Symbolae litterariae opuscula varia philologica scientifica antiquaria signa lapides. numismata. gemmas et monumenta Medii Aevi nunc primum edita complectentes volumen primum decimum

41쪽

sire consuevit , neque ornatus Gentilium im tandi , sed explorato, & cognito graviissimi, &modestissimi cujusque habitu , & circa vestominstituta per tempora illa , unde res pingenda desumitur , icistituta, uiores illos retinere oportebat ' . Regem plane nullus libenter adspexerit in laeerna humili , & pannota non item, mendicum in Babyloniel operis peplo . Et xa tio haec essieit , ut auro contexta vestis mini. me sit circundanda Beatis sit e Virginis, αSponsi Iosephi imaginibus . Nam licet Regium

utrique genus fuerit, ipiaque Deipara sana maReginarum, pauperem tamen elegere vitam , ab cujus forma discrepare vellem minime con-Venit . Non convenit, inquam , talibus perso, nis undantem , & mollem, atque delicatam adhiberi vestem , cujus eximia , varia et e specieSin oculos incurrat. Nec pie , recteque secerit Pictor, qui percussa ventisi, & volitantia ue lamina repraesentaverit, ut sic molliciem , deliciasque vestis ostendat. Non enim inter res sacras decore fiet, si pingeretur Proserpinae Taptus , Sabinaeve inter Iuvenum manuS . Neque etiam Sanctae alicujus cincinnis gemmae , di marsaritae inisTeudae erunt, quando

quidem lassus, di deliciae istae capitis honestam quoque quamlibet in Civita e nostra Matronam dedecerent. Pictores , qui talia i desin

42쪽

DE PICTURAE sACRA LIB. I. 19quunt, non solum mentiuntur plurima penicillo suo , Sanctosque faciunt luperbos.& va

nos , & molles , cum tales numquam fuerint , sed comprobant etiam , affirmantque vanitates

eas , quae a Patribus , Doctoribusque nostris tantopere sunt improbatae . Pictoribus istis me. rito aliquis dixerit id , quod Artis ejus uni di ctum suisse refert Clemens Alerandrinus, eum it.b a. PAEGI.

enim Helenam ea lamistratam varie, multoque '

gemmarum contexta auro fulgentem pin' M.

xisset, ita reprehensus est: quoniam pulchri tudinem exprimere mulieris non potuisset, vo luisse saltem indicare divitias , magnitudinemque fortunae ejus. Tali stommate Pictores isti perstringi sortasse possent , 'quandoquidem lumdibria , & ornamenta ejusmodi, ceu praestigias intuentium oculis parant, ut sei Iieet oceu pati vanitatum earum adspectu , ad eonsiderandam lartis exeellentiam , sive ad UitIa deprehendenda minus attenti esse possint. Si e nimirum et- Mulierenta- iam muliercular, quἱbus natura minus savit ἡ νη θεε assumunt meati medicamenta candoris, quod minime facerent, si forma commodior esset Id Clementis ejusdem Alexandrini dictum fuit, seum lenocinia illa , meosque mulieram insectaretur. Neque enim , inquit lyle , arculas ad hiberent, artis elaque ista j dc sallacias , nisi deformitatem ipsae suam ex parte agnoscerent.

43쪽

ΡErtinet vero plurimum ad historiae verita

tem , distingui personarum aetates , quae repraesentantur; in quo si qua culpa admitast , intelligentes magnopere offenduntur . Atque in eo , sicut in plerisque aliis rebus , eavendum est , ne opinio multitudinis pro auctoritate assumatur ; namque multitudo, cum eadem semper aetate depingi Sanctos viderit, existimat tales semper etiam fieri debere, neque altius inquirit. Pinxerat olim aliquis Aposto Pauli imago , tum Paulum sub taelesti voce , qua Ecclesiae insectator arguebatur, promissa in pectus , cana que barba . Λtqui se imus , minime tunc senem sui me Paulum . Nee levior culpa Pictorum , qui Apostolum eumdem in repraesentando ipsius Martyrio juvenem faciunt. Etiam Deipa s.Iosephi ima. rae Sponsus ille Ioseph grandi repraesentatur aetate,cum minime gracidaevum tune fuisse Seriptores tradant. Sed sortasse dicet aliquis, num igitur ab inveterato more recedendum erit , itaui Sanctissimae Uirgini juvenis quispiam , vel confirmata aetate vir adjungatur t Minime sane id faciendum erit, quandoquidem nimium magna vis est inveteratae consuetudinis, Eccles aeque traditionum,& earum maxime, quae mΥ steriis, rationibusque auctoribusque magnis in-

