De latinitate b. Hieronymi: Observationes ad nominum verborumque usum ...

71쪽

et livus'), substantivus '), uocativus' ) incentivum transi. ut Did. pir sanct 60 per cogitationes et incentiva

uitior Im' adu Rufin. II, 7, in gere. IV ad 16, 10 libidinis

es et eq. eccl. - primitiua plur. q. ius primum geniti, ut

quu hebr. in Gen. 25, 30 quod rubro cibo uendiderit primitiva sua', it in ich. I ad 5, 6 al. Vulg. pro quo saepius primogenitu habet, ut in Abd. 1, 1 quia . . primogenita uendiderit', p. 73, 6 al. Vulg. Aug.).

S. S. corruptiuus ep. 69 7, 119 5 al.; A abusive id. spiri Anci. 38 omne uerbum quod loquimur καταχρηστικῶς id est abusive est, et de incorporalibus cunctis et maxime cum de rinitate loquimur', deminutive in g. IV ad 16, 1 al. all. Suet. D. - adi. eri. Diom. Hi ).

Ad singularia nostri 2 et , quae insolenter a praes inchoativae formae ingurata sunt, conferri tamen possunt complura a prae 8 declinata in iuus, non sane usitatissima ple-

praesagus in ecl. 4 col. 426 Taci), praescius ep. 79, 2 quaa uicinae mortis Tae. - Lact.); - indissimilia Didym spiri sanct 436, eadem et indissimilia Varro γ).1 in ich. I pr. appellativa nomina uertuntur in propria M., Charis., s. Asc., Prisc. H. Ambr. 2 inos hom 2, 1 in profundum et in excelsum non disiunctive emo dictum' adi. GelL, Dig. recci). 3 ep. 112, 14 ex quo apparet, qui sub Lege est, non dispensatiue, ut nostri uoluere maiores, sed uere . . eum Spiritum Sanctum non habere', Ang. posti. adi Aug. posti.). 4 in Eccl. 8 Ol. 460 'imperativo modo dicentibus: Os regis custodi', in cani tr. 1 col. 506 al. charis.), - pass. Μacr. 5 in is hom 6 5 cor nuneupatiuo eum corpore corde uocabulo animae nostrae principale nominatur se p. 13). 6 in Os III ad 14 Irimperat et, ut uerius dicam, Optatiuo modo loquitur, ut Samaria pereat' Charis., Diom.). 7 in Os I ad 4, 13 in Lege praeceptum est, ut non sacrificetur nisi in loco quem elegerit Dominus Deus, . . ne scilicet passiva et uoluptuosa religionuet itatem unius et uerae religionis euerint', p. 72, 3 se ta passiua, quorum non erat numeras' al. 8 ut . Ioann. 23, 24, 25 al. 9 ut m GH. II ad 4 4 sq. 16 ut Did spiri ncti 2 non ut substantinas, sed ut accidentes. II in Zach. Iad 2 6 sqq. casu uocatis Q. Diuiti sui MIOO JIC

72쪽

Vulg. et ininitias mestigo in Egech. IX ad 30 1 sqq. omne

reliquum uulgus, quos hibridas atque mixticio LXX transtulerunt' L; si commixticius, quod legitur . . et in Exech. et Naum 3 17 ex LXX p. ter. ad L, qui addit 'in commixticium, quem nos possumus uulgus ignobile et de diuersis gentibus hiuc inde populam congregatum intellegere', deinde autem substituit suum illud mixticius. Alioqui pro arrepticius Breu habet in ps 33 arreptillas pr0 qua causa adluxisti istum

hominem arreptiuum et furibundum super me γ'. Annotamus etiam idus finitum uerbale nos unum inuenisse apud nostrum

tibilis ), creabilis'), culpabilis'), 'desperabilis , diri. gibilis '), diuisibilis ' gemibilis' '), immarcescibilis 3'), impartiolpabilis, impassibilis ' importabilis q), impossibilis ot possibilis q), 'impotabilis, imputribitis inces-

