장음표시 사용
201쪽
DCCCCXCVII. POENA pos Irrv A est ma. Ium, quod connectitur cum actione libera ex legislatoris uoluntate.
' . Talis poena est patibulum eum furto ex legislatoris
. uoluntate libera connexum. .... . .
DCCCCXCVIII. V1 nTus est habitus actio- nes suas legi naturali consormiter dirigenti.
Observ. Magnis. HAssEN uirtutem ita definit: Essiarium et constans propos tum ac studium, uoluntati diuinae in omnibus obsequendi cons. i nnom. p. 142. . Quam quidem definitionem, cred9 cum nostra, facili negotio, conciliari posse. Virtus autem et ossicium maxime differunt: id quod polam fiet, cum, quid sito cium, a nobis explicabitur. . i
DCCCCXCIX. Ur T 1 vM est habitus, actiones suas ratione contraria dirigendi, quam lege naturali praescribitur.
M. INFIRMI ΥAs NATURA I. Is est impotentia naturalis, actiones suas ad legem naturalem, tanquam normam, dirigendi. MI. IMPOTεNTIA autem NATURALIS diei rur, cui tollendae pro rerum nostrarum statu non sunIUS PareS. ae . MII. VIR Tvs PHILOs OPHICA est, quae . nititur non nisi mortuis, ab intrinseca actio- lnum honestate et turpitudine petitis.
Cum e. gr. CAIus liberalis est erga pauperes, ideo tantum, quia existimationem suam laedi per auaritiam, putat, uel quia, liberalitatem ad commodum publicum facere nouit, tunc ista liberalitas est adhuc uirtus philosophica. uid. CARpo v II dissertat. de gradatione uina rum moralium Ien. habis.
202쪽
o o Philosophica nempe, seu naturalis) est per
petuus siue non impeditus ad maiores perfectiones progressus.
Cum ob finitudinem nostram omnes et summas pero feetiones obtinere nequeamus, hominis esse, pater, continuo progredi ad maiores perfectiones. Atque hoc secundum wOLFIVM summum bonum est, quod quidem in hac uita obtineri potest. λMIV. SuMMvM MALves in hac uita est continuus progressus ad maiores in dies imperfe
MU. FELICITAs est status durabilis siue constantis laetitiae.
Per statum autem durabilis gaudii intelligimus flatum eiusmodi gaudii, quod non degenerat in taedium. Ta- Ie gaudium est illud, quod ex uirtutis studio percipitur. Non definitur hic felicitas ficta et apparens, sed uera.
MVI. IN PELI cITAs est status durabilis taedii. MUII. C o N s LE N T r A est iudicium de actionum nostrarum moralitate, honestate Re turpitudine. MVIII. CON scrΕNTIA' nECTA dicitur, si iudicium de actionis moralitate uerum est. MIX. CONsCIENTIA ERRONEA, si iudicium salsum fuerit de actionis moralitate.
E. gr. Cum quis iudieauerit, periurium esse eontra . , tegulas iusti et honesti, gaudet conscientia recta; si uero quis opinatus fuerit, periurium esse nona unquam licitum qui dis iustum, conscientiam illi tribuimus ero
203쪽
MX. CONsCIENTIA CERTA uocatur, si certum uel euidens est de actione moralitate iudicium. MXI. CoNsCIENTIA PRORA a1LIs est, si
probabile est iudicium de actionis honestate ueI
plebeii hominM persaepe secundum conscientiam probabilem agunt. Cum rusticus uidet, ipsum pastorem se inebriare, cum uidet, uerbi diuini ministrum charistas lusorias identidem tractare, probabile ipsi est, ebrieistatem non adeo enorme esse uitium, licitumue quia esse, tempus chArtularum luso fallere, quia ipse pastor haec omnia sine multa tergiversatione agat. Pastoris enim uitam pro norma actionum suarum habet.
MXI i. CONSCIENTIA Dus I A est, si dubium atque anceps est de actionum moralitate iudicium.
