장음표시 사용
81쪽
Qui diligenter hanc seriem perpenderit haud dissiculter certiores observa ltiones a minus certis distinguet, nec sine earum delectu investigatione na anni tropici aggredietur; cui rei adscripta aequinoctior una intervalla usui in primiselle pos urat. Ubi enim aequine elia tria continentia , ac propterea intervallae duo notata sunt, si intervallorum summa ab anni tropici quantitate utcumque nota dierum praeter propter g II horarum 3. 9 plusculis minutis distideat, in aliquo eorum aequinoctiorum Vitium prodit, in eo praesertim cujus a proximo intervallum magis ab ea temporis mensura dissidet, quam mensuram frequen 'tius in serie recurrere apparet, id quod etiam fallaciam indicare potest ubi duo tantum aequinoctia sibi succedant, & unicum intervallum occurrat. In tervallum enim tam ab autumnali aequinoctio ad vernum dierum II 8 & hora-Tum amplius II, quam a verno ad autumnale dierum 186, horarum fere 12 toto horum octoginta annorum decursu satis sibi constare debet, nisi quod illud ex anno I io ad I 3 a tertiam circiter vel quartam horae partem ad atris
dium, hoc vero tantumdem contractum astronomicae rationes postulant. Sed& in iis aequinoctiis quae in hac serie solitaria sunt errores deprehendere licet si cum aliis cognominibus aequinoctiis uno aut pluribus quadrienniis inde dissitis conferantur, quod aequinoctia in anno Juliano quadriennio quolibet minutis 3 aut g antevertere satis sit exploratum. Mihi quidem quae primis annis
a gnomonis constructione observata fuerant non tam exquisite sibi respondere videntur, quam quae statim a restauratione definita sunt, nescio an ex illa polorum inconstantia quae major illo tempore quam h Cc est inventa ; neque tamen melius inter se se consentiebant ubi altitudinem poli perpetuo eandem a assumerem. Praeclare tamen definitum videtur autumnale aequinoctium anni iri a die et i Septembris hora et O. 29, quod Richerio observante in Cayenna commissum est hora I 6. IO, nempe Bononiae hora ro. 3 I. Sed & intervallum inter utrumque ejus anni aequinoctium ex Bononiensibus Observationibus, die rum scilicet 186. I a. I 8 in Richerianas observationes fere quadrat, e quibus intervallum illud esse oportuit dierum I 86. I 2.2I. Postremis vero hisce annis quibus correctionem illam a depravato libramen to observationibus adhibui, aequinoctiorum intervalla recte, atque ordine procedunt, quantum scilicet Observandi dissicultates permittunt, non enim in hoc observationum genere perpetuo expectandum ut tempora infra decimam , aut duodecimam horae partem certistinae determinentur. Jam ergo ut experiamur quam subtiliter ab hisce aequinoctiis anni quantitas constitui possit, duo set gemus eadem tempestate Observata , ac maximo quam fieri potiit periodorum quadriennalium numero inter se distantia, nempe autumnalia duo annorum i 36 IIga , haec enim & annis Io quae Calli pica est periodus ) nempe quadrjenniis i9 distant, & in primis satis accurate definita videntur, sive eorum a proximis intervalla spectemus, sive ipsa cum aliis cognominibus conferamus. Commissum est igitur autumnale aequinocti tanta
anni 163 6 die 21 Septembris Gregoriani, sive die iI Juliani hora 23. I 3 , anni autem II 32 die 22 Septembris Gregoriani, hoc est Juliani rursu na die 11 hora 9. I 3 I annis itaque I 6Julianis aequinoctii antecessio fuit horarum ipsarum 14, quae in annos Io tributae singulos annos tropicos a Julianis deficere ostendunt Κ min.
