장음표시 사용
111쪽
scriptae legato ea vis est , ut quoniam testatoris patefactam voluntatem praeseseri, latiorem caeterorum verborum fgnificationem coercere, ambiguam certam facere , obscuram declarare possit: haud ullius momenti est, a testatore dunum fuisse: in suifructus domus, habitandi causa: usum fructum dixi per abu- sum: cum autem, ait Ulpianus verbo abutimur, factum magis demonsramus, quam ad jus civile referimus obligationem: tum vero pronuntiatum illud Papiniani , quod habet in conditionisus resamentorum voluntatem potius, quam verba considerari oportere : perpetuo locum sibi vindicat. Et ad rectam interpretati nem voluntatis faciendam, Ciceronis documentum, etsi alia de Te datum, usurpabo tamen non incommode 3 : Videndum es non
modo quid quisque loquatur , sed etiam quid quisque sentiat ;
atque etiam qua de causa quisque sentiat. Posteriorum autem Ulpiani verborum haec sententia ; si usum habitationis quis legarit ; quid testator voluerit, habitationem meram , an usum aedium legare, dubitationem esse posse, quod veteres Iureconsulti subtili ratione legatam habitationem ab usu aedium legato di
stinguebant : quare idem Ulpianus si habitatio, inquit, legetur, an perinde fit, atque si usus, quaeritur ζ oe e fenu quidem odem
paene esse legatum usus oe habitationii, Papinianus consensi lib. 18. sus esionum. Quamquam Pomponius idem prorsus essedicit, non paene F si quis unas aedes, quas solas habet , tradit, excipere potes id , quod personae es , non praedii, veluti usum oe usu ru- ritum. Sed eis excipiat, ut Fbi inhabitare liceat, valet exceptio: Et habitationis exceptione flve temporali, sive usque ad mortem ejus , qui excepit, usus videtur exceptus. Quoniam ergo, sive usus aedium legatus estet, sue legata habitatio , non diversum esse legatum, si spectaretur essemim , Ulpiano videbatur , qui ,
ut e loco supra commemorato apparet, Papinianum sentientem
idem probavit ; iecirco scripsit Ulpianus: PIane, si dixisset te.
stator: usum babitandi causa: non dubitaremus , quin vialeret r
hoc est quin sine dubio, solam legatam habitationem intellige
s. Quid autem fuit in causa , cur inter Iegatam habita. tionem, & legatum usum aedium , placuerit aliquid discriminis adnotare e nonne satis erat utrumque a legato aedium usu seu iudi sterre , nisi inter se quoque differrent δ Modestinus . narrans, habitationis legatum non exstingui ulla capitis diminutione, quae legatario contingat; quod Sc Ulpianus y ita docet: Nec , non uten- Diqili co by Cooste
112쪽
do, amittitur nec cap tir diminutione di id esse rationis, biliquιa rais legatum in D Io potius , quam in jure, consistit . Inter fretes no Hri rationem dare solent ipsissimis verbis Μodestini noc tantum addunt; cum capitis diminutionibus, civili statu autam isto, aut mutato , ea , qua: civili statui haerebant iura, perreant. non perire id, quod in faeto potius, quam in iure consiliat. velim enuclearent, notionemque rei magis pespicuam ex hiisi' f, fiat, ut concessa habitatio perinde , atque visas Hum, an aure consistat pNi fallor, ita se res habet Animadvertonae calci a Μodestino: Legatum in annos singulor, vel menses re- ι - , vel f basitatio legetur, morte quidem legatarii legatum
merciait: capitis dimi tione tamen interveniente, perseverat'
qu a rate in faZio magis, quam injure, con Ityxit. noc est , ut ego interpretor, quia Modestinus habitatio DCm'Ic accipit non pro ipso iure habitandi, sed pro tempora Tio aliquo habitandi concesso commodo, uti est commodum temporarium rei cujusique Iegatae in singulos vel menses , vel annos : visum est enim, simplici nomine habitationis , posse in elligi annale tantum etiam commodum habitandi: quo factume V, ut haec tradat Ulpianus 3 . Utrum autem unius anni sit ha/
