장음표시 사용
121쪽
Io 8 DEFINITIONE sDEFINITIONES
Cos MOLOGIA GENERALIS SCIEN TFICA est, quae theoriam generalem de mundo ex Ontologiae principiis demonstrat. DLXV. Cos MOLOGIA GENERALIS EXPERIMENTAL Is est, quae theoriam in scientificas abilitam uel stabiliendam ex obseruationibus elicit. Quid sit Cosmologia, generatim speruta, uid. in Desin. Llicis, statiin sub initium. DLXVI. CONNECTI ea inter se dicuntur, quorum unum continet rationem suscientem coex flentiae uel successionis alterius. DLXUII. IN coNNEx A autem sunt, quOTum unum non continet rationem sufficientem coexistentiae uel successionis alterius.
Sic e. gr. vita tua academica, bene ordinateque acta, et futura felicitas sunt connexa, ratione fuccessionis, eum uita academica, bene instructa, contineat rationem sussicientein futurae selieitatis. Hi ne intelligis, quid sit nexus. Νexus scilicet est mutua rerum ad se inuicem relatio, qua altera sussiciem tem alteri ut rationem continet. Cons. hic WoLF. in commentat. luculenta de isterentia sapientis rerum nexus et fatalis p. 67. et in monito ad commentat. P. y . it. BuLF. in Dilucid. g. t 3.
DLXUΙΙΙ. MuNDus est series eurium mits-rum tam Amultaneorum, quam successuorum, inter
122쪽
Obs. I. Poterit haec definitio uel ideo nemini esse scura, quia in ipsa nullus terminus occurrit, nisi qui lain in antecedentibus II. systematis Wolfiani sit sussicienter defini rus. Complectitur Auctor uoce
mundi omnes res creatas, tum quae simul extiterunt, et nunc stinui existunt, tum quae se inuicem sequuntur, et plane cnnuenit cum L Ei BNITIO, qui
Part. I. g. . . Theodic. inquit: nenne eine Sett
Obs. II. Quae contra definitionem hane excepta sunt a Woipii aduersa iis, potissimum huc redeunt aiunt, caussatum, cum essicientis, tum finalis, nullam fieri in hae definitione mentionem. Re O. Neque id in definitione philosophica, quae princi pium demonstrandi esse debet, iein per opus est. Su DBeit, si esussa e Teiens et finalis, ex definitione data, nexu legitimo deduci possunt. Cons Scutos sERI dissertat. de caut. philosiph. circa desinitiones g. ar. α obiiciunt, hanc definitionem esse eiusmodi, ut etiam ab atheo admitti queat, propterea, quod non adiectum sit, a quo mundus ortus sit. Sed hie bel-'Iissime Clae. scuti ossi Rus : Bonum est et utile ueri- xati, si princiria, ex quibus demonstratur , tam manifesta ponantur, quae nec infringere potest aduersarius. Sussicit, si pro aduersariis inde legitime confudere nou Iicet, ex praesar omnino, si contra eosdem argumentari inde possis. Admittat ergo definitionem, quicunque uolet. Non enim necessum puto. ut omnes errores habeant eommunes, qui forte in desinitione nominali consentiunt. 3 excipiunt, definitionem hanc esse lariolem suo definito, eum dati possit se ies plurium globulorum, qui sunt entia finita, se inuleem excipientium, et
Connexorum, quae tamen series nolχ dicatur mundus.
Resp. Res est in Mado WoLpius indefinite ponit . uoces : entium finitorum , sub quibus non aliqua tantum entia, sed omnia omnino uult intelligi Series. uero globulorum non est series omnium entium fi
123쪽
pellatur mundus hic, qui existit. . DLXX. MAc A1NA est ens compositum, cuius mutationes modo compositionis conuenienter. beneficio motus, consequuntur. Sive: MACHINA est eiusmodi em compositum, cuius mutationes e strv- litura per regulas motus consequulitur.