1 ut in Is I ad 1, 14 al. 8 ). 2 ep. 123, 2 3 pass. ut Did Spir snet. 5 c abilis, non cum M. Aug. Cass. aci intpr. Iren. CasSiω. 4 pam in Is. XVII ad 63 4 sq. nec culis contemplabilis eo. 9, 5 ut ep. 146, 2 presbyteros turba contemptibiles facit'. 6 Did spir. not. 5, 13 al. 7 Did spir. Anci 12 8 ep. 148, 5 ubi fecisse, hic non fecisse culpabile est', 19, 0 adu. Rufin III, 5 al. 9 in Jer. III ad 17, 9 Vulg. s. 2). 10 in Phil. u. 1 dilectus appellari potest et ille qui dilectionem non meretur, diligibilis uero is tantum, qui merito diligitur'. 11 Did spiri net. 13. 12 in Ezech. I ad 5, 15 et erit στενακτύ id est gemibilis'. 13 adu Jovin I, 3 al. Vulg. 14 ep. 00, 10 'impassiliitis diuinitatis permanens maiestato M. passibilis, utra L et S. S. vet.).I5 in Jer. IV ad 23, 33 sqq. plenum ponderis ac laboris et importabile' l. 16 Haec quanquam praeiuerat iam Quint. reec tamen supellectilis censenda sunt; quae et noster saepe usurpat, ut ep. 79, 3 quomodo, quod apud hominem impossibile est, apud Deum possibile fiat', c. Pelag. I, 10 et u M. et Scrut p. 21,. 17 in Cant. r. 2 col. 22 cedrum imputribilem l. Vulg. ARg. Diuiti sui MIOO JIC

73쪽

niatibilis s), indicibilis' , indissociabilis g), in diuisibilis ei. 12)', ineffabiliter '), instangibilia '' inoptabilis l),

intransibilia inllenibilis A p. 16'), inuisibiliter '), irascallis

ei. 143 ), irrationabilis ' et ter ), ines abilis, irromissibilis, 'irreprehensibiliter '), lacrimabiliter act. , mens Φι-

ictilia 30 insensibilis et in FlacL 7 col. 442 ne se dicat

insensibilem et stolidum a Deo esse generatum', in Is I ad 5, 14 sq. l. - praestabilis l. praestare trans. Vulg. Joel 2, 13 et Hier ad i. est enim benignus et misericora. . espraestabilis, ut, si nos egerimus poenitentiam, et ipsum poeniteat comminationis suae, 'sensibili act., ut ep. 98 7 pa8S. e. c. p. 98, 10, in ris. III ad 7, 10 sq. adu. in s. hom.

18 ep. 64, 19; adi. post S. S. L, Cypri, Ambri ep. 121, s dolor al. 9hDid. spir-snet. 5 al. Min Is. hom. 6, 1, Q. Taur., ali 21)Did. spir. suci 40 22 Did. sp. set. 9. 23 in Joel 2, 12 sqq. i. clementem, sed adi. p. 96, 3 al. iam Plin. 24 in Jer. III ad 17, 1 lapis adamantinna, qui ex eo quod indomitus sit et intrangibilis hoc nomen Gepit' frangibili Thom Thes. p. 22. 25 Vulg. Jer. 17, 9 al. Aug., Prosp. 26 Did spis anct 4 al. 27 in Eg. IX ad 28, 11 sqq. interminabiles quaestiones t. Sid. 28 Did spir anct 31 adi. e. c. p. 98, 10, iam eis. 29 inmith. II ad 13, 33 ν θυμικών, quod dieamus plenum ira uel irascibile', Firm. m. Aug. 2 ad frau erem. s. 9 fortiter spiritum irascibilem continere, Dionys. in N). 30, in gech. IV ad 13 4 sqq. isti congregauerunt irrationabiles quosque' adu Lucii. 1 al. 31 adu Lucis. 4, in Cant. r. 2 col. 516 al. C. Aur. Prisc. 32 ut Did. p. et 11 adi , post S. S. et et Tert. ep. 148, 16 33 ut ep. 98, 19 L, adi. sic post Verg., c. H. II, 23 al. Vulg. 34 in s. I ad 1, 10 non mensurabilem Israel, rud. Cl. am. an. 36 nom. hebr. Ol. 90, Vulg. 36 in Is X ad 32 9 sq. Q cf. B p. 23. 37 Did spir.

