De auctoritate Sacræ Scripturæ, et numero librorum canonicorum Veteris Testamenti contra Pontificios exercitatio ... sub praesidio Georgii Calixti respondit Stephanus Kenckel Flensburgensis

81쪽

enim, praeter ipsum habentem nota est atque adeo alteri ob oculos poni non potest. Sive itaque de veritate religionis Christianae, sive de dignitate Mauctoritate Scripturae agatur, nempe ubi divinam vel a Deo profectam esse probari oportet utendum erit argumentis inducentibus, vel quae vocari solent, motivis externis, alibi expositis. His ubi effeci um fuerit, ut ad fidei doctrinam, vel Scripturam, qua haec nititur, cognoscendamin considerandam animum is, cum quo agitur,adjiciat, ipsa porro illuminatione irati a Sancti spiritus, quam conjunctam secum adfert, fidem&quidem talem, qualis a Christianis habetur, nisi praefracte homo obnitatur, sibi faciet. Doctrina quidem ipsa vel Scriptura est objectum, quod cognoscitur sed ut cognosci recte possit, volirit Deus cum ea conjungi eX- hiberi gratiam, qua facultas cognoscens sive intellectus illuminetur,& per quam eousque, quo alias pertingere non posset, elevetur. Sed haec, ut diximus, intrinsecus in habente operatur extrinsecus alterum non

movet aut convincit. Ita in iis, quae per lumen naturae cognoscuntur, ubi de conclusione alias certa, sed homini incognita vel dubia agitur, monstramus principia a quibus pendet,&in quibus virtute continetur.&ascendimus eo usque, donec quae in eo genere haberi polliunt maxime evidentia ob oculos ponantur. Quod sine haec quidem, forte ob defectum sive impedimentum luminis naturae connatum stuporem, capiat nos sane lumen nostrum, quo res illas penetramus intel ligimus, communicare ei non post urnus VII, Pari ratione, quum de numero librorum divinae Scripturae agitur, vel num hic aut iste liber canonicus sit, quaeritur, exinterno meo testimonio veri-H tas

82쪽

tas alteri, ut dubius fuerit,ostendi non potest,nec qui

testimonio exte o illorum, quos rem comperiana habuisse constat inter quos extra controversiam eminent, qui scriptioni peracta propiores erunt, sire erem us specte: ur, sive locus.& quorum illa scripta fuerunt quasi propria, ut sunt singulis fere gentibi Euae te es, suae historiae quarum αυ Eoi, ex harum ipsarum Itium, quarum sunt aut fuerunt propriae, testimoniori monumentis innotescere nullum est dubium. II Potest quidem fieri,ut ad eos etiam,quis tracoetum Deo peculiariter dicatum vixerunt, de libris sacris fama pervenerit, axque adeo igna' 'QR 'rint, Quos vel olim Iudaei, vel deinceps Christiani tam- ouanldivinos venerarentur. Caeterum quoniam rem ad se parum pertinere arbitrati curae non habuerunt, testimonium quoque illorum de hac ipsa temere inV:

Eitur eorum, quibus rem certo cognitam Magn turae fuisse in confesso est, utendum erit. De libris videlicet veteris testamenti testimonio tum elaeorum sive synagogae, tum Christianorum sive ecclesiae, quae

quos ab Ila accepit, sedulo conservavito ad posterita

tem transmisit u Δγω

IX Primarium ἀξίωμα Iudaeorum est ,guo eudit ni eloqnia Dei, ut loquitur Sanctus Paulus Roman. M 1 I, 2. Et Meualis hodiei, ari Augustinus, gem mmsiqua sic, imma Chrissianorum baiulim Legem 2 Pro pheta disimonium assertionis Ecclesiae 'iubet ex eodem adhuc nonnulla subjungere Enarratione in psalmum via: D tamquam ca rum seunt: emibus nobis cc 'mu tu illossunt Prostita σωx, in qua Lege σ

