Theologicae institutiones cum recta naturali ratione ut plurimum consociatae opera et studio A. Palma Cherubini

31쪽

32 Intist. TheoI. Lib. III. de Deo Uno elc. Sed respondemus , hominem in Genesi dici ad imaginem Dei factum quoad animam lautum , non Vero quo' ad corpus : et id etiam modo multum imperfecto , quia omnino repugnat , ut creatura Similis sit Creatori , eus finitum Infinito et Persectissimo. Audiatur hac in re Ambrosius in psalmum II 3. Inuisibilis Dei imago non ιneo eSt, quod pidetur , Sed in eo utique, quod non Midetur. . . Alii enim imaginem istam collocant in animae spiritualitate, qua ad Deum quodammodo G cedit ; alii in tribus ejus facultatibus, mentct , memO ria , et uoluntate , quibus Sanctam Trinitatem uidetur e rimere ; alii in Dominio, quod habeat iures externas , Propter id , quod statim additur , ut praesit Piscibus maris , et uolatilibus , et bestiis ianινσSag terra , Omnique reptili, quod movetur in terra.

m Dei Essentia.

42. Iterum, atque iterum monemus, quod dum Dei eMeutiam quaerimuS , Sive attributum illud , quod primum in Deo concipimus , id intelligi debet tantum ex parte nostrae mentis cogitantis , non Vero respectu ipsius Dei. Unum certe, et idem sunt in Deo, quae BOS V luti attribularet, aut proprietates illius dicimus et cogitamus : quippe prorsus everteretur idea entis infiniti, et persectissimi , si pluribus attributis , et proprietatibus distiu-ctis ipse revera in se constaret. Quod igitur quaerimus, hoc unum est , scilicet quodnam a nobis in Deo con-

32쪽

Pura III. de Dei natura, ri essensia 33cipitnr at tribulum , ex quo juXta nostrum modum cogi- tandi, caetera videntur profluere 2 3. Variae suerunt hac super re Theologorum , et Scholarum Sententiae. Τhom istae contendunt , Dei essentiam reponendam esse in summa intellectione r et duplici ratione suam sententiam tuentur. Primo , quia si in intellectione finita residet essentia Angelorum, et hominum , in intellectione pariter, sed insinisa , videtur reponenda essentia Dei. Secundo , quia arbitrantur , quod , sic sacilius explicari potest cur processio Filii ex Patre dicatur Generatio et nempe quia procedit per intellectum , ideo dicitur Verbum , et est Patris imago consubstantialis. 44. Scotistae contra, quia essentia, SiVe conStilutivum , t , ut ajunt , debet ante omnia alia primo concipi , quoniam caetera omnia ab illo profluunt , Thomistarum rejiciunt

sententiam, propterea quod in Deo prius cognoscimus. esse , quam Summam intellectionem. Itaque tuentur, Dei essensam reponendam esse in infinitate radicali , seu exigentia omnium persectionum. Sed quoniam in hac sententia non assignutur aliquod peculiare altributum , ex quo eaelera fluere concipiantur , sed potius asseritur Complexus omnium attribulorum , idcirco multis non arridet. 45. Communior Senientia in Scholis est , ut Dei essentia reponenda sit in esse a se, quod SciIicet in se rationem habet suae existentiae , et est propterea ens necessarium. Hanc et nos Sequimur opinionem , et praesertim. quia in esse a te habetur exigentia omnium persectionum , quam Scotistae propuguaui, ast non dete

minant. Sit itaque Irim. IV

33쪽

Dei essentia pidetur reponenda in esse Π M.

