장음표시 사용
141쪽
DCLXXXII. FAcvLTAs AvDIENDI siue AvDITus est facultas percipiendi sonum conuenienter mutationi per eundem in aure factae. DCLXXXIII. FACvLTAs GL FΛCIEN DT seu OLpAC Tvs est facultas percipiendi odores Terum conuenienter mutationi, ui essi uuiorum a corporihus odoriseris exhalatorum in naribus factae. DCLXXXIV. FAcvLTAs GusTANDI siue GusTus est iacultas, percipiendi sapores, conuenienter mutationi, quam obiecta sapida, dentibus comminuta in lingua producunt. DCLXXXV. FAcvLTAs TANGENDI siue TACTVs est secultas, percipiendi qualitates et
quantitates corporum, conuenientes mutationi, quam Per contactum corporis nostri in eodem producunt. DCLXXXVI. SENsATIO Una FORTIOR dicitur ALTERA , quae maiorem claritatis gradum habet, seu cuius nobis magis conscii sumus,
quam alterius. Ε. gr. Cum loqueris cum Cato in conclaui tuo, interea uero tympana pulsantes praetereunt conclave, nihil eius, quod loqueris, Caius audiet, quia sensatio tympanorum fortior est, magisque Orga non auditus assicit, quam quidem sermo, quem cum Cato confers.
DCLXXXVII. SENsATIO Una DEBILIOR est altera, quae minorem charitatis gradum habet, seu cuius nobis minus conscii sumus, quam alterius. Ita, eum, sole splendente, lucem in conclaui adicenderis, minor est claritas in lumine lampadΑ, quam luminis solaris.
142쪽
dieitur, quod sensu percipi potest, seu, quod in or
gano sensorio aliquo essicere potest mutationem, per quam eadem In mente respondens perceptio explicari potest. re I EDCLXXXIX. RgavLAE PERCEpTIONUM dicuntur, quas anima obteruat in percipiendo. D C X C. R E G UL A E s Ε N S AI T P o N vsunt, iuxta quas sensationes in anima explicari possunt. t ales sunt hae propbsitiones . Sensatio fortior debiliorem. Si obiectum sensibile in organum fuso lup rire constitutum agit, necesorio sentimus ere. DCXCI. Fhev LYAs t MAGINANDI seu IMAGINATIO est facultas, reproducendi perceptio
nes rerum sensibilum absentium, sue, es facultas,
reproduceudi sensatioxes iam olim habitas.
. Si e. gr. inulicain, heri uel nudius tertius, uesaliquos iam ante dies, pereeptam russus tibi repraesentas tanquam praesentem, operatio est phantasiae sine imaginationis.
DCXCII. PHANTAsMΑ dieitur idea ab ima. ginatione producta.
R. gr. musica, hori uel nudius tertius audita.
DCXCIII. 1 DEAE sEN sv ALEs appellantur, quae ui sensationis in anima existunt, sue quae iam actu insunt, quia iam illa in organo sensiario mutatio accidit.
E. gr. Si sonum campanae pereipis, idea seni est , quia, in aurem illapsus mutationem quandam organo auditus inducit DCXCIV. RxavLAE IMAGINANDI vHIMAGINATIONI s item ERANT AsMA TvM du , , BAv M. DEPIN. . I cuntur,
143쪽
I3D DEFINITIONES cuntur, Per quas phantasmata explicari possunt, μι, quas anima in imaginando obseruat, i antiquod perinde est, iuxta quas Phantasmata Oriun.
DCXCV. LEx IMAGINATIONIS AMPHAN- TasMATVM dicitur principium generale regula
Lex imaginationis o secundum quam imaginatio operatur , absoluitur hae propositione: Si qua semes ipercepimus et unius perceptio denuo producittin ranaginarἰοProda Ix etperceptionem alterius. Fac, te audire d uos col, loquentes de certa quadam urbe , sae uero porro, te multas aerumas multaque perpessum esse mala in hae ipsa urbe. Mox, audito ut his nomine, imaginatio ἡproducet omnes illas, quas ibi exantiasti, ea lamitates. Cons. B vnngus tu insituto theol. mreat pari. L. Cap. L. Sect. 1. UVuc AERE a dis de Conuexione adea- .rtim. Locκ ius de intellectu humano.
