Theologicae institutiones cum recta naturali ratione ut plurimum consociatae opera et studio A. Palma Cherubini

241쪽

244 Inssit. TheoL Lib. IV. de Deo Trino M.

tantur non de Spiritu Sancto Deo , uti intelligunt Patres Concilii Constantinopolitani sed. de Angelis , qui per Prophetas locuti sunt , ut constat ex Zacheria cap. IV. v. 5. Et respondit Angelus , qui loquebatur in me ,

et dixit ad me. .

95. Sed vanum istud effugium Socinianorum . . Damus quidem Angelos quoque per Prophetas suisse locutos: sed nullatenus poterit in dubium revocari , quod saepe etiam per eosdem Prophetas locutus est Spiritus Sanctus Verus Deus, uti in testimonio a nobis ullato. Ihi enim citatur Isaias , et Isaias dicit. Vidi Dominum . sedem tem suster solium excelsum. Numquid Angeli. in solio excelso sedent γ Si excelsum solium pro creaturis , quod aliud nobilius dabimus Deo 2 Exemplum autem Zachariae ad rem non salit, sed potius nostrum dogma mirifice firmat. Etenim ibi expresset nominatur, Angelus Et respondit Angelus , qui loquebatur in me. Ergo ubi idem notἰ servatur , et vocabula adhibentur , quae Creatori , et non creaturis aptari possunt , nomine Spiritus Sancti intelligenda est tertia Divina Persona.

96. Ad alterum actorum testimonium cap. V. Anania, cur tentapit Satanas cor tuum ; dicunt Sociniani , quod per Spiritum Sanctum , cui Petrus dicit,

Ananiam mentitum esse , intelligi debet Divina inspiratio , et propterea additur : Non es mentitus homini.

i . . AIbitraria prorsus est ..ista Socinianorum interpretatio , et propterea nihili facienda. Quid enim interna Divina inspiratio cum vocabulo Spiritus Sancti 2 Sed ad quid verbum mentiri 2 . Cur non potius dixit Petrus.

242쪽

Pura ΙΙ. Vis die. Dogmata de Πν. Pers. elc. 24SCur tentaoit Satanas cor tuum , resulere te inte- riori Dioinae in irationi P Dicendum ergo , quod per Spiritum Sanctum intelligi debet Persona , cauSascilicet interioris inspirationis. Sed ista asseritur Deus. Ergo Spiritus Sanctus est vera Persona Divina a Patre Procedens, et Filio. 97. Positive autem sic argumentantur Veleres Mace doniam. Ubicumque in sacris litteris sermo habetur de Deitate , nunquam sermo sit de Spiritu Sancto , etsi exprimatur nomen Filii. Sic Matib. cap. XI. V. 27. Nemown il Filium, nisi Pater : neque Patrem quisnooit , nisi Filius , et cui potuerit Filius reuelare. Et Ioannis cap. XVII. v. 3. Haec est autem Uita aeterna : ut cognoscant te Solum Deum uerum , et quem misisti Iesum Christum. Ergo excogitatio Romanensium existimandus est Spiritus , vel uli tertia Divina Persona. . neg. ant. ElSi non adeo expresse, uti de Patre , et Filio , mentio sat iti Scripturis de Divinitate tertiae Personaei Spiritus Sancti , adbuc tamen sussicienter con-

. in

stat ab eisdem , uti jam diximus in confirmatione nostrae thesis. Caelerum non solum ex Scripturis, sed ex Traditione quoque habemus Doctrinam revelatam , quae hauriri debet ex testimoniis veterum Ecclesiae Patrum. Sed

ut diximus S. 93 , hi omnes docuerunt , et propu

gnarunt Spiritum Sanctum pro Vera Divina Persona. .

. C. Atqui ex iis quae in divinis Scripturis Ieguntur de 'Spiritu Sancto , non Persona Divina , sed creatura ipse evincitur. Ergo etc. Prob. In epistola D::

243쪽

246 ussit. TheoL Lib. V. de Deo Trivio etc. .