74쪽

648, 2 sensibiliter adhortando eos qui ueniunt ad fidem), 'uisibilis pass. ut ep. 98, 10 act. lin.). Hoc genus figurae cum mirum in modum luxuriet apud recc. quippe quoi m sint A bilis finitorum, nisi ver amplius cf. 3 epim. II), in Hieronymi quoque scriptis exempla eius animaduertens exstare erebra, ut quibus finibus hic usus apud

eum contineatur emosci possit, omnia quae Occurrebant enotare

institui, atque exinde praeter supra regesta timent 1 alia in initis exeuntia 11 e. S. S. et suppellectile), quorum delectum quendam habes subterannexum ). Itaque comparatione quidem

aliorum quorundam recc satis moderate ac sobrie hoc genere usus esse uidetur Hieronymus. Auxit profecto et ipse eec.

copias, graeca interpretandi potissimum difficultate compulsus, omnis tamen illius abundantiae nonnisi c. adhibuit, uniuer-

S. S. acceptabilis adu JOuin II 6 Deo acceptabilem continentiam'al. concupiscibilis in alib. II ad 13, 33 al. eorruptibilis in Is VII ad 19, 12 sqq. homo al. inaccessibilis, ut in Eg. I ad 3, 2, incorruptibilis in Is XI ad 40, 6 sqq. incorruptibile corpus accipiens M. in-inuestigabilis a Rom.11, 33 p. eri et Hier. p. I, 9 et in-uestigabilis, ut in Abac. I ad 1, 1 no- seientes iudicia Dei inueatigabilis', reprehensibilis, ut ep. 112, 8; - Α incomprehensibilis, ut in Ia XIII ad 46, 3 sqq. --ter e p. 11), ineuitabilis inmith. II ad 12, 33 ἁφυκτον nos ineuitabilem possumus appellare', infatigabilis, ut ep. 108, 26, innavigabilis Liu. in Eg. IX ad 30 1 sqq. ubi Nilus innavigabilis est et cataractarum fragor', insolubilis ep. 120 10 quaestio, intellegibilis Sen. iness. III ad 7, 10 sq. σω α et νοητα, quae nos possumus sensibilia dicere et intellegibilia H. D p. 287), irremediabilis nos. I ad 1, 6 al. persuasibilis act. Quint intri. πιδανος in Gal. III pr. al. - ν conducibilis in ph. II ad 4, 20 sq. indomabilis Plaut. in Jer. IV ad 23, 29 sqq. corda dura et instar silicis indomabilia al. 3); - uelis et Plin. uel Sen. inconsolabilis in Eccl. 4 col. 418 dolor Ambr.), indelebilis in Jor. III ad 17, 1 peccatum R, inextricabilis in

Is III ad 7, 21 sqq. intractabilis in Is VII ad 21, 11 sq. H. numerabilis ep. 122, 3 Am. ΙΙΙ, 5), Cl. m. an. - u honorabilis etc. s. in Is. XII ad 43, 1 sqq. l. , Vulg., Amm., Aug. inexstinguibilis Varr. r. in Is m ad 30, 25 S. s. vet. Τert adu rim 1 Arn., Laet. Hil mis. 119 5), placabilis pass. in D. XII ad 42, 1 sqq. l. act. Ter. Lact. in Is XVII ad 60, 6 sq. hostiae al. plausibilis ep. 118, I plausibilis δο- qui uenustatem, in Zach. I ad 7 ex. His iungimus e Breu novicia inuiolabiliter in s. 14 qui praecepta Dei . custodierit', um, Boeth. Odibilis S. S., etiam Vulg. in s. 18: abominabiles facti sunt', id est odibiles, Marmabilis: D praeterea non animaduersum p. Hier dissolubilis Cic. s. recc. in s. 38. Disiti sui MIOO JIC

