장음표시 사용
41쪽
De postremo insertimenti examine quod anno IIa aes habitum.
Q Uaeeumque mihi de hoc instrumento deinceps enarranda restant, tanta non ex aliorum scriptis, sed e PIOPria memoria meisque pagellis' repetenda erunt. Cum enim inter hanc seriem ordinandam obliquitatem eclipticae ac poli altitudinem e solstitialibus Observationibus quotannis exqui rere caepissem, utramque autem neque antiquioribus observationibus hac lionea habitis exacte respondere, nec vero singulis annis sibi constare manifesto perspexissem, de obliquitate quidem eclipticae minus mirabar, quod eamia multorum astronomorum sententia mutabilem esse nossem, de poli autem alatitudine quid statuerem haerebam, majora enim mihi videbantur dissidia quam ut observandi fallaciis tribui possent, & porro constans quaedam in ea incon stantia ratio faciebat ut ne refractionum quidem vicissitudinibus id adscribe rem, sed, quod unum reliquum Crat, instrumentum aliquid denuo vitii fecisse suspicare r. Id vero praesertim animo milii insederat ex anno 1699 quo per
mensem Augustum ac Septembri S initium no Veram te Upli concamerationem . architectorum suasu in angulis testudinum ab incumbis superius materia oppletam, quo latera firmiora essent, inde enim fieri potuisse coni j ciebam ut in testudinibus atque adeo in foramine Solem admittente commotio aliqua contigisset. Suspicionem auxerunt anno II Oa Observatione S Romae interea habitae gnomone alio permagno ac celzbri, qu cm summi astronomi Franciscus Blan chinus ac Jacobus Philippus Maraldus pro imo ante anno, Clementis XI. P.M.
auctoritate ad thermas Diocletiani statuerant, quarum Observationum num
ros ubi cum Bononiensibus conferrem differcntias dii antiarum Solis a vertice minime easdem nanciscebar, seu alijs aBDi diebus alias; quod illuc pertine bat ut praeter perpendiculi labem libr. mentum etiam Bononiensis lineae alicuabi luxatum esse posset. Cum ea res multos annos anxium me habuisset, ut denique mihi scrupui uni hunc evellerem anno 1 2 a mense Junt O gnomonem iterum ipsemet expendere volui, facta ejus rei ab AEdilium magii iratu PO testate , ac omnibus suppeditatis instrumentis, quae a Calliniana restauratione peneS eos servabantur. Examini adfuerunt, atque adeo operam contulerunt viri studiorum omnium , ac
matheseos in primis laude praestantistim j Antonius Leprottus, nunc Summi Pontificis Clem. XIl Medicus, Jacobus Bartholomeus Reccarius Bononiensis gymnasii an atomicus, Franciscus Zan Ottus philosophiae in eodem gymnasio professor, nunc & scientiarum instituto a secretis, Joseph Antonius Nacius mihi in publico observatorio adjutor designatus, Joannes Jacobus Parma , Joannes Baptilia Bander ius, Joseph Bolsius Marchesius, Dominicus V Ueber' Ca rolus Heberi Monachus Hieronymianus, aliique nonnulli qui hujuscemodi
42쪽
studiis delectabantur. Neque vero ejus examini S enarrationem hic repetam, quae in commentariis inli ituti scientiarum ante anno S aliquot vulgata extat, sed tantum qui instrumenti compertu S fucrit itatus summatim referam , ne pars haec in ea quam tracimus mutationum elu S iis floria desideretur, praesertinia Cum nonnulla mihi notanda tint, quae in illa enarratione non attigi , sed post
eam editam, rem totam recogitans animadverti.