DCXCVI. SOMN1 Anx dicimur, si per tractum aliquem temporis, nonnisi res absentes pereipientes, nullius praesentis nobis conscii sumus, seu quando res in somno appercipimus. DCXCVII. SOMN1vM sv EIECTIVE AC cap TvM est status ille mentis, quo non nisi res absentes clare percipimus, seu earum nobis conseii sumus.
Sumitur somninm quoque obiective, pro iis re hus, quae in somnio lihi succedunt, atque hoc respectu somnium contrastinximus supra ueritati meta physicae.
DCXCVIII. SOMNiv M s IMPLEx dicitur, quod in eadem serie phantasmatum continuatur. SOMNIUM uero COMPOsITu M appellatur, quod in diuersis speciebus phantasmatum continuatur.
144쪽
D C X CIX. CLARUM so MNIVM est, quando agnoscimus, quid somniemus. OasCvRvMMero SOMNIvM est, quando, quid soinnimus, non latis agnosci nus, eui actus percipiendi nobis eonscii simus. D C C. Drv Isto p HANTASMATUM est separatio perceptionum partialium a composita.
E. gr. Cum ignem tibi imaginaris, nec tamen calorem simul tibi repraestatas, eum caput Cati tibi, ope imaginationis, sistis, a ceteris uero partibus eo poris ipsius abstrahis, diceris phantasma dinidere. DCCI. COM pos ITIO PHANTASMATVM est
combinatio perceptionum partialium ad constituendam unam compositam. E. gr. alas et cornua pereepisti, eorpus quoque humanum percapisti. Si itaque has partiales percepti ones ita cum hi naueris, ut unum compositurn, scilicet eorpus humanum alatum et cornutum, constituatur, diceris phantasmara co onere.
DCCII. FACvLTAs p INGENDI est saeuitas phantasinatum, diuisione ac compositione producendi phantasma rei, sensu nunquam Perceptae.
. Sic fingis, cum tibi hominem alarum repraelenotas, corpus enim humanum et alas , tanquam pere ptiones partiales, coniungis, et inde oritur phanta. sima rei sensu nunquam perceptae. Num enim unquam uidisti hominem alatum uel eornutum Z ConfKopu Lexi dissert. de fictionibus heuristicis, tin hab. DCCIII. Sis Nipi CATVS HIERO GLYPHI. CVS appellatur, quo res quaedam ad denotandam
Sie Coxi K Nivs in orbe picto, eum animam pingere non posset, ad artem hieroglyphicam confugit. et condidit phantasma, cui significatum hieroglyphlaum indidit. Animam enim repraesentat per Pun- . I a ' . sta
145쪽
umbra corporis humani. DCCIV. FrGvRAE HIERO GLYP H I CAE APAE
'pellantur, quas phantasmata , significatum hieroglyphicum habentia, repraesentant. Talia figura est illa imago animae: per quam puncta hoe pacto disponuntur. DCCV. NOTAE IRREso LusILEs appellan- tut eae, quae a cognoscente in alias simpliciores non amplius resoluuntur, siue, quod in se tales sint, siue, quod cognoscens eas amplius re luere non possit. NOTAE RESOLusILEs sunt, quae a cognoscente ulterius resilui possunt aut debent. Sie si definiueris, quid sit tristitia, et eam explicaueris per taedium insigne ob malum praesens, tunc ideam tristitiae in suas notas re tuis. Si polio ideas partiales, e. gr. taedicm, malum etc. de fimueris, easdemque notas, ideat tristitiae constitnentes, ita alias limplieiores nosti resoluere, habes adhue vorarνssolubiles. Si uero eousque in resoluendis notis per-- uenetis , ut nillil amplius distinguere ualeas, norasinque et coneeplus habeas, qui per experientiam fixi unt, perque sensum coinmunem determinati, ira, ut in analyti ulterius progredi nequeas, adsunt norae irreflabiles.
D C C VI. FiGMEN TvM est phantasma, quod
suum repraesentat. . . . - . . .Eκemplum adeo figmenti praebet homo cornu tua et alatus.
DCCVII. ID EAM RE PRODUCTAM RECO GNos EERE dicimur, quando nobis conscii sumus, nos eam iam antea habuisse.
Ε. gr. Occurrit nDbis flos peregrinus, iam ante nisus. Dum eum aspicimu , conseii nobis sumus, no . eum iam ante uidit se. Atque hoe in calia id eam floris te productam recognoscimus.
