum fovet. Mos ferendi fereula lautiora a Minιπνιι coronatis. Vetus adagium Graeco more bibere. Gracorum leges in conmimbr. Variorum de salutationibus in ramimirs consuetudines . Exempla quorumdam fortium admiscendam ebrietatem. Iadai a Probet reprebenduntur, ct merat . cum Deus omasa bomam conceserit. Per bona terrera ad aterna Patria confiderasiollem Mortalis eis in
D prandia nunc venio, quae aliqui existimarunt in usu non suisse apud Veteres , maximumque in hac re fuit Criticorum dissidii ut videre est apud Dempsterum ad Cap. 27 .Rosini antiquit.ROm. Ea tamen fuisse adhibita non levis conjectura suadet, cum usus prandij ex sacris litteris innotescat. Nam Tobiae cap. 2. vers. i. legimus: Cum esset dies festas
53쪽
Domini, O factum essetprandium bonum in domo Tobiae ctc. Danielis Cap. l . vers. 3 3. Dixitque AM .lus Domini ad Habacuefer prandium, habes in Babylonem Danieli, qui est in lacu leonum. Matth.
Cap. 22. vers. 4. Regales nuptiae, prandium appellantur. Ecce prandium meum paravi. Neque desunt prophani Auctores, qui prandiorum usum apud
antiquos nobis commemorent, nam 2Elius Lampridius de Alexandro Severo scribit, quod aliquando prandium inibat, aliquando cibum usque ad' coenam differebat,prandia tamensaepius. Plutarchesib. 2. de fortuna , & virtute Alexandri scribit: Alexander prandio cum primum diluculas et accumbebat, coena vero jam apparente nocte. Videatur Alexander ab Alexandro dierum geniat. lib. s. cap. al. Apud priscos autem forensibus negocijs transactis plerumque fiebat prandium, quamvis in eo non ea ciborum copia adhiberetur, quae incinna, peractoque pran dio , aliquae brevi somno, ac quieti dabantur horae, quod idem est ac, ut canit Horatius lib. I .Οde I. Partem solido demere de die. Senec. Epist. 8 . Hodiernus dies solidus est torus inter stratum, lectionemque: brevi mo somno utor, ct quasi interjungo. Et de tranquillit. vitae cap. I. Puidam medio die interjunxerant, , in promeridianas horas aliquid levioris operae distulerunt. Hoc apud Veteres meridiare dicebatur; Unde illud Job cap. 24. vers. II. Inter acervos eorum meridiati fluvi, qui calcatis
54쪽
toreularibus sitiunt. Et a. Reg. cap. I I. vers. 2.
Accidit, ut surgeret David de stratu suo poti meridiem . Ad quam etiam consuetudinem alludere videtur Ovid. I. amor. Elegia bs erat, mediamque dies exegerat horam i Apposui dubia membra levanda toro. II. Ut autem aliqua non levis ratio afferri possit, cur aliquando apud Veteres prandium, & coena in differenter usurpentur, cum aliqua convivia pram dia nominentur, quae coenae vocabulo, attentis temporum circumstanti js gauderent; nulla, & meo judicio, Acilior via, quam si dicamus, solemniora convivia , quamvis revera coenae essent, nihilominus appellata fuisse prandia,eo quod ob multitudinem epularum , frequentiamque eorum , quibus parabatur convivium, necesse erat, ut solito maturius celebrarentur . Hinc tempestiva convivia dicta. Et de Floriani imperatoris temporibus narrat Flavius V piscus. Senatores omnes ea esse laetitia elatos, ut domibus suis omnes albas hostias caederent, imagines froquenter aperirent, albati sederent , convivia sumptuosis praevenirent. Ea igitur praeventa convivia poterant prandia appellari ob anticipatum tempus, Cinnae vero, quia etiam ad horam Coenae consuetam extendebantur. Suetonius de Nerone ait; Quod epulas a medio die ad mediam noctem protrabebat.
Videatur Salmasius in Floriano ejusdem Vopisci &α Clarissime autem hoc constabit: attente perlegenti, F caput
55쪽
caput a 2. Matthaei, ibi enim regales nuptiae vers q. prandium appellantur. Ecce prandium meum parami . Et tamen si istius rei narratae circumstantias notemus, intelligemus profecto idem convivium hora coenae consueta fuisse peractum: Nam , ut narratur vers. r 3. Cum intrasset Rex, ut discumbentium ordinem , qualitatemque observaret, ibique rc periseset hominem non vestitutum veste nuptiali, prout tanta celebritas deposcebat, illum a convivio rejectam ligatis manibus,ac pedibus misit in tenebras exteriores. Certe, ut observant antiqui Scriptores, Ccenacula lampadibus , facibusque ornabantur.