44쪽

D A PICTURA sΑCRA L I B. I. II nituntur, sicut haec de Sancto Iosepho traditio, a& fama nititur . Coeperat namque pingi grandaevus indicandae callitatis,& Sanctimoniae cause , quae duae res iacilius in provecta multum aetate, quam in annorum flore reperiuntur. Et quoniam retinenda est consuetudo , mosque vetustus , non debent Pictores variare Sancto εrum aliorum aetates, sicuti in Divi Sebastiani S. Sebastiani essigie factitatum esse animadvertImus . Nam que is tempore, quo Martyrii eo ronam accepit , senex potius erat, eumque Pictores sece-xe jurenem, ut in forenti, & nudo corpore ostentandae artis locum haberent . At Patres

nostri severi, dc sancti homines , non sic pingi Martyrem voluere. Vidimus enim ipsi sene ctam imaginem eandem in fronteTempli 'quod Martyri huic Romae antiquitus dicatum suit.

Multo minus consentaneum , verumque erit sjuvenem feri Evangelistam Joannem , interea Evangelissa dum in Patmo Insula Apoealypsim seribat . Seis Iobannis ima-neae enim scripsit. Porro tanti momenti est diis δ' scrimen hoc aetatum , ut etiam Miehaeli An. me elisan gelo praeclaro illi datum vitio fuerit', quod Salvatorem inter juveniles ulnas Μatris morin ' 'tuum secerit e saxo k. Nee desunt, quibus floria

a S. Sebastiani essigies masivo, antiquo , & radI opere essicta eernitur in peelesia s. Petri ad vincula, cujus cana coma , & promissa barba grandaevum illum ostendunt.b Qui Bonarotae causam defendendam susceperunt, veluti Georgius Vasarius in vita ipsius pag. aa. aiunt, omnes ει- minas , quae cum viris minime concumbunt, serius admodum

a z. Dipiti od by Coos e

45쪽

da nimium aetas vides tur Salvatoris, quem ille in Iudicio stantem socii. Et dubitari poterat, num in Iudieii ejusdem imagine Sanctorum ora fieri debeant io medio aetatis robore, quales Uere erunt . Sed dieent fortasse Pictores , non esse suae artis hujusmodi quaestiones, & licere sibi effigies imitari , quae aetatibus variis consectae ,

Teceptae fuerunt.

CAPUT IX. AD veritatem etiam historiae pertinet di poni ita , . prae rarique Campum , ut ad historiam , quae erip depingenda , eo gruat. Videmus interdum Urbes, ct Flumina , &Hortos ex lodginquo , sive propinquo , volu eresque , ct monilia Equos , ct Canes ab G qu uia . rηtioneque ulla , ita ut nihil fieri absurdius possit. Attamen generis hujus cau-' - tia pJι debet esse; ne rigide pimium , & seve- Λ re in eo agptor . septi nostri aetate egit olim Deiani Ma, quidam , Feeer i summus ille Arti Seum Tlei -yρ nu, ad Christi incunabula MMgus Ordiu lit Perrariensis jussu, qui tabulam ς m Franciseo Galliae Regi dono parabat. Sed

mortuo postea Cardinale accidit, ut ea tabula, ct pictura non exportaretur extra Italiam 3 atque

a senectam verrere . verum a qui propius simulae rum ilIud, attentiusque in spieient , aperta videbunt Mariam Virginem non omnino iuvenem essctam esse .