83쪽

prepit inimicin se dicit Vos vo prophetia seisis; in rantur codices Iudaeorum. Rursus in psalmum LGI: Prope rea adhuc Iudaeisῖnt, u libros nostros portent ad confusionem Aram mando enim volumus sendere paganis prophetaιμ' Chrsum,proferimuWpaganis Has literin quia omnes ipse Merae, quibus Chri Ur hetatus eis, apud Iudaeossent; omnesi a titeras habent Diuis. Proferimm codices ab inimicis, ut confundamus alios inimicos codicemportat Iudaeus unde dat Christianus Librarum i et ni, quomodosumservi Ioa dominos coaec ferret . Libri itaq;, quos Iudaei non habent, ad literas, quibus prophetatus est Christus, sive ad sacrum canonicum volumen Veteris testamenti non pertinent. Fieri enim nulla ratione potest, ut sit canonicus liber Veteris testamenti, quem numquam habuerint,numquam talem agnoverint Iud si Nec fieri potest, ut testetur primitiva ecclesia de libris synagoga permanum traditis&acceptis,quos tamen nec haec

umquam tradiderit nec illa acceperit. Falsum enim testaretur. Et falsum quoq; diceret,si diceret fuisse sub Vetere testamento canonicos illos libros, qui tamen in

canonem eo tempore numquam admissi. X. De libris autem sub Vetere testamento canonicis luculentius aliud perhiberi non potest testimonium, quam perhibet ipse ille sacer codex, uti Hebraeis in usu fuit hodieque est,&ab illis ad ecclesiam Christianos transiit. Quem certum est alios, quam Hebraice scriptos, vel alios, quam quos hodie complactitur, numquam continuisse: proinde libros Tobiae , Iudith, Baruch, Sapientiae, Siracidae Maccabaeorum graecas ad Estherem Danielem additione abfuisse,

nec parem cum Mose, Prophetis is almis locum vel

84쪽

auctoritatem obtinui e Ita Romeri, Herodoti, Thiucydidis libros Graecis graece scriptos, quos sub hor uua auctorum elogio a Graecis ad nos pervenisse constat,

genuinos agnoscimus: si sub iisdem nominibus vend tarentur, nec graece scripti, nec a Graecis umquam auctoribus istis tributi, a nobis omnino repudiarentur. Et sicut posterius seculum non potest efficere, ut seculi prioris, quod dudum praeteriit, leges fuerint, quae durante illo seculo vim legum non obtinuerunt ita quinque posterior ecclesia a Novi Videlicet testamenti, non potestem cere vel statuere, ut fuerint libri pertinentes ad sacrum canonem prioris ecclesii ae nempe Veteris testamenti, quos haec ipsa ecclesii in suum canonem numquam recepit vel admisit. XI. Codex autem Hebraeus sacros Veteris ecclosae & testamenti libros complexus tres eorum statuit classes. Prima continet libros Mossis legis, numero quinque unde Iudaeis I 'n Graecis πιντατευ- dicitur Moses propheta quidem fuit cimo maximus propheta, ut etiam summi ευ ρωπου prophetae Christi Domini typus peculiaris fuerit, De ut XIIX, 18. Act.1 II, et a VII, 37. Sed quia maximus caeteris divunitus praelatus , cui internuncii sive mediatoris inter

Deum populum Israeliticum, legi' promulgandae

munus commissum fuit ideo a caeteris secernitur. De eo videlicet ipse Dominus Num. xii , 6 Si est propheta ex vobis,servistonem me notumfacio ei, autpersmnium Loquor eum nons rum mein Mosh, qui eis in tota domo mea delis: oreados sive coram asio quoreum, vis eciem militudine nomini intueatur, ac noveranemata. Et Deuter . XXXII, POL Uurrexit ulterius propheta in Israel a Mosi,qucm nosset Dominu ui ad aciem, id est, qui adeo De