Foram nis planum erat nonnihil ad hori Zontem obliquatum, ita tamen ut centrum ipsi initio lineae ad perpendiculum responderet. Ea ergo obliquitas observationes njhil turbat seu tantum penumbrae latitudinem immutat discrumine vix perceptibili, quemadmodum subducti S calculis compertum et . Suspensa ex foramine regula illa eadem lignea , qua Caiimus anno I 693 usus fuerat, invenimus eam particuli S II oeficere quo minUS fesrdae regulae caput, unde meridiana linea incipit, ab imo attjngeret, ubi extremum superius regulae ipsi foraminis centro aptaretur. Mox regula iuxta ipsam Lineam ita recit nata uti quam rectissime extenderetur, deis Aus fuit iterum partium Io vel 1 ab initio lineae ad incisuram centesimam, unde agnitum per P 'ndiculi altitudinem esse ut oportet partium centum millium. Eadem longitudo a centesima ad ducentesimam incisuram est inventa. Incisurae ipsae quinae infix s in arundine ad eorum intervalla acubus explora istae paribus adam ulli in spatiis dissitae deprehensae sunt. Denique regulae ferreae libratio peracta eit ad binas quaslibet centesimas;
hoc vero opere plures a recto positu aberratione S in ea repertae, cum aliis locis elata, aliis depressa esset, ubi cum perpendiculi punicto compararetur. Eas differentias singulas una cum correctionibu S, distantiae a vertice adhibendis, quae correctiones erroribus illis singulis respondent, apposita hic tabella complectitur. Ubi notandum aestivo solstitio Solis speciem marginibus suis incidere in centesimas 3T, & hyberno autem in centUsima S praeter propter 2 3, & aq9, ac Propterea si utroque loco facilitatis gratia centralis
tantum tangentis ratio habeatur, eadem fero utrobique Correctio distantiae a vertice addenda conflatur secundorum I , aut circiter, quod hic monuisse in rem erit
43쪽
Centesimaalpitudinis perpe- dictili. Libramῆ-ti vi ilium correctio adhibenda distantia a vertice Centesima altitudinis perpe diculi. Librameti vitium. ρrrectro adhibenda distantia
Hae quidem sunt libramenti depravationes quas in linea ferrea invenimus, quibus si adscriptae in tabella correctiones adhibeantur, distantias a vertice ab E et omni
44쪽
omni instrumenti villo purgatas inde ei ci polie tum arbitratus. .verum cum deinde rem hanc usui versam mecum ipse reputare m , ac Casiliniana in enarratio. nem paulo attentius legerem , poenituit nae in eo CXam ne quod tanto studio in. stitvissem aliquid Ouiuii e qin id nonnjhil denuo scrupuli mihi nunc ingereret. Non enim Cadmus live cum instruniensum pii mo construeret, sive cum anno I 69s restitueret, ferream lineam, sed marmoreas ad eandem cum puncto perispendiculi altitudinem exegerat, licet quo u me sufei lit) hoc ipsum punctum,
sive lineae ipsius initium . ad caput ferreae regulae , ac in ejus latitudinis medio statuisset. Ac quamvis Guliel minus in ea restauraiione regulam ferreant, post marmorum librationem peracta in , ad eorum usque planum depressam fuisse tradat, fieri tamen nequit ut regula illa cuni mdi moribus exa Ae complanata fuerit . quae ipsa minime plana sit, sed superficiem nonnihil inaequa em crispa. tanaque habeat. Accedit quod cum regula e segmen S plumbus ferre 3s constet, quae singula cuspidibus in pavimento confixa , ac cum marmoribu S ca ce coagmentata, nec sine aliqua vi in eo positu delenia fallis arbitror, fieri possiit ut proprio denique njsu se se restituens exi uerit, lapidibus tamen vel nilii IVel minus commotis, eaque de causa ubique fere iusso elatior inventa fuerit, quin etiam nonnullis locis oculorum ipsorum testimonio a marmoribus editans appareat, idque mihi rem hanc haud satis perpendenti luxatorum marmorum
Etsi ergo cor ectiones in superiori tabella traditas haud valde a vero abludere crediderim', vereor tamen ut exactissimae sint non enmi cum observationes habemus speciei margines in ipsa regula ferrea , ubi ex atro metalli colore minus nitidi apparent, sed ut plurimum in marmoreis, ubi termini manifestior sunt, cultello notamus ac ibi lineolam margines ipsos tangentem ducimus, licet hanc deinde notant ad ferri incisuras referamus. Marmoreae vero regulae an & quantum a perpendjculi libramento aberrent, hoc est quod a me omissum doleo. In ipso certe lineae initio, ac perpendiculi puncto ferream regulanta
marmoreis complanatam a me inventam S memini, es ex eo fit manifestum
quod etiamnum idem cum ibi is planum servet. Quae vero aliis lineae locismarnaorum constitutio esset divinar C n queo.