Ε. gr. Molendinum et horologium sunt machinae. Omnes enim mutationes, cum in molendino, tum in horologio, obuenientes, ita consequuntur, ut earum ratio seinper in structura lateat. Quaesitus enim, cur in molendino non tales eueniant mutationes, quales in horologio, respondebis, quia struetura molendini a structura horologii plane diuersa est. ConfRic uix Ri differt. de Machina et Spiritu, Lips. hab. DLXXI. Og sinu An ILIA dicimus , quae sensu percipi possunt, siue nudo, siue armato IN OasERvΛBILIA appellamuS ea, quae ne armato quidem sensu, nedum nudo Percipere vale
DLXXII. Ρno Gngssus IN INFINITUM est series rerum contingentium indeterminata, in qua nec primum datur, nec ultimum. DLXXIII. PROGREssus IN INFINITUM RECTILINEVs est, in quo a termino quocunque in eodem assumto continuo receditur. DLXXIV. Ρ o Gn Essus IN INFINITUM CIRCULAR Is est, in quo ad terminum, a quo receditur, rursus caussae rerum restituuntur.
124쪽
COS MOLOGICAE. Iri DLXXV. CAsvspvRVS dicitur actualitas liue exiisentia, destituta ratione sussciente. Cuiri uero nimii sit sine ratione sussiciente inte1. Irgis, caua ira puruin esse impossibile quid. . Vi . LR VATEM DETERMINA va Mhahere dicitur id, de quo alteram contradictionis
partem affirmari, alteram negarI oportet Ita uelitas determinata est, quod actu scribas Faua enim est proposiitio contradictoria, quod dum scribis, non sci ibas. λ, DLXXVI l. NECESSITAS PHYSICA SIVENATVRALIs est species illa necessitatis hypo-llheticae , quae a constitutione uniuersi et eausaxum serie, seu a praesente rerum ordine pendet. DL XX VIII. INTRINsACE 'POSSIBILAeli, quod in se spectatum contradictionem nullam
D Lx XIX, Ex TRINs pCE Possrar Ls est 'quod determinatam caussam in mundo adspecta-Dili habet. VDLXXX. Conpost A dicuntur eutia compoεω ex quibus tanquam partibus componitur mundus. DLXXXI. Vrs 1NERTIAE siue VIS PASSI-va est principium resistentiae motus in corporibus.
Omne corpus ut inertiae s. resistendi esse praeditum, primus ex eXperientia cognouisse dicitur Κsp-LERus. Cur e gr. massam plumbi non ita mouere, i. s. P'μ' 'RN ORD0n imitis uim resistendi in DLXXXII. Vis Mornix dicitur uis aBiua corporum, siue est principium mulationum in corporibus , quatenus nempe sine ' ut motrice nulla accideret in extenso mutatio.
125쪽
IIE DEFINITIONE sDLXXXIII. MATERIA est extensum, ut inertiae praeditum. DLXXXIV. NATUR A est uis corporum actitia agendi patiendive potentiae ac ni inertiae iuncta.' Distinstuit itaque WoLFius naturam ab essentia eorporis, quam quippe ponit in modo compesmo-
In anima uero Datura atque essentia unum idemque est. .
DLXXXV. DIRECTIO MORI LIs dicitur linea recta, iuxta quam in dato momento progreditur, uel progredi nititur mobile, quatenus ea Dositione datur. DLXXXVI. TERMINUS A 'VO dicItur locus, a quo mobile recedere conatur. . DLXXXVII. TERMINvs AD QUEM dicitur locus, ad quem mobile accedere eonat . .
DLXXXV ILI. ELEMENTA dicuntur principium internum cosporum irresolubile is alia siue pi L 'φ' Ε1.mhri . Metaphysea corporum putat W07siva esse substantias simplices siue monades, de quihus. recentiori aetate ultro citroque disputatum este, Aristat. Cons BdLFiNGER. in Dilucid . Sect. I. ' Cup I. HANscuius in Princip. Philois. Leibnit. p. Q. Cκgi LiNGius in duabus dissertat. quibus principia' - vhilosoph. Leinnit. examinauit, Tubing. l722. hab. D a. LANGΗ4Nsius in dissert. Dubia circa monades Leibnit. quatenus i ae pro elementis corporum uendtramisr. AND AI A in differt. de quatuor fictis entitimsimvlicium sipeciebus, pluresque alii, quos eIlatos uide
qu d in se indivisibile, adeoque partibus destibtuitur, in quas L se Vi P0β ox e
126쪽
Cos MOLOGICAE. II 3 DXC. ATOMvs MATERIALIs est, quod
in se diuisibile, sed cui diuidendo non susseium
aliquae caussae, in rerum natura existentes. DXCI. in A LITAs OCCvLT A dicitur ea,
quae sussiciente ratione destituitur, cur subiecto insit , uel saltem inesse possit.
