장음표시 사용
111쪽
- Observ. II. Contra hanc definitionem non rinita ab iis, qui WoLFii philosophiam impugnarunt, obiecta memini. I ) Hanc definitionem putant e angustiorem suo definito. Cum enim Deo adscri- hamus actionem, in Deo autem non deprehendatrix mutatio, sequitur, quod haec definitio actionis ap- ' plicari nequeat ad actiones Dei, adeoque angustiovst tuo definito. Rup. I quamuis nulla adsit ire Deo mutatio reuera talis, concipi tamen nulla actio potest in Deo sine mutatione. 2 Ηane definitionem, uti ceteras ontologicas reliquas, ad entia finita. tantum uoluit eXtensam WoLFius , idque ides, quia in ontologia' nondum demonstrata est existentia entia alicuius infiniti, id quod Wo LPius subinde psissim- . que monuit, e. gr. g. 3 . ex Π. Annorat. Metaph
CCCCXCIIc P Assio est mutatio flatus, cuius ratio continetur extra subiectum quod flatum su
si e. gr. fungum comprimis, in fungo accidit mutatio, debet ratio mutationis huius adesse, illa est non in fungo compresso, sed extra fungum. E. uides, hic fungum aliquid pati.
CCCCXCIII. POTENT TA ACTI v A siues A cvLTAs est posissilitas agendi. POTENTIA Passiva est possibilitas patiendi. CCCCXCIV. Vrs est id, quod is se contianet rationem sui cientem actualitatis actionis, seu .
est eo ius vel nifus continuus agendi. Probe hine distinguenda est uis a mera possibilitate agendi siue facultate. Εκ ni constanter sequituc actio, nisi eidem resistatur, quod exemplo arcuutenti clarius fit, ex mera autem facultate non item. . Cont. Acta eriadit. Ann. s' g. P. Ita. item BuLFIN GERI Dilucidat. P. a y. s. asa. HAN cui I Principia philos Leibnitianae P. ya. ex II .
112쪽
ONTOLOGICAE. 99 CCCCXCV. ΙMps Di MENTUM est id, quod in se continet rationem, cur aliquid non existat, cuius existentiae ratis 1 ciens ponebatur.
E. gr. Ignavia continet rationem, cur eruditio in Cato non ad existentiam perueniat, hinc dicitur impedimentum eruditionis.
CCCCXCVI. AC Tio SIMPLEX est, quae in alias resolui nequit. ACTIO uero Co M pos ITA est, quae in alias simpliciores,
uel easdem, uel diuersas, resolui potest. CCCCXCVII. GRAnus est discrimen laternum qualitatum earundem. Sic cognitio rei in duobus subiectis eadem qualitas est, sed differre in iisdem nequit nisi gradu. ConfCAR povra Dissert. de Gradatione uirtutum moralium, Ienae IT33. habita. CCCCXCVIII. IN.TENsIO sue INTEN- si ae As est graduum multitudo. CCCCXCIX. DETERMINATIONES CON STANTES sunt, quae semper eaedem manent, dum aliae interea, siue continuo, siue per interualla mutantur. E. gr. His repraesentativa in anima. D. DE YERMINATIONES VARIABILES sunt,
de murari possunt, siue continuo, siue per interualla aliis manentibus semper, hoc est, quamdiu ens durat, iisdem.
E. gr. Scientia in homine. DI. MODIFICAur L E dicitur, quod succes- sue aliarum determinationum intrinsecarum ca- Pax est. Cera modi fleabilis est, quatenus nunc fieri potest mollis, nune dura. . G a DII.
113쪽
Ioo DEFINITIONES DII. ΡERnvst Ani Lx dicitur subiectum. quod per aliquod tempus durare aptum est.
Ε. gr. Anima est perdurabile quid, quatenine, em retinet facultates.
DIII. SuasTANaeta est subiectum perdur bile et modiscabile. rHane definitionem substautiae itidem auctor actres tantum finitas uoluit extensim, id quod de definitionibus omnibus in ontologia obseruari debet. Lgis Ni Tius definit substantiam per ens, quoa principium mutationum in se continet Cons. HAN- scuti Prine. Philin. Leibn. p. 3r. et Acta Erud. an. 1694. P. Go. t pie quoque WoLFius substantiam ita definit in Metaph c. g. ii . his usus uerbis: Sine
Bubstans rit dagieniqe, melleg die Duelle stiner Nersdnderungen in fit hal. Contra quam definitionem,
DV. . ACCIDENTIA INTRINSECA sunt,
quae sunt determinationes intrinsecae, subiecto inexistentes. DUI. SVasTANTI A co M pos ITA est substantiarum simplicium aggregatum. SUBSTANT I A autem sIMPLEx est proprie substantia, quam num. DIII. definiuimus.