82쪽
min. II. sec. 3 , atque haec scrupula ex anno Juliano dierum 363 hor. 6 subducta anni tropici longitudinem produnt dierum 363 hor. 3. 8. 3I . Sed ii pro
veris aequinoctiis mediorum rationem habeamus, praecessio illa horarum I contrahenda erit minutis praeterpropter se, quibus in annos singulos competunt secunda T, ac tantumdem augendus annus modo inventus, ut fiat die
Hic autem anni vertentis modus secund s haud amplius 8 ab eo discrepat quem Callinus in commentariis regiae Parisiensis academiae anni I Og elicuit,ojerum 363 hor. 3. 49. Ia , collato scilicet ejus anni aequinoctio, quod ipse
Parisiis notavit die et o Martii hora et o , cum eo quod Hipparcus ante annos I 8 8 Alexandriae definiverat. Idem anni i οῖ aequinoctium hoc gnomone determinavimus uti in serie notatum est) hora et O. 32 , quod Parisiensi observationi, si meridianorum differentia attendatur, ad unguem fere consentit, annique mensuram ex Hipparchaeo aequinoctio deducta ita, ad sensum eander restituit. Apparet ergo , etsi nondum ulla ex hisce Bononiensibus observationibus annorum 8o aetatem excedit, haud multum abesse quo minus paria cum illis faciat quas a veteribus accepimus ; neque dubitandum fore ut qui uno vel altero ad summum ab hinc saeculo eidem indagmi vacaverint, ad rem hanc subtilissime explicandam antiquorum aequinoctia non valde requirant.
CAPUT XIX. De seisitus obseriaiadis atque anni troci modo iterum exinde per vestigando.
ANni vertentis mensuram non aequinoctiorum modo, sed & solstitiorum
ope investigari posse in spem nos adduxit recentiorum altronomorum solertia, postquam solstitiorum ipsorum articulis sat accurate comprehendendis rationeS excogitatae sunt, quam rem minime in potestate esse veteres opinabantur. Ex omnibus autem methodis quae ad soli illa invenienda circumseruntur illa subtilitate praestare videtur quam Hiraeus indicaverat, et usque exempla in commentariis Parisiensis academiae annorum II rq & III 3 a viro nobili mimo Maleri evio allata extant ; si nempe tempora duo observando in- Vestigentur, alterum ante solstitium , a solstitio alterum , quibus temporibus centrum Solis in eodem circulo aequatori parallelo versetur. Ubi enim haec nota fuerint ad utrumque illud tempus aequatio Solis e tabulis astronomicis se. lectioribus supputanda erit, indeque tempora alia duo eruenda, quibuS linea medii motus Solis easdem illas positiones duas alsecuta fuerit, quas linea motus Veri in utraque observatione obtinuerat; ita fiet ut momentum quod horum temporum intervallum bifariam dividit in ipsum solstitium medium incidat s quare cum ex iisdem tabulis medii verique solstitii intervallum ex aequatione solstitiali notum esse possit, veri quoque solstitii momentum patefiet. Sed hoc ipsum Maraldi epilogismo expeditius obtinebitur, sit utriusque aequationis
83쪽
tIonis, quae observationum duarum temporibus competit senaidisserentia ab aequatione solstitiali subducatur, ac tempus residuo respondens quum de solstitio aestivo quaestio est, tempori quod inter Observationes duas mediat detrahatur , cum de hyberno addatur. Veluti si inveniendum proponatur solstitium hyemale anni 1 33 , extat eo anno ante solstitii tempus, die videlicet I 6 O 'obris, meridiana Observatio a ce leberrimo Celsio hoc gnomone habita distantiae Solis a vertice gr. 33. 28. qa, post solstitium vero, die scilicet 23 Februarii II 34 eodem observante distantia illa inventa est nonnihilo major nempe gr. 33. 33. 28 , sed dre 26 jam minor, scilicet gr. 33. IO. 39 ; propterea manifestum est reditum Solis ad eundem parallelum quem die I 6 Octobris meridie occupaverat incidere inter meridiem utrumque dieiuna 23 S 26 Februarii, subductisque rationibus ex diurna di stantiae mutatione, quam fuisse apparet min. 22.29 prodit hora I. 3 post meridiem diei as, qua hora Sol eandem illam declinationem est assequutus. Inter vallum ergo temporis fuit dierum Iga horarum s , min. 3 , eiusque intervalli medium incidit in diem et I Decembris hora a. 32 . Jam e Cassini tabulis meridie d. io Octobris aequatio Solis fuerat gr. I. 32. 22, die vero et 3 Februari hora 3. 3 fuit gr. I. 39. I q, quarum aequationum semidifferentia min. 6. 34. Veri solstitii tempus exhibent eaedem tabulae die 2I Decembris hor. 5. I 3 , e que momento aequationem Solis statuunt min. I 6. I, ex qua deducta semidis ferentia illa min. 6. 3q, reliqua fiunt min. 9. 2I, quae quidem linea medii m
tus conficit horis 3.3o. Hoc ergo tempus ex die II Decembris hora a. 32 deinceps numeratum verum solstitii momentum Ostendit eodem die hora f. ar . Per utile est autem atque adeo necessarium Solstitii tempus ex duarum observationum conjugatione hoc pacto inventum e similibus aliis coniugationibus
perscrutari quo de eo certius liqueat. Ita in hoc quod indagandum sumsi de cena observationum sibi respondentium paria naέtus sum, e quibus solstitii horam elicui ut hic vides.