75쪽

65sorum bilis terminatorum 12'μ . Quod ad significationis genu attinet, cum activam . . participii praes signiscationi congruam aut habeant aut recipiant bilis finitorum c. 22 a 'lo, Hieronymus activa potestate usurpat 14 h. e. omnis summae c. suorum 'th. Figurationis intuitu inter peculiaria Hieronymi unum offendit capabilis', portentuosum illud quidem, uiua tamen, cum quo quod conserri possit non

inuenio, nisi forte perspicabilis Aug. Amm. Si ipse illud primus assigurauit Hieronymus, forsitan inductus fuerit opposito capax. - lar aetas, fluctuabundus ), furibunde, gloriabundus'), iactabundus 3), laetabundus ).Νec peculiare in his usum Hieronymo uel aetati eius, et

alia huius generis adhibuit quidem noster, u. c. gemebunduSs n. ). mirabundus in s. I ad 4, 10 qq. uerum neque crebro nec multa. Alio loco accuratius de hoc derivativorum uerbalium genere dissertur mihi hic interim indicem exemplorum eius pro tempore plenissimum interponere placuit, in

quo, ut con SueuimuS, ea quae recc auctoritatis sunt obliquis literarum formis discriminavimus, uoci cuique auctorem sere adscripsimus ad nos primum uel etiam solum adminiculabundus Itin Alex. aestuabundus Pin. am0rabundus Laber. 8 olus)'), ampleaeabundus Jul Val. eum, anhelabundu glOSS., aucπα-b-dus eri animas, aurigabundus Jul Val. auaeiliabundus

App. bacchabundus Curi. , 'bulabundus Cypr. p. 45, 3 3i,

1 in Εκ hom. 3, 1 uagus, fluctuabundus, circumlatus omni uento doctrinae' Cypr. Ambr.), Rufin. comm in s. 2) Aug. 2 in Eccl. 8 col. 449 quid boni homini dederit Deus, quasi gloriabundus enumerat', in Zach. I ad 2 6 sqq. al. GelL Lact.). 3 ep. 123, 1 al. Vulg. - quam uocem tametsi exμta Ηyg. fab hic tanquam recc habere non dubitauimus.' quod interdum adscribere supersedimus.

76쪽

minitabundus iv. mirabundus tu. 'moribundus ici, munerabundu App. f., murmurabundus it., mumitabundus re,

mutabundus ChrysoL s ad signis f. 30 67, 13, 135 1 38,

77쪽

paSS., uitabundus ali ci acci es 4 6, 26, 27, 37, 7 75, 94, 111 119, 122 132), wwndabisndus Geli., uolutabundus Cic. 8. - 41 quo de numero index ap. Ruddim n. Inst. Gramm Lat. t. I p. 309 sq. d. Lips habet tantum 58),

lector doctus statim pervidet, de tot huius figurae exemplis pauca fuisse usu publico celebrata ac trita.

Participia nominaliter usurpata ac declinata ambigen

1 saepe, ita plerumque ut significet q. per uini, ut inmith. I ad 10, 29 sqq. quidam . duos passeres u. 29 animam et corpus interpretantur' a), M. q. presse, breuiter Geli. ep. 46, 3 ut coactius disseramus' al. C. Aur. 1 ). 2 ut comp. p. 65, 4. 3 in Egech. XIII ad 44, 17 sqq. non eos uiolenter, arcte atque e. instar vinctorum esse ingendos', comp. Aug. 4 i. elliptice in Is hom. 7, 4: non gens ad deum suum'. Deficienter autem dicitur: non gens ad deum suum exquiritur. 5 in Jon 2 6 anima, quam cum corpore pro salute nostrata. assumpsit al. 3 p. 8). 6 in Zech hom. 3, 3 cum aliquis . . loquitur quae gr. accipiant'. 7 ep. 112 11 Amm.) Aug. c. Jul V, 9 arma tua obtusa i uentilas', Ennod. u. Epiph. p. 365 comp. iam Tac. 8 in Egech. XIII ad 44, 29 sq. primitiua sunt animantium et inanimantium quae prima nascuntur' Flam m.). hin Dan. 3 in. ut . . res inanimata adoretur ut deus al. Boeth. 10 in a. XIV ad 5. Diuiti sui MIOO JIC

78쪽

68 circumcisiis ), incircumscriptus insonvastitas inconcusse di insonsettas, inconsequens et ter 'q), inconsideranter, insonsatas, ' 'inoontritas s), increatus' ) inculpare s), incunctanter '), indesinenter ' indississas, indolatus, 'indo.