Pauli ad Rom. cap. VIII. v.' a 6. haec habemus de S ritu Sancto. Sed ipse Diritus postiam Pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Sed haec non Deo , sed creaturae solum cor Venire POSSunt. Ergo etc. lΙu allato Pauli testimonio , ut observat D Tho-imas , et ut quiSque ex Se Videt , ponitur causa pro eLisectibus. Quia enim ex dono Spiritus Sancti homines cum gemitibus rogaui Deum , idcirco dicitur . . Spiritus San-,ctus gemitibus orare. i. As9. Instant Haeretici. Ex concessis non susscienter expresse constat ex Scripturis, Spiritum Sanctum verum esse Deum. Ergo ut Verus Deus dici. possit, saltem Constare deberet ex Traditione. Sed : ex Traditione potius evincitur oppositum. Etenim in quarto Ecclesiae saeculo doctiores' Theologi Spiritus Sancti Divinitatem non agnoverunt. Sic S. Hilarius Pictaviensis in XII. libris, quos de Trinitate conscripsit contra ArianoS , nunquam appellat Deum Spiritum Sanctum d et sic etiam. Basilius , quem quia ea de causa valde commendat Gregorius Narianetenus , hic quoque dicendus non agnovisse. Spiritus Sancti Divinitatem. Quo jure igitur ista Divinitas pro dogmate fidei statuta fuit in Concilio Constan-

' V. Non sussicit ad evertendum, dogma de Divinitate Spiritus Sancti adducore argumenta negativa , Silentium scilicet aliquorum veterum Sanctorum Patrum ; Potuit enim SubeSSe causa , cur Siluerint. Certum est , quod non scripserunt contra. Ergo silentium illorum nec prodesse nec obesse potest aeque ' nobis et Haereticis. Quiesino dicimus, quod nec obessent nobis etiam Si ea

244쪽

Pura II. Vindic. Dogmata da Dist. Pers. ete. 247

presse contra suissent locuti. Etenim , ut ex judicio Ecclesiae , utique insultibili in rebus fidei, sicut suo loco

demonstratum est , aliquod fidei dogina statuatur ex Divina Traditione , necesse non mi , ut omneS Omnino Cou- Venerint antiqui Patres , et Theologi sed sussicit , ut nona Omnes coiitra docuerint. Quo minus Ergo obesse PO.test silentium nonuullorum. Et maxime, quia Cum nondum exarsisset bellum contra Spiritus :Sancti Divinitatem , forsan prudentiae erat silere ob bonum Ecclesiae.

Spiritus Sanctus est Mera tertia Hrsonia

Io . Prob. Matth. M v. ao. habemus de Spiritu Sancto. Aon 'enim vos , qui loquimini , Spiritus Patris pestri, Fi loquitur o in volus. Item Ioannis XVI. v. 13. legitur. Cum autem penerit ille Diritus Veritatis , docebit vos omnem peritatem. Tau- dem Actorum cap. ' XIII: v. a. Scriptum est. Dixit illis. ΘIritus Sanctus e Segregate mihi Paulum , R maham 'in opus , ad quod assum si eos. Et ibidem cap. XX. . v. 28. Huius dixit. Attendite oobis, et mniverso gregi, in quo oos Spiritus Sanctus m- σαι 'iscopos etc. Ex quibus sic et loqui , docere , operari , nonnisi personae convenire possunt. Sed haec: omnia in Scripturis tribuuntur Spiritui Sancto. Ergo etc. tot. Sed clarius id constat ex Ioannis XIV. v. 36. ubi Christus ait. Ego rogabo Patrem et adium Pa-

245쪽

248 Iasiit. Theoti Lib. IV. de neo Trino etc. raelitum dabit vobis. Et cap. XV. v. 26. Cum autem uenerit Paraclitus , quem ego mittam Oobis a

Patre , Viritus veritatis , qui a Patra procedit ille testimonium perhibebit de ma. Ergo Spiritus

Sanctus est Paraclitus , scilicet consolator , distinctus ab altero jam Misso Consolatore Filio, et distinctus quo que a. Patre , a quo mitti debet , et a quo procedit. Ergo est Vera Persona subsistens . in Divinis. Hoc i sum idem Redemptor confirmat apud eumdem Ioannem cap. XVI. V. 7. Si enim non abiero, Paraclitus non peniet ad pos et Si auism abiero , mittam eum adpos. Quid clarius p Ergo Paraclitus , seu Spiritus Sanctus, est Persona Divina , non secus ac Christus sive .Verbum , quod humanam carnem assumpsit. Tandem idem Christus Matth. cap. XXVIII. V. I9. Apostolis praecepit. Euntes ergo docete omnes gentes , baptizantes eos in nomine Patris , et Filii , et seiritus Saneti. Sed Pater, et Filius sunt verae Ρersonae Divinae. Ergo similiter Spiritus Sanctus tertia Persona dicendus eSt. Ioa. Confirmatur breviter Theologica ratione. Duae operationes Dei ad intra ab omnibus Theologis agnoscuntur , conceptio, comprehentio scilicet sui ipsius , et . sui ipsius amor. Porro harum duarum operationum quatuor sunt termini , ex quibus oriuntur relationes Milicet Principium et terminus primae operati ii, et priseipium Pariter, et terminus alterius. Principium prioris est Persona Patris , et terminus ejusdem est Verbum ive. Fb , lius Vera secunda Persona et principium alterius sperationis est aeque . Pater, ac Filius Ρersonae jam coiislil tae eX prima' operatione. Eccur ergo vera similiter . Per -

