Theologicae institutiones cum recta naturali ratione ut plurimum consociatae opera et studio A. Palma Cherubini

41쪽

cludit: Sic intelligentia in homine includit intelligentiam

quoque brulorum. His positis quaeritur num omneS , et quos modo , sint in Deo persectiones.

. PROPOSITIO RI.

Deus est perfectissimus; omnes, etsi diverso modo , in se habens perfectioneε. ' .

59. Prob. . Deus est ens a se, sive in se rationem habens suae existentiae. Sod quod est a se S. 46. est quoque necessarium , aeternum , immutabile , infinitum , et persectissimum. Ergo Deus est persectissimus. Et quidem si Deus est a se, ipse tu se rationem habet nou Iolum suae existentiae , sed etiam omesum , quaψhabet. Ergo non solum aeternus est, et necemario exi Steus , Sed necessario quoque suas posssidet persectiones. Sed nec de novo alias acquirere potest, quia secus illae non in ipso , sed in alio haberent rationem sincientem, id quod contradiclorium est.. Ergo omnino Deus immutabilis est. Sed solum ens infinitum est immutabile , quoniam omni finito semper concipi, et esse potest majus, et persectius. Ergo Deus est innuitus , et Persectissimus. 6o. Sed et non solum ipse habet veras persectiones , quae appellantur simplices, sed etiam omnes alias quascumque , licet non sermaliter , ut dicunt Seholastici , sed. vel eminenter , vel alio modo. Etenim cujuscumque generis istae sint , . aliquid semper realitatis continent.

Ergo si nullo modo illas Deus haberet, aliquid reso

42쪽

Pars de Dioinis utre. in genere ' 43

ipsi deesset ; et cons qui ritur aliud ens ipso persectius res

set et e1cogitari , et esse ; id quod nulli mode seri posse

jam demonstravimus. Ergo et istas quoque omnes persectiOnes Deus possidet, dummodo ab illis omnis excludatur d secius , SecuS enim semper aliud phi sectius eris duri posset , quod hujusmodi careret desectibus , quod rupugnat. 6 i. Non visum est hic afferre , et dissipare adversaeriorum momenta , quia cum ipsa spectetit Divina attrib ta , reSolvemus cum sermo erit de quolibet istorum. Sed dicimus tameia , quod persectiones, quae tu erea iuris reperiuntur mixtae cum dc sectibus , ipsae in Deo

Don ameruntur formaliter , sed eminenter tantum,' aut

virtualitor , et desectibus spoliatae. 62. Quod maxime videntur urgere posse adversarii , desumitur ex divitiis Relationibus. Sic enim argumentantur. Impium , impiissimum ost , aliquem desectum aS- serere in Divitiis Relationibus , secus desectus esset tu Personis , quae ex illis fluunt. Sed relationes istae simul esse non possunt , quia horrenda haeresis est dicere, Patrem esse Filium , et Filium cum Patre esse Spiritum Sanctum. Ergo sulsum quod omnes verae realitates, et persectiones, quae cum nullo desectu Suut conjunctae , in uno simul subjecto uniri possunt: et consequenter ruit tota demonstratio naturali rationi innixa , ex quo Deus est ens a se. Etenim si Rulotiones sunt verae persectiones , et tamen invicem se eXcluduut , dicendum , suod Verus Deus non est nec Pater , uec Filius , nec Spiritus Sanctus , quia cuique Personae desunt persectiones aliarum. Nec ullius momenti est commu uis responsio

Theologorum , quod Relationes in Divitiis , quia simul

43쪽

44 nisu. TheoI. Lib. III. de Deo Vas etc.

stare non possunt in unaquaque persona , ipsae non Silut persectiones simpliciter simρlices. Etenim si quaeratur

ab illis , cur non sunt persectiones simpliciter simplices , dum nullum omnino desectum habent 2 Certe nulla aIta esse potest responsio , nisi quia simul esse non possunt. Quid iste circulus vitiosus p Ergo laudata persectionum distinctio est prorsus arbitraria ad respondendum verbis inunibus , non vero ad solvendas difficultates. 63. Quamvis non sit hic locus disserendi de Mysterio SS. Trinitatis , scilicet quomodo unaquaeque persona sit verus Deus , et tamen distinguatur ab aliis , et quidem realiter , propter Veram oppoSitionem relationum , quae oriuntur ex duabus Dei operationibus ad intra , et quae constituunt personas : nihilominus , quantum hic convenit ad dissipandam propositam dissicultatem, sic visum est respondere. Itaque dico , quod , vere loquendo , relationes in Divinis per Se neque Sunt persectiones, neque imperfectiones , sed sunt termini duarum operationum ad intra , quae Sunt intelligentia , et amor.

