장음표시 사용
61쪽
que perfectiones promouet, tunc facile uides, eonfusionem huius syllogismi esse praemissam, scit. propositionem minorem primi syllogismi. Adeoque hie syllogismus est Prosyllogismus. CCXXVII. Epis YLLOGrs Mus est sYLLOGISMUS, cuius Praemissa est concluso alterius
Sie syllogismus primus, in exemplo antecedenti, est epi syllogismus. Praemissa enim siue minor propositio illius syllogismi est conclusio subsequentis syllogismi. CCXXVIII. RATIOCINATIO POLI SYL
LOGIsTICA est series syllogismorum inter se
Talis ratiocinatio est illa, quam numero CCXXV. deprehendis. CCXXIX. RATIOCINATIO MIXTIM co M pos I TA est series quorumcunque argumentandi modorum, inter se concatenatorum. Talis ratiocinatio Mathematicis est familiaris, ubi concatenatur immediata consequentia cuin syllogismo, et syllogismus rursus cum immediata consequentia. CCXXX. PRO EATIO PROPOSITIONI s
est stilogismus, aut stilogismorum inter se con
catenatorum series, quibus ea ex aliis, tanquam notioribus, colligitur. Sic cum propositio', nihil es sine ratione susscienae.' ex propositione notiori, sc. ex illa, impossibile est, idem simul esse et non esse, colligitur, probari ea dicitur. CCXXXI. P RoaATIO SIMPLEX est,
quae unico syllogismo absoluitur.
E. gr. Quicunque sibi sui rerumque extra se positarum est couscius, ille existit, est haec propositio a doma Atqui , nos nostrum et reruin extra nos positarum nobis sumus conscii, sper sens. cominu n. E. existi inus.
62쪽
LOCI CAE. . 69CCXXXII. Ρ non ATIO COMPOSITA est, quae pluribus inter se concatenatis syllogismis
constat. Talis est probatio, supra CCXXV. tradita, ubi hanc propositionem , quicunque alterum amar, ide iἱ agit, quod legi naturae conforme est, probabamus perplures syllogismos inter se concatenatos. CCXXXIII. DE Moras TRATIO est eiusmo
di probatio, si in syllogismis, quos inter se con-
CatenamuS , non Utamur praemissis, nisi desinitionibus, experientiis indubitatis, adii Omatibus et . propositionibus iam ante demonstratis. - Breuius: Gl probatio principiis certis nixa.
Eiusmodi demonstiatio est illa probatio, numero CCXXV. adducta, utpote quae nititur definitioni-huso et axiomatibus. Patet hinc, non omnem probationem esse deinon strationem, quamuis omnis de-m0nstratio sit prohatio. Cons. WOLF. . in Lexico Mathematico, uoce Demonstratio.. CCXXXIV. VER1ΥAs LOGICA) est consenssus iudicii nostri cum obiecto seu re repraesentata. CCXXXV. PROPOSITIo v ERA est, si pra dicatum subiecto absolute, vel sub data conditiove
Ε. gr. Propositio haec: Deus est aeternus, uera est, praedicatum enim ,' aeternum esse, subiecto ab . solute conuenit. Et si iudicaueris, quod Deus sit aeternus, tunc adest consensus iudicii tui cum obiecto, adeoque adest ueritas.
CCXXXVI. FALs1TAs est dissensus iudicii nostri ab obiecto.
CCXX XUII. CoracsPTI EI LE dicitur, cuius formari potest notio. BAVM. DEFIN. D CCXXXVIII.
63쪽
SO' DEFINITIONES CCXXXVIII. IN CONCEPTIBILE est, cuius nulla potest formari notio. E. gr. Theologus impius est conceptibile quid, quia
eius formali potest notio, seu menti tanquam praesens repraesentari. Sed Ti,eologus sine omni sacrarum literarum intelligentia est inconceptibile quid, quia Theologum esse, et sacras tamen literas non nosse et intelligere, sunt et notio hie nulla formati potest.
