장음표시 사용
81쪽
68 DEFINITIONES CCCXLII. IN DETERMINA TvM est, de quo nihil adhuc a mari potest, etsi de eo quid aismmari posse nou repuguet.. Sie uoluntas nostra ratione appetitionis uel nuersationis actualis consideratur, ut indeterminatum quid. Nondum enim de uoluntate, se spectatur ut facultax mentis, affirmatur, quod appetat bonum, aut malum auersetur, quamvrs eiusmodi quid accedentibus aliis circumstantiis, affirmari non repugnet.
CCCXLIII. NOTIO IMAGINARI A est,
qua ob quandam similitudinem fingitur, quod non
est, ut per imaginem quandam ueluti oculis praesens sistere queamus, quod in eos non incurrit.
E. gr. in Logica notio syllogismi imaginaria est si eum nobis imaginamur tanquam aedificium. Quae enim ad aedificium pertinent, ea ad syllogismuni transferimus. Requirit aedificium α) fundamentum, cui superstruatur, ita quoque syllogismus. 8 Materiam, ex qua conficiatur, postulat aedificium, ita. etiam syllogismus. γω Materiae coagmentationem et dispositionem aptam, sic quoque syllogismus. DRequirit denique aedifieium regulas, ad quas exstruatur. Pari modo syllogismus ete. CCCXLIV. NOTIO REALIs est, quae
omne sitatium excludit. CCCXLU. DETERMINATVM est, de quo aliquid σ1 mare debet.
Oblerv. I. Sic conceptus Oiritus determinatus est, eum α) aTranas, quod sit ens simplex, β) intellectu gaudeat γὶ uoluntate praedita sit. Obserti. II. Vt distinctam τοῦ determinati et indeterminati notionem acquiras, expende, quae huc adponam, uerba Bui FiNGE Ri in Dilucid. g. δ a Pensitatis cassibiti, inquit uir acutus, quibus aliquid determinatum dicitur nol ivdeterminatum, deprehendo in pri oritur rem ira esse comparsitam, ut una proF
82쪽
sionum de ea re contradictoriarum nera fit, et altera
sit Gilla. Iu posterioribus, id nou ades deprehendo.)Tatius est diues' dic: Titius est dives, nou est diues. Altera Propositio est uera, altera es fessa. An homo est diues' dice homo est diues, homo non es diues: Mus altera uera, et altera falsia; potest utraque esse falsa,
et 'utraque uera prout subiectum homonet uniuersaliter sumitur, uel particulariter pro his, aut illis. Prioris dicitur determinata ueritas, siserioris indeterminata.
CCCXLVI. DETERM 1NARI C dicitur per B, si de ipso A assirmatur B, atque ideo de eodem quoque assirmari debet C.
E. gr. Si de anima assii matur, quod sit ens simplex, de eadem quoque assirmari debet, quod sit incorruptibilis. Incorruptibilitas adco animae determi natur per simplicitatem animae. CANaius in Tom. II. Tract. de Vsu philoi . LE in N. in Theol. p. 3s . id nos, inquit, determinamus, quod, quomodo ab aliis webus distin n sit, accurate eulicamuί, cons. Bii I.-FiNGER. Diluc. g. δ a. seqq. et tract. de Orig. mali
CCCXLVII. D ΥΕnMrNANTI A dicuntur ea, per quae determinantur alia. DETERMINA. YA uero sunt, quae per alia determinantur. CCCXLVIII. DETERMINATION Es sunt ea, quae in aliquo subiccto certo respectu deteris minata sumuntur. Ε. gr. Spiritus determinationem assoluunt I mplicitas, ab intellectus, 3 uoluntas.
CCCXLIX. ENs dicitur, quod existere pomest, siue, cui existentia non repuguat.
Wol vius in Metaph sic. germanica g. is. definitens per id, quod est postibile. siue iam actu existat, siue non. Quae definitio non diuersa est a praesenti, qua ens, quatenus cum actuale, tum potentiale, sub
83쪽
se comprehendit, explicatur. Quicquid enim existit, etiam existere potest, ut adeo non habeas, quod putes , ino LPIVM hic tantum ens in potentia definire. Cons. STRAE HI. ERi glarimng g. 4. seqq. & ΜuLLE-κvs im demasquirten Philosopho g. 8.CCCL. NON ENs dicitur, quod existere nequit , conseqrienter, cui existentia repugnat. CCCL Ι. Eus p 1 ΥvM dicitur id, cui existentiam non repugnare sumimus, ut ut reuera eudem repugnet. Ε. gr. Respublica coecorum. CCCLII. ENs IMAGINARIvM est, quod .notione imaginaria exhibetur.