46. Prob. I. ex Scriptura. Exodi cap. III. v. I 3. legimus , quod Moyses Deo illum mittenti ad Pharaonem , ut educeret ex AEgypto populum Israel , respondit. Ecce ego padam ad filios Israel, et dicam eis rDeus . Patrum pestrorum misit me ad pos a Si d

xerint mihi et quod est nomen ejus p Qiud dicam 'eis 2 Vides hic , quod Moyses non contentus de nomine , quod Deus ipse illi dederat v. 6. Ego suin Deus Patris tui, Deus Abraham , Deus Isaac, et Deus Geob. Rogat Deum ut doceat quodnam. Sit verum nomen ejus , ut patefaciat Filiis Israel , si sorte interrogetur. Et Deus sic Moysi sali ecit v. 34 Ego su qui sum : Sic dices siliis Israel. Qui est , misit me ad vos. Quid clarius p Ergo verum Dei nomen , et propterea ipsius essentia , sive constitutivum reponendum est in esse a se. C

4 . Prob. a. ex Sanctis Patribus. Dionysius in lib. MDivinis nominibus de Dei essentia loquens, ait : Ipsum

per se esse untiquius est ipsa per so vita. Ergo per Dionysium primum attributum. est .esse , et quidem a se. Athanasius in epistola de Synodis scripsit: Non aliud qui iam , sed ipsam si licem beatam , et incomprehensibilem ejus, qui est, essentiam intelligimus. Quid clarius p eodem modo loquitur Hilarius , qui lib. primo de Trinitate explicans verba Exodi: Ego sinu

34쪽

; Pura III. de Dei natura , et essensia' 35 qui sum etc. Ait a Non enim a liquid magis proprium Deo, quam esse intelliguum Ambrosius quoque eadem verba commendans ait in psalm. IV. Cognoscens mentem ejus Deus non respondet nomen, sed negotium , hoc est rem e rene, non Pellationem, icens : ego sum qui sum , quila nihil tam Proyrium Deo, quam SEΠῖ- per esse. Sed prae omnibus Augustinus quasi absolute nostram confirmat opinionem, sic scribens in psal CXXXIV. '

Non dixit Dominus sicci Dices ii liis Israel , qui

est Omnipotens , justus, misericors, misit me ad VOS , sed stillatis altis nominibus , ipsum esse vocari νο-

ρο , mnquom hoc sit Prsyrium nomen ejus euentiam significans. Et post Augustinum similiter Bernardus lib. quinto de consid. Dei describit essentiam. Si bo. num ait , si mognum, si beatum , σι sapientem , uel quia uid tale do Deo dixeris, in hoo verbo instam

ratur, quod est, est nempe hoc est ei esse, quod haec omnia ener .net centum talia addas, non recessistias esse et ea , dixeris , nihil adidisti ; si non dia aereis , nihil minuisti. His omnibus accedit Divus Thomas I. P. q. IS. art. II. laudans verba Damasceni: Principalius omnibus , quae de Deo dicuntνr nominibus est , qui GL Igitur tot, tantorumque Patrum auctoritate innixi bene possumus dicere , quod Dei essentia etc. 43. Prob. 3. naturali ratione. In eo, juxta nostrum inodum cogitandi, Dei essentia reponenda est , quod primum in ipso a nubis concipitur, et a quo caelera attributa , et proprietates veluti profluere videntur. Sed esse α sct - concipitur aute omnia quaecumque alia , quia primo eoucipitur esse, quam quid sit. Ergo esse

35쪽

36 Insiit. Theol. Lib. III. de Deo Uno ele.

a se in Deo est primum. sed et caetera omnia quoque deduci videntur. Et quidem. Ex quo est Deus

eus a se , necessario concluditur , quod in se habet rationem sussicientem et existentiae et omnium, quae habet.

Ergo quia semper in ipso est hujusmodi ratio posita ratione sussicienti, ponitur id , cujus est ratio , ipse

ab aeterno necessario existit, et necessario est quod est .

Secus enim, cum ion sit ab alio , ipse antequam existeret sibi ipsi dedisset existentiam , quod contradictorium est. Sed quod necessario est, et est id , quod est, nulli modeconcipi potest mutationibus obnoxium. Ergo ex quo Deus

eSt a Seipso, est aeternus, et immutabilis. Sed quod absolute' est immulabile , infinitum quoque , et persectissimum esse debet. Etenim, si secus, concipi posset capax majoris Persectionis , et consequenter mutabile , quia omni finito majus Semper et concipi , et esse potest. Ergo ab esse a se, juxta nostrum modum cogitandi, fluit quoque esse infinitum P et persectissimum. Sed ex hisce altributis pendent caetera alia , scilicet esse omnipotentem, Sapientis-Simum , summum bonum etc. Ergo dicendum , quod omnia in Deo a nobis concipiutitur originem ducere ab erae α se, et proinde quod tu hoc videtur reponenda Dei