Haec de experimento illo dicenda habui, ne qui S ei quam supra memoravi
enarrationi a metum conscriptae consisti S mensuri S nostri S plus aequo tribuat. Ex eo autem tempore ad hunc quem agimuS annum II 33 nullam de gnomonis statu mensuram egi, non enim ejus ni Odi tentamenta saepius iterare licet, quae
sine magno molimine capi non possunt. Equidem ob hasce mihi obortas suspiciones ex die ri Aprilis I 23 iis qui deinceps tangentes meridie notarent inculcavi, ut in ipsa regula ferrea potius quam in marmoreis speciei margines definirent, quo scilicet cor restiones superiore anno inventae utiles esse posissent; sed neque id perpetuo ab illis servatum opinor, nec vero tam facile factu est, quod margines aegre in ferro distinguantur; ut taceam curam hanc supervacuam reddi si, quod accidisse pote it, ab eo tempore regulae libramentum iterum immutatum fuerit. Antequam hoc caput claudam praetereundum non duxi directionem quoque
meridianae lineae a nobis expeniam, ac rectissime habere compertum. Equidem
45쪽
dem nonnulla de eo experimenta Caepimus eo ipso anno I 22 dum libramenta ceterasque dimensiones agerem a S sed cum milii in eo non satisfecissem, alias experiendum sum arbitratus. H λc ergo anno IT 34 die 3 Aprilis in publico observatorio meridiem per altitudines ante meridianas, ac pomeridianas Solis accuratissime determinavimus , ac porro editis ex Divi Petronii signis indican da nobis curavimus momenta duo temporis, quibus momentis species Solis meridianam illam & primo attingeret, & ultimo desereret, illudque summo studio cavimus ne quid temporis inter edenda signa deperderetur, quod sensu percipi posset; ac cum observatorii meridianum a Divi Petronii sede secundis temporariis praeterpropter duobuS in ortum vergere sar certo nobis perspectum esset, ejus quoque discriminis rationem habuimus, subductisque Calculis comperimus meridiem ex linea illa vix secundo horario julto citius indicatum . Denique die ia Novembris iterum periculum fecimus, ac meridiem secundo horario serius in linea quam in caelo deprehendimus. Ex hisce ergo
Observationibus quae in punctis lineae adeo inter se diiIitis actae sunt manifesto evincitur rectulimum esse ejus positum, ipsique caelesti meridiano, quantula poterat accuratissime aptatum, quod idem Cassinus anno I 693 ab experimentis suis invenerat .
deIectu hujusce seriei Obsermationes usurpandae , qualem
corrigenda ob instrumenti mitia. Nonnemo fortasse mirabitur me qui hujusce gnomonis historiam summatim
tantum attingere susceperim , in ejus erroribus enarrandis tam multum fuisse, nec modo vitiis sed & vitiorum suspicionibus recensendis tamdiu immoratu u. i tamen secum reputaverit quantum ad observationum usus momenti habeat de initiumentorum coniti tutione certo cognoscere adeo non
mirabitur, ut aliqvjd praeterea de hac re a me addi expectet, ne videlicet in singulis hujusce seriei observationibus haerere ac superiora capita percurrere opus habeat, uti sciat quae earum integro instrumento actae sint, quae vero in
suspecta tempora incidant, ac correctione quapiam indigeant. Horum igitur expectationi pauc shoc capite satisfaciam. Primum igitur observationes ex anno 1633 ad exitum saltem Januarii 1673 nulla suspicione laborare ostendit Montanarii examen, nisi forte earum aliquae in ea lineae loca incidant in quibus ipse anno I 6 3 libramentum regulae ferreae nonnihil ina mutatum invenit, quae loca capite S in tabella recensuimus, ac Correctionem ejusmodi observationibus adhibendam tradidimus; sed ea &Pauca sunt, & minimum quiddam vitiata, & de vitii initio nihil liquet, nec denique ea suspicio ad prini, s saltem post instrumenti construistionem anno SPertinere videtur. Neque enim audiendum esse Mengolum quum ipso in iij o Perpendiculum justo brevius narrat , aut cum tangentibu S ante 'ma
46쪽
