장음표시 사용
131쪽
t ἔα L. 16. Gaio IC: φ, ν usumfructiam Romano iure amittebat : quod noci seelle tamen contingere posse scribit. Populus enim Romanus . . o.. alienis Civitatibus ius Romana: Civitatis, beneficio, tribuere so Iebat tacite: sed aegre illud , ac tantum pessime de se meritis, auferre ; quod cum eveniebat , amissio isthaec Romanae Civita.
x mitia. tis dicebatur capitis. diminutio . Praeter ea, quae Goveanus, , ut /- ostendat, non facile Civitates capite minui, recte fuisse di num V a Gaio, erudite profert ex oratione Ciceronis pro Caecina ad , ψ ,.. feram ego, quae ait idem Cicero in oratione pro domo sua ,: Po pulus Romanus , inquit, L. Sulla dictatore ferente , comitiis centuriatis, Municipiis Civitatem ademit: de Civitate, ne tamdiu quidem valuit, quamdiu illa Sullani temporis arma valuerunt Hanc vero Volaterannis, cum etiam tum essent in armis, L. Sulia victor, Republica recuperata , comitiis centuriatis , Civitatem eripere non potuit et hodieque Volaterrani non modo eives ,
sed etiam optimi cives fruuntur nobiscum simul hac civitate. Quoniam ergo Μunicipia, si ve civitates neque morte, idest, aratro in eas inducendo; neque capitis diminutione facile amittere usum- fructum poterant, iccirco haec disputata Gaius proponit : Antiis fructus nomine actio municipibur dari debeat e quaesitum es :periculum enim esse videbatur, ne perpetuus fieret, quia neque mor te , nec facile capitis diminutione perituras est: qua ratione proprietas inutilis esset futura , semper abscedente Uufructu : sed tamen placuit dandam esse actionem. Unde sequens dubitaris es, quousque tuendi essent in eo us ructu Municipes e oe placuit centum annis tuendos esse Monicipes , quia is finis vitae longaevi hominis es. Homines , qui centum annos egressi , quosdam Laertius de vitis Philosophorum, Tullius de senectute, Censorinus de die natali recensent: sed perpauci in omni aetate fuere: qui vero octua. ginta, atque amplius, bene multi: mediam Gaius insistit viam,
L. Aalia idque more iureconsultorum , & finem vitae hominis longa agnoscit annum centesimum . Despiunt ii, qui a Gaio doce-I istis .. ri nos putant, esse iuris praesumtionem, homines centum an-- nis vivere; iquare misere torquent sese , quod aliis in loeis Pandectarum vident, aliam annorum, quibus vivere homines cen
stantur, initam esse supputationem: Nihil profecto Gaius eiusmodi consilii habuit: sed hoc solum, ut diceret, homines, qui diutissime vivant, & longaevi merito nominentur, eX cedere cen-gesimum annum non solere. Quod iuris usui etiam nostri tem-
132쪽
NONA. t Irporibus esse potest, s Civitati, Collegio, Piae sodalitati usum-
fructum quis legaverit; ut quoniam corpora haec non moriuntur, quemadmotum homines ; & ususfructus aliquando sociari eum proprietate debet; post flexum centum annorum corpo ra talis generis, perinde ac si vita essent defuncta , usum fructum
amittant. Sed iam epistola modum postulat; α urgeor quoque ab diseessuro Tabellario. vale.
133쪽
HERCULES FRANCISCUS DANDINUS IOSEPHO TOR ELLO S. D.