ιιιus hic est P. Rutilius Rufus, cuius extrema aetas incidit in Primam aetatem Ciceronis, quod & placet Culacio in observa tione septima supra vicesimam libri secundi donec vivat, hastitat onem competere , ait : quam sententiam ct Celsus probae . : η g sorum. Nimirum, ut proclive est interpretari con- Iecrura, voluntatis testatoris hoc essicitur , ut concedenda legario, quoad vivat, habitatio sit, quamvis habitatio, si specte-ur per se se, commodum quoddam sit, quod unius tantum anni curriculo absolute percipi queat ; imo etiam singulis di
s , cum singulis diebus quis totum perfectumque commodum ccipiat, quo tegi, lectum sibi sternere, somnum capere possit tuam in rem acute Vesem cius Capitis , inquit diminutio Trώtronem non exstinguit, neque praeteritam, quia cum babi- ος ο υνα perceptione, ct singulis momentis, quibus habitamus, ' matur , laesis esse in rerum natura : neque futuram . quoniam non m ex it. Haec autem usui aedium legato non quadrant :quamvis enim & ipse solum commodum habitandi contineat, tamen Id consecutione venit necessaria; potissimum vero est jus. lis commodi percipiendit: quare diuturno non usu, olim qui
113쪽
dem biennii; postea ex Iustiniani constitutione decenniι , si eodem loci sit domus legata, & legatarius ; vicennii, si legatariussit absens ; itemque, capitis qualibet olim diminutione; post
Iustinianeam Constitutionem , maxima, & media dumtaxat, exstinguitur . Constitutio, fateor , de usufructu, non de mero u is sermonem habet: sed tamen ad usum etiam porrigenda est , quando usum iisdem modis constitui, quibus usum fructum, ait Gaius . : iisdem quoque modis exstingui, Iustinianus hoe eodem titulo institutionum suarum. 6. Nosti, si aedium usu ructus legetur, nullam esse dubitationem, quin legatario potestas fiat, cum habitandi, si velit; tum locan. di, si malit, alteri totas aedes pacta mercede. Sed si domus usus relictus fuerit, ait Ulpianus 3 , F pensionem percipiar legatariur, dum ipse quoque inhabitet, non erit ei invidendum quiis enim ,stam spatiosae domus usus fit reliritus bomini mediocri, qui portiuncula contentus si Θ An putemus Ulpianum docere, facturum hoc legatarium iure usus aedium, quem habet λ Verum usus non legatur, uti ususfructus, ad lucrum locatione faciendum ; sed tantum, ut legatarius adsequatur, quod personae suae suorumque necessarium est . . Censeo , dicendi genus adnotandum , quod Ulpianus adhibuit: non erit ei invidendum : Respexit, ut Opinor, ad illud principium moralis philosophiae, quem non debere id, quod sibi nullo pacto nociturum est, prohibere, ne alter faciat , cui sit profuturum : quod si prohibeat, invidus appellabitur; eo enim vitium pertinet hominis invidentis, non ut ali quid inde commodum ferat, sed quia nollet eum, cui invidet, boni tale aliquid possidere; quemadmodum Aristoteles recte definivit ν; & eleganter a Tullio etiam quarto Tusculanarum O, servatum est. Invidentiam salt) esse dicunt , aegritudinem suscept m propter alterius res fecundas, quae nihil noceant invident . Nam se quis doleat ejus rebus secundis, a quo ipse laedatur , non recte Aritur invidere : qui autem , cui alterius commoda vibit noceant, tamen eum doleat bis frui , is invidet profecto . Ego quamvis non ex iure legati usus, partem spatiosae domus, quae habitanti sibi supersit ,us uarius locarit: tamen ei invidere proprietarius non debebit , cui ex hoc facto nihil obveniat detrimenti. Idque est , nisi fallor , quo respexit Ulpianus hisce scribendis: non erit ei invidendum . Praeterea si iure suo hunc legatarium locare posse Ulpianus sensisset , non eam exceptionem adiecisset: dum ipse quoque inbabitet: quam iterat in capite, sive lege hujusti tu
114쪽