I 33.16 Octob. meridie,& 173q. 23 Febr. h. s. 3; inde Solstitium 2I Dec. h.6. ra
dia Octob. meridie I9 Febr. h.6. I 3 h.5.2o29 Octob. meridie Ia Febr.h. . 28 h.6. 2o Io Nov. meridie h.9.q2 h. 5. 27 Ii Nov. meridie 3O Jan. h. 9. 29 h.6. II12 Nov. meridie 29Jan. b.9. O h.6. 22I Nov. meridie a Jan. h. 9. 9 h.6. III; Nov. meridie 26Jan. h. IO. h. 6. Isa Nov. h. II. 38 I Jan. meridie h.6.3a ac propterea si ex hisce decem determinationibus media eligatur, tempus Solis
stitii accuratius constitutum erit die a I Deccmbris hora c. a O. Ceterum cum inter primas a gnomone constructo observationes solstitium quaererem quod cum iis quae recenter Obsei Vata sunt componerem , ac inde annum tropicum supputarem , nullum occurrit aliud cui accurate definiendo sat
observationum suppeteret quam quod hyeme anni I 636 commissum est. Ad ejus tempus scrutandunt tria haec obser Vationum paria reperi.
84쪽
II Nov. h. I. 3 29 Jan. meridie h. I 3. qa Nov. h. I. 36 13 Jan.meridie h. I 3. aqquale solstitii tempus statui posse videtur die ro Decembris hor. Ig. 36. Jam ergo si hoc solstitium cum eo componatur quod nuper hyeme anni II 33
delinivimus, nonnihil operositor erit calculus, quod quadriennales periodi tempus hisce solstitiis duobus interjectum non metiantur. Fx anno igitur i Ilo diea O Decembris Gregoriani, sive Io Juliani hor. 13. go, ad annum II 33 die a I Decembris Gregoriani, nempe iterum Juliani IO hor. 6. 2 O, dieS numerantur Omnino 28I 23 horae I 6. qq, quae si in ni inura horaria resolvantur fiunt min. qOq9SO8O, atque hoc temporis intervallo anni ipsi tropici In expleti sunt . Sub Guctis rationibus anno cuilibet tropico obtingunt dies 363 hor. 3.q9. 3 si Veros motus spectemus. Sed cum anno I 636 aequatio solstitialis hyberna ex tabulis Caslinianis fui siet min. 13. 23, atque idcirco solstitium verum medio su cederet horis 3. 26, anno autem II 33 sequatio fuerit min. Io. I , ac Pro Pterea verum solstitium post medium contigerit horjs 6. go, contrahendum est intervallum hora 1 min. 4, armi quantitas secundis fere 3o minuenda, ut
Animadvertendum est autem ad anni tropici medii investigationem aequinoctia solstitiis in eo praestare quod apsidum motus, sine quo neque aequationeS in- Veniri neque adeo medii, ac veri anni disserentia taxari potest, nisi subtilissime sit exploratus longe majora in solstitiis quam in aequinoctiis disci naina effi-Cjat. Qua porro ratione motus ille ex ipsis hisce Observationibus investigari Possit, explanandum restat; sed antea de ipsorum solstitiorum temporibus no-Va quadam, ac ni fallor certiori methodo inveniendis, quin etiam de longitudine Solis toto anno accuratius cognoscenda nonnulla mihi dicenda sunt.