Uaeris ex me, sane prudenter , an ego dum verba de iis in publico facerem, quae legato usu contineantur, scripta in Iustinianeis inlli tutio. nibus x contulerim cum iis , quae ab Ulpiano traduntur. Feci hoc ipse quidem; neque enim praetermisi quicquam eorum , quae cuiusque iuris naturam & proprietates enuclearent. Digni certe, suae inter se conserrentur, erant hi duo loci. Nam Iusti' nianus ita fatur : sui fundi nudum habet usum , nihil ulterius habere intelligitur, quam ut oleribus, pomis, foribus, foeno, si ramentis , oe lignis ad usum cotidianum , utatur . Ulpianus velo , cum narras let, Sabinum & Cassium concessisse usuario, ut lignis,
ad usum cotidianum , ct horto, O pomis ct oleribus, ct floribus. θ aqua potiretur, non Urue ad compendium, sed ad usum : &quae Sabinianae hisce Scholae Iureconsultis placuissent, probata etiam Nervae fui me ex Proculeiana Secta Iureconsulto , dixis entum de Nerva haec tradit: Nerva adjicit, stramentis etiam usu.σώm : sed meque foliis, neque oleo, neque frumento, neque frugia Bus usurum. Deinde Ulpianus docet, unum Nervam fuisse, qui haec usuario negaverit: contra sensisse scholam utramque, Sabinianorum ,& Proculeianorum; quarum alteram, Sabino & Cas
134쪽
DECIMA. I l 9sio; alteram, Labeone & Proculo nominandis, indieare intelligitur . Ulpiani verba : Sed Sabinus o Cous , ct Labeo ct Prο- culus, hoc amplius ex his quae in fundo nascuntur , quod ad viactum sibi, fuit sussciat, sumpturum. oe ex his quae Nerva negavit. Sed verborum prius emendata lectio, quae sit; dein, quae sententia, videamus. Neque foliis usurum, Nerva dixit e Cuiacius recte His omnibus, inquit, cum utatur nimirum quae Nerva ipse con- iis ci cedebat miror , cur dixerit Nerva, eum foliis non usurum . forsitan babit. Iegendum, oleis. P. Victorius paene ili in re apud Varronem, δε- monsravit , pro oleis, legendum esse Doleis r nam ct , doleis , scribebant , non doliir. Ego vero acciperem illud , quod primo
suspicatur Cu)acius, legendum ouiset sequitur enim : neque oleo: quae duo congruunt : scilicet, neque oleis ad oleum exprimen dum : neque oleo iam expressis : Vasorum autem si nulla alia mentio hic est , cur suspicemur : dιleis r legendum esse ἰ Nuno ad sententiam expendendam accedamus. Iustinianus, ut apparet ex Institutionibus , ea permist usuarium posse capere , quae Nerva concegebat : ea non tribuit usuario , quae item Nerva
negabat : quamvis , ut est apud Ulpianum , Sabinus & Cassius, Labeo & Proculus, haec alia usuario concedere non dubitarint: qui, teste Ulpiano, nec improbante, ex his quae in fundo nascuntur, qu d ad victum sibi, fui, sinciat, sumere illum posse voluerunt ; oe ex his , quae Nerea negavit: hoc est , ut liquet ex ouis, oleo, frumento, frugisus Nerva non solum in utendi modo, inter fructuarium & usuarium disterentiam statuit; quod hic ad merum usum, ille ad lucrum etiam faciendum percipere possit: sed etiam in fructuum conditione , ac natura . Sabinus & Cassius; Labeo & Proculus hi Proeuleianae, illi Sabinianae sectae principes Iureconsulti unum spectandum esse percipiendi modum censuerunt: nihilque referre , ex uno genere fructum , an ex omni , quod terra gignarur, sumeret usuarius. Quam sententiam probasse Iubentium quoque Celsum , licet ex his Ulpiani verbis, quae statim adiiciuntur, intelligere . Jubentius etiam cum convivis, ct hospitibus posse uti: quae sententia mihi vera videtur, ait Ulpianus ; aliquo enim largius cum usuario agendum est, pro dignitate ejus, cui relictus es usus . Sed & Paulus non obscure deprehenditur eiusdem fuisse sententiae, scilicet, non solis oleribus, Pomis, floribus , sceno , stramentis, & lignis ad usum
cotidianum , oportere usuarium contentum esse. quandoquidem scriptum reliquit Fundi usu legato , licebit usuario oe ex