queata

85쪽

ouente nomini consuetudine uteretur,& eu Deo quὰ

L familiariter conversaretur& colloqueretur.Secunda classis complectitur Prophetas priores posteriores,t -- N 2 IN. Tertiam 2 ni

subintellige m p Π libros scriptos per Spiritum sanctum quo intuitu γγοκοὶ e Grae, dicuntur. Discernuntur autem a Prophetis ideo , quia quamvis spiritu&instinctu prophetico inde Davi dem prophe Ast. spitam vocat sanctus Petrus sint scripti, ab aliis tamen, quam qui ossicio propheis essent&munere publico docendi ac prophetico fungerentur, editi fuerunt: quales

David&Salomo reges; Daniel e proceribus aulaei, byloniciae unus: Iobus, auctor ut Creditur sui libri, toparcha in terra Hug Mardochaeus, auctor , ut itidem creditur, libri Estherae, magnatum in regia Assueri unus, imo praecipuus Hezra Nehemia, alter sacerdos legis interpres, alter pincerna regi ArtaXerXiS, uterque dux populi Ierosolymam instaurantis. XII. Hanc partitionem sacrorum canonicorum librorum, quum Servator in terris ageret , receptam, imo ab ipso Servatore probatam fuisse, docemur ejus verbis apud Lucam XXIV, 2 : Oportet impleri omnia, quae scripta fiunt in lege Mossis, se Prophetis, o Psalmis de me. Psalmos ponit pro Hagiographis, quod interea emineant,&primo loco compareant. Per compendium autem agiographa sub Prophetis comprehendit nam lis quoque, ut diximus prophetico spiritu scripta quando

ait Lucae xv I, 9, Habent Mosen Prophet, Sic etiam

dicitur sanetus Paulus suasisse Ronia eludaeis, qv. deus Christo int, ex lege Mosi se Prophetis, Adt XX II X, 23 Psalmorum enim cstimonia ab eo negligi vel omitti non potuerunt. Ad eam de partitionem respicit sine dubiori a Siraci i

86쪽

Siracides, prologo sui libri, ubi memorat avuum suum

deditum fuisse lectioni tam Legis Prophetarum , quam alborum librorumpatriorum, sive a patribus acceptorum,per Quos Hagiographa intelligere videtur Auctores Ma- sorae saepe his literis Eri utuntur, indicium illis facientes, vocabulum in Lege, Prophetis Magiographis occurrere nam nuboxah, a Nebiim, 2 Cethubim de- XLII. Celebris est sententia,&ut videtur satis probabilis, post reditum e captivitate Babylonica libros sacros ab Hegra fuisse recensiatos,&in hunc ordinem hasque classes digestos Fabula vero est, quod me moratur libro apocrypho, qui dicitur Quartus Hear ,

sum Minspiratu, L dierum spacio civ libros dictasse. Videtur sane fabula nonnullos in fraude induxisse, ut existimarent sacros libros per excidium urbis' templi. captivitatem populi deperditos ab Hezra 'et

Esdra ad istum modum restauratos fuisse. Caeterum non est quare plane deperditos dicamus. Quin redin- Nehem. tegrata urbe postulavit populus ab Hezra, ut erret librum legis Mosis, quempraeceperat Dominus praeli. Amrensitas legit in id a mane ad meridiem coram tiris es mulie-Verso risus. Similiter Levitae egerunt in libro legis Dei explanate. Operatoitur Hezrae in eo posita fuit, ut Legem populo praele eret&exponeret; non ut deperditam dictando restauparet, quasi redivivam reduceret. Tertullianus cap. s. tamen libro de habitu muliebri, Noe, inquit, librum Enoch abolefactum violentia cataci simi, inspiritu rursui reformare potuit, quemadmodum Hierosol mis ablonica empinnatione deletis , omne instrumentum Iudaicae literaturae