tituli octava, hisce verbis: Sed ncque Acabunt secrom, neque concedent habitationem fine se: Nam, ubi quis locandarum aedium facultatem obtineat, ei necesse non est , in iisdem aedibus habitare ; quod in usufructuario apparet. Neque vero solus Ulpia. nus hoc tribuit et , cui legatus aedium usus fuisset: sed e sen tentia Antistii Labeonis. An etiam inquilinum, inquit, recipere pust, apud Labeonem memini tractarum libro poseriorum ἰθait Labeo, eum qui ipse habitat, inquilinum 'sse recipere . . . ceterum fine eo, ne bos quidem habitare posse. Proculus autem de in quilino notat, non belle inquilinum Aci , qui cum eo haesitet . Proculus ergo, qui strue Proculeianae sua celebritate nomen secit, etsi scholae suae originem agnosceret ex opinionibus La beonis prosectam , atque sententiam quidem hanc Labeonis probaret: vocem tamen inquilini non belle usurpatam, ait, a Labeone, ad hominem significandum, quocum ipse locator etiam habitaret. Quo factum , ut inquilinum definierit Hotto- manus: Eum, qui solus habitet in aedibus conductitiis. Sed me tamen, quod attinet ad huius latinat vocis notionem, magis Antistii Labeonis, quam Proculi, movet auctoritas; tum quia hie Labeo floruit Augusti temporibus: at Proculus, cum sam obscurari latini sermonis elegantia coepisset; tum quia Labeo a Gellio laudatur hoc praesertim nomine , quod Iarinarum vocum originem, rationesque percelleret; tum demum quia inqui-tinus si dictus est quasi ineolinus, ab incolendis aestibus, tam incolere dici possunt qui partes , quam qui aedes totas incolendas conduxerint : nec refert , an aedes totas occupent plures inquilini, an partem ipse locator. Sane Martialis 3 cum lude. ret in eo , quod Novium e regione suarum aedium habitantem videret numquam, monens propterea, si quis non vid re illum cuperet, ut is in vicinam , aut in eamdem , quam ille incoleret, domum se conserret , inquilinum dixit pro eo, qui in eisdem sedibus habitaretricinus Novio, vel inquilinus Sit, si quis Novium videre non vult.
Sed ad ipsam Labeonis probatam a Proculo , & ab UIpiano
sententiam redeamus , legatarium usus aedium , modo in iis habitet, inquilinum recipere, & pensionem adsequi posse; s orsum autem locare non posse: Sane cum ex legato potestas ei facta sit in omni aedium parte habitandi: quam in rem scri.
115쪽
.-L Pomponius : Licebit usuario , aliis, s abis temporibus to.
D. M usu domo uti: cum interdum domini quoque aedium, prout temporis
ς - eonditio exigit, quibusdam utantur, quibusdam non utantur : si ipse portiuncula sit contentus, & , quod superest aedium, Iocet, mercedulae causa; non recte dicetur, ex legato sibi aedium usu, fructum capere; sed eX eo, quod suum defraudans genium , demenso quasi de suo, instar illius Terentiani Getae in Phormione, id lucri sibi comparaverit; atque ideo abuti legato non videbitur. αἰ- r. ν . Ulpium Marcellum IC: ' testatur Iustinianus i in ea sen- 1. eg tentia fuisse haec sententia in libris Pandectarum non exstat has i. ut si legata sit habitatio , legatarius locandi facultatem obtineat, idque generatim, nulla exceptione adjecta. verba Iustiniani: Sed F habitatio legata, Me aliquo mori consitura se,
neque usus videtur, nequc usu ructus, sed proprium aliquod Jkr: quam habitationem habentibus propter rerum stilitatem, fec-Eum Marcelli sententiam , nostra decisione promulgata , permisimus, non solum in ea degere, sed etiam aIiis locare . Ex quinquaginta Iustinianeis decisionibus, quae hic indicatur, est deci-ι ,α L. M. ma quinta ; cX stat in Codicis titulo de Uufructuo habitatione , . Narrat Iustinianus , antiquos dubitasse, ubi testator usum fuctum habitationis legasset, an usum, an usumfructum , an tertium quiddam per se consistens, quod habitatio nominetur, legasse existimandus esset; tum vero non hic meminit ususfructus) posset ne is , cui habitatio legata, eandem locare. Decernit locare posse legatam sibi babitationem : magis vero multo, si testator dixerit se legare usumfructum habitat tomis. Te ste igitur Iustiolano, Marcellus censuit, legatarium habitationis, hanc locare posse, nec tradit Iustinianus, an totas aedes locari posse, Marcellus dixerit. an aedium partem, quae habitanti legatario superesset. Μarcellum adhaesisse scholae , quae fuerat Proculeiano. M. . obf. rum, conjectura fatis probabili, Μerillius . contendit. Id si ita