135쪽
PENU, quod in annum tantinis' finciat , capere . Nam idem Paulus alio loco ait ' : Nomen autem PENUS mihi traditum es omnibus generibus dictum . Et Ulpianus habet : MLMutiui scribit lib. 2. Juriscivilit , penu legata contineri , quae esui , m. tuique funt . Sed Arissonorat, etiam quae es i, potuique non sunt oleum forte,sarum , muria, mel , caeteraque his smilia. Et paulo post 3 : sive autem frumentum, Eve quid i umenis in cella penuaria habuit, legato continebitur . Palam est igitur usuario & oleum , & frumentum , & fruges ad meros vitae usus , quae Nerva negavit, Paulum etiam concessisse . Fruges mnim respondent leguminibus , ubi frugum appellatio smul &frumenti adhibeatur. Frumentum id esse quod arisia se renear, recte Gallum Aquilium definiisse : Lupinum sero , ct fabam, fruges potius diei, quia non arisa sed fliqua continentur : spectata nimirum sermonis proprietate, scribit Salvius Iulianus 2. Si Nervaesententia, ut apparet, a tot tantisque Iureconsultis explosa fuerat; de loco Institutionum Iustinianearum , qui sententiam Nervae solius videtur amplecti, quid dicemus Z quam in partem accipiemus e Alta serra Tolosanus 3 ita seribere non dubitavit : Nimium sutine Tribonianus Nervae sententiam secutus, ait hoc loco , Uuarium nihil ulterius habere inteliui , quam ut oleribus , pomis , floribus faeno , Iramentis utatur : haec enim fuit quidem sententia Nervae , sed eam a Sabino , Ulpiano, Paulo , oe aliis expisfam meminisse debuit . Liceat mihi addere id , quod supra adnotavi, qui contrae senserunt, non fuere alterutrius , sed utriusque sectae principes Iureconsulti : quae consensio receptum aus prudentum interpretatione parere posse videbatur. Recte supine scriptum a Triboniano dixit Alta serra; videtuT enim caetera non commemorasse ideo , quod nimis festinanter , more suo , rem persequeretur : minime vero quod improbanda & reiicienda existimaret: neque enim contraria sta
tuit ; sed quaedam omisit, nulla fgnificatione addita , se illa
improbare: cum autem ius aliquod posterius conditur, legis. lator nequaquam illud prius , hoc modo, evertere voluisse po- seriori lege, censetur . Et huc pertinent Pauli verba si sed θposteriores leges , ait, ad priores pertinent, nis contrariae sent. Connanus exposuit 7 : eum altera ait, altera negat sic , ut utraque vera esse nequeat. Necessarium est enim, ad ius infir . mandum , ei ci unum aliquid , quod respondeat uni ex hisce
tribus vocibus : abrogare, derogare, obrogare : quae coniuncta legun-
136쪽
leguntur praesertim in epistolis Ciceronis ad Atticum , disiunctae penes alios plerosque Scriptores. Modestinus vim duarum priorum vocum exponens, ait ; Derogatur legi , aut abrogatur: derogatur legi cum pars detrabitur : abrogatur legi , cum prorsustollitur: & consonant cum iis, quae Cicero scripsit 3 : Indignum esse de lege aliquid derogari, aut legem abrogari: quorum si fiat utrumlibet, consilium , ac propositum illico apparet, ius, quod ante obtinebat , vel ex toto, vel ex parte convellendi. Circa vocem obrogare scribit Paulus Manutius in libro de Romanis legibus , fractam esse legis vim , non modo cum alia lege nominatim abrogaretur , sed etiam , cum non omnino rora , sed ejus parrisse posterius lata tolleretur , quod derogare dicebatur ; aut cum nulla superioris legis mentione facta, aliquid ei contrarium posteriore lege rogaretur, quod erat , obrogare. An haec postrema turbant quae posui st minime vero I toties enim nulla prioris iuris mentione , ipsum e medio tollitur, quoties posterius ita ei adversatur , ut simul nequeant consistere ; & hoc a Manutii mente alienum non fuisse , licet intelligere, propter verba Ciceronis , & Livii , quae profert : quorum alter habet : in duabur CONTRARIIS