CCXXXIX. CRITERIVM v ERITATIS es propositioni intrinsecum , unde agnoscitur, eam
esse ueram. Ε. gr. Propositio haec: Deus est aeternus, uera est . Sed unde nosti, ueram illam esse Θ respondebis eκ notione subiecti, per quam praedicatum hoc modo determinari potest et non alio. CCXL. CRITER IvM PALSITATIS est propositioni intrinsecum, unde agnoscitur, eam esse falsam.
In eo se. criterium falsitatis consistit, quod praedicatum notioni subiecti repugnet CCXLI. D EMONsT RATIO OSTENSI A.
siue DIRECTA est, qua ex notione subiecti collia gitur, praedicatum conuenire subiecto. .
Talis est demonstratio numero CCXXV. allata, ubi ex notione subiecti, scilicet amoris, collegimus, το agere legi naturali conformiter amori conuenire. CCXLIL DE MONsTRATIO APOGOGICA siue IN DIRECTA est, qua, posito contrario eius,
quod probari debet, tanquam uero, colligitur, quod propositioni uerae uel notioni subiecti con
tradicit. Obs I. Dicitur alias haee demonstratio deductiori ad absurdum uel impossibile. E. gr. Si hanc proposi. . ' i iionem, l
64쪽
r tionem, nihiὶ semeri um potest producere, uelles demonstrare, poteras istam apogogice ita demonstrare: ponamus, aliquid semeti um producere, hic contrarium eius propositionis, quam probare uis tanquam uerum ponis, in tunc illud, quod s et fum producis, existet et non exisset simul. Exset, 'alias enim nou , posset, semcti um producere; non miser, quia demum . se producere atque ad existentiam perducere debet. Cum
Nero absurdum et impossibile fit, aliquid simul existere et non existere; alsurdum quoque et impcsmile est, aliquid semet sun producere. s Hie colligitur id. quod propositioni uerae contradicit Oresta itaque propositio vera : nihil semet sum potest Producere.
Obi Il. Gu Nni iNGius, et alii hanc demonstrationem clarius prohare ueritatem negarunt; sed uid. M GLLgκvs de ueris et falsis Philin s. q. FgvΕ ONus de methodo mathematica s. tr. WEi DLEavsia uindic. mathematum I. II. CCXLIII. PRINCIPIA DEMONSTRANDE
sunt praemissae syllogismorum, qui in demonstra
tione concatenantur, uel ex notione subiecti deriuatae, uel aliunde adscitae. CCXLIV. Psto post Tio dicitur nobis esse. CERTA, si agnoscimus, propositionem esse ueram, uel salsam. INCERTA, si non agnoscimus, eam esse ueram uel salsam. Ε gr. Ex definitione Dei intelligimus. quod ipse sit
omnipotens , Ε. haec propositio nobis dicitur esie certa. CCXLV. REchv Is ITA AD VERITATEM sunt
ea, per quae praedicatum, subiecto tribuendum,
determinatur. Ε gr. Ad inuidiam requiruntur taedium, alterius felicitas. Haec itaque sunt requisita ad ueritatem defiuiti, scit . inuidiae. I CCXLVI. PROPOSITIO PRO EAE ILIs est,
65쪽
s 2 DEFINITIONES si praedicatum subiecto tribuitur ob rationem insufficientem.
Sic e. gr. qui in puero aliquo ingenii uigorem, ardorem discendi, fidelem institutionem, subsidiorum copiam, deprehendit, et inde iudicat, hunc puerum olim doctum et illustrem euasurum, is probabiliter iudieat, cum nesciat, num diligentiam puer sit continuaturus, num ingenii uigor, uel morbo quodam, uel languore, uel aliis caussis, exolescere possit cet. CCXLVII Ρnoa ATIO PRORAgILIS est,
si syllogismos, qui concatenantur, ingrediuntux praemissae probabiles. Ε. gr. Quicunque domi pdipetuo scribit, ille di-1igenter literarum studiis operatur, Atqui Caius etc. T. CCXLVIII. PRO RATIO IN SUFFICIENS
est, si syllogismos, qui concatenantur, ingrediuntuc praemissae , de quarum Veritate nondum certo constat, siue, quae nititur principiis nondum certis.