ita memoria, cum concipitur ut id earum recept culum , est ens imaginarium. De notione imaginaria
uid. Desin. CCCXLIII. CCCL ΙΙΙ. ENTIA Ex TERNA sunt illa entia , quae ab alio ente dato diuersa sunt. CCCLIU. EssENTI A est id, quod primum de eure covcipitur, et in quo ratio continetur si Deus, cur cetera vel actu insint, uel me e possent.
E. gr. Rationalitas est essentia hominis, I quia nihil prius in homine, quatenus homo est, concipi potest, Σ) quia ex rationalitate reliqua omnia fluunt, quae homini, ut homini, constanter insunt. i CCCL U. Ex 1sTENTIA seu ACTUALI
TAs est complementum possibilitatis.
Complementum autem possibilitatis dicitur id, quod possibile potest habere praeter possibilitatem suam. II ii i p i N G Ε κ vs definit eXistentiam s. a7o. Diluc. per illum essentiae statum, quo apta est ad agendum uel patiendum. Quae definitio idem dicit, quod WoLFii. Cum enim complementum possibilitatis sit id,
quod possibile potest habere praeter possibilitatem
84쪽
suam, possibile sutem prseter postibilitatem suam pollit habere statum, quo aptum est ad agendum uel patiendum, siue existentiam, apparet, statum illum siue existentiam est e complementum possibilitatis. Cons. MuLLgni demasqnirier *I,ilosoph g. 7. ex STRAE MI ERI Dissert. I. de Existentia Dei I.; a.
CCCLVII. ENs poTENTIALE est, qnodia alia existentia relatum in iis habere potest ratio-inu st ientem existentiae suae.
Accipe eXemplum a Woi Pio prolatum: Arbor, inquit, in semine delitescens, quatenus per entia alia existentia ad actum deduci potest , est ens potentiale. Cons ipse: OLF. Ontol. Lat. P. I R. ex ἐφ . CCCLVIII. Exs IN POTENTIA PRO
IIMA dicitur, si ens potentiale rationem sussicientem existentiae suae habet in entibus actualibus.
E. gr. Arbor, latens irv semine foecundo, est ens dira potentia proxima. Cons. WOLF. Ontol. P. I I. CCCLIX. ENs IN FOTENTIA REMO TR
dicitur, si ens potentiale rationem lassicientem existentiae suae in entibus potentialibus habet.
E. gs. Munus ecclesiasticum Cati, adhuc in cunis tragientis
CCCLX. Apps Io NEs ENTIs sunt qua 'nis ipsius praedicata, siue ea enti intrinseca, sue extrinseca fuerint. CCCLXI. EAngM dicuntur, quae sibi imuicem substitui possunt, saluo quocunque prae dicato, quod uni eorum uel absolute, uel data subeonditione, conuenit. Sive: EADEM Juut, quorum quodlibet continet omne id, quod est iu altero.
85쪽
DEFINITIONES Sumas duo ponde a , quorum unum loco alterius substitui potest, ita, ut substitutione facta, nulla cueniat mutatio, tunc habebis pondera eadem. Quae STRAE HLcius et hic monuit, refutauit MuLLE.
Rus ini demasquirten philosoph g. 9. CCCLXII. Nu MERO IDEM est, quod de se ipso assirmari potest in singulari, seu, quod
bis existere repugnat. E. gr. lndiuidua, Paullus, Titius etc.
CCCLXIII. D1vxRs A sunt, quae sibi inuidem substitui nequeunt, saluo omni praedicato, quod uni eorum uel ablolute, uel sub data conditione, tribuixur. CCCLXIV. Nu MERO DIVERSA sunt, quorum unum de altero assirmari nequit, seu quorum unumquodque propriam sibi habet existen
E. gr. Titius et Sempronius considerantur ut personae duae. Vnde patet, Titium non dici posse Sempronium , et Sempronium non Titium. Quo ipso intelligitur, Titium esse a Sempronio, et Sempronium a Titio diuersum et quidem numero.