DUΙΙ. IN prv1ΥvM in Mathesi) est, in quo nulli assignari possunt limites, ultra quos augeri
DUIII. FIMrΥvM D CIMVs in Mathesi, cui assignari possunt termini, unde incipit, et ubi desinit.
114쪽
ONTOLOGICAE. IOIDIX. IN p INITE PAR vvM est, eui nullus assignari potest limes, ultra quem imminui amplius nequit.' .
DX. ENs ri N ITvM est ens, in quo . omnia Fmul inesse nequeunt, quae eidem actu inesse possunt.
DXI. ODI ANALOGUM est, cuius Oppositum enti infinito absolute non repugnat, quod tamen rationem sussicientem in eodem non agnois seir, cur actu unquam insit. . DXII. PER EMINENTIAM ens esse dicitur,
quod proprie loquendo non est, ubi tamen quid habet in se, quod uicem eius supplet, quod prinprie eidem tribui repugnat. Ita et infinitum est per eminentiam modificabile, id quod Koc pius deinonstrauit g I LD XIII. Erus unum A dicitur DEPENDENs ab altero B, quatenus eius, quod ipsi A inexistit, ratio in hoc altero B continetur. DXIU. ENs A dieitur 1NDEFENDENs ab alio B, quatenus eius, quid ipsi tribuitur, ratio extra ἱpsum in alio B non continetur.
Definitio clarior reddetur exemplo mundi, tan quam entis a Deo dependentis, et sumini numinis, tanquam entis plane independentis.
DXV. Relatio dieitur, id, quod rei absolute non conuenit, sed dum demum intelligitur, quam
do ad alterum refertur. Referri autem ens A ad alterum B dieitur, sientis duo A et B simul confideiamus, atque ea, quae ipsis in se spectatis seu absolute conueniunt, Perpen dentes porro inquirimus. an inter ea, quae deii Bconueniunt absolute, quidpiam, occurrat, per quod
115쪽
Ioa . DEFINITIONE saliquid de A intelligi possit, quod absque eo intelligi non poterat, adeoque non nisi praesupposito B. DXVI. RELATA dicuntur entia, quae ad se
inuicem reseruntur. FUNDAMENTUM RELΑΥ1ONIs est ratio relationis, seu id, unde intelligitur, relationem adesse.
E gr. Pater et Filius sunt relata, et fundamentum relationis est generatio.
DXVII. A dicitur ANTI civ v M, s A interuallo temporis longiori, ueluti aliquot seculorum,
B praecessit. B autem dicitur recens siue nouum. DXVIII. Sua IEC TvM RELATIONI s dicitur unum relatorum, quod ad alterum rese tur. TERMINVS autem RELATIONI s dicitur alterum, ad quod aliud refertur. COR RELATA sunt duo relata, quorum unum alterius terminus esse potest. .
DXIX. PRINCrpIvM dicitur id, quod is se
continet rationem alterius. Sic, cur haec propositio sit uerar nihil est sinaratione sussiciente, rationem. in se continet haec pro positio : Impossibile es, idem simul esse ex nou esse. E. haec propositio est principium huius propositionis: hihil est siue ratione sussciente. . DXX. PRINCIPIATVM est, quod rationem sit in altero habet. DXXI. PRINCI p xv M EssENDI dicitur, cunnprincipium continet rationem possibilitatis alterius. DXXII. PRINCIPIVM autem PIENDI V
116쪽
est propositio, per quam intelligitur ueritas propo=
eionis alterius. Exemplum luculentum dedimus Def. sty. DXXIV. PRINCI p IvM INTERNVM est,
Tale est principium essendi. DXXV. PRINCIPIUM EXTERNVM est, quod extra principiatum existit. Faber lignarius respectu domus.
DXXVI. Causs A est principium, a quo ex sentia, me actualitas entis alterius ab ipso diues dependet, tum quatenus existit, tum quatenus tala sit. DXXVII. CAvssATVM dicitur principi eum, cuius existentia sive 'actualitas ab ente altero, a se diuerso, dependet, tum quatenus ipsum existit, tum quatenus tale existit. DXXV III. CAvssor As est ratio illa in eausa contenta, cur caussatum uel simpliciter exusat, uel tale existat. DXXIX. CONc Avssa E sunt, si plures sustini caussae eiusdem caussati, h. e. si existentia alicuius rei, uel simpliciter, uel ut talis consider, tae, a rebus pluribus aliis dependet.