Virg.Rineid. lib. I. Postquam prima quies epulis, mensaeq; remotae Crateras magnos statuunt, ct vina coronant Fit Erepitus tectis, vocem' per ampla volutam Atria, dependet lychni laquearibus aureis Incens, ct noctem flammis finalia viucunt. Propert. lib. 3. Eleg. 8. Dulcis ad externas fuerat mihi rixa lucernas.
Lumina noπurnis epulis, ut suppeditentur. Stat. lib. I. Theb. AH alii tenebras, ct opacam vincere noctem Aggrecti tendunt auratis vincula lychnis. III. Atque adeo juxta parabolam in Sacro Evangelio expressism misitis ad exteriores tenebras, CX-
elusus suit loco Convivij; Convivium igitur illo
56쪽
parabatur tempore, in quo exterius tenebrosus erat aer Quare autem prandium appellatur, cum haea Omnia Cinnae potius, quam prandio aptentur, nisi quia ob discumbentium numerum, & solemnitatem Convivij, necelle erat horas coem Consuetas prae venire iIV. Neque hic sunt praetereundae silentio reliquet consuetudines, quae a populo Judaico in Conviviis servabantur , & quas reprehendit Propheta noster nempe cithara, ct lyra, ct tibia, aπκm, Ocinam in Conviυjs vestris. Hunc morem receptum apud varias gentes fuisse scribit Cicer. , Ex Marco Catone de originibus, inquit enim lib. Tusculari. quaest. Gravissimus Auctor in originibus dixit Cato, morem apud in ores hinc epularum fit e, ut deinceps qui accubarent, canerent ad tibias clarorum Virorum
laudes, atque virtutes. P . . ' a
V. Sic Virgilius, cujus carmina paulo ante Citinuimus lib. I. AEneidos Jopam cithara cancntem introducit. Sic Horat. lib. 3. o dea . . . . Tuque testudo resonareseptem Callida nervis tDivitum mensis, ct ami a templis. iSilius quoque Italic. lib. 6. Punicor. Cui nocturnus bonos, funalia clara, sacerque Post epulas Tibicen adest. Videatur Rosinus antiquitatum Rom. lib. s. cap. 29. S ibidem Paralipomena Dempsteri. Videatur Ne
57쪽
xander ab Alexandro dier. geniat. lib. s. cap. a I. Hunc morem, seu potius abusum cantus, & eith Iae, quibus ad hortamenta virtutum fortasse primi homines utebantur, deridet Arnobius, &exprobat Gentilibus, qui suis nimium voluptatibus indulgebant, ait enim lib. 4. Scribuntur Dij vestri in triclianis caelestibus, atque in chalcidicis avreis caevitare, potare, o ad ultimum fidibus, ct vocum modulatione
mulceri. Certe cum nondum voluptates animos hominum tam frequenter pervasissent alia erat cibi, ac potus Consuetudo, postquam enim.cibo, homines justitiae amatores corpus reficiebant, ut promptius, atque expeditius animo majora operanti deserviret,
Deo bonorum omnium largitori gratias peragebant,& si quid in convivio proponebatur, hoc aut de virtutibus erat, aut de his, qui assidua virtutum imitatione laudes apud posteros sibi comparaverant .Quae Consuetudo hodie etiam retenta est, ut qui religionis Sacramento adstringuntur, quique Christianae pietatis stud ijs exercentur, aliquid in mensa, vel de Sacra Scriptura, vel de Sanctorum gestis proponant:
ut non tam fauces gustent cibum, quam aures esuriant Verbum Dei. Remota autem mensa gratiae Deo
persolvantur, exemplo Christi Domini, qui convescens cum Discipulis suis non alios, quam de constantia , & patientia in perserendis passionibus, ac de perfecta sui imitatione sermones miscuit, ac demum Eucharistico hymno temperatae resectionis Ccere-
58쪽
monias complevit. Vide Matth. cap. 26. Uers. 3 o. ubi legimus, &. Θmno dicto exierunt in montem Oliveti . Item Marci cap. Iq. vers. 2 6. Vid. Tertuli. in Apolog. loc. cit. Contra vero, homines ventri, ac voluptatibus dediti, veroque Dei cultu exuti, vino languidi, confecti cibo, non divina beneficia inmemoriam redigebant,non quid esset laude dignum,