146쪽
PsYCHO EO CICAE. DC QVI ΙΙ. M a Mogi A est facultas, ideas repetoductas consequenter et res per eas repraesexta-taso recognoscendi.
Definitio haee, communi loquendi usu fundata, sine dubio melior est, illa ueterurn, qua memoriam explicabant per receptaculum idearnis, in quo conduntur, et unde, rerum usu exigente, denuo promunt r. Plerumque autem eonfunditur imaginatio cum memoria, cum desinitur memoria per facultatem, ideas iam olim habitas reproducendi. Aliud enim est ideas reprodueere, aliud uero ideas reproduehas rerognoscere. Quae autem in se,tanquam diuersa,reprae. seu rantur, debent quoque diuersis terminis emunciari.
DCCIX. MEMORIAE MANDARE dicimur illud, cujus ideam reproducendi facilitatem nobis
DCCX. MEMOR 1 A ageti NE RE dicimur id, cuius ideam reproductam recoguoscendi sacilita.
DCCXI. C1To MEMORIAE R ID MAN DARE dicitur, qui minus diuturna eontemplatione obiecti paucioribusque actibus iteratis id saeit, quarenus actus pauciores, ceteris Paribus, minus rem poris spatium exigunt. DCCXII. FACILE QUID MEMORIAE MAN DARE dicitur, qui paucioribus iteratis actibus id facit, uel etiam minus diuturna obiecti contem-Platione, quatenus ea pauciores. Operationes mentis continet. DCCXIII. Div MEMORIA QUID RETINERE dicitur, qui idem eius reproducere et re Prodiarum adhuc recognoscere ualet, etiamsi loni xo tempore eandem non reproduxerit.
147쪽
dicitur, qui cito et sicile quid eidem mandat, diu
que retinet. DCCXV. MAGNAM MEMORIAM HARERE dicitur , qui multarum rerum idens reproducere, et reproductas recognoscere, longam quoqtae re rum seriem memoria retinere ualet.
DCCXVI. ΙMAGiNA Tio dieitur Ex ZEN-oi, si plures ideas simul producere, et per lo gum temporis spatium productas conseruare apta redditur. DCCXUII. ARTIFICIvM MEMORIAE diiselmus actionem, qua quid aptum efficitur, ad id arum reproductionem er recognitionem iuuandam, quo per se eandem iuuare non poterat.
Ita si nobis imaginamur uerba quaedam ianum adseripta. Hoc ipso afficimus, ut, conspecta ianua. , uerborum istorum ide in nobis reproducatur, et re producta recognoscatur. DCCXVIII. Aas M NEMO NICA SIUE ARS
MEMORIAE dicitur ars, memoriam extendendi artificiisque iuuandi.
De arte mnemonica f. memoratiua Cons. PAsc Mi vade inuensis nouis et antiquis, et V VALc AD Lexic.
DCCXIX. MEMORIA NAT v AL Is dicitu quae homini absque ulla exercitatione praeuia et ullis artificiis inelh MEMORIA AC UISIT A ain Pellatur, quae praeuia exercitatione et artificiorum ope in nobis datur. . Η ne pertinet quoque artificiosa, quae non nisi artifieiorum ope in nobis datur.
DCCXX. MEMolli dicitur LAar, si ideam
148쪽
PSYCHOLOGICAE. ', I 331eproductam habemus pro eadem, quam ante nos habuisse conscii nobis sumus. etsi immutata fuerit.
DCCXXI. Mx MORIA NOs v ALLERE dicitur , quatenus in caussa est, ut diuersa habeamus pro iisdem. DCCXXII. MEMORI α hinc dicitur L AB ILIS, quatenus fieri potest, ut labatur. DCCXXIII. Os Livio est IMPOTENTIA,
ideas reproductas recognoscendi. DCCXXIV. ID EA REI, UAE PERCIPI ' πvR, s OCIA dicitur, idea tota composita, quae
ut ideae rei, quae iam percipitur, ab imagina
tione producitur. 'Fae, tibi occurrere C Arv M in auditorio, quem ante uideras in eonuiuio, fae porro, ope imaginatio- 'nis, produci id eam C Aii, tanquam saltantis et ridiantis eum S gQpκo Nio in eonuiuio, una cum urbe, domo, in qua conuiuium apparatum erat, aliisquo circumstantiis, et partialibus canuiuii: dicimus ideam totam compositam ex ideis urbis, aedis, in qua conuiuium erat instructum, aliarumque rerum, in conuiuio praesentium, ideam sociam C Air, quatenus, iam in eollegio ipsum videmus.