morum collocationem particularum quinque, aut decem augmentum tribuendum hariolatur manifesto evicimus capite septimo . Sed neque est ut perpendiculum medio saliena eo tempore particulis ut ille contendit q3 decurtatum vereamur, si enim hoc ita esset distantiam tropici Cancri a vertice secundis 3o, tropici autem Capricorni secundis 3 I apparenter imminutam fuisse oporteret , cum tamen illa ad annum saltem potius aucta fuerit, deinde paullulum, ac longe minus secundis 3 O imminuta , haec vero ad annum I 669 vix quicquam mutata; quemadmodum ex observationum solstitialium serie infra tradenda
apuarebit. Neve hae ipsae ob aliquod lapidum vitium suspectae haberi possint, ea marmora in locis solstitiorum ad annum usque 1694 justum servasse positum Cassinus deprehendit, uti dictum capite Io; quibus omnibus pensitatis, Vel si Montanarii examen deficeret, Mengoluna tamen in mensura illa agenda deceptum fui me minime dubitarem. Post mensem vero Januarium anni I 6 3 ad Martium 16 9 etsi nullum experimentum captum est, quod de instrumenti statu docere possit, contra nullam esse causam quamobrem perpendiculum depravatum putemus ostendit postrema observatio diei I9 Martii I 679, quae cum prope aequinoctium cadat, quo loco lineae lapides ad annum I 693 nihil quicquam immutatos supra diximus, nisi perpendiculum quoque recte habuisset, superiorum annorum Obser Vationibus, quae scilicet ante annum I 6 3 eodem die I9 Martii peractae fuerant,
respondere haud poterat, quibus tamen ita respondit, ut accuratius nequeat. Cum enim anno 1637 distantia centri Solis a vertice fuisset gr. qq. 43. Si, eademque anno I 6 O inventa foret gr. qq. q9. 43 , apparet eam distantiam tredecim' annorum spatio quorum annorum tres tantum intercalares fuerunt audiam fuisse scrupulis 3. 34. Atqui idem augmentum fere ad unguem in Ventum est ex anno I 666 ad 16 9, pari scilicet annorum intervallo, & intercalarium numero ; fuit enim anno I 665 grad. qq. 3O. I 3 , anno autem I 6 9 gr. qq. 3q. 6, discrimine iterum minutorum 3. sec. 33 . Consensus hjc plane mirus explicari sane nequit si perpendiculum vel tantillum ab anno Corruptum ponamus. Reliquum ergo est ut hisce annis de lineae plano ambigi possit; ac sane si qui lapides jam inde a Montanarii examine collapsi erant, cum nemo eos restituerit, proclive est ut potius existimemus in deterius lapsos, ac forte vitium ad alios propagatum; sed cum de hoc nil certo statui possit,
unum superest ut ejus temporis observationibus tanquam minus certi Sutamur ,
nisi si quae circa aequin celia , aut solstitia peractae sunt, ubi marmora suis locis ad annum I 69; mansisse diximus. Multo vehementior de illis observationibus est suspicio quae post annum 16 9 ad diem Io Junii 169o in serie recensentur, quod tunc depravatio planicum aliqua perpendiculi labe conjuncta fuisse videatur ; id quod de primis saltem anni I 59o ratum faciunt adscriptae illis Gulielmini notae; propterea minime illis fidendum. Verum eae perpaucae sunt. Restituto autem die 1 o Junii 169o per Gulielminum perpendiculo, quamquam illud a suo positu iterum descivi ile constet, de tempore autem non CC nitet, faciunt tamen observationes autumnali aequinoctio ejusdem anni habitae
ut saltem ad id temporis nihil mutatum arbitrer. Die enim a 3 Septembris du
47쪽
stantia centri Solis a vertice observata est grad. qq. 48. 8, die vero eodem anni , instruniento per Cassinum iam redin tugrat , fuit ea distantia gr. 44. 43.2q., intervallum est annorum S, quorum unicus intercalaris. Rursum au tem anno Iroo recurrente die a 3 Septembris distantia fuit gr. qq. 38. io, ubi intervallum est iterum annorum I. cum unico bii sextili ob diem scilicet anno i oo ad Gregorii XIII praescriptum expunctum) decrementum vero distant laea vertice min. I. I , quod priori illi decremento min. 3. 2 haud male respondet. Sed & solstitium hybernum anni I 69i haud valde aberrare videtur, neque vero haec contingere potuissent si perpendiculum minus recte habuisset.