esset, quidni suspicari liceret, Μarcellum locationem permisisse , eum in modum, quo Labeo & Proculus permiserant , quos auctores sequebatur , hae adiecta nimirum exceptione , s & ipse locator cum inquilino habitaret, ei invidendum non elle cupienti
Iartem locare domus, quae sibi superesset e Sed Iustinianus in suaecisione absolute loeutus est : Et s quidem, ait, babisarionem
quis reliquerit, isd humaniorem sententiam inclinare nobis via
sum es , oe dare legatario etiam locationis licentiam quid enim
116쪽
inflat, siue ipse legatarius maneat , sive aliis cedat, ut mercedem accipiat. Haec verba Merillius in commentario ad hanc decisionem Iustinianeam sic accepit, ut sine ulla eXceptione , locandae habitationis, quae legata sit, facultatem tribuant: & ita Cujacius et alii accipiunt: Recte quidem; quando & haec adiecit Iustinianus : In tantum etenim valere biabitationem volu mus, ut non antecellat usumfructum : ergo habitationem aequatu sui fructui aedium legato, cuius certe causa aedes totas locare
legatarius iure suo potest. Non dubito sane , quin videas, si mihi fas esset imitari viros iuris doctissimos , qui Tribonianum saepe carpunt, quod solida & necessaria principia veteris iurispruis dentiae quibusdam Iustinianeis Constitutionibus everterit , Escere hoc loco me posse. Dum enim testator legatario impertire vult cum habitandi, tum alio se transferendi , aedesque totas locandi, mercedis gratia , facultatem , legat aedium usum- fructum: sed si legat babitationem, proclive est , Ibium habi tandi commodum legatum in teuigere: necesilarium igitur est ex legati natura, eum habitare in aliqua saltem aedium parte; re gi quam partem si locet, non ex natura quidem legati facit: veruntamen invidendum ei non est . Quae veteris juri prudentiae principia & consentanea rationi videntur,& necessaria, ne jura legatarum rerum confundantur , neve ea fiant, quibus voluntas testatoris adversetur . Sed de his hactenus, nequis audaciae me arguat. Enimvero si tale genus legati in iudiciariam disceptati
mem veniret, quoniam Iustinianus suam auctoritarem accom modavit verbis etiam, di sententiis veterum Iureconsultorum ,.quae in Pandectis exhibuit, ubi mens testatoris impleretur magis, si ea retinerentur, ipsS utendum putarem . . ii
8. Ait Iustinianus, quosdam existimasse legatarium habita. tionis dominium quoque s bi vindicare posse . Recte Cuincius ,& Merillius suspicantur , habitationis vocabulum fortasse ab illis acceptum fuisse pro ipso aedificio , quo modo accipitur a Cerbidio Scae vola a , qui scripsit: habitationis , ides aedificii :quasi legata habitatione, ipsius aedificii proprietas legata videre. tur, quae ubi concessa non sit, ineptum est , dominii quaestionem instituere, quod apud proprietarium sit, oportet. Neque Scaevola solus ita scripsit: habitarionis, ides aedificii s sed habitationem pro ipso aedificio, dixit etiam. Columella 3: GIDeo juxta januam fiat habitatio, ut intrantium , exeuntiumque con
spectum habeat. Sed quod pluris faciendum est , dixit etiam
117쪽
Cato vicesimo nono capite de re rustica hisce verbis : his II
tationem deiurare cum volueris, terram quummaxime cretosam,
vel rubricosam fumito oec. Qui vero contra opinati sunt, nega. runtque , legato habitationis , dominium domus contineri, ii, ut puto, habitationis vocabulum acceperunt non pro ipsa aedi fieti substantia; sed pro aedificio, qua excipit habitantes , tegit, fovet. Egregie locus Plauti in Mostellaria 4 acceptionem hane probare mihi videtur: Tranius enim servus, quo Theuropidem senem dominum peregre advenientem impediat, ne ardes ingre diatur suas, comminiscitur , quendam intersectum hominem
herili filio in somniis haec dixisse. Ego transmarinus hospes sum Diapontius: Hic habito: haee mihi dedita es babipatio.