Deus Pater est principium intelligentiae ad intra ,

qui seipsum intelligens Verbum aeternum generat. Sic

Catech. Rom. II. Symb. art. n. 9. Ut enim mens

Nostra , Se*Sam quodammodo intelligens , sui essi n-gis imaginem , quam verbum Theologi dixerunt :ιta Deus , quantum tamen Divinis humana conferri Possunt , Seipsum intelligens , uerbum AE ternum generat. Et sic verbum est terminus intelligentiae Dei Patris , et idcirco Patri consubstantiale , quia una , et eadem Natura Divina est in Patre , et Filio r et SpirΡlus S. tertia Persona in Divitiis est termi aus alterius

44쪽

Ars. IV. de Disinis a tr. in genere 4 a

operationis ad intra procedens aeque a Patre et Filio, uti a principio amoris , a quo est spiratus. Et pariter Verus Deus est , quia eadem unica Divina Nutura in ipso est. Vides ergo , quod cum realiter oppositae sint relationes , ex quibus . constituuntur Personae , scilicet

Paternitas , et Filialio , Spiratio activa , quae aeque convenit Patri , et Filio , et Spiratio passiva : vides ,

dico , quod tres Personae realiter inter se distinguntur, . et una nou est alia et et quia una , et eadem Natura Divina est in tribus , idcirco verus Deus eSt Pater, Verus Deus est Filius , et verus Deus est Spiritus S. Sed tamen ulluS , unicus est Deus , quia cum multiplicatitur relationes , et indu Personae , non multiplicatur Divina Natura. Et ex diclis patct , nurn relationes sint vel nou persectiones , ct cujuS generis sint. Quippe consideratae in Natura Divina sunt i pin Deus , quia Deus est

Ρater , Deus est Filius, et Deus Spiritus S. Quod si a

Natura Divina considerantur Saparatae tunc neC Sunt

persectiones , nec imperfectiones , quia omnis persectio est a Natura Divina.' 64. Non minoris ponderis videtur altera dissicullus desumpta ex libertate in Deo. Quippe, dieuut , Deus cst

liberrimus. Sed libertas est in vera contradictione cuin omnibus simul persectionibus. Ergo vel persectissimus non est , vel non rat liber , et consequenter nec etiam persectissimus, quia liberius procul dubio est persectio. Et quidem , si omnes persectiones actu possideret Deus, ipse omnino esset immutabilis , et inde nou pDSset mutare voluntatem , propterea quod mutatio voluntatis importat succesbionem , et successio necessurio dicit lem

45쪽

46 rasin. Theri. Lib. III. de Deo Vm etc.

pus , quod in Deo , qui semper est puriinimuS actus , locum habere non potest. Sed libertas est facultas volendi, et nolendi ad arbitrium, et consequenter mutandi actum voluntatis. Ergo nullimode liber esset Deus , si illum persectissimum dicamus. Sed libertas est persectio, et nou iu&rioris generis. Ergo vel haec persectio non est in Deo , vel ipsi desunt aliae, ob quarum desectum est mulabilis. Semper igitur salsum erit, quod Deus sit persectissimus. 65. Ex male concepta idea humanae libertatis factum est, ut ipsa existimetur veluti vera et simplex persectio , et proinde quasi ejusdem generis cum libertate Dei, et non potius dicatur veluti remedium desectus , scilicet impersectionis nostri sui ii intellectus. Id sulis notavimus in Psycologia , et eadem quasi dissicultas dissipata fuit. Breviter ergo idipsum repulimus. Itaque libertas in homine dum est singularissimum donum Creatoris , ipsa tamen magnum in nobis supponit desectum , nempe imperfectam,

et non constantem cognitionem rerum, quae Sunt eAlra noe,

et relationum , quas habent cum nobis. Quia ex hoc desectu, qui necessario sequitur nostrum finitum intellectum, quique mirifice crevit, postquam corrupta fuit humana natura, Saepe a nobi apprchenduntur ut bosa, quae revera Otiunt, et contra: propterea misericors, et providentissimus DeuS , poSteaquam nos creavit sum irresistibili inclinatione erga nuStram conservationem , Persectionem , et felicitatum , quam nountsi vero bouo assequi licet et et rursus, quia in sege voluit regi vostrum voluulatem , ut non Sedeterminet , nisi juxta judicium intellectus; idcirco ad