E. gr. Probatio eXistentiae Dei, a consensu gentium de inta, est iniussiciens, praemissae enim sunt adhuc non adeo certae, quod facile uides, si hoc modo argumentaris: stuodcunque omnes gentes dicunt, illud uerum est. Atqui, omnes gentra dicunt, existere Deum, E. uerum est, existere Deum.
CCXLIX. PRINCIPIA PRECARIA sunt, quae omni ratione destituta sunt, uolsine probatione sumuntur.
E. gr. Si quis sine probatione sumeret, omnem spiritum eqse loco coextensum, et hac propositione, tanquain principio, in demonstranda hac propositione : E. omuis spiritus est extensus, uteretur, eum probationem principio precario superstruere, dicerem.
CCL. Opi Nio est propositio iovincienter pro
66쪽
E. gr. Datur harmonia praestabilita. Haec enim propositio suffulta est principiis , quorum ueritas nondum certa est et ad liquidum perducta. . , .
auctoritatem dicentis. E. gr. Si huic propositioni, Iulius Caesar est confossus, adsenseris, idque propter testimonium et auctoritatem uel Livii, uel alterius historici, fidem ipsi adhibere
CCLIV. TEsTIs OCVLAΥvs est, qui nar-Tat, quae praesens, sensu duce, assecutus est. CCLV. TpsTIs AvRI Tus est, qui narrat, 'quae ab altero audiuit.
CCLVI. ERRARE dicitur, si quis propositionem falsum pro vera habet, et ERROR est assensui propositioni falsae datus.
E. gr. Falsa est propositio: Anima est complexus multorum punctorum, si quis hanc propositionem pro
CCLVII. V1ΥivM MAΥΕRIAE in syllogismo est salsitas praemissae, quae eundem ingreditura Ε. gr. Quicunque bona opera patrat, saluatur νAtqui, Caius bona opera patrat, E. Caius saluatur. - Syllogi sinus in forma est legitimus, sed maior est falsa, adeoque uitio materiae laborat.
67쪽
CCLVIII. VITIvM pORMAE IN SYLL ors Mo est repugnantia eius eum regulis logicis. αΕ. gr 2uicquid est sui rerumque extra se pinarum sibi eouscium , illud existit, Zoqui, haec meussa non in sibi sui rerumque extra se F tarum eonscia, L hae mensa non existit. Repugnat hic syllogismus regulae illi: minor propositio in prima figura non debet esse
negativa adeoque uitio formae laborat.
Ε gr. Fides sine honis operibus iustificat. Fides
sine honis operibus est res mortua, E. Tes mOTIuniustificat. . iCCLX. PARALOG1s Mus est is syllogismus, cuius forma uitiosa crypsi nulla tegitur.
Talis paralogismus est ille num. CCL Vl I. traditus. CCLXI. IGNORAT 3o ELENCHI est igno-Tantia uerae contradictionis, adeoque requisito-xum ad contradictionem.
Ita ignorationem elenchi committere ille solet qui, ideo moderamen inculFarae tutelae defendi posIe, negat, quia hoc modo contradicatur seruatori, qui malo resisti non uult, alteramque maxillam etiam offerre iubet, si alteri alapa infligatur.
CCLXII. ExpERIRI dicimur, quicquid actperceptiones nostras atteuti coguoscimus. CCLXIII. Ex v Exi ENTI A est cognitio eo-' mim, quae sola attentione ad perceptiones nostras
. patent. - E. gr. Per experientiam cognoscimus , aquam, madefacere, ubi non modo percipimus , aquam nas- de facere, sed requiritur maxime, ut simul ad hane nostrain perceptionem attendamus.
68쪽
CCLXIV. VITIVM sv EREPTIONIS IN v x PER I v NDO est error in experiendo commi Lsus, quo nobis videmur experiri, quod minime experimur. Breuius: Est iudiciorum discursuorum cum intustiuis confusio.
E. gr. ExperImur, ad certas cogitationes et de. cretum animae sequi determinatos motus in corpore, non uero eXperimur, animam uero et reali influxu
motum istum in corpore producere, sed id demum ex experientia instituta concluditur. Qui itaque ex . periri se putant, animam influxu aliquo playsico et
effectivo producere motus In corpore, cum tamen
non experiantur id ipsum, ii committunt vitium subreptionis in experiundo.