87쪽

per Espram restauratum Irenaeus libro III , cap. XV: In ea capravitatepopuli,qua facta eis a Nabuchodonosor, corruptis Scripturis, o Zois septuaginta annos Iudais descendentibus in regionem am, pou deinde tιν poribus Artaxerxis Persi-rum regis in iravit He rascerdoti tribu,Levi prophetarum omnes rememorare sermones, resiluere populo eam legem

quae ut essetfer Mossem. Imitatus est propemodum descripsiuClemens primo Stromatum. Verba Irenaei Ante fin. ipsa exhibet Eusebius historia quincta. εος , τῆ cap. αυτων --ὐτοις Hom ὰρ 'ξερξου FG- βααλεως νε-

me φητων πάντας ἀναταξαί2λολους, ψ ta πα*1- τα λαῶτ2 3- ο .s νομοθεσαν Hieronymus libro adversusHel si p- vidium Eldram vocat in auratorem Pentateuchi. Basiliuis epistola ad Chilonem Prope Carmelum e campus, Cirς fine, in quem quum Esdras seces fet, libros Scripturae divinitti instratae divino iussu eructavit. πιπον' ο -οιωρηπας σύναις, Id sane conforme prorsus narrationi apocryphae in quarto Esdrae Chrysostomus homiliarii in epistolam ad Hebraeos Incensessunt libri instravit DEVSiterum alium virum, ut mirabiles istas criptura repararet , Esdram dico; ct ex reliquiis illarum componere iecit Theodoretus praefatione in Psalmos. Θάρα, ἀπο-λη M Gry ο θαυ- δμωνὶ λεία ἐλοχς τῶν Βαουλορνίων id recειας, πιλα ίλ- φὶαρύ- ς. lirabitis Visus divinagratiasten acros libros describit, partimper Iudaeorum incuriam, partim fer ab o-niorum impietatem pridem depravatos Repetit prooemio in Cantica, omnesque veteris Scripturae libros restau

88쪽

rationi per Esdram factae imputat co Nine φων Πε καψεν, inquit, αλλα ου 'ει πιξυμ τρο -ηρης γε ο γ. o. ri t uino adiutu exemptiri se ivino sint a lat M. Auctor demirabilibus Scripturae inter opera Augusti- Lib. ., Π ni Tempore captivitatis completo Epis, Dei sacerdos combu- sum a Chaldau in archivis templi restituit legem nempe qui eodems iritu, quo ante cristasuerat plenus it Plerique ab apocrypho auctore, ut apparet, seducti Esdrae plus, quam par esset, tribuunt. Propius similius vero, quod do Psalmis affirmavit Esdraeque tribuit Hilarius, idem de caeteris quoque antiqui foederis libris conce-Prologo dere. I γ compositos eos inqui hctproauctorum ac temporum in ex imo diversitate disesbs, in volumen unum collegit se retulit Eo- Oiig. , dem sensu accipi possunt illat si dori Hebraei Vetiuisa-

ς p mentum, Esia aucZore, iuxta numerum Merarumsuarum vi

ginti duobus libris accipiunt, dividentes eos in tres ordines, Legisscilicet, o Prophetarum, o Hagiographorum, Et haec R Institi 'ς bani Mauri: Omnes hos Hebraicos libros Esdra post nccn-Dς ψ ' a chatriis dimino afflaim 'iritu reparavisi μηomprophetarum volumina, quae fuerant gentibu corrupta, cor-re Mit, totum, testamentum in viginti duos libros consiluit, utibilibri essent in lege, quρς habentur obterae. Neque magi

stri Hebraeorum Esdrae ejusque sociis, ultimis videlicet prophetis seniorib quos vocant ' 'F p

viros concilii magni cui nempe caput&praesidem Et dratribuunt aliam quam colligendi, recensendi digerendi operam ad sign/Πx XIV. Code itaque sacrorum voluminum Veteris testamenti, qualis 'uantus fuit mox post captivitatem Babylonicam seculo Esdrae, talis tantus a Iudaeis accurate conservatus ad tempora versati interiti Servatoris transiit Minde ad Ecclesiam venit, unc

