장음표시 사용
151쪽
DCCXXXVII. COGNITIO INT VITI A. dicitur, qu ιe ipso idearum intuitu absoluitur. IN T UITI FE autem REM COGNOSCERE dicimur, quatenus ideaei eius, quam habemus, nobis sumus conscii. . 'E gr. Dum aedificium praesens intueris, tisique insimul conscius eorum, quae in eodem, unc obtusu, comprehendis, intuinuam aedificii habes cognta
DCCXXXVIII. COGNITIO SYMROLICA dicitur, si cognitio nostra terminatur assii, quo uerbis tantum enunciamus, quae in ideis continentur , uel aliis signis eadem repraesentamus, ideas autem ipsas uerbis aut aliis signis indigitatas
non intuemur. E. gr. Habes cognitionem symbolicam irae, si eogitas, ipsam esse affectum taediosum, ex iniuriae, ab aliis illatae, repraesentatione ortum. Cons. FEvgRO Ni disputat. de cognitione 1 bot et imuiritia. Ee BuLpiNG. dilucidat. I. 2δε. DCCXXXIX. Ans CH AR AC TE RISTICA
appellatur ea, quae explicat signorum in rebus aut earundem perceptionibus denotandis usum.
Hane artem in desideratis adhuc esse monuit V VOLPius, Ontol. DCCXL. ARS CHARACTER ISTICA COM a1NATORIA sa Leibnitio etiam uocata spECIOSA GENERALI s) est ars illa, quae docet signa ad inueniendum utilia, et modum eadem combinandi, eorundemque combinationem certa lege uariandi. D c C X LI. C A L cv L vs IN GENERE est in
uentio alicuius signi seu characteris derivativi ex aliis
152쪽
PSYCHOLOGICAE . , I 3 9 aliis siue primitivis, siue derivativis per conti-Duam aequi ualentium substitionem. DCCXLLI'. LiNGva v Nivllas AL Is diebtur, quam Omnes Omnium linguarum gentes intelligere possunt. DCCXLIII. SCRIPTvRA VNIvERSALIS est, quam omnes Omnium linguarum gentes intelligere possunt. D C C X LI U. L Nova pH rLos OPHICA dicitur , in qua uocabula significatum essentialem habent. DCCXLV. Voc Ag LA EasENTIALITER, SIGNIFICANTI A lunt ligna derivativa notionum distinctarum, minimum definitionum. DCCXLVI. INTELLECTus dicitur Pu Rus,
si notioni rei, quam habet, nihil eoufusi admiscetur nihilque obscuri. NON Pu Rus dicitur, si notioni rei insunt , quae.confuse aut prorsus obscure percipiuntur. Coets. Lopscuasti dissert. de intellecyti puro. DCCXLVII. COGNITIO UNIVERSALIs dicitur, quac constat notionibus uniuersalibus. DCCXLVIII. COGNITIO SINGULARI sdicitur, quae constat notionibus indiuiduorum. DCCXL. IX. COGNITIO ARTICULARIS dicitur, quae notionibus particularibus constat. DCCL. NOTIO autem p ARTICULARIS
est, qua ea repraesentantur, quae quibusdam indiuiduis, ad idem genus uel eandem speciem reseren
facultas , in uno obiecto multa distingvendi. Obs. L
153쪽
nem uocat V oi Fi us rationem, idque iure meritoque, ut postea tu tibimus. Praesentem autem WoL-rii definitionem vibi loquendi est e conformem, uel ex eo uides, quoi iis acutum tribuamus uisum, qui ope ocillarum, in obiectis, quae uident, multa di- binguere polli :, r. Hi ne in qui a deprelienditur Nun demum aeumen, si multa in obiecto repraesentatod utinguere udet. Obs. I l. Cel. IVAL cstvr, in definitione WoLη ivlANA. Pritat, nan tam essem inna, quam fundamentum acuminis, allegari. Mesp. I erum id est, si 3:ωio acriminis, quam Cel. WALcκ ius sibi format, retinentur. At, roctius et usui loquendi conuenien . tius definiri scumen. a Woi pio, iam submonui. e quoque, in hac definitione acuminis funda. Dentum et caustiis allegari , essem iam autem ita trinseca in reticeri, quid inde Θ Num ideo definitionem falsim pronunciabimus 3 Non puto. Dantur enim definitiones geneticae et caustales.