Verum si observationes illas prope aeqvj noctia, & solstitia excipias, reliquis per id tempus habitis, ob plani depravationem vitium subesse potest ac multo magis aliis quae post annum 169i ad diem I9 Martii 1693 peractae fuerunt
sed eorum vitiorum corrigendorum nulla est ratio.
Ex die ergo I9 Martii I 693 quo Cassiniana restauratio absoluta fuit nihil est quod deinceps de perpendiculi vitiis simus solliciti saltem ad mensem Junium
anni IIaa , quo mense illud recte habere comperi. Ad lineae vero libramentum quod attinet, iis equidem tangentibus quae ipso anno IIaa, aut etiam ante aliquid temporis, notatae fuerunt correis io acini benda est ex tabella , quam superiori capite attuli, ita enim nisi exactissimas a vertice distantias nacti fuerimus, saltem vero propiores assequemur quam si correctio illa negligatur; verui cum liquere non pollit quampridem ante annum IIa a depravatio acciderit, ac vero simile sit eam paulatim ac aliis lineae partibus citius, ali: s serius supervenisse, tutissima ratio est si primis a restauratione annis, nulla correctione utamur, eorumque annorum Observationibus magis fidamus quam quM postmodum sunt habitae ; in illis enim vix est ut vereamur planum lineae tam subito labefactatum, praesertim cum in ejus redintegratione cautum et set ne lapides facile loco cederent. Post examen illud anni ira a cur perpendiculum immutatum arbitrer nulla est causa, cum nil ab eo tempore observationibus praesertim solstitialibus quae omnium ad haec vitia exploranda sunt aptiis mae) accidissile videam quod i integro gnomone accidere non consuevisset. Id autem confirmari videtur a progressu observationum iisdem anni diebus habitarum, ac pari annorum numero
inter se se distantium ante ac post annum IIaa , uti in exemplo quod hic subje.ci, ubi tamen notandum diem 23 Januarii I 698 subsequenti saeculo minime diei aue sed a b Januarii respondi illa, ob intercalarem scilicet diem anno II oo omissum Distantia centri Solis a dertice
as Januarii a b Januariia 6 Januariia 6 Januarii
hasce observationes consulto elegi ad rem hanc confirmandam, tum quod tria sint continentia annorum duodecim intervalla, quod rarum est, tum quod in
48쪽
ea loca meridianae lineae incidant quibus anno 1 et 2 vix quicquam vitii in li-hramento irrepserat. Manifestum est autem si foramen Solem admittens post eum annum a re sto positu deflexisset differentiam illam duodenis antea annis
his eandem repertam min. I. 23 deinceps eandem redire non potuisse. An autem libramenta lapidum , saltem aliquorum , aut regulae ferreae in qua ipsa ex die ax Aprilis I 23 tangentes interdum notatae sunt) post ultimum illud examen novis iterum luXationibus obnoxia fuerint, nihil certo a Urmare poia sum , sed haud multum errari arbitror si post annum etiam Iara in hunc diem correctio de superioris capitis tabella adhibeatur. Haec mihi singula pro temporum diversitate distinguenda atque enucleanda fuerunt, eorum praesertim gratia qui summana, uti decet, in Observationibus hujusmodi subtilitatem spectant. Qui vero iis pinguiori ut a junt Minerva habitis contenti sunt, satis habebunt si scient vix ullam in hac serie tota inventum iri, quae solidi scrupuli primi excessu vel defectu laboret, si modo ea tantum vitia spectemus quae ob perversam instrumenti constitutionem contrahi potuerunt ; quae enim ab observandi fallaciis oriuntur hic non moror.