nunc tu hinc migra :Scelesae hae sunt aedes, impia est habitatio:
Mentio enim habitationis seorsum ab aedium mentione , haud obscure acceptionem illam inclicat , quam memoravi. Atque habitationis haec notio visa est iureconsultis, non ipsam aedium proprietatem , sed illud, quod aedes praebent hominibus, ha bitandi commodum indicare. s. Fortasse nimis verborum seci mi Torelle sed de AREA quidem usufructu legato, quidni ego rem paulo diligentius enuclearem e cum observatione dignum quiddam hoc esse, vel satis ostendat a Culacio praesertim instituta pertractatio : Et ille tamen vir summus non defaecatam, ita di Xerim, satisque apertam notionem dederit 3 De usu vero aedium, deque habitatio ne, legatis, erat etiam, ne paucis negotium attingerem, ut quanti momenti sint hodie, post Iustinianeam decisionem, ve terum Iureconsultorum de eo principia , Certum exploratumque haberi possit. Tu cura, ut valeas, & R me, cum Primum pol
118쪽
HERCULES PRANCISCUS DANDINUS IOSEPHO TOR ELLO S. D.
Requens apud veteres Iureconsultos commem . ratio legati usinfructus arearum, in causa fuit, quamobrem, quid hoc rei esset, diligenter exquirendum putaverim , atque ad te perscribendum , ratus fore, ut neque inutilem, neque iniucundam tractationem duceres. Commemo. ratio item apud illos legati usus fructus massae vel aureae, vel argenteae, me impulit, ut investigarem, quemadmodum ex hac rudi materia percipi usumfructum posse censeretur, atque hoc etiam epistola ad te mea persequerer . r. Ait Ulpianus 3: Si mage Uusfructus legetur, o ex ea vasa sint fasia, vel contra, Casus apud Ursedum scribit, interire
u ructuma quam sententiam puto veram . Legari proprietatem massae vel aureae , vel argenteae, non miror ; nam perinde est, ac si legaretur fundus, aut domus: Et frequens consuetudo Romanis fuit legandi proprietatem auri, argenti ve, facti; infecti; signati: hoc. est: Oasorum; massae; pecuniae. Ulpianus : Argento facto legato, Murtur ait , vasa argentea contineri , ct Q. Mutius lib. a. juris cistus ita definit: argentum factum, vas argenteum videri esse: Et: Infecti argenti appellatio rudem materiam
119쪽
riam continet , des , non factam. Cum aurum vel argentum legormis es, quid uiae auri, argentique relictura ι, legato copii-nezur, flve factum , sive infectum : pecuniam autem signatam placet ea legato non contineri. Huius consuetudinis causa , cujus exempla bene multa occurrunt in libris Pandectarum , contigisse illud existimo, quod narrat Quintilianusi: Qui festen umnam mum , ait, quinque millia legaverat , cum emendoret resa mentum ,sublatis fesertiis nummis , argenti pondo posuit quinque millia remanserunt. Apparuit tamen , quinque pondo dari voluiFfel quia Llle in argento legato modus ct inauditus erat o incredidistis . Sed ii suini rumina auri, argentive insecti, sive massis, rudisque materiae , quo consilio legarent , subobscurum est :vasorum , sive facti ; pecuniae, sive signat , apertum satis: qua de re in alia epistola sermo a me habitus est . An usumfructum massar in eo statuamus , quod legatarius ad vitae suae opportunitates danti pecuniam , pignore illam obligare possit R Sed haec aliena fuerint ab UIpiani mente , necesse est ; si quidem Alexander Severus , qui & Ansiliis , & opera utcbatur Ulpianit AElio Lampridio teste in Alexandri Vita: & Eruditi viri, de Ulpiano, controversiam Lampridio non faciunt haec ajt 3 .