CAPUT XX. ma methodus longitudini Solis in singulos dies definiendae , ut nequere fractionum ratio habenda sit , neque loci latitudo , neque obli-qNitas ecliptica neque ulli ex astronomorum 6potes buνη uiseri asumi debeant.
. Uaec IJmqtie de usu harum observationum in exquirendis Solis motibus hactenus diximus, atque exemplis illustravimus satis ni fallor instrumenti praestantiam declarant. Sunt tamen in hac re quidam certitudinis limites quos vel perfectissimis instrumentis transgredi ars ipsa non sinit, nisi forte observationibus altitudinum aut distantiarum a vertice aliae adjungantur. Non
Cnim aeque certo ac subtiliter quod saepe notavimus verus Solis locus in ecliptica ex meridianis distantiis a vertice dignosci potest atque ipsae distantiae determinantur. in quibus secundorum ut plurimum quinque interdum etiam bi.
85쪽
norum aut singulorum dubietatem facile vitamus, cum in illo de uno saltem
vel altero scrupulo primo saepe etiam de trjbus aut quatuor , eoque amplius ambigi nece fle sit. Nimirum ut longitudinem Solis eruas ex ejus seclinatione conastutum ineas oportet, quae certa esse nequit nisi primum distantia a vertice a refractionibus liberetur; refractiones vero ad ipsa secunda scrupula constituta S else , nec minimum interdum mutari nemo facile dixerit, deinde altitudo poli eli praenoscenda, quae ipsa & refractionibus iterum involvitur, & ob ejus inconstantiam novis ac majoribus dissicultatibus rem impedit. Postquam dec sinatio utcumque innotuit sit observatio prope aequinoctia incidat ubi quam minimum in longitudine supputanda errari potest , tamen erratum semissis minuti sesquiminuto fere longitu clinem vitiat sin autem longius ab aequinoctiis tum
Vero a quo magis ab his receditur errores magis exscrescunt altera in stiperexiliit errandi causa ab inordinata necdum satis comperta eclipticae trepidatione profecta, ex quo rursum tantumdem atque ex declinationis incertitudine falli pote S. Una supere me videtur solstitiorum determi iratio quae si ea naethodo ineatur
quam superiori capite exposui inus hisce dissicultatibus non laborat; non enim in ejusmodi supputationibus aut refractiones, aut altitudinem poli, aut eclipticae inclinationem moramur, quin imo ne instrumenti quidem constitutio , si illud forte minus recte habuerit, quicquam turbat, ut propterea haud immerito recentiores astronomi plus uni ejuscemodi determinationi quam sexcentis extra solstitia fidendum existiment. Verum, ut omittam non maximo Operae pretio duobus denique toto anno diebus Solis locum definiri, reliquis vero omnibus nihil exquisite statui, illud non injuria argui posse videtur quod ad soliij tia eo pacto invenienda aequatione S Solis ex astronomorum tabuli S a Llami debeant; cum enim tabulae ipsae ab observationibus vel condendae vel emendandae sint, minus recte neque ordine fieri videtur si observationes absque tabulis usui esse nequeant. Ac sane haud seni et expertus stim ubi e duabus iliadem observationibus ejusdem solstitii tempus exquirerem , haud parum diversum prodire si sequationes e diversis tabulis depromerem. Veluti cum solstitium aestivum anni 1 34 indagarem ex observatione Solis diei I 6 Aprilis meridie cui respondere inveneram diem 26 Augusti hora 23. 