Talis qualitas occulta est figura atomi materialis, id quod demonstratum dedit WoLF. in CosmoLLat. t '. ιDXCII. ΡvNC TvM ZENONICVM diciturens i simplex, quod praeter carentiam partium nullam aliam determinationem intrinsecam admittit.
Appellatur punctum a Zenone propterea, quod Zenoni tribui soleat ea sententia, quasi rerum elementa sint puncta, in quibus praeter partium carentiam nihil concipere liceat. Vid. WoLF. cosmol. Lat.
DXCIII. PRAENOMENON dicitur, quicquid sensui obuium confuse percipitur. DXCIV. ConpuscvLA dicuntur entia composita per se inobseruabilia, siue adeo exilia, ut
omnem uisum effugiant. 'DXCV. COR pvs CVLA PRIMITIVA sunt, in quibus nulla compositionis ratio assignari potest, praeterquam in elementis. DXCVI. Coapvs CvLA DERIVATIVA sunt quae rationem compositionis in aliis se minoribus agnoscunt. DXCVII. PMi Los OPHIA GORPUSCULA Ris dicitur, quae Phaenomen Orum rationem a corpusculis desumit. DXC VIII. ΡR1NCIpIA MECHANICA appellantur figura, magnitudo siue moles, motus
127쪽
DXCIX. Ρ INCIPIA PHYSICA . . dicimus phaenomena, quatenus reddendis rationibus ali rum phaenomenorum inseruiunt. D C. Qv ALITAT ES MECHANICAE sunt, quae
immediate per principia mechanica sunt explicabiles. D CI. QUALITAT Es PMYsICAE sunt, quae per principia physica explicabiles sunt. UCII. QEALITATES MI xTAE sunt, quae partim per principia mechanica, partim per physica explicabiles sunt', seu quarum ratio partim per mechanica, Partim per physica principia red-
vM, Lesbuitianuιαὶ albutitur hac propositioner . Impusibile est, existere in hoc uniuerso duas res pros sus sibi mutuo similes, siue , non dantur duo iudiuiadtia, quae nou usaeumero disserunt.
Obseru Huius principii ueritatem primum LEIB- Ni Tivs ex principio rat. sum distincte eruit, et uti- liter Uplicauit. Facit hoc principium ad stupendana Terum uarietatem cognoscendam, itemque ad intellectus diuini immensitatem considerandam, unitatem Dei demonstrandain , ad cultum denique diuinum nos perducit. Vid. hie ipse L E in Nirius in Episto- Iis. Oterimurbi, te Strcitsorifieiu Cons. BuLPING. in Dilue. g. φή. Wor F. Annotat. g. ao7. HANS CHIr Princip. philois Leibnit. Theorem. XIX. CANT Eius in Uu phil. Leibuit. et Wol. F. in Theolag. F. t Is.
DCIV. MAss A sIMILAn Is dicitur, quae compynitur ex corpusculis non nisi numero differentibus. Massaq similares in rerum naturg non dari, eleganter ex principio indileurnibilium demonstiat Wo g. CVmolci. Lot. g. a Io. - DCU.