DCCLIl. A NAI. Y sis NOTIO NuM dicitur,ri a notio rei resoluitur in notiones eorum, quae ipsas ingrediuntur, et notiones horum singulae denuo in alias simpliciores, s.c ita porro.Qyae de auol si notionum se iri hic merentur, reperi possunt ex iis, quae supra de id eis inadaequatis ilicta sunt in desinitionibus Log. DCCLI II . Pa osv NDITAS INTELLECTUS
dieitur facultas, notiones distinctas in alias simpli ἄ- res conriam resoluendi, prouti scilicet anat is noti
viam requirit. S. R. WA Lc Rivs in Lex. tit. lieititurig&it ita hane
pro fundi talem desinit: Die alesuiniatiit iit diei enisse
154쪽
Se . hane perfectionem reditus uocati soliditamm, sit a loco monebitur. DCCLIV. DEpi NITIO REI CONvENIRE
' dieitur, si est dem insunt singulae notae, definiti O-
l nem ingredienteS. DCCLV. STAT vs p RAEspNs dicitur G i v tDvs Fu TvRI, quatenus ex eo, et ui eius, tuturus 1 equitur. STAT vs IRAESENs dicit ix.
diante praeterito, aptus essicitur, ut inde id qui possit futurus, suu: qugienus, ac, edente Praeterito, ex eo sequitur saturus. Has locutiones ideo exposuit WoLrius, ut intelligi positit, quid tibi uelit, cum hae aequendi sor
mulae ad animam traus feruntur.
DCCLUI. NATvRA nobis I NESSE dicitar, quicquid menti sine praevio exercitio in exiliit. DCCLVII. A c qu i R I dicitur id, quod non inexsstit, nisi praevio exercitio.
Sic facultas edendi, bibendi, est homini natura. ratis, et ars saltandi non uit naturalis, sed acquiritur.
. DCCLVIII. Dispos 1 Tio est possibilitas aequirendi potentiam agendi uel patiendi.
Sie nobisi inest dii positio natu talis ad saltandum, quia potentiam saltandi acquirere possumus. Si haec dispositio natura inest, dicitur naturalis. DCCLIX: DippicvLTER AGERE dieitur
qui actiones simplices ad compositam sequisitas non nisi tarde ac interiectis moris edere potest
Ε. gr. Si quis scribere uelit, singulas literas deli. ccare uebet, et in una eademque litera plures duini pen Rae
155쪽
pennae necessarii sunt. Sunt adeo tot actus simplieesseu minus compositi, quot li: orae delineandae, adscripturam requisiti, et in singulis literia delineandis tot distinguntur ectius magis simplices, quot ductu diuersi in una litera obseruantur. Distitiiter adeo scribit, qui tarde literas depingit, et inter sngularum literaru in delinestiones a scribendo tantisper cessat, ut mora intercedat, qua non scribatur. Cons. WoLF. Psych. empir. g. a T.
DCCLX. PROMPTI TvDO AGENDI es, qua quis actiones plices, ad compositam requimas, cito nec ullis inter eas interiectis morulis producere potest.
Ita scribit pro re, qui line mora non modo singulas literas, uerum etiam integras uoces et totam earum seriem scribit.
DCCLXI. HAn 1 Tvs est pro titudo agendi. DCCLXII. Dis post TIo habitui contra-
distincta o di cultas agendi. 1
DCCLXIII. A pos TERIORI dicimur COGNOsERE id, quod experiundo addiscimus. DCCLXIV. A p a1oar dicimur COGNO-sCERE id, quod ratiocinando nobis innotescit. DCCLXV. SOLI Diras INTELLECTUS est habitus, distincte raciocinia concatenaudi.
Quid uero sit ratioeinia eoneatenare, id iam in de finitionibus Logicis dictu in est. Definitio Wocria cum IV ALculi definitione exacte conuenit, eum hic
156쪽
Iime Celaolsamicit) dicitur, quae constat propositioisibussu cienter probatis seu demonstratis, a tio que is si leuter explicatis.. DCCLXVIII. ΟasERVATIO est experien .etia, quae uersatur circa facta naturae, sine opera molira contiDgenria. Cl. Hagen in libro de Methodo mathematica hane obseruationis suppeditat definitionem. Est propositiosissens murationem, in mundo qbuiam, ad euius ortum mini centulit attendentis Uera. Ita, inquit porm. e mea erium acti e fit, ut Meme mununquaris unίrru oriatur: obfertiatio autem eitisdem consistit in enor. - marisπe antecedentis temFesieris, solito calidioris, amo. ratione te orrs. quo couxeis, v. gr. νωFertini possIolis occuum, rescriptione loca, Plaene nimirum occideuralis, dererminatioue distationis, coucomitauetium et Sbsequentium. Cons tract. eis. P trin. seqq.