22 , Cassinianae sequationes solstitium in diem at Junii hora I. 8, Hir eande vero in eundem diem hora I. 3T conj ciebant; ac rursum ex observatione diei 8 A prilis meridie , diei Septembris hora 1.1 Cassini bypote ses exhibebant solstitium hora I. S, Hiraei vero I. 32. Ac tantet si existimo minus dissulti reperiendum fui ne ubid jerum Solstitio propiorum observationibus usus ei sena , tamen perpendendum est quo propius ad solstitium acceditur eo dissiciliorem fieri temporum duorum sibi respondentium inventionem, quibus nempe temporibus Sol eundzm pa-rdllelum attingat, quod diurna ejus altitudin js variatio perpetuo minor fiat; ut Propterea in hac methodo alterum e duobus vix effugere liceat nimirum ut Vel tabulis, vel observationibus ipsis plus se quo tribuam US. Cum haec mecum ipse reputarem animadverti dissicultate 3 omnes quae hanc
indaginem impediunt declinari posse sit observationibu S hoc gnomone peram saliae adjungantur quibus & Solis de inerrantium stellarum exscursus per meri
86쪽
dianum horologio oscillatorio determinentur. Methodum ergo tradam qua& solstitia& ceterae omnes Solis longitudines accuratissime inveniantur, ita quidem ut neque refractiones neque poli eleva tionem neque eclipticae obliquitatem nisi hanc praeterpropter praenosci, neque vero fixarum stellarum positiones, neque numerum ullum ex astronomorurn tabulis assumi oporteat, quin imo ut stellarum ipsarum ascensiones eadem opera inveniantur.
Locum Solis in meridiano quam saepissime potes cum ante solstitia, tum iis elapsis observato sermagno ac immoto instrumento , cujusmodi Bononiensi huic par haud facile reperies; indeque temporum binorum conjugationes quotlibet elicito , quibus temporibus centrum Solis unum aliquem eunder Circulum aequatori parallelum pertranserit, quemadmodum superiori capite dictum. Iisdem diebus transitum per meridianum tum centri Solis tum stellae
insignis quae toto anno perdiu videri possit ex horologio Oscillatorio definito, idemque per dies ipsos solstitiales praestato, ac subinde distantiam temporariam solis a stella ad singulorum dierum meridiem supputato,eamque distantiam, horologio ad eandem stellam die tim expenso, in tempus medium redigito. Esto
iam in suprema sphaera aequinoctialis circulus ACL Figura ο) ejus poli P, R, eclipticae semicirculus uterlibet ASL , ac in eo solstitiale punctum S per quod
transeat coturus solstitiorum PSR , circulus vero sequatori parallelus in quo observationum duarum respondentium tempora definita sunt DGE, eclipticam secans in D ubi prima observatio habita fuerit, atque in E ubi altera, co- Iurum vero solstitiorum in G. Denique esto punctum F locus stellae, cujus eX-scursus per meridianum dietim observatur, ac per F transeat circulus declinationis stellae PFR , parallelum E GD secans in H. Manifestum est igitur, etsi
momentum solstitii ob inaequalem Solis motum in ipsum medium temporis inter observationes duas in D& E interjecti non incidit, attamen arcum paralle-Ii DE a coluro solstitiorum PCR bifariam dividi in G, ac propterea ascensionem rectam solstitialem inter ascensiones duas rectas quas Sol in D, atque in Eliabuit esse ex qui fite mediam. Quoniam ergo dantur ad singulos dies ex Observationibus temporariae distantiae centri Solis ac stellae, dabitur ad tempus ipsum observationis ante solstitium peractae in D arcus paralleli DH distantiae illi respondens, pariterque arcus H E competens tempori regressus Solis post solstitium ad parallelum eundem in E ; quare & arcus totus D E , & ejus dimidium DG dabitur, quod cum arcu DH , vel HE collatum indicabit arcum H G distantiam scilicet temporariam quae ipso solstitii momento inter Solem S, &stellam F intercessit, quam solstitialem distantiam appellabimus. Ea