49. Omillimus argumenta Adversariorum , quia nullius momenti videntur. Et quidem, quae objiciunt Tho-mistae pro sua tuenda opinione , scilicet de intelligere per insentiam , primo dicimus , quod pari jure asserri possunt pro quocumque alio auributo , quia omnia essentialiter Deo conveniunt , propterea quod omnia in Deo sunt ipse Deus. Secundo : quod dicunt de Verbo

36쪽

Biviao , quod a Patre procedit per intelligentiam, iam

in odit existentem Naturam Divinam, et quidem existentem a se , et cum Sua essentia. Caelera omnia nullo negotio solvuntur rationibus naturalibus, quas tertio lo

eo protulimus. ,

So. Altera hic occurrit examinanda quaestio tanto ca-l0re agitata, et nusquam tu aeternum resolvenda inter

Thomistas , et Scotistas circa distinctionem inter Divinam Naturam, et ejusdem attributa , et inter attributa ipsa. Sed quia in ea solvenda frustra consumitur lem pus , quoniam nihil inde ustilaldi redit ad hominem Theologum idcirco summatim aliquid dicimus, curi silali potius , quam utilitati consulentes. 5 i. Sed notandum , quod distinctionem asserere inter Divinam Naturam, et altributa ex parte objecti

aperta haeretis est. Et quidem propterea damnatus suit Gilbertus Porrelauiis Episcopus Pictaviensis Saeculo XIII. Unde vulgalissimum est inter Τheologos. In Dirinis omnia sunt unum , ubi non obstet relatio. Iris oppositio. Itaque eum sermo sit de distinctione inter Divinam Naturam, et attributa etc., id intelligendum est de distinctione rationis , hoc est jullia nostrum cogitandi modum. . 5a. Duplex distinctio isthaec rationis communiter assi-guatur verbis quidem non Satis aptis , et per se claris, nempe rationis ratiocinalae, et alia rationis ratiocinautis. Illa est, cum habetur fundamentum in re , et ex- ira intellectum melius si sicatur , cum intellectui vudetur esse aliquod laudamentum in re , et non omni uo a se singi distinctio : haee vero eum nullum in re

37쪽

38 Instit. Theol. Lis ΙΙΙ. de Iho mo eicis habetur iundamentum , sed tantum in Intellectu co

53. Inde primo duae enatae sunt in scholis sestentiae , altera scilicet Thomistaruio, qui in Divinis tuentur distinctionem ruticuis ratiocinatae , quam Vocant etiam virtualem , et altera Norhinalium , qui, Staut pro distinctione rationis ratiocinantis. Neutra placuit Scoto , et propterea tertiam invexit, quam appellavit so malem , ea ductus ratione, quod attributa sunt sol malitates , et formalitates inter se distinguntur ante memila operationem. Sed non video , unde tam positivum discrimen inter istam Formalem distinctionem , et illam rationis ratiocinatae , ut tantus rumor, lautum diMsidium enatum sit inter duas scholas tum de doctrina Τheologica benemeritas , et tam etiam inter Se amicas 54. Quod si quaeratis meam sententiam hac Super re, dicam libenter Ex quo non convenit inter Partes de definitione vocabulorum , et quaestio non bene determinata est , id quod quasi semper est caum controversi rum , tanta olim altercatio sacta est inter Thomistas , et Scotistas. Procul dubio , excepta oppositione relationis in Divinis, quae habetur ex operationibus Dei ad intra, scilicet a Dei cognitione, et amore Sui ipsius , unde procedit reulis distinctio trium Personarum , . uli suo loco di-

cetur , Omnia in Deo sunt unum. Ergoἰ cum loquimur

de distinctione inter Naturam Divinam , et ejus attributa , et luter attributa ipsa , quaestio non est, quomodo in Deo ipso distinguantur, sed quomodo distincta a no