46쪽

que ita ad Divi Caroli manus pervenit quam postea nos emptam in Bibliotbecae Ambrosii Ana: . . sedibus collocavimus ornandae Academiae , &Seholae , quae niaper ad Artes istas excolendas a nobis sucidata est Fuerat in ima hujus parte tabulae, & angulo cate Ilus unus tanto artifi eici, & Uenuitate . quanta coloribus , & penicillo assequi quisquam posset. tam ibi jaeen- Rigidi hom ψ.tem bestiolam torvus, rigidusque homo ex ' cardinalis ipsius familia , tolli , ac deleri repente jussit uno Verbo , atque ita miraculum illud artis est amissum . Atque poterat in ea . tabula locus esse bestiolae huic, cum in numeroso equorum , & Camelorum grege , multoque Regum illorum famulatu pulcherrime staret . Id torvi hominis imperium, & sactum non

potuit ita celari, quin statim evulgaretur, inindeque crebrat eorum querelae sant auditae, qui cum tabulam anteaco aspexissent, rem illam , figuramque eximiam desiderabant , & Τieia- De anι geminus ipse re sicuti acciderat cognὲta . cum ger fiuis .initu , & suspirio dixisse sertur , minime videri sibi mirum , quod delere figuram eam jussiisent

homines ignari artis . Caeterum , in ipsa ὰς ri ptione Campi magnopere reprehendenda est in scitia eorum , qui pingendae rei accessiones illustriore loco ponant, rem vero ipsam . & --

gotii caput abdunt, occultantque. Cum e impingere velint Divum Johannem in solitudine, sanctum ipsum in angulo aliquo faciutat obscuriro , & humili , Campum vero ipsum animali-

47쪽

bus , & plantis , & scopulis , varioque prospe-

Piciorum ρυ- ctu distinguunt . Longe commodius suerat, sa-ciem eam , atque varietatem in tabula fieri' alia , atque sacram hanc , divinamque tabulam imagini ei reservari totam , cujus causa instituta erat. Longe vero gravius flagitium est eorum , qui eum tabulam aliquam publiee in Templo proponendam pingere instituerint , illustriorem ejus partem spedant, muliercula aliqua depleta lasciva , eique impurae imagini plurimum ad laborant , praeter omnem historiae necessitatem , quae si tamen neeessitas fuisset , abstinendum imagine illa erat. Itaque non la daverim nudam in ejusmodi Pictura Susannam, etiamsi historia nuditatem eam admittat. Simul reprehenderim eos , qui pingendo Dei pa rae Virginis exortum , rem quidem eam divinam raptim , negligenterque faciunt , domesti eam vero supellectilem illius familiae ostentant arte summa . Id fieri credo non tam , quia

desit ejusmodi hominibus pietas, &.religio, quam quia ars ipsa desiit. Quod enim dissicillimum erat, omittunt, levissima vero , ceu pannum , vasa , partemve aliquam Babylonici operis , Omni conatu elaborant 3 quae res apud vulgus imperitum , non autem apud doctos admirationem habent. Novimus ipsi Virum unum nobilem , qui in praedicanda tabula unius excellentia , quam domi habebat , rogavit omnes , qui aderant, ut considerarent quemadmodum singulos in nudo crure numerari pilos

lice

48쪽

liceret. Ita nimirum suam , & Pictoris inscitiam ille praedicavit. Et placent ista multitudini , quae deterrima serme sequitur . fitque assuentibus ad ista spectanda populis , fit ferme id , quod Archelao Maeedonum Regi accidisse ,.M. traditur . Cum enim Regiam suam ille Leusidi M. . Heracleotae pingendam locasset , egregieque Artis eis illius manu opus esset absolutum , vhniebant undique in Macedoniam homines visendi ejus operis studio, cum interea Regem videre ipsum nullus eorum curaret. Ita ignarum vulgus in Pictoris hujusmodi vitia tantum spectat. artem vero ipsam, & si quid pra elare factum est , minime advertit.