Cavendum tantum malum , scilicet confusionem veri botii Curii apparens , quod est verum malum , vos donavit

j ea limabili dono liberialis. Et hujusmodi donum iu co

46쪽

Ars V. de nolias ostr. O genere M praecipue positum est, ut ad quamcumque repraesentationem in nostro arbitrio semper sit, ut Sequamur actuale judicium intellectus , aut suspendamus determinationem voluntatis , et repetamus examen. Quis inde non videt masnitudinem doni 2 Sic enim in nostra potestate est vitare reale malum repraesentalum sub specie boni, quia repetendo eXamen, novae Semper circumstantiae, et nhae' relationes deteguntur , quae cum antecedentibus collatae essiciuut , ut vitemus errorem. Magnum itaque donum est nobis libertas.

66. Sed quia simul non videt, quod magnum des ctum ipsa libertas in nobis supponit, nempe illum , quod

sinitus , et limitatus est intellectus noster, et saepe ac facile in errorem incidit accipiendo malum pro bono , et contra 2 Nunquid non melius liberum esse ab infirmitate , quam esse finitum , et habere . remedium non sem' per tutum , et essicax 2 Inde quoque patet , quod in bypothesi , celeroquin impossibili, ut rectus semper sit ivtellectus noster , nec unquam possit decipi, tunc non solum inutilis esset hujusmodi libertas, nos scilicet determinandi , aut rei terandi examen i quia non esset timor emrandi , sed et malae etiam essent caeterae species liber- talis , quoniam Sequi possemus malum Verum et sub

specie . mali repraesentatum . . - ' ' ,

67. Ex dictis patet, quod nostra libertas non solum supponit desectum ignorantiae , quin imo est remedium illius. Sed sapientissimus , et persectissimus est Deus. Ergo omnino illi repugnat nostra libertas ; sed liber liberrimus est, quia nullum Prorsus nec internum nec externum principium agnoscit, quod quovis modo illum inducat ad

47쪽

'. 48 Lassit. TMOL Lo. ut de Deo mo eleagendum. Sed quomodo liber sine lacultate voluntatem mutandi 2 Est liber , quia propria voluntate agit : non potest autem voluntatem mutare , quia ut persectissimus in eodem semper statu est, et ut Sapientissimus non potest in errorem incidere, quem corrigat. Sed meminerint adversari quod aeternitas, quam repugnat ut nos comprehenda-- est inlorminabilis vitae tota simul, et persecta POSSeS-Sio. Ergo Deus , qui aeternus est, omnia simul possidet; non est ipsi nec praeteritum, nec futurum, sed om a Sunt in Retu , non egit, neque aget , sed semper in actu agit. Nunc quaero ; dum nos libere agimus, possumus ne Simul idem non agere 7 Non quidem , quia secus idem simul esset , et non esset. Quod igitur actu est , non potEst nctu non esse id quod est. Et tamen id nihilum derogat humanae libertati. Sed Deo omnia semper sunt in actu. Ergo . similiter liber , liberrimus est, 'licet non possit mulare voluntatem , quia Omuia ἰpSi in actu sunt , et quae tu actu sunt, non poSSunt in actu nou eSSe.

63 Ex quo in superiori capite demonStratum est , Deum esse'persectissimum in omni genere persectionum, pro legitimo eorollario sequitur , quod immutabilis omnino sit, immensus , et omnipotenS. Nihilominus. Separatim quoque dehis Divinis attributis agemus, ut pressius perstringautur Divinae Majestatis osores. Sit ergo.

48쪽

Ars V. de rapinis altr. in genere

PROPOSITIO VIII. .

Deus est omnino , et essentialiter immutabilis.

D. Ibob. t. ex scriptura. Numerorum cap. XXII1 v. i9. 2 n est Deus quaSi homo, ut mentiatur et nec ut Filius hominis , ut mutetur. Dixit ergo , et non faciet et locutus est, et non implebit 2 Ilem lib.