bis concipiuntur. Sed quid intellii Scolus pro formis,

unde invexit distinctionem formalem ' Non aliud credo,

38쪽

Rura III. de Dei natara , et essentis 39quam modum , quo res concipi utitur existere. Sed respectu operationum Dei ad extra , scilicet quae non habent pro termino seipsum , Sed res extra Se , Deusn in a nobis concipitur ut omnipotens , nunc ut com iservans , et ProVidentimimus, nunc ut misericors, nunc

justus eis. Ergo juxta nostrum i modum cogitandi Dei attributa dici possunt formaliter distingui inter se. Comtra, Thomistae, per distinctionem rationis ratiocinatae intelligunt in Deo illam , quae intercedit inter attributa, procul dubio non uli sunt in Deo ipso , sed prout a nobis concipiuntur, secus enim impingerent in haeresim

Gilberti Porretani si . Ergo eadem est Sententia uis triusque Scholae, licet diversis vocabulis eurimatur.

39쪽

40 Insiit. Theol. Lib. III. de Deo Uno eM.

PARS IV.

DB DIVINIS ATTRIBUTIS IN GENERE. . t

c. .

55. In hac quarta parte duo nobis proponimus eXa minanda, quomodo εcilicet juxta nostrum modum cogitandi in Deo contineuntur omnes persectiones; .secundo quomodo Deus a nobis in seipso concipiatur immu labilis , immensus, et omnipotenS.

. v.

Qusmodo sunt in Deo omnes perfectiones. 56. Duo genera persectionum communiter a Theologis distinguntur. Aliae enim sit venia vocabulis dicuntarsimpliciter simρlices, et aliae si lices secundum quid. Illae sunt , quae 'melius est ut enti insint , quam si non inessent, seu ut post D. Anselmum scholastici loquum tur , meliores Sunt φSae , quam non φsae. Ad has persectiones duo requiruntur. I. ut nullam omnino imperfectionem conlineant. II. ut non contradicant cum aliis persectionibus , sed simul cum caeteris esse possint. Et merito quidem , quia cum Verae persectiones Sint , nullum scilicet in se desectum habentes , ipsae solummodo aliquam realitatem assirmant, ex quo sit , ut nulla uu- quam haberi possit negatio , neque ex sui natura, quia Semper aliquid reale assirmant, neque ex parte defectuum, quos nou habeat. Et 'propterea fieri non potest , ut aliis

. Ciuitiasti Goosis

40쪽

, Pura IV. de Destinis olla. in genere 4 lsimilibus persectionibius Oontradicunt, quia ad contradictionem habendam necessario requiritur , ut quod unum assirmat , aliud neget. Et inde sequitur , quod corpus dici non potest persectio simpliciter si lex, quia Spiritus , qui corpori opponitur , est melior , et nobilior. Et hac ipsa de causa nec Divinae Relationes dicuntur persectiones si liciter simplices , tum quia Paternitas non melior est ac Filiatio, nec Ispiratio activa , quam .pasSiVa , cum etiam , quia esse non possuut simul iu

57. Persectiones autem tantum si liceS, seu Secundum quid , dicuntur α illae , quae non Suut meliores ipsae , quam non ipsae. Et istae aliae sunt , quae aliquam. habent mixtam imperfectionem , seu desectum ,

ex quo contradicunt eum aliis melioribus , ut esse corpus etc.; et aliae solummodo cum aliis simul consistere . nequeunt, licet nullam in se imperfectionem coutineant,

cujusmodD suut Relationes io Divinis , scilicet Paternitas,

58. Nolandum etiam necesse est , quod quatuor mo dis persectiones esse possunt in ente. Primo scilicet sor- maliter , ut Scholastici dicunt , hoc est secundum,propriam naturam: Sic ratio dicituo esse sermaliter in homine. Secundo Virtualiter , cum quis virtutem habe, aliquid producendi: Sic in causa est virtus suos effectus producendi. Tertio aequivalenter, cum scilicet in causa est virtus similia esticiendi.' Sic in pecunia est virtus aequivalens mercibus , quia cum pecunia merces haberi FSSunt. Quarto eminenter , cum scilicet cum aliqua

habetur persectio ordinis superioris , quae inseriorem iu-