2uι harum obseriationum usus fuerit in refractionibus
REliquum nunc est ut ad eam historiae meae partem transeam quae observationum hoc gnomone habitarum in re astronomica utilitatem, maximis caelestis disciplinae accessionibus atque incrementis comprobatam complectitur ; qua in re non vereor ne qui haec legent me argumento quod exornandum suscepi plus aequo tribui me existiment ; nihil enim afferam nisi quod indubiis
ac etiamnum publice extantibus horum Octoginta annorum monumentis ratum testatumque sit. Ordiar autem a refractionibus astronomicis sne quibus nihil de vero siderum positu eorumve motu subtiliter statui poterat. Re fractiones equidem Ptolemaeus subolfecit, Ualtherus experimentis comperit, Tycho mensuris tentare caepit, sed Cassinus observationibus hoc gnomone actis edoctus primus omnium a dioptricis principiis repetiit, ac in tabulas digessit. Vix ille meridianam hanc lineam duxerat, necdum marmoribu S constraverat, cum solares tabulas cogitare caepit. Sed cum ab altitu cine poli accurate determinanda ordiendum esset, neque dum satis observationum ex hoc instrumento haberet, quo ea de re decerneret; altitu clinem illam per stellam potarem injtio anni 1636 investigavit . . Frat ea aetate pleri 'tue omnibus astronomispersuasum nullam sideribus refractionem contingere quae sensu perciperetur, ubi sidus ultra gradusas , vel ut maxime O ab horigon te attolleretur. Itaque hac bypotes fretus, quae inde a Tychonis temporibUS Promana Verat, EBI quam invenerat poli altitudinem absque ulla a refractionibus correctione retinendam arbitratus est, praesertim cum per idem tempus astronomi solertissimi Ric.
49쪽
Ricciolius , &Grinin idus ejusdena stellae observationibus eam ipsissimam loci
latitudinem deduxissient. Celebris est haec utraque observatio, quippe in eoisdem secundo scrupulo respondens sed de ea pluribus in loco dicam. Hac ergo latitudine assumpta, cum jam anno 1633 aestivo solstitio hyberno
prae valetudine non licuerat) distantiam Solis a vertice meridianam observas set, ac ne hanc quidem ulla a refractionibus limitatione indigere ex communi astronomorum sententia opinaretur , parallaxim vero Solis in tanta altitudine
vix quicquam essicere certum haberet, prodiit illi distantia tropici aestivi ab aequatore, sive eclipticae obliquitas; ex qua subinde longitudines Solis singulis diebus in linea observati supputans, ejus motus an o mali aS, ac celeritatum per anni tempora distributionem perspexit, ac brevi solares tabulas adornavit, earumque tabularum specimen edidit vere anni I 646, cum nondum annus a gnomonis Constructione esset evolutus; quibus tabulis omnes Solis longutudines sibi hactenus observatas accuratissime exhibebat. Verum postquam longitudines alias, quas a verno aequinoctio deinceps nactus fuit haud aeque tabulis respondere comperit, perpendendum censuit an quod erat suspicatus) aliquid refractionis ultra gradum altitudinis que superestet, quae neglecta poli altitudinem, & eclipticae obliquitatem, & longitudines ipsas quotidie calculis subductas vitiamet. Id ipsum vero a solstitiali observatione hyberna
anni I 636 manifestius patuit, cum tropici distantia a vertice, utcumque e Tychonicis, aut Keplerianis, sive Ricciolanis parallaxeon ac refractionum hypotesibus expurgata, neque assumptam loci latitudinem, neque tropici a circulo aequinoctiali distantiam antea inventam restitueret. Ea res necessitate quadam Cassinum obstrinxit ut in astronomicas refractiones paulo solertius quam hactenus factum erat inquireret, ac rem totam ab ipsis principiis ductam enuclearet. Multa enim de hoc refractionum negotio in astronomorum libris extabant, quae limam poscerent; veluti quod refractiones haud satis a parallaxibus extricassent, ac propterea in eadem apparenti altitudine aliam refractionem pro alia stellarum a centro telluris distantia constituissent, quod singularum refractiones ad certos tantum altitudinis fines protulissent, ac alia nonnulla neque ut videbatur rerum naturae, neque sibi ipsis consentanea tradidissent. Ad rem igitur hanc explicandam nil aliud sumpsit quam quod plerisque omnibus philosophis summo consensu receptum noverat, nimirum: crallum aerem