246쪽

Pura II. Vitale: n mala de reo. Pers. eM. 249mna non erit terminus secundae operationis, scilicet Spiritus Sanctus terminus amoris procedens a Patre., et Filio 7 Concludendum igitur , quod sicut Verbum est vera Persona Divina, quia est terminus prioris operationis ad intra , ita vera Persona quoque est Spiritus Sa ctus , quia similiter est terminus alterius operationis.

SODuntur argumenta Haereticorum.

ao3.. Ob. Haeretici. Spiritus Sanctus Lucae cap. M. V. 2O appellatur digitus Dei , porro si in digito Dei ejicio daemonia. Et Actorum cap. II. V. . 33. appellatur donum. Acc letis donum Spiritus Sancti. Sed digitus p seu potentia Dei , . et donum Dei , .nultimode indicare possuut Persouam vere subsistentem, et ab aliis . distinctam tu Divinis , cum potius sint Dei effectus Er

Objectis nominibus , aliisque , quae Spiritui Sancto in Scripturis tribuuntur , varia illius dona significantur. Sic per digitum iudicatur Omnipotentia , qua, ut Deus praeditus est Spiritus Sanctus , et qua utitur injustificatione hominum e et dicitur donum eodem SenSu, quia per ipsum dona cuncta , praesertim Divinae gratiae,

Deus nobis impertitur. Caeterum , distinguendae sunt in Deo operationes ad intra ab illis , quae ad extra dicuntur. Ille constituunt Ρersonas , et quaevis habet Suam propriam . uti Patris est generatio activa , Filii generatio passiva , utriusque spiratio activa , et Spiritus Samcti . spiratio passiva. Istae autem ad extra ex regula FL

dei catholicae aeque pericient ad tres Personas. Sed ui-

247쪽

250 Inuti. Theo . Lib. IV. de Deo Trino ele

hilominus quia Pater est prima Persona , et Bos ac origo Trinitatis , ipsi communiter tribuitur Omnipolentia qua ex nihilo Deus mundum universum condidit. Et quia Filius ex vi iSapientiae a Patre concipitur , eidem omnia Sapientiae opera tribuuntur. Et sic tandem , . quia Spiritus Sanctus in operationibus Dei ad extra est terminus Divini amoris , ideo illi tribuuntur dona jastilicationis, et gratiae. Sed revera ista omnia , ut diximus, eatholica fides docet, communia prorsus esse tribus Personis. Catech. Rom. Pars. I. art. II. I i . 3ο ., C. Atqui Spiritus Sanctus non est vera distincta Persona , sed potius simplex Dei proprietas , sut , Si velis , attributum. Ergo etc. Prob. Pater , i. et Filius Proprium habent nomen , et Spiritus Sanctus est nomen , Mu proprietas , Patris , et Filii. Etenim Spiritus est Pater , et Sanctus , et Spiritus, ac Sanctus est Filius.

Ergo etc. Huic dissicultati respondemus eum verbis Casti. Rom. P. I. art. VIII. n. 3. Nemo mirari debet, tertiae Personae, quemadmodum Primae , et Secundiaz, proρrium nomen tributum non esse . Nam sectin

Persona ideo proρrium nomen habet , et Hlius diacitur , quia ejus aeternuS ia Patre Ortus Proρrie generatio pocatur. . O igitur ortus ille generationis nomine signiscatur I ita Pe Oniam, quaae emanat , proprie Filium amellamus, et a qua emanat Pati m. Nunc eum tertiae Personas Productioni Proprium nomen impositum non sit, sed Firatis,' si processio αρ- Pellatur ; sequitur , ut Miam Persona, quae Produc tur, suo nomine careat. Nullum autem proprium nom