QUAM DIFFICILE SIT EXPRIMERE AFFECTUS ANIMI.

SBmper ego animadverti esse hoc naturae nostrae vitium , ut ardua,.lieet pulcherrima dissugiat, prona eadem ad pulchra minus, qui P pe quae facilia magis . Eo naturali insti a , α humanae mentis vitio factum est , ut cum vetu stissimi , praestantissimique Artisees plurimum studii ponerent in fingendis capitibus , rece

tiores nostrii, parte ea omissa , omnem in parti bus, membrisque aliis industriam consumere . z. , assueverint . Λtque etiam omissa proportione

corporum , di dimensione, nonnulli eorum cir

ca Di iligod by Cooste

49쪽

tua . Lib. I. . e. .

psere curam . Michael tamen Λngelus, cum 'antiquos etiam superasset in saetendis pedibus , aequavit eosdem in omni reliqua arte . Λt r centiores isti, quos nune arguo , Uitant dissicillima quaequae , & praestantissima , speciesque

tantummodo inanes, & vanas sequuntur. Tanta circa animi affectus eura veteribus suit, ut Callistratus ille, quem antea Picturae Magi strum nominavi , in deseribenda Satyri unius ligura, se scribat . In marmore eo insitum , atque expressium carni affectum plaudentis ad Tibiarum concentus, ita ut intumescentes cerni venas liceret, ductumque ab imo pectore spiri. tum, pugnantemque cum veritate ipsa lapidem,& anhelitum ex labore . Ejus Satyri membra minime fluebant deliciis , sed valida , robustaque cernebantur , ut rigor, asperitasque vultus formam ejus Satyri virilem indicaret . Explicat porro ejus figurae rationem Callistratus cum dicat, aliam debere esse faciem Virginis alicujus . aliam Satyri, quem Montes , di Sal- Uae efferarim ; ac pergetas deinde coeperat Callistratus ipse in statuae ejus descriptione doce re , quantopere sit Pictoribus laboracidum in parte ea , quae hodie negligitur . Λe reseram ex Plinici id , quod Artifices nostros aliqua ex parte eradire deberet . Narrat itaque ille , ita tuam Paridis . quam iacit Euphranor , fuisse ejulinodi , ut tres simul a rictus , live personas exhiberet, Iudicem nempe trium Dearum , dc

50쪽

DE PICTURA RACRA IB. I. cxyAmatorem , & iratum , interfectoremque Λ-ehillis. Magnopere ego cuperem , ut i eus , exemplumque istud semper esset Λrti fieibus nostris ante oculos, identidemque considerarent, tanti quemque esse oratorem , quantum ille apte ad persuadendum dieere possit. Si e ni ini-rum etiam ars ipsa Pictorum , haud ob aliam rem principio itastituta suit , quam ut aliquis in humano pectore motus per eam exeitaretur. Idque ita etiam esse debuit. Nam sicuti dixe- M. ιι. lib. t. rat oratorum olim aliquis . nullum est animal M exceptot homine , quod pulehritudinem, &elegantiam , eon Fenientiamque partium intelligere possit , ideoque rerum earum judicium proprium hominis ipsius esse . Atque ideo na iura insitum est homini studium videndi , dccognoscendi ea , quae ad ipsum pertineant in proportione, dispositioneque partium, vult que Proptarea videre, contemplarique varios suae mentia assectus, qui proprii ipsius sunt. Atqui. tantum hoc , tamque praecipuam artis munus Statuarii, Pictoresqua nostri ne respicere quidem videntur , ac si quando respexere, tentavereque in eo genere aliquid , absurdi, ineptique reperiuntur, scuti demonstrabimus, affectusque ostendere volunt eos , qui minime decent , veluti cum asilustain Crucia adspectu ,& vieinitate Dei param plenamque doloris eum uultum toto artis conatu iacere neseii , confugiunt eo, ut exanimem pingant; id, quod

di facile ficta erat , & auctoritati Patrum ad