propter cum per ipsos solstitii dies temporaria distantia Solis ac stellae meridie ab observationibus definita fuerit, dabitur exinde tempus quo haec distantia invento nuper arcui EG aequalis fuit, nempe tempus ipsum quo Σol colurum solstitiorum pertransiit, ac solstitium in puncto S effecit. Inventa distantia solstitiali Solis ac stellae HG, facile apparet si arcus circuli tempori ejus distantiae competens in aestivo solstitio gradibus 9o, in hyberno autem gradibus a Io, pro diverso stellae ad Solem positu addatur vel subducatur rectam stellae ascensionem ad tempus ipsum solstitii exinde conflari. Hac vero comperta perspicuum est ceteris omnibus anni diebus, quibus Solis stellaeque
87쪽
iaeque transitus observati fuerint, rectam ascensionem Solis nullo negotio erui , quae ubi graduum 18o vel in Veniatur aequinoctiorum tempora Ostendet, ubi vero Sol extra aequinoctia versetur, tamen ex ascensione recta longitudo erui poterit, modo eclipticae obliquitas Praeter propter nota sit, non enim ad hoc necesse est eam ex 'ulti te definire , quando vel solidi minuti discrimen se cundis ut maxime duodecim , haud amplius, longitudines vitiare potet Methodi hujusce, in quam non ante superiorem annum II 34 incidi, statim . in utroque solstitio ejus anni perscrutando periculum iaci, Observationes peragentibus ad Divi Petronii partim ornatissimo viro Andreae Celsio, quoad is Bononiae est diversatus, partim Roversio; transitus vero Solis per meridianam lineam in hoc publico observatorio extento illo designatam captantibus ut plurimum Marchesio, necnon Eustachio Zanotio, interdum me ipso quum per valetudinem licuit. Elegimus autem ad hanc indaginem stellam Sirii, quae multis de causis omnium aptissma est vita , iidemque ejus stellae transitus Ob servarunt per planum muralis semicirculii, quod plurimis experimentis compertum habemus in parallelo stellae secundis temporariis 13 a meridiana illa linea in occasum aberrare, unde singulos stellae excursus ad ipsum meridianum reduximus. En autem in synopli primum ad aestivi solstitii indaginem conjugationes undecim temporum sibi respondentium recursus Solis ad eosdem parallelos, necnon ejus distantias temporarias a Sirio tam ante solstitium quam post, temporibus mediis expressas, ac denique distantias ipsas temporarias solstitiales quas e conjugationibus lingulis supputavi.
temp. app- post mer. Ante fol litium SiPius feruitur Solem temp. med.
Sistius pracf- die Solem temP med.
Dbi aut vi tempora, iassuluitiales a Sole ad Sirium
3r Martii meridies Aprilis meridie
368 Aprilis meridies Aprilis meridiet x Aprilis meridie
Septembris I. I3 Septembris O. 481 Septembris O. a I
4 Junii meridies Iunii meridies Iulii 16. ΙΟ Iulii is. 36
Ex hisce determinationibus solstitialem distantiana eligendam apparet hos.
88쪽
O. g. 22 quippe inter omnes mea iam . Porro transit iis Solis ac Sirii per meridianum, qui diebus solstitio proximis observati sunt distantiam hanc a Sole ad Sirium convenisse ostendunt in diem 2I Junii hora I. 32 tempore apparenti, quae propterea est ipsa solstitit hora , Vix quicquam ab ea discrepans quam Malaldi methodo elicui e conjugationibus 1, , , 9, 1O, II, nempe a I Junii hora I. 69 Huic autem solstitiali distantiae respondent circuli partes 8. 2I. 32 , quae adjectae gradibus 9o ascensionem rectam Sirii constituunt ad exitum Junii 17 3
Ad indagandum vero solstitium hybernum ejusdem anni I 34 quinque haud amplius nacti sumus observationum paria quae sequuntur.