D C C L XIX. Ait fousERVANDI est, qua ue-vitates ex observationibus eruuntur. DCCLXX. Ans ExpERIMENTANDI est, qua 'ex exprimentis ueritates eruuntur. DCCLXX I. ARTIFICIA HEURIITICA di-euntur reguliae, quibus mens upta efficitur, per
principia, ipsi perspecta, ueritatem incognitam eruenai, quam, loto ratiocinandi habitu adiuta,
Per ea eruere non potest. DCCLXXII. ΡR INCIPI VM RED PCTIΟ- is anesio artificium, quo obiectim aliquod, de quo quid quaeritur, reduco ad aliud, notiovem quandam communem habeus, ut ea, quae de hoc nobis innotuere, ut notionis communis ad altitu quoque applicari ptissit. . . Principium reductioniι, quod a WOLMO germa- mee uocatur der der J Jerfel riiii 3, Melaphys s. 366. breuius ita quoque potest definiri:
157쪽
Principium redisiovis est regula , ut cuius in eo te tum quoddam muta nus in aequi pollel P .eognitum. Permutamus an em incognitum in cognitum propter sim litudinein et a elatio em, quae eit iAter cognt Iumer incognitum. Pro Irant uero perimi ba exempla in phi tophia, ubi u ritates hoc modo sunt inuentae. Quo spectat, quando integra societas spectatur, sit per- sima indiuidua, et ile'nificia societatis demonstiantur ex iure naturae singulo i una. Pertinet huc ctiam 'quanis do itit, inur ita conliderare in philosophia morali iniimicum, quasi nos non laetiarat. Plura uide in diss-Cel. Icosi Mi Egi de fictionibus heuristi eis. Ien. I 24.l: ab.
DCCLXXIII. Ans a NuΕNIENDI GENE RALIs est, quae circa quodlibet obiectum uersatur. ARS Uer D INVENIENDI SPE cIALIs est quae
circa quoddana determinatum obiectum uersatur. DCCLXXIV. INGENIVM uocatur
facilitas obseruandi rerum similitudines.
DCCLXXU. INGENiosus silan rei αὶ est, qui iugenis pollet, id es, qui similitudιπα rcium
faetis obseruat. Vox ingenii sumitur α latim pro complexu
omnium mentis humanae facultatum. βὶ strictius pro facultate, comparationes rerum faeile et feliciter detegendi. - Atque hoc sensu sumit WOLFIus, cum praetentem ingenii suppeditat definitionem. Quam quidem notionem ingenii usui loquendi esse consor. imem , id uero perquam facili negotio eo in monstrari potest. Constit, poetis prae cete iis tribui ingenium, idque ideo, quia, tropica dicendi ratione usi, alle. gori is frequentius et metaphoras, quae in simili rudine rerum fundantur, adhibent. Cons. ipse WoLT. In chol. Lat. g. 47 . Alii ita ingenium definiunt: inveniuna est facultas, possibilitates pro arbitratu comis
158쪽
DCCLXXVI. IN AGINATIO v I vax, qua phantasmata adeo clara producuntur, ut tibi, probe conscius sis eorum, quae in iisdem con
est facultas, nexum veritatum uniuersalium intuendi seu pospiciendi. . . Obs I. Minus probari hane rationis definitionem,
non nollis, uel ideo non miror, quod noui, citius mille horologia inter se conuenire posse, quam con- Lentiant philosophi in determinandi notibne rationis , ad q. n tamen Omnes tanquam ad eognitionis suae Pcil Wiplum , pιDuorant. Ex omnibus lamen philosophorum delinitionibus, quas de ratione suppedi- 'rant, Opisina uidetur Woi Pi i , quae quippe urui
1oquendi apyri me conformis est, id quod e inglobat: MOL si us Psychol, empir. Lat. I. 484. . ' e Obs li. Lxiv si Tivs lii discurs de honformitari s rationi; ac fidei, Theodiceae promissio I. a3. definii,
arIouem per catenam ueriratmn. Sed sumit hie uocem rationis obiective, pro uelitatibus coii nexis. Wo vius alitent delinit talionem subiective, quatenus est faculias mentis hum finae, neκum ueritatum viii. 'versalium di itincte peripietendi. Obs I l. Cel. UALxuius putat in Lexieo philoi sub iit. 2ymiiiiiit, have woLFii definitionem nimia
arctis ciruml: ibi limitibus, Plures enitia dari ope- rationes, ait, quae rationem pertineant; quani so-Hm nexus rerum percipientiam. At Deilis est res spontio. Aut illae plures operatioties ex definitiono 'nostra elepheantur , aut allax supponunt Levitates. Vellam.ι allegatae fuissent operationes plures, quieeκ nostra definitione excludantur: Vid. interim delationis definitione CANT Z sva in vis philos Leibua
159쪽
sae CONfENTANEvM est, quod cum ueritatubus cognitis seu propositionibus uniuersalibus
E. gr. Haec propositio , anima es incorruptibilis, sin noctitur cum laec pi Nysissione: anima senox lex, . 'bis. eni in illa pro potuio xx hac 'propυ sit, ne, Ε. pro politio: anim. est lucorri priuellis, est rationi consen'nea.