legibus, utra posterius lata sit , considerare opor-rct e nam posrema quaeque gravis a : Alter : ubi duae Co&TRARIAE leges sunt , semper antiquae obruat nova: alii legunt antiquam abrogat nova. Sane Pompeius Festus ἰvoci obroga re apertum inesse consilium ac propositum ostendit , iuris , quod ante fuerat , evertendi. Obrogare , inquit, es legis priori1 infirmandae causa , aliam legem ferre Prioris , inquit , infirmandae causa . Ut rem nostram concludamus, nusquam apparet , Iustinianum infirmare voluisse Iureconsultorum senten. tiam , qui usuario tribuunt cuiusque generis fructus, modo ne quid sumant ad compendium , sicut fructuarius ; sed ad usum vitae necessarium I in quo tota discriminis ratio inter fructuarium & usuarium versetur. Itaque in iudicio serendo minime dubitarem concedere usuario non solum ea, quae in Iustinianeis Institutionibus memorantur, sed praeterea , quae usuario Sabinus& Cassius, Labeo & Proculus Celsus , Paulus, Ulpianus , tribuerunt : quorum sententiam , locis a me indicatis Pandecta-Tum , dedit nobis idem Iustinianus , munitam auctoritate sua ;& cum decisiones in Codice suas exhibuerit, quibus inter veterum iureconsultorum opiniones iudicium interposuit, nulla est, quae hanc sententiam evertat. Quod si rationem quaeramus, cur
137쪽
ita ii praestantissimi iureconsulti opinati sint, se se prodit optimam , & prudentiae plenissimam. Nam hae duae voces , usus ,& fructus in auri sprudentia modo coniunguntur , cum dicitur usus uectus; modo separantur , cum usus a fructu seorsum no-a ἰn L. i. r. minatur : quare Gaius ait : Constituitur etiam nudus Uus. idest,
'o 'sine fructu , qui ct iisdem modis construi solet , quibus oe usus fu- , a L. a. D Lius. Ulpianus r Cui usus rellaeius es , uti pares , frui non potes .: . I Fructui ct usus ineu : usui fructus deo ; oe fructus quidem. i. D. fine usu esse non potes : usus sine fructu , potest : Porro hae duae
ρή, ii voces , ubi coniunctae sunt , perceptionem designant cum ad usus vitae nece starios, tum etiam ad lucrum faciendum pertinentem : ubi vero sejunctae , si quidem fructus nominetur legatus, perinde est , ac si usus fructus : Usu ructus , an fructus, legetur , ait Ulpianus 3 , nibit interes: Nam fruLiui ct usui ines : Sin usus simpliciter dicatur, designat vox isthaec perceptionem earundem rerum , tantum non spectantem ad lucrum ullum e fructi- γ 'bus redigendum; atque ut loquitur Ulpianus : Non usque ad vi er his .compendium , sed ad Usm . Dixi, haec distingui in jurispruden-- tia , Nam ea semota , fructus dicuntur fundi , quibus tam usuarius, quam fructuarius potiuntur . Sed quemadmodum tamen dicere licet, aliquem uti bonis artibus ; & aliquem , ex usu bonarum artium , fructum capere laudis & gloriae ; ita etiam uti fundo , & frui fundo , seiungere possumus : Et utendi quidem similis est ratio: etsi fruendi potestas alteri desit , alteri detur. I. Neque vero , quod attinet ad naturam legati usus , expendisse satis est ea , quae hactenus a me tibi perscripta sunt , sed &s s . Pauli sententiam 3 , quae item spectat ad naturam legati usus er iabis. eX ponendam interpretari oportet . inus pars , ait Paulus , Iegari non potes ; nam frui quidem pro parte posumus , uti pro parte non possumus . Ergo unius fundi duo fructuarii esse poterunt,4 a pis,oι. duo usuarii non poterunt . Quod mirum videatur. Vesembec- es . clus ' , ait , notatu dignum es , quod usus pars legari ne- ιι,. queat. Differentiae ratio es , quod, ut ipsi fructus diuisonem admittunt: licet enim fructuum partem tantum recipere : ita ct effectu usu ructus : at usus cum ad victum quotidianum , neces ν ad μυ- tatesque vitae tolerandas referatur , sub partitionem non cadit;
138쪽