Soblitium Siritis praecedit Solem
Sirius praecedit Soia lem temp. med. Diflantia temporaria sol i-t ales a Sirio ad Solem temp. med
I et Novembris meridie ας Iantiarii 2I. 278. 34. so Z
13 Novembris meridie 18 Ianuarii a I. 37
314 Novembris meridie 11 Ianuarii xi.
qNon adeo certo liquere potuit de hujusce solstitii tempore atque de eo quod aestate commissum erat, quod ciebus ipsis solstitialibus vel Solis vel Sirii conspectum in meridiano nubcs proh jbuerint. Attamen electa solstitiali distantia omnium media hor. II. 34. 38 ex observationibus dierum I & aue Decembris collegamus Solem eam distantiam attig lite die at hora Ia. II . Marai di autem methodo solstitium prodit hora I 2. 2I . Porro dii antiae temporariae solstitiali hor. I I. 2 q. 38 competunt gr. III. 373 qui e gr. 27o subducti dant ascensionem rectam birii sub exitum Decembris anni 1 34 gr. 98. 22. 23 . Notandum autem motum illum quo stellae singulae sensim progrediuntur, sive aequinoctialium punctorum praecessionem , soli titiorum determinationi hac methodo peractae nihil ossicere, ac propterea nullam ejus rationem a me in hisce calculis habitam ; perinde est enim sive ascensio recta stellae eadem maneat sive aequabile augmentum perpetuo suscipiat, nam cum temporariae iii L
ferentiae Solis ac stellae in punctis D & F inter se se comparantur dimidium ejus incrementi in solstitiali distantia includitur neque inde solstitii tempus quicquam mutatur, ascensio vero stellae quae inde elicitur ad neutrum tempus D
89쪽
vel si, sed ad ipsum solstitii momentum attinet. Diebus vero aliis a solstitio
remotioribus plane habenda est ratio motus fixarum quo ex ascensione stellae Solis ascensionem arguere liceat, cujus motus quantitas annua nisi eam vel ti certo ab astronomis constitutam assumere lubeat J ex duorum cognominum solstitiorum aliquot annis distantium observatione laxari potest.
Non ignoro quid scrupuli suboriri possit in hujusce methodi usu. Cum enim
rectae stellarum ascensiones minime pro temporum inter Valli S aequabiliter augeri deprehensae sint, qua de re nonnullae etiam nostrae observationes extant dubi tandum videtur num ea ex causa solstitiorum determinatio turbari possit. Verum nihil aut exiguum quiddam incommodi metuendum inde crediderim. Stet Iarum enim evagationes secundum ascensionem non aliter perspectae sunt quam ex duarum earumdem temporaria differentia, quae aliis anni diebus alia est in
venta, paucorum sane secundorum discrimine; cujus discriminis si eam quanta aequum est partem stellarum inter se se accessui aut recessui qui secundum ascensiones aliquis esse debet) tribuamus, residui Vero semissem aut praeterpropter singulis illis stellis duabus adscribamus, vix est ut singularum inaequa litas tota paucula temporis secunda excedat, quae tamen ne tota quidem in hac re attendi debet, observationes enim non semestri spatio, sed minori inter se dissitas ad hanc indaginem seligere positimus. Optandum equidem est ut de harum aberrationum legibus astronomi aliquid constituant, cui rei virum egregium Jo: Jacobum Marinonium Caesareum mathematicum sedulam navare operam ab ipso accepi. Mihi, quantum experiri hactenus licuit in stellis inter se se oppositis, Sirio praesertim ac Lyra, aut capella & Lyra maximarum evagationum ascensionalium termini in ea tempora incidere videntur quibus earum stellarum altera meridie, altera media nocte ad meridianum allabitur, ita quidem ut tempus ab ea quae Soli jungitur ad eam quae opponitur numeratum tunc sit maximum, id quod ostendere videtur stellas singulas prope conjunctionem ascensionalem in occasum, prope opposi.tionem in ortum aberrare, neque ab hac regula, quam ante annos aliquot subolfeceram, abhorrent Observationes cum multae a Mari nonio, tum aliquae a
nobis superiore anno peractae. Quod si ita est, erroris periculum sad solstitia quod attinet) evitari, aut certe minui potest ubi stellam seligamus non longe a coluro solstitiorum locatam , id quod praesertina de Sjrio ac Lyra percommode