I. Regum cap. XV. v. 29. Porro tissimρhator in Israel non parcet , et poenitudine non sectetur et neque enim homo est , ut Poenitentiam. Rurinsus Isaiae cap. XLVI. V. IO. Consilium meum stabit , et omnis voluntas mea fet. . Denuo Malachiae eap. III. v. 6. Ego Dominus et non mutor. Et tandem in epist. Cath. Iacobi cap. I. V. t 7. Apud quem non est trasmutatis, nec uicissitudinis obumbratio. Ergo etc. o. Prob. I. Omittimus auctoritatem Sanctoium Pa iram, quia eum Veritas ista semper de fide suerit in Ecclesia, dubitari non potest, quin omnin uno ore eam docuerint. Itaque breviter illam confirmamus naturali r sone. Si Deus esset mutabilis, duplici modo id evenire posset , vel scilicet aliquas persectiones Omittendo , et alias de noVO acquitendo ; vel mutando Voluntatem. Sed neutro modo id fieri potest. Et quidum, ut non semel demoustratum est , Deus quia, ens a Se , neceSsurio abaeiurno existit, et necessario item ab aeteruo habet omnia , quae possidet, nec de novo potest quidquam acquirere , quoniam eorum, quae acquireret ., uou habe-

49쪽

50 Iasiis. Ttiol. Lib. ΙΙΙ. de Deo mo ele. ret in se rationem sussicientem , id quod contradicit cumente a se. Sed quia aeternus omnino scilicet nesciens tempus , et Succetaionem , omnia ipsi sunt in actu. Ergo si repugnat, ut idem simul Sit, et non sit, Deus in eodem semper statu intelligentiae, et voluntatis esse debet , nec non in eadem possessione omnium persectio

num. Ergo prorsus immutabilis dicendus est quoad voluntatem , et quoad persectiones.

Soluuntur objectiones.

r. ob. I. GeneseoScap. VI. V. 6. legimus. Poenituit Deum , quod hominem fecisset, et tactus d lare cordis intrinsecus, delebo, inquit, hominem etc. Sed poenitere dicit mutationem status intellectus , et v luntatis. Ergo Deus mutationi est obnoxius... Verba Genesis in objectione allata non in vero litterati sensu accipienda sunt, Sed metaphorico. Non e-,im , ut habemus in primo libro Regum cap. XU. v. ras Deus homo est, ut agat poenitentiam. Sed dicitur Illum poenitere , ut significetur nimia malitia hominum , et tanta corruptio eordis illorum , ut quasi ad poenitentiam induxerit Deum , ita ut incipiant experiri illum vindicem suae justitiae, et non amplius Patrem miserico divum. Ceterum, Deus ex parte sui semper ab aeterno est Pater Misericordiarum , et simul vindex justitiae ; et

mutatio 'est solum ex parte hominum , qui mutationi , et tempori subjecti, Mum transeunt ex uno in alium statum , ex observantia scilicet legis in transgressionem ejusdem , trameunt quoque ea objecto misericordiarum

50쪽

in obiectum justitiae. Et quidem , . si Deo omnia sunt in actu, neque respectu illius est praeteritum , aut s

turum , ipse necessario Semper est in eodem statu voluntatis benefaciendi , et justitiam exercendi. Sed homines mutantur ex ' uno in alium statum. Ergo quin mutetur Deus, homines non sunt semper eadem objecta.

Audiatur hac super re Augustinus in psalm. LXXII. Cum coeperis orae Pemeratis , et tibi Deus perversus videbitur. Tu mutatus est, non ille; erit ergo tibi ρoana, quod bonis gaudium. a. C. Atqui allatum Geueseos testimonium non me itaphorico sed litterati sensu est intelligendum. Ergo etc..prob. sub. Nihil obstat , ut allatum testimonium litterati sensu accipiatur, si revera aliunde constet , Deum suum mutasse consilium. Sed res ita se habet, nam lib. lV Regum cap. XX. habemus, qnod mutaVit decretum mortis talum contra Ezechiam Regem et et Ionae cap. III. retractavit decretum subversionis Civitatis Ninive. Ergo etc. . Ou. Disi. min. Et utrumque decretum fuit conditi natum, conc. fuit absolutum, nUO. Ergo etc. n. cons. Itaque Deus et Ezechiae mortem et Ninivitis subver

sionem comminatus suit sub conditione D nisi Divinae j Mitiae sacerent satis , ille quidem propter Rabsacis blasphoemias , et Sennacherim , et isti propter nimiam sui malitiam. Enixo rogavit Ezechias Dominum , et poeni, lentiam egerunt Ninivitae , et Deus illi adjecit quindecim

vitae annos, et misertus est super malitiam Ninivitarum. Nee inde deducere fas est, Deum propterea Suum murtasse consilium. Etenim mutatio istaec sub allata condi