Cum e. gr. quis dubitat, num licitum sit, saltare, cum determinate nescit, uel honestatem, uel turpitudinem c salta lonis, conscientiam ipsi dubiam tribuimus.
hil est aliud, quam ratio, quae dubiam reddit
actionis nostrae rectitudinem.
si e. gr. quis dubitaret, num Iiceat moderamen inaeulpatae tutelae adhibere, idque ideo, quia secundum Christi effatum, malo resistere non debeamus, tune scrupulo conscientiae nexaretur.
. MXIU. CONSCIENTIA ANTECEDENs est iudicium de moralitate actionis nondum patrata MXV. CONSCIENTIA CONfEhvENS est
204쪽
EX PHILOSOPHIA MORALI. I9I VI. CONSCIENTIA THEO RETICA est eum iudicium nostrum de actionis moralitate est theoreticum, Iudicium autem nostrum est theoreticum, si iurea mus tantummodo, num actio bona uel mala sit. MXUII. CONsCIENTIA PRACTICA est cum Iudicium de actione est practicum. Praetteum autem est iudicium, cum iudicamus, quod Mitio sit uel patranda, uel omitteuda. MXVIII. CONSCIENTIA THEO RETICE
PRACTICA est, si iudicium practicum fertur, nondum spectatis singularibus circumstantiis.
cr1c est, si iudicium practicum fertur, circumstantiis singularibus probe consideraris.
Sie si iudiea ueris, neminem esse uulnerandum, nono dum autem perst exeris singulares quasdam circumstanistias, quae, in Moderamine inculpatae tutelae, concurrunt, tune conscientia illa est 3 praetica, quia iudieat aetionem quandam esse non suscipiendam, a) est threri' sice M practica, quia iudicatur, nΘndum consideratis omnibus singularibus circumstantiis. Si uero iudicaueris, nonnunquam alterum esse uulnerandum, si stilieet omnes singulares circumstantias probe perspexeris, nunc iudicium tuum est conscientia practice practica, toin
CTICA dicitur COMPLETA sein mittiqeg Τealvissen, si omines attenduntur circumstantiae
IN eo M LETA autem, si aliquae tantum attenduntur circumstantiae. MXXI. CONCsIENTIA LIEBR A est, eum
mens iudicium fert, affectuum impetu liberata.
205쪽
I9Σ DEFINIT HO NESSE Ru A est, cum iudicamus, affectuum impetu turbati. ' .
Cum e. g. iudicaueris, eo messationes esse fini noti eontrarias, sensuum dulcedine delinitus ita iudicas, ad -- eoque serua ad bin conscientia. Si uero iudicas, omne uitium .ine perniciosum, tune conscientia Iibera est.
MXXII. HOMO IN CONSCIENTIOSUS, seu NULLIUS CONSCIENTIAE est, quisquis contra conscientiam practice-practicam agit, Pro-
Fac e. gr. iudicem aliquem, fide iurIsiurandi interposita, pollicitum esse principi suo, se deprecaturum omnes largitiones; fac, ipsum porro considerare attentius per iurii turpitudinem et incommoda; fae, ipsum nihilominus . considerata licet iurisiurandi religione, perpensisque fidei sublestae damnis , corrumpi se pati lar . gitionibus, idque ideo, quia pecuniae splendore prae ic strictus, sensibus. quam rationi, magis oblequitur, tunc iudice in hominem nullius conscientiae dixerim. Agigenim νὶ contra conscientiam practice in practicam , i. eis agit contra iudicium suum, quod, perpensas omnibus circumstantiis. de turpitudine actionis committendae se rebat. 2 Agis secundum conscientiam seruam, dum, sensuum blanditiis deceptus, seponit tantisper rationia iussa et imperium
MXXIII. Cous crvNT rogus ille uocatur, qui agit secundum conscientiam liberam.