CCLXU. LIERI HIs TORICI sunt, qui sana recensent. CCLXVI. UERITAT Es Ars TORICAE sunt propositiones singulares, si fuerint uerae. /CCLXVII. His ΥORIAE NATvRALES sunt libri, qui recensent sacta naturae. CCLXVIII. HIs TORIAE ARTIVM sunt, quae describunt opera artis et artes ipsas.. CCLXIX. His TORIAE IN GENERE sunt, quae recensent sacta hominum. CCLXX. LIEER DOGMATI CYs est, qui dogmata sue ueritates uniuersales Proponit. Tales sunt e. gr. libri philosophici.
CCLXXI. LIll RI DOGMATICI HISTORI. c I sunt, qui dogmata tantum recensent, et ad summum argumenta, quibus probantur, indicant. CCL A XII. Lia RI DOGMATICI SCIENTI-sici sunt, qui dogmata demonstrant aut probant. D 4 . CCLXXIII.
69쪽
CCLXXIII. DEMON si RATIO NATURALIS siue ORDINAT A est, si propositiones eo ordine se inuicem excipiunt, quo in ratiociniorum serie, in quam demonstratio resoluta abit, continentur. In calii opposito habes IN ORDINATAM. Demonstrationis ordinatae exemplum iam silpra suppeditatum ieeis.
i CCLXXIV. Opus sue s CRIPTUM COMPLE TvM est, si in eo Omnia traduntur, quae de argumento, quod tracto, fuere'reperta. CCLXXV. SCRIPTvM NIMIS PROLIXUM est quod plura continet, quam quae scopo auctoris inseruiunt.
Superflua uero dicuntur ea, quae, in scripto tradita, ad scopum autoris non faciunt.
CCLXXVI. Lia En pΕRsPICvvs f est, in quo singuli termini cnis iisdem uulgo respondeat notio consus i quidem, sed fixa tamen) definiuntur, et fixus significatus in condendis propositionibus constanter retinetur. CCLXXVII. Lin Εκ oas Custus est, in quo terminis uagis et nondum definitis utitur
Tales sunt libri Bochmiani, et nonnullorum mysticorum. ludicati hinc potest, num recte libri philosophici Cel WoLFii obseuritatis accusentur. Termini omnes in iis, nisi qui iam per experientiam et sensum communem satis fixi sunt, definiuntur, propositiones determinatae adhibentur, unde, quaeso, obscuritas Θ Caue itaque, ea obscura esse credas, quae tu non statim intelligis, quaeque tibi, minus attendenti, non adeo' familiaria sunt.
70쪽
LOGICAE. 7 CCLXXVIII. ScarpΥvM DOGMATICUM V ILE est, quod talia tradir, quae uel in scietitiis aliis, tanquam demonstrandi principia adhi- heri , uel ad casus uitae humanae commode appli- eari possunt.
Quo ipso patet, quid sit scriptum inutile. CCLXXIX. SCRIPTVM SCIENTIFICUM ORDINE CONSCRIPTUM dicitur, si unum quodque eo loco collocetur, quo sequentibus intelligendis et demonstrandis inseruit. CCLXXX. ORDO sc MOLAE est, quo ad idem subiectum spectantia iii eundem locum congeruntur, nulla habita ratione, quomodo cognitio unius dependeat a cognitione alterius.
Hoe ordine pleraque compendia inetaphysica ue--terum conscripta esse, nouimus.
CCLXXXI. ORDO NATURALIS est, quo Praemittantur, quae sequentibus intelligendis et demonstrandis inseruiunt.
Hoc ordine recentiorum philosophorum , maxime Illustr. WoLFii, seripta confecta esse, constat.
CCLXXXII. ORDO MI x Tvs est, cum ea quidem constanter praemittuntur, quae sequentibus intelligendis et demonstrandis inseruiunt, hoc tamen non obstante eodem in loco pertractantur ad idem subiectum spectantia, quantum regula anterior permittit. Breuius: si ordo naturalis cum ordine scholae coniunctita. . CCLXXXIII. DEMONsTRATIO COM ΡLΕΥΑ est, in qua omnia principia demonstrandi, uel explicite, uel implicite, eontinentur.