stum esse. Ego vero quomodo aut Vesembeccio a sentiar , qui utrumque videtur ex facto metiri; aut Cujacio, qui non utrum-Τue eae iure, cum tamen usus sit JUS rebus alienis utendi : usus- ructus sit JUS rebus alienis utendi fruendique e praeterea, quanti valent haec a Vesembeccio dicta , cum usus pertineat ad victum quotidianum , ideo sub partitionem non cadere, quia Parintim vivi nequit; si quidem tanta sit fundi ampliando , tanta ubertas , & copia , ut pluribus victum queat lassicere λ Magis est , ut dividuum ius ipsum usu ructus putem , individuum
vero ius Uur ; nec inspiciendum , an praedium uni tantum , an duobus usus commodum ptiestare possit. Sive amplus est fundus, sive exiguus , qui legetur ad usum , utendi jus ab uno tantum Posse occupari, placuisse veteribus prudentibus , mihi videtur ideo , quod jus utendi praedio si legetur, ipsius natura ea sit , ut Per totum praedium vagetur ; certis praedii regionibus definiri non possit ; ac propterea , si testator dixisset: partem usus praedii mei Maesiani Sempronio do , lego , negatur , recte legasse iuri enim usus praedii, omnes praedii particulae, natura sua , subsunt . Nisi ipse testator praedium suum Maevianum ita divis siet propriis limitibus adpositis , ut duo praedia secisset; tum
enim alterius usum alteri legare potuisset , alterius Maevio: in qua tamen specie uterque integrum praedii usum habere , non partem uJL , dicendus esset . Usus pars legari non potes , ait Paulus; idest jus utendi ex parte uno , eodemque praedio cum usui legato omnes praedii particulae subiiciantur. Ait : nam frui quidem pro parte possumus : uti pro parte non possumus; hoc est jus fruendi non id habet a natura sua, ut per totum pra dium Vagetur necessario : adsignari proinde certae praedii regiones possunt , in quibus ipsum sese tantum exerceat, ac spatietur: Μetiri prudentes igitur mihi videntur differentiam ex utriusque iuris natura; non ex re , quae usum , vel commodum praestat; quando haec aliquando tam ampla est , ut & duobus & tribus ad usus vitae necessaria praebere possit . Quaerenti mihi rationem , qua permoti , horum iurium naturam ita distinxerint; cum videam , ex ipsa re legata duci non posse , venit in mentem , eos ita secum reputasse: fructum rei, qui nominat, non tam ipsam rem , quam , quod ex ea proficiscitur, indicare videtur : usum autem rei , qui dicit, totam ipsam rem necessario
complectitur ; iccirco ius fruendi partiri posse: usum autem, sive
jus utendi apud unum tantum esse oportere: apud duos, uno eo.
139쪽
demque tempore , non posse : verbo dicam , usu usum eXcludi . Quae patent magis, si animum ad ea , quae alio loco Paulus dixit , advertamus. Usurpatio es , inquit , usucapionis interruptio . oratores autem usurpationem frequentem usum vocant. Enimvero tam usucapere , quam usurpare hominis re utentis
officium significant . Quis utitur re ad ejus dominium sibi diuturno temporis fluxu , Iuris ministerio, comparandum , ad capiendam, sive mancipandam sibi longo usu rem illam : Interea temporis alter eandem rem usurpat aliqua Iegitima via &ratione; coeptam usucapionem usurpatio interrumpit: cur ita quia penes duos usus rei simul esse non potest : usus usum trudit , ut clavus clavum : verum non erit, usucapere volentem uti, dum usurpans utitur . Atque hanc ego puto originem huius pronuntiati fuisse , quod habet: Usurpatio es usucapionis interruptio. Quod etsi traductum est ad significandam solam amissionem iuris per non usum ; nulla mentione adiecta usus alterius: tamen Observare licet , mentionem quidem usus alieni deesse :factum alienum non deesse, cui facto nomen usurpationis accommodetur . Hoc eo dico , quoniam in legibus xlx Γabularum ita scriptum est : Mulieris , quae annum matrimonii ergo apud virum mansit , ni trinomum ab eo USURPANDI ergo alescit , ut egio . smpliciter diruim est usurpandi ergo . Gravina CXponit hac ratione tantum: hoc es usucapionis interrumpendae; sed, vel factum alterius personae , a qua mulier usurpetur , non Obscure genus hoc dicendi demonstrat; vel , quod ipsa mulier usurpet sese, dum usui alieno subducit; quasi suae potestatis , suique usus, mulier se facere videatur. 