Cum quis scilicet ducem rationem sequitur, nee turbulento affectuum concursu se in agendo determinari patitur ι eo ipso iam conscientiosum illum dixerim.
MXXIU. Excvs AT 1 ol co Nς CIENTIAE est consensus conscientiae consequentis cum ante
206쪽
MXXU. ACCusATIO CONSCIENTIAE est diuertitas, siue dissensus conscimtiae consequentis atque antecedentis.
Cum iudex, sacramenti oblitus, largitionibus se pati. Iur coriumpi, tunc ante actionem turpem, siue ante donorum acceptationem, eam radicabit, sensuum struitute determinatus, ut bonam, alias non susciperet; post accepta uero dona, ratione quali reuiuiscente, actionem bi patratam habebit pro turpissima. Quo iplo conscientia ipsum accusat. .
MXXUΙ. Mostfvs CONsCIENTIAE est taci. dium, ex dissent conscientiae antecedentis et consequentis Ortum. CArus, TITII librum pretiosum sussuraturus, hane libri ablationem bonam iudicat, post actionem patra. tam actionis perspicit turpitudinem , et actionem patra tam pro mala habet. Ex quo insgne in ipso orietur taedium. Atque ita moisu conscientiae discruciatur.
MXXVII. SOMNvs CONSCIENTIAE est desectus conscientiae antecedentis et consequentis hominis, ex conlaetudine agentis.
Cum e. gr. CAIus neque, quid ageudum sit, perpendit, neque, actione iam perpetrata. quid actum sit, conis siderat, soporosam ipsi conscientiam tribuimus.
MXXUIII. Evi GILARE CONSCIENTIA dicitur, cum, ob taedium ex actionibus patratis subortum , ad agnoscendam actionum Patratarum prauitatem ρdigimur.
MXXIX. Sop1RE coMsCIENTIAM dicimuS, cum cogitationes nos ras dirigimus ad ea, quae actionibus suspectis qualemcunque reclitu- .dinis speciem conciliant.
207쪽
cum iudex i largitionibus inhians, cogitat, se paupeι rem esse, alios quoque largitionibus se corrumpi pati , itemque periurii crimen posse remitti, cet. tum, ita cogiurando pedetentim conscientiam sopit. MXXX. TRANQUILLITAS CONSCIEN
et 1 AE est immunitas a taedio, quod ex prauis actionibus subnasci potesti
MXXXI. IN IETvDO CONSCIENTIAE est sensus scrupulorum conscientiae. MXXXII. CusTODIA Co.NSCIENTIAE est cura de rectitudine et certitudine conscientiae.. cistodire hinc eo cientiam ille dicitur, qui de cia
scientia recta et certa solicitus est. '
qui contra conscientiam practicepracticam agunt, i. e. qui, quamuis actionem aliquam ut malam sub , omnibus singularibus circumstantiis iudicent, nihilominus eam suscipiunt, et v. u. MXXXIV. SAPIENS AC BENE ORDINATRvITAE R AT I o est consensio actionum, siue finium intermediorum ac singularium ad persectionem, siue beatitudinem hominis. MXXXV. STvLTA MINUS OE ORDINATA v ITAE RATIO est actionum humanarum, suo sinum singularium ad persectionem, siue beati tudinem obtinendam dissensio. Stultus hinc est, qui media eligit lini contraria. , MXXXVI. COGNITIo viva dicitur, quae esseaeiter hominis animum ad agendum ima
208쪽
M XYX VII. Cosviet 1 o Monae v A est, quae non fit motitium uoluntatis, siue quae non ad L agendum hominis uoluntaterri impellit. MXXYUIII. Cp 'MONI Ag sucit fgria eorum, quorum meminisse in propositi executionen OS Oporrer. ι , 'Coni de ceremoniis et maxime de hue desinitione eiusque consectariis CANT T. in usu phalio ph. OLF. . in theol. in cap. de Lege. .