atque imitandum proponebant,. sed eructabant sermonibus suis ccedem bonorum, virtutumque omnium exererminium Hinc conqueritur David ps68. vers. I 3. Adversum me loquebantur qui Iedebant inporta, ct is me psallebant qui bibebant vinum. z VI. Sed ut Isaiae verbis haereamus. Non est mirandum, quod cum ille prius dixisset: Vae qui consurgitis man ad ebrietatem sectandam, D potandum usque ad vesperam, Et vino aestuetis. Iterum vers. I 2. repetat cithara, ct bra, ct Ompanam , ct tibia, divivum in conviviys vestris. Et vers. 2 a. ejusdem cap. Vae qui potentes estis ad bibendum vinum, ct viri fortes ad miscendam ebrietatem. Nam in primo verssi sub generalibus verbis ebrietatem , bibendique imtemperantiam damnat, in caeteris vero convivia,
quae gentilium caeremonijs celebrabantur; unde eum dicit: tibia , ct vinum, non reprehendit absoluth usum vini, quod, si moderate adhibeatur, vitales spiritus fovet, animumque recreat, sed Vinum, quo in convivijs utebantur adhibitis gentium solemnitatibus. Quod quidem clarissime deducere possumus
59쪽
ex antecedentibus, di subsequentibus, nempe tibia, O vinum. Et vers. a 2., Vae qui potentes estis ad bis hendum. Antiquissimus enim mos fuit,ut fercula lautiora, &exquisina Coronaris Ministris cum canistore , ac tibicine deferrentur, utque poculis Coro nati, biberent, singulisque poculis adstante cantorum turba singulosGDeos, aut amicos advocarent. Virgil. 3. AEneidos. Tum pater Anchisees magnum cratera corona Imaeuit, implevitque mero umorique vocavit .
UU. Hinc decantatum illud adagium Grqco minre bibere, Graecis enim in convivijs leges promulga- re, ut aut biberent, aut abirent, utque majoribus poculis biberent dum Deos, aut amicos salutabant, totq; exhaurirent, quot amici nominabantur, quorq;Dij invocabantur; Unde Cicero Actione 3. in Verrem : Fit sermo inter eos, ct invitatio, ut Graeco more biberetur: hespes hortatur, poscuvi majoribus poculis , celebratur omniπm siermone , utitiaq; convi evium. Et lib. s. Tusculae . quaest. Mibi ait quidem invita servanda viderer ista lex , quae in Graecorum convivi' otiiserar. aut bibat inquit, aut abest, ct recte. Ast enim fruatur aliqvis pariter cum aliis vo luptate potandi, aut xe bobrius in violentiam vinolentorum incidat, ante discedat. Sic injurias fortuna quas ferre uequeas defugiendo relinquas De poculis repetitis ad invocationem Numinum, & ad numerum litterarum , quas amicorum nomina continebant a
60쪽
bant, plura extant apud Veteres. Vid. Martist lib. I. Epigr. 39-
via flex cyathis, septem Justitia bibatur
uuinque lycas, Liri quatuor, Ida tribus Omnis ab infuso numeretur amica falerno, Et quia nulla venit, ta mihi somne veni. 1
unorsumunt cyathos adnumerumq; bibunt Inuenies istic qui Nestoris ebibat annos,
2uaesit per calices iactas bista suos
Horat. denique lib. 3. Ode 2 9. Da lunae propere novae r. Da noctis mediae, da puer auguris nytirena tribus, aut novem lMiscentur Cyathis pocula commodis, uui musas amat impares Tereos ter Cyathos attovitus petet. VIII. Quod vero multi ex Veteribus potentiam ad bibendum ostenderint, & fortitudinem ad miscendam ebrietatem ex ipsis veterum monumentis colligitur. Nam Tiberius Caesar, ut refert Suetonius cap. 2. Biduum, & duas noctes potu continuabat . De Bonoso autem narrat Flavius Vopiscus, quod biberet quantum nemo alius, atq; de eo pro nunciasse Aurelianum Imperatorem: Bonosum non ut viveret natum fuisse, sed ut biberet. Laertius in Vita Zenocratis, sive ut alij scribunt Xenocratis, testa