accidit, duorum enim aut trium mensium spatio stellae ascensionem vix qui coquam mutari oportet. Alias vero longitudines Solis, cum longius a solstitiis distat, etsi errori alicui hac de causa obnoxias ei se non negaverim, tamen longe minus incertas arbitroi quam si per declinationes investigentur . Sed & minus ab hisce fallaciis timendum erit si pro anni temporum diversitate stellae aliae ad hanc indaginem eligantur, quarum ascensiones ex prioris stellae ascensione eliciantur, quo tempore de illius aberratione nondum suspicio pervaserit. Duorum autem aut plurium solstitiorum sibi continenter succedentium de
terminationes hac methodo peractae evagationibus ipsi S itellarum taxandis non
inutiles esse possunt. Si enim ab aestivo solstitio ad brumale, vel ab hoc ad ii lud stellae ascensionem rectam plus minusve adauctam appareat quam semestris
punctorum aequinoctialium praecellio requirat, quicquid prodit discriminis
90쪽
stellae evagatio est. Veluti in solstitiis duobus anni 1 34 cum a foensio Strii aestiis
vo inventa sit gr. 98. 21. 32, hiberno 98.22.2ῖ , apparet augmentum ejus semestri spatio fuisse sec. 3I Cum tamen eo tempore proprius fixarum motus secundum ascensiones secunda et o haud amplius sibi vindicet, reliqua sunt igitur secunda 1 r quibus stella a Junii ad Decembris exitum ortum versus est evagata ; neque sane erroris hujusce plaga ab ea lege abhorret, quam supra statui, sed ad ejus quantitatem certius comprehendendam multorum solstitiorum experimenta colligenda videntur.
motu apEG Solis e solstitiorum obseriationibus eruendo.
NUnc ad motum absidum Solaris orbitae revertor, quem motum ex hac ipsa meridiana linea observationibus investigari posse dixeram. Nec sane dubium est quin id possit methodo pervulgata. Si enim apogaei locus anno quopiam ab observationibus inveniatur cujus inveniendi ratio multiplex ab
astronomis traditur, ac nos etiam nonnulla ea de re mox afferemus) ac rursum anno alio satis inde dissito idem praestetur, locorum duorum comparati apogari progressum annorum intervallo respondentem patefaciet. Uerum cum perdifficile habeatur in apogaei loco plurium minutorum errorem vitare, Vix est ut hoc pacto ejus motus subtiliter constitui queat, nisi tempora pluribus saeculis distantia inter se se conferantur quae ne a polieris expectanda sint, aliam quandam rei conficiendae rationem Proponam . Definiatur quam accurate fieri potest uno aliquo anno utriusque solstitii tem-Pus, ea praesertim ratione quam superiori capite tradidi, in qua nihil prorsus ex astronomicis tabulis tanquam notum assumitur, idemque fiat post annos circiter Ioo inde evolutos. Jam si solstitialia singulorum annorum intervalla in-Vicem comparentur satis subtiliter explorari poterit quae inter annos illos duos absidum progressio fuerit. Esto enim in adjecto schemate diameter eclipticae, quae ad pundia solstitialia dirigitur, AB ) cujus extremum A ad initium Cancri, B ad Capricorni pertineat, signorumque ordo ex B per Κ ad Aprocedat. Eclipticae ac telluris centum esto C, per quod acta sit absidum Solaris orbitae linea EO, cujus extremum O apogaeum est, extremum E perigaeum. Cum ergo aevo nostro illud circiter octavum gradum Cancri, hoc vero circiter octavum Capricorni versetur, proptereaque punctu ni aestivi solstitii A ad postremum anomaliae quadrantem spectet, ubi aequationes medio motui adjiciuntur ut verus Constetur, manifestum est: quoties linea motus veri adpositum solstitialem C A revertitur lineam motus medii secundum longitudinem minu S promotam fore quam C A , contra atque hiberno solstitio, quippe quod in quadrantem anomaliae secundum incidit, ubi aequationes a medio motu subducuntur. Momento igitur solstitit aestivi priore anno observati esto linea motus medii in CH, momento autem hiberni ejusdem anni in CD. Deinde