Nam usu ru tuarius quidem proprietatem pignorare non potuit. An , quando Senatus censuit ε , pecuniae usum fruetum legari posse; massa vicem pecuniae obtineat, ut vel detur ad pecuniam cudendam, vel cum ea permutetur , quasi perinde habeatur , ac si pecuniam testator legavisset δ At neque factum , neque infectum argentum cum argento signato, s ve pecunia, confundendum est. Ulpianus enim ait loco a me supra indicato, cum aurum , ve I argentum legatum est, legato contineri suefactum, sive infeZium: pecuniam vero jignatam non contineri : & alio loco rationem hanc affert: non facile, ait, quisquam argent numero nummos computat. At Cicero tamen in Topicis communem naturam argenteae massar, & pecuniae videtur agnoscere: nam seribit: A genere sic ducitur : quoniam a Tntum Omne mucueri legatum es, non potes ea pecunia , quae rimi numerata es, non es e legata : forma enim a genere, quoad suum nomen retinet , numquam sejungitur . Ad rem, quae mihi est in manibus ,
non pertinet quidem ipsa faeti species , in qua Cicero, & Ut
planus contraria respondent: est enim , legato argento omni, nulla mentione facta pecuniae, quae in arca testatoris esset, haec legato , an non contineatur e sed pertinet tamen hoc aliud,
120쪽
NONA. Tos quod pro ratione expenditur , communisne sit argenti, & argenteae pecuniae natura 3 Ait sane Cicero. Negat Ulpianus. Vir iuris doctissimus Barnabas Brissonius cum sententiam Ulpiani exposuisset, subiicit: Nec enim illa Cieeronis in Topicis
ratiocinario probanda es, qua , argento omni Iegato , 'non posse pecuniam numeratam , quae argenti nomen retinet, non csntineri,
concludit . Ego vero animadverto, Ulpianum quidem sensisse, non legatam intelligi pecuniae conditionem , si argentum , sine mentione pecuniae, legatum st; atque inde consequi, Ulpianum minime posse statuere massae usumfructum in eo, ut in secium argentum pecuniae rationem habeat; idque est illud , quod posui. Sed tamen quod attinet ad ipsam facti speciem , non imperitum se iuris ostendit Cicero, nec imprudenter philosophatus est: Nam hoe secisse mihi videtur e sententia Q. Mutii Scaevolae, cui a patre in disciplinam iuris traditus fuerat adolescens , quod non obscurum est ex initio dialogi , qui Laelius, s ve de amiei.
tia inscribitur . Moveor structura verborum , qua usus est Ulpianus : ait enim : Quintus Murtur lib. 2. juris civilis ita δε- it , argentum factum vas argenteum videri esse . An cui aris gentum omne legarum est, ei nummi quoque legati esse videantur, aeritur λ ct ego puto non contineri : non facile enim quisquam
argenti numero nummos computat. Neminit eorum , quae in id
genus argumenti scripserat Quintus Mutius; subjicit controversam, quam tractatam ab illo , suspicari non aegre licet: Ait: quaeritur 3 oe ego puto non contineri: quare indicat fuisse, qui contra, quam ipse, opinati essent & existimandi copia est, hos inter , Quintum Minium Scaevolam fuisse, quem praeceptorem habuit Cicero in iure civili, & cujus .proinde sententias a Cicerone probari, aequum erat. a. Igitur, si ex Ulpiani mente, ususfructus argenteae, vel aucreat masta, neque ex eo nasci potest, quod pignore obligetur, cumst res in fructu , non ξn dominio; neque ex eo, quod si instar pecuniae , propter discrimen inter argentum infectum, & signatum; in quonam , quaeso, usum fructum istum esse statuendum judicabimus y Suspicor , inde natum ejusmodi usumfructum , quod possidere massas etiam rudes argenteas, vel aureas , ornamento esset in civili societate, non minus, quam vasa, statuas, pictas tabu Ias habere; quarum rerum iusisfructus legari poterat, ut alias ad te scripsi . Planum est, non modo legari saepe consuevisse libras pondo, auri, vel argenti, cuius rei exempla