89쪽

sine ulla additione, imminutione vel immutatione; dii hunc usque diem a Iudaeis, ut integer inviolatus

Permanea summa cura non saltem religiose,sed etiam superstitiose, custoditur. Observandum autem inquibusdam editionibus primae classi sive Pentateucho subjungi quinque libellos festivitatum , uti vocant. Quandoquidem enim vertente quolibet anno totam legem in synagogis suis praelegunt, hos autem certis nonnullis temporibus&festis, quae celebrant, ideo eclassibus, ad quas alias pertinent, amotos Legi subjumgunt talosts, ait Apostolus lacobus, ab aetatibin antiquo Q. Lonidatim habet, quiqys m praedicent, quum in Anagogis per singulasabbata legatur. Quod inde a tot seculis in hunc usque diem obtineteum in modum, ut quotannisi

tus absolvatur. Singulis enim sabbatis singulae adsignatae sunt P vi a silvesmones quibus subjunguntur

lectiones e Prophetis tum prioribus tum posterioribus, nullo autem saepiusquam ex Iesaia, respondentes' congruae lectionibus Mosaicis P nus vocant

sive dii iones, quod iis lectis populus dimittatur Ad

hanc voculam annotat Elias, quem Levitam & Germanum vocant, in suo Tisclibi temporibus Antiochi Epiphanis Iudaeorum hostis fructum esse, ut quum ab eo prohiberentur legem more consueto sabbatis populo proponere capudorumcura enim inveniebatur liber; - Mace. de ι,o-cums ob ervabat legem, edi I regis amiciebatur morte hin vicem lectionum Mosaicarum substituerint Propheticas, quantum fieri posset, cognatas. Gammis inhibitio ista cessavit, ait Elias, risin tamen is non cesse vis, ae sinhunc diem legunt sectiones Propheticas pola ι - ctiones Legis Innuit videlicet, cessante tyrannide Anti

90쪽

nihilominus morem legendi prophetas,& ex eis sumta Haphiaras Mosaicis Paraschis subjungendia

Sane lectionem Legis Prophetarum sabbatis requem rari solitam constat ex Act.xIIa,ri: ibidem sanctus Paulus affrrnat, et oces Prophetarum per omne ibbatum legi. Quaenam autem aptitarae Propheticae respondeant Paraschis Mosaicis, ostendit silve tabula BDbliis Hebraeis subjungi solita Tota quidem lex lecitionibus, quae sabbatis destinatae, absolvitur: festis nihilominus magnis, quae eo faciant, ex illa praelagunt ditum hisipsis tum aliis insignibus praeter sabbata Debus suas partim ex Mose partim ex Prophetis lectioinnes tribuunt. Celebrant enim juxta Iegem Mosaicam tria magna festa, quae appellanima ha diis vocabu- Iis ab Exodo desumtis Paschae videlicet, Septimanais rum sive Pentecostes,& Tabernaculorum. Festo P schae legunt Canticum canticorum festo Septiman rum libellum Ruth festo Tabernaculorum Ecclesiasten, Die autem nono mensis quin isti sive Iulii, quo

templum a Nebucadnezare exustum, legunt Threnos

Ieremiae diebus Purim, qui in Adar vel Februarium incidunt, librum Esther, in memoriam liberationis a crudelibus molitionibus Hamanis. Et hi sunt libri, quos nih* via appellant,in loco suo motos Pent teucho subjungunt. X V. Secunda classis continet priore loco Prophetas priores, nempe librum Iosuae; librum Iudicum, cujus alias appendix libellus Ruth, partem genealogiae Davidis,&proinde Christi, complexuso duos libros

Samuelis, qui tamen antiquis Hebraeis unicus, totidem Regum, itidem Hebraeis unus posteriore exhibet

Propberas tum majores tres, Iesaiam, Ieremiam una