Ita architectes et materia sunt concaussae aedificii. DXXX. CAvssa ErFICIENS SOLITARIA
est, si essectus dat: causia essiciens non nisi unica
117쪽
DXXXI. Caussa EFFICIENS PRINCIPALI sest, si actio caussae efficientis proficiscitur a ui. quae iidem inest, nec in ipsa actione aliunde
pendet. DXXXII CAugsA EFFICIENS INSTRUMENTAL Is dicitur, si actio proficiscitur a ui aliunde pendente. DXXXIII. IN sae RuMEN TvM est ens, quod potentia agendi instructum, sed ut agendi destituitur ad essectum requisita.
DXXXIV. CAvss ΑΕ dicuntur SVE ORDI NATAE , si caussa proxima et remota a se inuicem dependent in causialitate sua. DXXXU. CAvssA EFFICIENS SUFFICI - ΕNs est, quae continet rationem sussicientem essenus alicuius dati. IN svpFICIENS ea est, quae rationem effectus dati insusscientem continet.
s Ag dicitur, si inter eum et caussae amonem nulla alia causia principalis interponitur.
DXXXVI L. CAvssa EpPICIENS IMMEDIA π A est causa, cui effectus continuus est. CAPSSA Uero EFFICIENS MEDIAT A appellatur, cui effectus non est continuus.
DXXXVIII. CAvssA ADMINIs TR A dici solet ens illud activum, quo caussa efficiens principalis peς modum instrumenti utitur.
DXXXIX. CAvssAE EppICIENTES EIUS DEM ORDINIs sunt, quae eandem habent definitionem. Uv
118쪽
lam effetentem susscientem. - . . DXLI. Causs A so CIA dicitur AVXILIA.RIs, quae supplet desectum uirium ceterarum. uel alterius principalis.
DXLII. EFτΕcaeus p LENus dicitur, quia tota actione caussae essicientis pendet. ΡARTIALIs uero EFFECTus est, qui non solus ab eadem actione causae essicientis pendet. DXLIII. EppEC Tvs REMOTus dicitur, qui, mediante alia causa, principali, uel Pluribus mediantibus, a caussa essesente pendet. DXLIV. EppEC Tvs PRO IMVS est, quia caussa proxima, nulla alia causia principali interueniente proficiscitur.
DXLV F1Nrs siue CAvss A FINALIs est id, propter quod causia esseiens agit. DXLVI. MEDIVM uocatur, quicquid rati
nem continet, cur finis actum consequatur. DXLVII. Caussa E TMpvLsIVAE sunt ra- itiones, uolunIatem determinantes, ut PrOPter hune finem agere uelimus. DXLVIII. CaussA IMPULSIVA INTERNA uocatur, si rationes istae in agente continentur. Ex TERNA, si eadem a rebus externis desumuntur. DXLIX. FINIs PRINCIPALIS est, Propter
quem quis ita agit, ut, si nullum alium sibi pro . positum haberet , ob hunc solum ageret.
119쪽
ut si non praeterea alium sibi propositum haberet,
DLI. FINIs Pn OxIMus dicitur, qui, nullo alio mediante, intenditur. REMOTUS FINIS
est, qui non, nisi alio uel aliis mediantibus, Ob
DLΙΙ. FINis v LYIMus est, in quem tandem ceteri omnes resoluuntur, seu propter quem sunt ceteri omnes. D LIII. FINIs INTRRMEDIus est, qui in-
ter duos alios in serie sibi inuicem subordinatos
interiacet. D LIV. FORMA SIVE CAUSSA FORMALIS sunt determinationes essentiales DLV. MATERi A est illud, quod determinatur in ente composito, seu ex quo constat enscompositum. D LVI. OEIE TUM SIVE MATERIA CIRCA.AM est ens, in quo actiones agentis terminantur.
D LVII. S 1GNvM est ens, ex quo alterius praesentia, uel aduentus, uel praeteritio colligitur , siue est id, cuius idea excitat ideam alterius D LVIII. S1GNATVM est id, cuius uel praesentia, uel aduentus, uel Praeteritio ex altero colligitur. D LIX. SIGNvM DEMONSTRATI vvM dicitur cuius signatum est praesens.
120쪽
ONTOLOGICAE. IOIDLX. SIGNvM PROGNOSTICVM est, cuius signatum futurum est. SIGNUM REMEMO MATI vvM est, cuius signatum praeteritum est. DLXI. SIGNA NATURALIA dicuntur, si significatus ratio in ipsis rerum notionibus contu
DLXII. SIGNA ARTIFICIALI A sunt, quorum uis significandi pendet ab arbitrio entis cuiusdam intelligentis, e. gr. hominum. DLXIII. S 1GNA PRIMITIVA sunt, quae ab aliis signis, se prioribus, ortum non trahunt. SIGNA uero DERIVATIVA sunt, quae ab