248쪽

Pars M. Viniae. Domina de αρ. Pen. He. mimen ejus emanatio habet, Propterea quod nomina, quae Deo tribuuntur,a rebus creatis mutuari cogimur. In quibus quoniam nullam aliam Naturae, et Essen- riae Communicaudiae rationem, quam generandi uirtute agnoscimus ; Ob eam causam si, ut rationem, qua seipsum totum Deus ui amoris communicat , proPrio Mocabula e rimere non possimus. Quare communi tritus Sancti nomine tertim. Persona appellata eSt.

io5. C. Atqui Spiritus Sanctus nultimode est Persona in Deo , sed proprietas Divinae Naturae. Ergo etc. Prob. Si Spiritus Sanctus esset vera Persona in Deo, cum in Symbolo prosilentur Romanenses dei Filio,

quod incarnatus est de Spiritus Sancto , Sequeretur , quod a vera Divina , et distincta Persona incarnatus e set. Sed hoc absurdum est , quia duplicem distinctum Patrem lunc idem Filius haberet. Ergo elc. IIoc unum sequi posset ex sulso ratiocinandi modo Haereticorum e scilicet Verbum , ut est Persona in Divinis , habere Patrem primam Personam ; et ut est

homo genitus in carne a Virgine Matre , habere pro Patre non hominem , sed tertiam Personam Trinitatis ς quod quidem non illam reddit absurditatem , quam dicunt Haeretici , quia nou sub eodem respectu ,'Sive eadem generatione , Filius duplicem haberet Patrem. Sed iterum dico , quod operationes Dei: ad extra aeque pertinent ad tres Personas , quia sunt effectus Naturae Divinae, non vero divinarum relationum et propterea in 'vero sensu loquendo Maria aeque abumbrata

suit a Patre , a Filio , et a Spiritu Sancto. Sed haec actio ea de causa tribuitur Spiritui Sancto , quia expri-

249쪽

252 Inui .. Theo . Lo. IV de Deo Trino etc. . mit excessum inmoris Dei erga nos , et quia per incarnationem .verbi operatur Deus veram, et persectam juristiscalisnem hominum . .

PARS' ΙΙΙ.

Io6... Iu quatuor capita hanc postremam partem distribuimus. In primo sermo erit de Processionibus in Divinis, in secundo de Relationibus, in tertio de Notioothus , et in quarto tandem de liussionibus. .

- De Processionibus in Druinis. 'ro . Processio in Divinis est emaualio , Sive origo. unius Personae ab alia. Et licet. improprie , . duplex ipsa i distinguitur activa scilicet , et passiva. Dicitur .

activa: cum refertur ad Personam , a qua alia e manat zo passiva contra cum respicit Pedimam, quae ema- .nat. Tria in x hoc capite examinanda occurruut. Primo .

Videndum num . hujusmodi processiones admittendae sint in Divinis. II. Quot ipsae sint: tandem an Spiritus Sanctus a Patre simul , et Filio procedat, , ita, ut me . .rito a Concilio Constantinopolitauo. addita sit in Dinbo-

250쪽

Pan. III. de Processionibus, ete. 253

. ' . . . - . . . . . - .

mae Processiones agnoscendae sunt in Deo se Verbi. ' scilicet , et Spiritus. Eancti. i

Io8. Prob. Esse in Deo Processiones nemo potest in dubium revocare. 'Quod' autem duae ipsae sint , nec Plures , nec pauciores , id evincitur ex quo duae aSs runtur in Scripturis , quas solas in tanto Mysterio sequi debemus. Et quidem Processio Pilii a Patre constat ex praecisis verbis ipsius Christi Ioannis cap. VIII. v. 43. Ego enim ex Deo processi , et oeni. Et idem Christus ibidem cap. XV. v. 26 ait de Spiritu Sancto. Cum autem Menerit Paraclitus , quem ego mittam vobis a Patre , viritum veritatis , qui a Patre procedit io9. Confirmatur Theologica ratione. In Deo , ex demonstratis , est Trinitas Personarum , quaς Sunt Pater , Filius, seu Verbum , et Spiritus Sanctus : et quidem Pater est Persona, quae concipit Filium p Filius est temminus conceptionis , quae si a Patre , et propterea ter minus primae operationis ad intra. Ergo Persona Filii procedit , hoc est.originem , habet a Patre.. En igitur prima Processio. Item Spiritus Sanctus est spiratio passiva , Sive terminus secundae operationis ad intra. Ergo Procedit, sive originem :habet a principio Spirationis activae. Sed hoc . principium aeque ac Persona Patris , est etiam Persona. Verbi , quia Deus et ut Pater , et , ut Filius spira amorem sui ipsius. Ergo dantur duae Proces

siones in Divinis. Sed nec plures dari possunt. Etenim