CCCLXV. S1M1L1 A sunt, in quibus ea eadem sunt , per quae a se uiuicem disterni debebant. Sive: SIMILIA A quae easdem habent notas characteristicas. CCCLXVI. Si M1L1 Tu Do est identitas eois rum , per quae entia a se inuicem discerni debebant. Sive : est identias notarum characteristia
Sie in duobus libris deprehendis similitudinems notae characteristi eae, α gr. ligatura, forma eae. quibus alter in altero libro debebat disterni, fuerint eaedem. CCCLXVII.
86쪽
CCCLXVII. EANDEM ESSENTIAM HA RENT, quae eandem definitionem geneticam habent. Sive: A et B EANDEM ESSENTIAM nasEN π , si modus, quo fieri posse concipitur A, eonuenit in B. CCCLXVIII. SIM 1 LEM Es SENTIAM HA-3ERE dicuntur A et B, si essentialium, per quae determinatur A, quantitates eandem ad se inuicem rationem habent, quam habent essentialium iisdem respondentium quantitates, Per quae determinatur L. CCCLXIX. DIugasAM AssENΥIAM ha
bent, quae definitionem geneticam diuersam habent: siue, A et B diuersam habere dicuntudi essentiam, si modus, quo fieri posse concipitur A,
non conuenit in B. CCCLXX. DissIMILEM ESSENTIAM habent A et B, si essentialium, per quae determi- Iur A, quantitates diuersam ad se inuicem habent rationem, quam quantitates egentialium iisdem respondentium , per quae determinatur B. CCCLXXI. SIMILI TvDO ENTIVM Es- SENTIALIS es , quae per similitudinem essentialium inest, siue quae in similitudine essentialium, ri eorum , quae per essentialia determinantur, consistit.
Ε. gr. In Caio et Titio datur similitudo essentialis, in eo enim sunt similes, quod uterque ratione praeditus sit. CCCLXXII. Si MILITvDO ACCIDENTAM
LIS EN TIvM est, quae non consistit in similitudine essentialium, sed quae aliunde iis superaecedit.
E. gr. Similitudo ratione facierum et morum.
87쪽
74 DEFINITIONES CCCLXXIII. Dissi Mi LIA sunt, in quibus ea diuersa sunt, per quae a se inuicem discerni debent, sue: in quibus notae clararacteristicae sunt diuersae. DIssIMILI Tu Do hinc est diuersitas notaram characteris Parum. CCCLXXIV. ENs OMNIMODE DEHRMINAT vM dicitur, in quo nihil concipitur indeterminatum , quo nondum determinato cetera , quae insunt actu esse nequeunt. Huc reserimus omne id, quod existit, uel actu est. CCCLXXU. ENs V MIvEns ALE est, quod omnimode determinatum non est , siue: quod tantummodo continet determinationes intrinsecas
communes pluribus singularibus , exclusis iis, quae in indiuiduis diuersae sunt.
E. gr. Spiritus, ut spii itus, est ens uniuersale, item homo, quatenus non consideratur ut hoc uel illud, individuum. -
CCCLXXVI. DETERMINATIONES GENERICAE sunt illae, quae notionem generis ingrediuntur. . . . 'E. gr. In notione animalis, quod genus est hominis, eontinetur, quod uiuat et sentiat. Vita itaque et seniso sunt determinationes geneticae.
CCCLXXVII. DETERMINATIONES SPE CIFICAE sunt, quae notionem speciei ingrediun
E. gr. Determinatio hominis est rationalitas.
CCCLXXVIII. DETERMINATIONES COMMVNEs sunt, quae indiuiduis et speciebus, uel speciebus et generi, uel generibus inserioribus
et generi superiori, simul insunt, seu : quae simul l
88쪽
Ε gr. Viuere et sentire sunt determinationes communes, insunt enim speciebus, e. gr. homini et bruto etc. et generi, sei l. animali. CCCLXXIX. D E TERMINATIONES PRO in νRIAE sunt , quae inferioribus tantum insunt. non autem superiori, sub quo eadem continentur. Ε. gr. De terminationes indiuiduorum , velitati, haec statura, aetas, seXus, ete. CCCLXXX. D 1ppERENTIA NUMERICA
sunt determinationes indiuiduis propriae. CCCLXXXI. D ippERENTIA SPECIFICA unt retermisationes, speciebus propriae. E. gr. Nationalitas est differentia specifica hominis.