4. Haec mihi viam sternere visa sunt , mi Torrelle , ut verba Gellii & Macrobii i tentarem illustrare, quae pugnare cum ipsorum sentcntia, dicuntur a Gothos redo . : Gellius haec habet: Mutium dicere solitum legi, non esse usurpatam mulierem , quae cum Kalendis Ianuariis apud virum causa matrimonii esse coepisset, oe ante diem quartum Kalendas Ianuarias sequentes u-fiurpatum isset , non posse impleri trino tium , quod abesse a viro urpandi causa ex X O tabulis deberet . quoniam tertiae noctis posteriores sex horae alterius anni essent, i inciperet ex Kalendis . Macrobius habet eadem prorsus : variat tantum in hisce
lectiones sunt , exigui momenti : apud Gellium est i dicere solitum legi . Apud Macrobium : dicere solitum , lege non esse oec. apud Gellium : trinoctium, quod abesse : apud Macrobium : tri
140쪽
DECIMA. I 2s noctium , quo abesse. Gothosredus scribit: Capitis hujus Gelliani hoc inteη cetera summarium est , seu titulus plane Gellii sen-remiae contrarius : Quid Mutius scripserit super ea muliere ,
quam maritur non jure usurpasset , quia rationem civilis anni non habuerit. Dictum oportuit : super ea muliere , quae a viro abesset urpandi causa . Nimirum Gothosredus ita secum , ut puto, cogitavit . Sermo hic est , non de anni spatio , sed trinoctii Dubitatio instituenda fuisset , an mulier , quae apud virum causa matrimonii esse coepisset , intesro anni legitimo spatio apud eum
mansisset , an triduo abfuisset : ut , an usucapta ab eo viro, an ab altero usurpata dici possiet, appareret. Quid autem hoc , rei est ρ Non esse usurpatam mulierem , quae trinoctium non complesset apud virum , apud quem matrimonii causa esse coepi sset,
quod ante integrum trinoctium , usurpatum esset j Usurpatum ire dicebatur mulier , cum a viro primo usucapiente secedebat, quo prioris viri usucapio, per usurpationem trinoctialem apud alium, interrumperetur . Ego vero , mi Torrelle , cum Gellius & Macrobius eadem prorsus memoriae prodant, non aegre adducor, ut
credam , ita etiam Q. Μutium facti speciem proposuisse , ut
Gellius & Macrobius seeerunt : Et quando ex eodem sente , videlicet ex voce usus tam verbum usucapere , quam usurpare defluxit , ponamus dictum esse : usurpatum isset , pro usucaptum isset . nam intelligere propositam hanc facti speciem licebit: Mulier cum fere annum mansisset apud virum usucapientem , ad alium item matrimonii causa se contulit, sed non mansit tamen triduo complecto , cum singuli dies, more Romano , a media nocte incipiant, & sequentis noctis media parto finian' , paulis, tur ς & priusquam id spatii efflueret, usurpatum ivit, hoc est, ιn L. D. δῆessi ab hoc Leeundo ,& rursus ad priorem virum rediit, usurpata non est a secundo viro noni interrupta prioris viri usucapio , quia non impleto apud illum usurpationis noctio , usurparum , idest usucaptum ad hune reversa est: Plane si hoc modo interpretemur, perspicua sententia est , & verba negotium non facessunt; quae aliis etiam doctis viris obseura visa sunt. Itaque verba illa : non enim posse impleri trinoctium , acceperunt de ritu quodam trinoctiali servando a viro , qui legitimo anni spatio uXorem esset usucapturus, non de trinoctio usurpantis . Cum
haec, inquit Oisellius , admodum obscura sint , MUellanus con- o in
jicit, morem fuisse ex X is tabulis , ut qui uxorem duceret, tri- 2.... noctium ab ea omni contiastu abstineret, atque emenso anno , idem