1ens ''), indubitanter 'q), inenotas, inemendatus '' ininterpretatas, illicite cs 42), imperfecte '), impoenitens ' ), imprae. paratas, improspecte, instiniectus, mittatas, licite g

alia eiusdemmodi, ut iustificatior ''), saginatior '), delicatissime q).. - , pertiteratas ', 'satratiae '' cf. 9 et 2), signanter sparsim ), statutum subst.' , abrepente, sufficien-

47 6 sqq. et nihil remansit incaptum'. I in Is. XIV ad 52, 1 et saepe, Vulg.

12 ut id spir sci. 6. 13 in gech hom. I, 8 nec longo cmpore incommonitum populum dereliquit' B). 14 in Is hom. 7, 2 ex. credimus in Eo inconcusse et firme uiuentes iuxta quod docti sumus' Aug., c. h. 15 adu Rufin. II, 15 inconsequens textus ipse uerborum at et 3 et cf. sup ad consequentia p. 43), - in Gal. ΙΙΙ ad 5, 13 sed quo . . Si sic intellegantur, ut rosonant, inconsequenter et abrupte repugnare inter se et catere uideantur', ut ap. Aug. C. Aur. 16 ut id spir sanct I1. 17 et Aug. c. mendac 3, 5. 18 in Is XII

ad 43, 1 sqq. 19 c. Ioann. 1 al. Cypr. s.), Aug. 9M in Eph. II ad 4, 17 sqq. dicamus ἀπηλγηκύτας indolentes siue indolorios'. 20 inos V ad 21, 13 sq. ut, quae sit Cedar iud intellegas. 21 ut adu Rufin III, 5, 18 al. Ηil.), Rufin., Soru 22 iness. XVIII ad 66, 2 sq. quae trucidantur illicite', Aug. doctr chr. Π, 26 utilia sunt nec discuntur ili. H. 23 ep. 98 6 24 ep. 147, 1 secundum

duritiam tuam et cor impoenitens, in Eccl. 7 col. 44 al. Vulg. sic Hier. etiamsi non noue et poenitens pers saepe, ut adu Jovin Ι 8 de eodem post incestum poenitente, adu Rufin. II, Pal. 25 ep. 77, 12 uirgines, uiduas ac maritatas, adu.Jouin I, 3, 29 H. Lact.). 26 in Ezech hom. 14, 2 qui haec obseruate legit'. 27 ep. 121, 7 ut nouo uerbo utar ad explicandum sensum meum: peccatum, quod, priusquam haberem intellegentiam, absque peccato erat, per praeuaricationem mandati incipiat mihi esse peccantius peccatum', Coel. Aur. 28 ep. 7, 4. 29 ep. 21, 2 30 ep. 118 7 a matre educatus. I ep. 52 8 'mus quidam poeta nominatus, homo perliteratus'. 32 in g. hom. 1 2 audi voces tormenta patientium, quomodo sacratim et in cruciatibus suis clementiam Dei eloquantur' sacratem pie, religiose Aug.). 33 qm hebr. in Gen. 6, 9 signanter ait: perfectus in generations sua, ut ostenderet non iuxta iustitiam consummatam. fuisse eum iustum et saepe, Aug. in s. 36 serm. 1, 5, Jul. p. Aug. c. Sec resp. Jul. II, 3 it saepe noster significanter, ut in g. X ad 35 et s. ait conuerte, ab alia prophetia ad aliam prophetiam', c. Ioann. 27, p. 29, 5 etc. 34 ut in Eph. Π pes. sparsim, ubicunque occasio data egi, licet breuiter, ostendi, quod ..'. 35 adu Rufin ΙΙΙ, 17 eorum statuta Lact.). Disiti sui MIOO JIC

79쪽

ter '), e . . incensum subst. y , insensatus insense)''); --' collectam pro collectus, Versammtun ep. 51, 1 cum celebraretur collecta in ecclesia uillae, quae . .' ib. 9, eg Ρachom l 3 9 M. Vulg. Sicut 08 ueti offensa aep., ut adu.J0uin I, 27 post offensam Dei, in Is XI ad 39, 3 sq. l. cf. II p. 70 sqq ), quodque similigenum esse uidetur, accubitum II p. 2 in Eg. XIV ad 46, 19 sqq. propter accubita, quae Aquila στιβαδας interpretatus est', ib. ins culinae propinqua habebant accubita', - 'depositus et decrepitus in Jer. II ad 6, 12

ergo Senectus non est aetas ultima, sed eorum qui pleni sunt dierum, quo noStro sermone appellamus depositos siue decrepitos' cf. quae habet Georg. Lex. I. u. I, B) desertum meton. inris 1 ad 1, 7 quod omnia bona eorum Sc praeuaricatorum)ueniant ad desertum', es ad . 8 omnia nostra redigentur ad solitudinem cs ins 63), inconditum transi. per 8. adu. Vigilant. 3 est imperitus . . et sermone inconditus', inconueniens transi ut . Joann. 7 inconuenien est opinari, quod .p088it uidere' App. mund. Lact. Αmbr.), - 'lactens pers.