CCCLXXXII. REs est id, quod est aliquid.
Quid uero sit aliquid, uide in Des CCCXXXVIII. CCCLXXIII. Oppos I TA sunt, quorum u-
num inuolait negationem alteriuy. E. gr. Limitatum esse, et non limitatum esse.
CCCLXXXIV. ΡR1vATIO est defectus at
cuius realitatis, qiste esse poterat. E. gr. Notitia est realitas, quae homini inesse poterat. Desectus adeo notitiae, siue ignorantia, est priuatio. CCCLXXXV. ENs p R1vATIvvM dicitur desectus realitatis, instar entis consideratus. F. gr. Mors est priuatio, eum uera illa priuatio .
sue ille defectus uitae per modum entis consideretur, mors dicitur ens privativum.
CCCLXXXVI. ENs post TetvvM dicitur, quod est aliquid.
89쪽
DEFINITIONES Res et ens positiuum sunt unum idemque. Quid uero res sit, quid sit esiqnid, doeent Des CCCLXXLII. .r CCCLXXXIII. CCCLXXXVII. ΡRrvATIVE OPPOSIT 1 sunt ens positiuum, et , quod ei respondet, Pri.
Matruum. Ε. gr. imago Dei, et peccatum.. CCCLXXXVIII. NECESSARIvM est, cuius oppositum es implisibile, siue contradictionum
diuoluit. Sice. gr. existentia Dei est necessaria, quia oppositum existentiae, stil. non existentia est impossibilis , et inuoluit contradictionem , Deum non existere. De definitione τοῦ necessarii uid. Tnu MMisivs. in Differtat. de tenuiua et completa necessarii notione, Casi ellis hab. IT24. B ii r FINGE a. Diliae. Sect. I. CN. ΙΙ. g. a. item in Tract. de Origine mali I. 11 r.
CCCLXXXIX. VNicvM dicitar id. cutsmile non datur, uel quod sui Dile non habet.
E. gr. Deus hoc modo est unicus.
CCCXC. MIT Ani LITAs est possibilitas sutastitutionis alterius pro eo, quod est, uel accessionis eius, quod non est, ceteris, quae sunt, manentibus iisdem . . E. gr. Si homo fuerit pius, impius fieri potest
Quateni s itaque impietas pietati succedere potest, eatenus pietas mutabile quid est, et homo ipse mutari potest. Μutabilitas igitur pietatis atque hominis iaco deprehenditur, quod . ceteris, quae homini in- . sunt, salais, pietati substitui potest impietas.
CCCXCI. IMMur An ILITAs est impossibilitas substitutionis alterius pro eo, quod simul est, uel secessionis eius, quod non est, ceteris, quae simul sunt manentibus iisdem. Hin
90쪽
Nine homo, quatenus gaudet rationalitate immutabilis est. Fieri enim non potest', ut hoino, rationalitate Talua, sit brutum.
CCCXCII. Co Na INGENs est, cuius Ono- fetum nultam iurioluit contradictionem, sue, quod aliter esse 'sis. ,
Conringens recte definiri negatiue, ex iis patet, quae ad definitionem τοῦ possibilis p. si. annotauimes,
e. gr. mundus est contingens, poterat enim non esse, poterat etia in alio modo est e.
CCCXCIII. Ans OLvTE NECESSARIUM
est id, cuius rN sE, Aue avolate speciati, oppo=rum iu si bile est
E. gr. Exilientia Dei est absolute necessaria. CCCXCIV. HYPOTHETICE NEGESSA RIvM es illud, cuius oppositum nou nisi. in hypothesi data, seu . sva DATA R VADAM CONDITI
Sic e. gr. quando pluit, necessatium est, terram madefieri, sed sub hac tantum eonditione rd necesi riuiti est, . si pluit. . CCCXCV. Eras NEC AssARIVM est, cu-Iv s existentia est absolute necessaria, siue: quod rationem sufiicientem existentiae suae in essentia . sua habet.
CCCXCVI. Eus o NTiNGENs est, quod existentiae rationem sis cientem tu essentia sua 'non habet, sue: quod rationem suae existentiae extra se in cute alio . aut in evre a se diuerso, habet.