128쪽
Cos MO LOGICA E. DCV. MAssA DIs SIMILARIS appellatur quae componitur ex corpusculis Hissimilibus. DCVI. MIsCERI materiae duae A et B di cuntur, quae, in particulas, exiles admodum, . diuisae, corpuscula gignunt ex combinatione dua rum uel plurium particularum PFO numero mi- stibilium resultantia, ex quibus deinde componitur massa quaedam, a materiis mixtis differens qualitatibus. DCVII. COMMIsCERI autem dicuntur ea
quorum particulae, in quas diuisa sunt, se ON' tuo tangunt. WoLpius distinguit, ut uides , mixtionem a commixtione, idque non sine ratione. Exemplum ex ipso IUOLFio desumere p0tes g. a Ia. Cosmol. Lat. DCVIII. MIsCIE ILIA dicuntur materiae, quae miscentur. DC IX. Conpvs CVLA MIXTA dicuntur coriapuscula , quae ex combinatione Particularum mi- seibilium prodeunt.. DCX. CORPUS autem MIxΤvM appellatur, quod ex his corpusculis componitur. DCXI. ΡERpECTE MIXTvM dicitur, si ineorpusculis mixti singulis , uel in quavis parte miYti eadem sit miscibilium proportio, quae in
DCXII. IMPERFECTE Mix TvM est, si in data qualibet mixti portione, uel in singulis mixti eorpusculis non eadem fuerit Proportio, quam
DCXIII. Mix TvM dicitur so ivr, si mi- stibilium particulae a se inuicem segregentur, ut non amplius mixti eorpuscula constituant.
129쪽
II 6 . DE FINΙΤΙΟ NESIta puluis pyrius solueretur, si particulae nitri a
particulis sulphuris et carbonum, ac particulae sulphuris a particulis carbonum separentur, ut non amplius mixtum constituerent.
DCXΙU. SoLvTIO IMMEDIAT A dicitur, qua miscibile soluitur in sua miscibilia. SoLv-TIO MEDIAT A uocatur, qua particulae miscibilium soluuntur in particulas miscibilium, ex quibus ipsae constant.. Exemplum solutionis immediatae est, dum puluis pyrius accensus soluitur in flam m. quae per auram dispergitur. Solutio mediata est, dum auri faber argentum a cupro separat, cui permixtum fuerat. uid. seno .' s. 276.
DCXU. Conpus dicitur ORGANICUM, quod ui compositionis suae ad peculiarem quandam actionem aptum est.
DCXVI. Conpvs ORGANICUM SIMPLEX est, quod ex nullis aliis partibus organicis componitur. ORGANICUM COMPOSITVM est, cuius partes sunt organicae. DCXVII. STRuc TvRA est compositio corporis organici. Sic oculi compositionem strncturam appellamus. DCXVIII. COMA Esro corporum uel corpusculorum est istiusmodi coexistentia, ut cuius unum absque altero moueri nequit. Sic partes globi plumbei cohaerent, fieri enim non potest, ut pars una globi moueatur, nisi simul mo
eorpora A et B, quam C et si maior requira-
130쪽
ν COSMOLOGICAE. Ii π tur uis ad illa a se inuicem separanda, quam adhaee a se inuicem diuellenda requiritur. DCXX. ΡΗὰEMO ME NON SUBsTANTIA Tvu dicitur, quod substantiae instar apparet. DCXXI. . REG vLAE MOTus dicuntur illae regulae, iuxta quas vis motrix in covinctu corporum modificatur. DCXX ΙΙ. LEGEs MoΥvs appellantur prini cipia generalia regularum motus. DCXXIII. RE ac Tio dicitur actio patientis
in agenri . Ε. gr dum lapidem, alteri extremo funis alligatum, trahis, lapis te uicissim trahit. Dum tu trahis lapidem, in lapidem agis, et Iapis a te patitur. Quare cum lapis te uicissim trahit, adeoque in te agit, a quo Patitur, actio eius dieitur reactio.. DCXXIV. Ac Tro dicitur CONTRARIA actioni alterius corporis, quae fit per contrariam directionem. γVnde uides, reactionem esse actioni contrariam.
DCXXV. ACTIO IN DisTANs dicitur, quae absque corporum contactu fieri ponitur.
Talis esse dicitur actio magnetis in ferrum, prο- - , pterea, quod putarunt ueteres, ferrum trahi a magnete sine contactu corporum.
DCXXVI. Cotis LIC Tvs CORPORUM dicitur eorum status, quo in se inuicem agunt et
. rea ni .' ' Ε gr. si duo globi occurrant sibi mutuo pari celeritate , agunt et reagurat.
DCXX UII. Corpus unum dicitur INCURRERE IN alrerum, si uel in quiescens, uel motum ad eandem partem impingit.