DCCXXV. REE MEMINIss B dieimur, quando ideam eius reproductam recognoscere ualemus, conlequenter nobis conscii sumus, nos eam iam
E. gr. oecurrit tibi Caiva in nundinis Lipsiensibus, et narrat tibi, quod tecum aliquot annos in academia uixerit, et ad singulares quoque circum. stantias prouocat. Si horum, quae narrat CA Ius, tibi conscius fueris, quod ita olim euenerint, te omnium probe meministi eorum, quae narrantur a C Alo. Re-
producit stilicet Caius ideas rerum, iam antea fa 1 4 . ctarum,
149쪽
DEFINITIONES ictarum, quas tum, cum serent, percepisti. Dum tibi conscius es, te illa olim pereepisse, ideas reproductis recognoscis. Dicis itaque . te eorum meminisse i quuideam eorum reproducum Odhuc recognoscis. 'DCCXXVI. REi NON MEMINiss E diei. 'mur, quando nobis videmur edim antehac nondui Percepisse. DCCXXVII. REr o Bori dicimur, quando nobis conscii sumus, nos 'ideam eius percet-pisse, eam uero nunc reproducere non possumus. DCCXXVI H. REMINISCENT A RECORDA Tioὶ dicitur facultas, perceptiones praeteritas mediate reproducendi et recognoscendi
Meministi, te CAiv M, quem i1mi in nundinis Lipsiepsibus uides, in academia uidisse, idque inem Disti tune, eum te C Aius buius rei admonet. Vides, medimie narratione C Ait ideam iIlius repro- duei.
D CCXXIX. AT xxuvio es faculta/ efiiciat exi in perceptione eomposita Partialis uua maiorem claritatem ceteris habeat, siue ATTENTIO est fari custas e ciendi, ut unius rei magis nobis Amni conscii, quam asterius.
E. gr. Dum uerbis oratoris declamantis attendis deprehendis, te illivg sermonis et uerborum in giRconscium esse, quam altetrius cuiusdam rei, cui ut eque tibi poteras eodem tempore esse eonscius. Cons. N i LOG gai disserti de attentionis subsidiis, falso et merito suspectis. Viiemb. hahit. .
DCCXXX. RκτLExio est successiua ad plures
perceptiones partiales attentio. FACULTAS RE FLECTENDI est facultas ad ea, quaei in re Percepta insunt, successive attendendi. Ε gr. Si machinam, antea. non uisam, percipis in eaM e mentim tuam defigis, ciueris V eam atten-
150쪽
PSYCHOLOGICAE. I 37dere. Si uero ad minima etiam Omnesque eius par, tes successive attendis, ut omnes rotulas mente tua consideres, quae in illa machina deprehenduntur, diceris supet illis partialibus resectere. . Conf. RAMI . diisertat de reflexione. vitemb. habiti
DCCXXXI A crus nev LEx I dicuntur omnes animae actiones, quae reflexiovem ingrediunIuro
DCCXXXII. Uoci avLA sunt voces anicu- istae , quibuI res perceptas aut perceptiones vo basiud ita My.
DCCXXXIV. IN τε LLecaeus est facultas,' rei distincte reprdes tandi.
Vocem inifluctus ueteres latius sumeliant, sed VOLPius hanc uocent, ratione usus loquendi habita, arctioribus circumscripsit limitibus, sub eαque distinctas tantum repraesentati es comprehendi uoluit. Causias huius rei adduxit in Metam . Germ g. apst.
DCCXXXI V. Ex v Nci Aus id dicimur, si quid uocabulis indigitare ualemus. ENvNCIA AILE dicitur, quod uerbis indigi tari potest. DCCXXXV. Aas TRAHERE ea dicimur, fica, quae in perceptione distinguuntur, tanquam re percepta seisucia latuemur. DCCXXXVI. FAcvLTAS ABSTRA UENDI est iacultas mentis nostrae, est, quae rei percu-
ptae insunt, tanquam ab eadem seiuncta spectandi.
E. gr. Cum CoivM consideras, potes ipsam considerate tantum , qua ita tura in suam, nec conli deras eodem tempore eius genus, eruditionem ete. Hoc in catu diceris abstrahore a CAM genere, em-ditione exq. Gnf. ΗΕλZoet ii disjrt. tae arae Astra.