telluri ad certam distantiam circumfusum esse , cujus aeris superficiem sphaericam ubi radius quispiam a caelestibus corporibus prona anans oblique permearet, adirectione sua detorqueretur, ac interiorem aliam viam iniret, qua aerem ipsum recta trajiceret ; tum vero illud: cujuscumque e caelo radii in aeris superficie refracti distantiam a centro telluris certa sui parte decurtari. Postremum hoc in eam legem recidebat quam Camtessius de constanti sinuum in refraetionibus proportione hamὸ multo ante vulga Verat, ac Cassinus ipse multiplici experimento in plurimis translucidi S co poribus cum solidis, tum fluidis instituto, certissimam deprehenderat. EX hisce principiis duobus rem universam confici posse censuit, modo S illius decurtationis ratio, & semidiametri sphaerae aereat in qua refractio contingit ad telluris semidiametrum proportio nota esset. Hanc Vero utramque e
50쪽
datis duabus refractionibus, quae altitudinibus duabus apparentibus responderent invenire aggressius est: arduum sane problema cum Ob geometricae effectionis dissicultatem, tum vero ob refractionum illarum quas praenosci atque assumi oportebat incertitudinem, praesertim si eas in Sole ipso investigandas susciperet, cuius parallaxis ea aetate incomperta, aliisque astronomis aliter taxata, ita indaginem hanc omnem turbabat, ut in ea persequenda nil tanquam certum exploratumque sumi posse videretur. Neque enim Solis declinatio, neque poli altitudo, quibus arcubus una cum angulo ve I horarii,
vel verticalis circuli cum meridiano) tanquam notis ad refractiones exquirendas astronomi utuntur, satis perspectae esse poterant, quod eorum arcuum
hic refractione adhuc ignota, ille vero & parallaxi involvi possiet; neque demum ubi vera altitudo ex calculis demum comperta foret, liquere poterat quantum illi parallaxeos nomine subduci oporteret, ut residui differentia ab observata altitudine refractioni adscribi posset. Verum cum ab aliis observationibus ipsi suboluisset Solis parallaxim perm dicam eme, quaeque infra scrupula secunda duodecim consisteret, id hypote-seos loco sumere non dubitavit, ac subinde ipsarunt refractionum indaginem
aggressius pluribus, ut credi par est, tenta mentis, rem eo perduxit ut nor aliter omnia inter se se cohaerere ac conspirare posse agnoverit, quam si altitudo superficiei aereae, in qua radiorum fit refractio ponere sur 6z93 earum Partium, qualium telluris semidiameter Io OOooo, decurtatio autem distantiae radii cujuslibet a centro terrae ex refractione orta fieret partium 28 I qualium distantia ipsa io oooo; his enim positis tales in unaquaque altitudine refractiones prodibant, ut& elevatio poli per stellam potarem inventa quam ipsam elevationem a refractionum fallacia castigandam apparebat eadem atque e siolstitiorum observationibus similiter correctis eliceretur , & refractiones ipsae uolstitiales meridianae horigon tali refractioni observationibus aliis sibi
Ac ne quid scrupuli ob neglectum in hac methodo diserimen opticae refractionis ab astronomica saboriri posset, ex illis ipsis quas constituendas invenerat linearum proportionibus perspicuum fiebat angulum illum quo radius aerem subintrans a recto tramite deflectitur, quique opticorum est refractio, astronomicae refractioni perpetuo aequalem .esse, nempe angulo illi quem in oculo observatoris radius ipse refractus cum ea linea comprehendit quae inde ad stellam recta ducitur, quod scilicet tam modicus sit ejus radii ad oculum usque trajectus, ac obliqua adeo ad stellam positio, ut ne in Luna quidem , quae Omnium terris proxima volvitur, eorum angulorum differentia sub sensum Caderet; unde & illud denique essiciebatur refractiones a se inventas & Soli& Liinae & Stellis omnibus tuto easdem adhiberi , ubi per radi OS refractOS eadem altitudine spectarentur. Ceterum ne de exigua illa quam assumpserat Solaris parallaxeos quantitate diu ambigendum effet emecit haud multo post tum Cassimi ipsius cum aliorum Rugiae academiae Parisiensis astronomorum solertia. Horum enim, observationibus quas anno I 6 2 in stella Martis instituerunt, comperta est parallaxis So-ιjSin horizonte secundorum praeterpropter decem , id quod Maraldus iteratis