Tert. an. 19 saep., ut in Is XVI ad 60 4 quibus paruulis atque lactentibus, ib. sup animae in Christo lactentes, al. c. porcus Vari . adii. Iouin ΙΙ, 7 iudaiZantis uulgi consuetudinem pro altilibus et lactentibus uitulos consumenti8, - motus . alienatus mente adii. Vigil hominem moti capitis atque

Hippocratis uinculis alligandum, peccatum meton. q. eccatus uel peccatio es. 58 ep. 12s 7 si exterior homo facit,

quod non uult, ostendit, non Sae perari quod est malum, sed habitans in sua carne peccatum, hoc est uitia corporis et desideria uoluptatis', ibid. conclusit Deu omne Sub peccato, ut omnium ibereatur al.pA immaculatus in I. XIV ad 45, 8 sqq. uitulu8 al. Cypr.,

36 ut ep. 23, 5 Vulg. 37 in x. IV ad 16 18 thymiama id est incensum, in

Cant. 1 col. 505 stacten. galbanen et reliqua, haec quidem in incensum l. 38 in Εκ hom. nos insensati nolentes ea discere, quae nobis incutiant metum' al. Aug. Diuiti sui MIOO JIC

80쪽

70 partem capitis a fronte inopertam relinquit', rvd. 'in ordinatus transi. Quint. --pp. in Luc. om. 25 quam inordinatam et

irrationabilem caritatem cauens al. instanter ep. 5, 3 ut . . i. Begotium persequatur al. ordinate νη, - ert. Lact. in s. III ad 11 1 ipsum uolumen . . prudenter ordinateque compositum'. aL,

Vulg. Aug. C. D. XIV, 23, lol. - 'r iniudicatus Cat. r. in Jer. IV ad 25, 30 sq. ut nullus iniudicatus abeat' es. Quint. ., Gell.); - impercu88u8 3, indebitus in Dan. 9, 24 Herodes indebitum arripuit regnum M. C. h. indebitum Dig.), inexpletu8, innuptus adu Jovin I, 9 L, inSalutatus u. Paul. 4, posti. Verg. in m.), irreprehensus 3), moderanter Lucr. - ert. Nouat. in

Joel 1, 4 bona nostra . ferre non p0SSumUS'.

Satis numerosum uide in usu Hieronymi participiorum cum in priuatiua compositionis recentiorem prouentum 12-41) Nota, quod participia pers cum in riu composita quae nouicia adhibet, 19 vel 20, maiorem certe partem primus, ut Uidetur, nobi auctor, omnium recci, quae quidem in exica inuenia regesta, non minu quintam conficiunt partem. Est porro haud innumerosa apud ipsum increbre8cens posteri0re linguae

aetate participi0rum in adverbia, ut ita loquar, deflexio 13 in

-ter, a part pers in erat, in im ). Declinata a pari. prae S. exemplorum quae congregauimus B p. 189-9 recta, additis tribus ni . , admiranter Greg. . persuadenter Chalc. in Tim. 126), non computatis autem addendis n0 addendis, quae e Thom Thes enotauimus amplius sexaginta, - conficiunt quartam decimam fere partem. -B -ius), illus -nus), aselis uel-istus -iceus deno m. )

' Haec -eus . . et proxime subsequentia, quibus locus erat superius p. 5sqq. 908t icus per errorem a typotheta tu sunt translata. 1 saepe, ut . Ioann. 29 Elias carneus raptus est in coelum', c. Pelag. II, 15 qui toti carnei sumus', in Cant. r. 2 col. 526 carne amoris, in Zech. III ad 8, 1 carneos sensus, qui terrena conspiciunt et necdum coelestia contemplan