MXXXIX. DOMINrvM IN s ΜΕΥ p s v Muel in sensus, imaginationem et adserius, est ani- imi uis quaedam a seruitiite morali sese uindicandi in libertatem. MXL. SEnvrΥvs M ORA LIs est dominium sensuum, phantasiae atque adsectuUm.
rum censura contrarietas. Cons. Magni f. HA ss EN II dissertar. de pugna appeti tua sens et rat. εMXLII. Uic Tonta Mostatis est exstinetio uel remotio cupiditatum sue adpetitus sensiti-ui, et quidem per libera rarionis pronuntiata. MXLIII. Do M truus sva Ips Ius est, quis quis ratione s. a uincvre adpetitum sensitiuum feci cupiditatis impetum Potest.' LXLIV. Put os ops IA MORALIs CAA
209쪽
MOs COGNOSCENDI, est habitus, principia, siue generales regulas, quibus homines in diiud canda actionum moratirate utuntur, explorandi. MXLV. S 1MvLAΥIo ast actionis internae atque externae dissensus. - MXLVI. SINCERI.TAs est actionis externae
cum interna consensus. De simulatione uid. M. et Ros I EN disput. sub praeosid. Magnifici MAssEN. habit de Noralitate simulari
MXLVII. PMYs1OGNOMIA est ars cognoscendi hominis animum ex habitu et consormatione corporis, Praesertim ex saciei lineamentis . . MXLVIII. GEsΥvs uulius, uoci S, atque artuum corporis LIBERI sunt, quicunque naturalibus hominis propensionibus consormes existunt. MXLIX. GΕsΥvs COACTI MINUS NATURALES, ADFECTATI) sunt, quicunqne naturalibus hominis propensionibus contrarii existunt. ML. STATUS HOMINIS NATURALIs est, in quo actiones arbitratu suo determinat, nullo superiore his in terriis libertatem eius. determ
nante. Talis status est eorum, qui, naufragio in insulas delati, soli uiuunt sine magistratu. Talis status est Monarcharum, a nullo superiore in his terris dependistium.
MLI. STA Tvs HOMINIS cIvILIs est, in quo actiones suas ex alterius, qui libertatem eius imitat, arbitratu dirigere tenetur.
210쪽
MLII. oppi civM est actio ad legem determinata , quatenus ad eam ita determinandam obligam Ur. MLus. oppICIvM ERGA DEFM uocatur, cuius mori hau sunt attributa diuina.
Sie si eonfidis in Deo, propterea, quod nosti, ipsum posse, ipsum uelle suppetias tibi ferte, officium quoddam obseruas erga eum. Ad hanc enim actionem, scit. ad fidueiam in Deo, te moRet repraesentatio omni pravitentiate immenlaeque benignitatis diuinae. Motiua itaque huius actionis sunt attributa diuina.
MLIV IM N os TRA POTEsTATE dicuntur esse ea, quaecunque per Uires nostras obtineri, uel et declinari a nobis possunt.
sic in nostra potestate est, aliorum Iaudibus et famae obtrectare Id enim est eiusmodi, ut nostris uiribus deuitari queat.
MLV. ΡRvDENTI A est habitus, subsidia, sa
pienter excogitata, pio in te exsequendi. MLVI. A ns est habitus, per mentis aut eorPO ris uires essiciendi ea, quae solius naturae beneficio, ,
uel absque studio nostro) essici nequeunt.
S e e. gr. Si cAIus artem eleganter saltandi callet, tunc gaudet habitu per corporis uires producendi ea, quae selius naturae beneficio, siue sine studio et sine actibus, erebrius repetitis, nunquam effecisset.
MLUII. Oppa CIA ERGA VOLUNTATEM sunt illae actiones, quas perficere homo, respectu uoluntatiS, tenetur. MLVIII. OpprCIA ERGA COR Pus sunt eiusmodi actiones, quas perficere, resPectu corporis nostri, Per naIurae legem tenemur.