D C C L X XIX. RATIONI CONTRARIUM est, quud ueritatibus urit uersalibus contradicit. 'hCu Lxxx. RAT 1 o v xnΑ est, si iii ratiocinando non admittimus, nisi definitiones ac propositiones a priori cognitas. - DCCLXXXI. RA Tio autem Pu RA NONox, sic in ratiocinando praeterea admittuntur, ae a posseriori cognoscuntur. bc CLXXXII. CONNve IvM RATIONI sti. v es RIEN I I A E dicitur concursus rationiser experiensiae in cognoscendo. DCCLXXXII l. Euptate I dicuntur Ho-MINES I N A T YO NI svs s v I s, qui iecundum experientiam actiones suas moderantur. DCCLXXXIV. RATIONALEs autem dicuntur lvssΕ. IN S V1s:ACTE Nivus, qui secundum rationem easdem moderantue.
Conserri , hie potest dissertat. mea de filiari ea-- suum sutrilium obpecrattane, vitembo I732. laab: Haec ipsa casuum similium exspectatio est id, quod alias a. philosi,phis inratuum rationis dici solet. br.
160쪽
Hane definitionem quam, Woim v si Mun CARAT Esto communem halint, quamque ustii loquendi conformem este demolistrat, impuynar itidem A cuius ex hoetea piter quia hae definitione, non quid δε uoluptas, , sed unde oriatur illa, explicetur. At dudum monuerunt alii, hane definitionem essesten ricam, siue realem, qua tradi debet modus possibili tatis, siue ortus et genesis, alicuius rei. Quatis definitiones, tantum abest, ut improbari oebeant ut
potius ipsae maximum in phila sophkis usum tubis Praebeant Did. W A L c a i i Lexirun Db iis. fuste TR=ERLERi Exam. Part. a I. g. δ D. seqq eoliat Muci sto im denia'. itarios. ad h. t ad uatur Haeret. Spricina III. Rochol. 9 s. x ons dispui . mea de obli-ὸ gatione naturali ad amorem erga inimicos s ai. DCCLXXX V, II. UOLvpTAs vERA est, quae ex uera perfectione Oritur. APPARENs vero' quaα oritur ex apparenti.
DCCLXXX UlII. TAEDivM est intuitus seu cognitio intuitiva imperfectionis.
Ohs. l. Sic si senteris tuas imperti molles, e. gr. 'si crassam adhuc in adultis rebus deprehenderis in re ignorantiam, taedium in te suborietur. Est itidem haee definitio genetica. . Obs ιI. Hic anno tali uelim adhue differentiam Intertioluptatem si stium et mixtam. illa oritur ex sensu unius tantum perfectionis, haec ex simultanea plurium perfectionum repraesentatione. idem tenetis . de taedio.
DCCLXXXIX. VoLvνT's dieitur. PRAEα DOMINARI, si tapta fuerir, ut taedium, si quod
eontiunt hi corpore. Est haee definiti δ itidem genes ea, id 'quod ideo 'ino tuisquia Ces. WALCHa I enceptio hoc modo corruit.