장음표시 사용
51쪽
psit libro quarto de lingua Latina M. Varro aequalis temporum Ciceronis. Sed qui fiat, ut suspicemur , iam inde a Ciceronis aetate principium istud Iurisprudentiae , quod habet: quaecumque aedificiis , vel ruri posita esse urbana praedia, repeti posse; quando, ne imperante quidem Claudio Caesare receptum fuisse, licet e Columella colligere λ Is enim , qui scripsit Claudii temporibus, libro de Re rustica primo, capite sexto , cum villam
partitus esset in urbanam, rusticam,& fructuariarn , inter partes rusicae villae numerat stabula. Ulpianus vero ipsa etiam sta. bula in villis urbana vocat praedia , quod urbanum praedium non locus faciat, sed materia. Neque enim Columellam virum
doctissimum, credibile est , ignoraturum fuisse principium, quod
in Romana iuri rudentia vulgatum esset. 7. Igitur, ut probabilis fert coniectura, Neratius ideo aedificia ruri posita rustica praedia nominavit, quod eius aetate nondum in iuris disciplinam ea distinctio inveeta esset, per quam ager, sive in urbe, sive extra urbem, rusticum praedium : aedificium, sive ruri, sive in urbe , praedium urbanum diceretur . Cuius distinctionis causam fuisse interpretor , quod Iureconsul. ti observarint, civitatem proprie quidem vocari populum, qui civilem societatem intra moenia componit : urbem autem esse Appiaa. d. aedificia: quare, ut est apud Appianum de bello Punico, Cen- η rinus Romanorum legatus Carthaginensibus dixit: Vos, non Ams. x Norum solum, Carthaginem esse ducimur; & apud Tullium in secundo Academicarum A. Albinus Praetor: Ego tibi, inquit,
Carneade, Praetor esse non videor neque haec urbs, nec in ea, civitas Xenocrates non dubitasset, quin oe Praetor ille
esset, ct Roma urbs, ct eam civitas incoleret. Idem Cicero ini oratione pro P. Sestio: Tum , ait, conventicula hominum, quae postea civitates nominatae sunt; tum domicilia conjuncta , quas urbes dicimus . Ergo si aedificia coniuncta urbem efficiunt, seiuncta etiam urbani aliquid habere visa sunt , ut existimo; atque ideo, sive intra moenia , sve extra illa ponerentur, ma-i , o gis esse , ut semper urbana praedia vocarentur ; locus autem λι. . carens aedificio , qui a Iureconsultis ager definitur videri potuit
nihil urbani habere, hoc est , quod ad urbem pertineat; iccirco rusticum praedium, vel si intra moenia sit , nominandum . optarim, interpretes nostros non contentos fuisse ipsum pronunciatum ab Ulpiano traditum repetere , quod est . quia urbanum
praedium non locus facit, sed materia ; verum illius vim exposuissi Disilirco by Corale
52쪽
posuisse. Est enim hoc partium interpretis, non sententiam , quae reconditi habet aliquid, ac suboscuri, ita uti pronunciata est, referre, sed aperire ac patefacere . obscuri autem aliquid prae se fert haec positio; genus esse praedii in urbe, quod rusticum s esse ruri, quod urbanum appelletur s nisi adnotemus ,
materiam tum ethcere , ut praedium urbanum Vocetur , cum ea urbanam conditionem habet, atque naturam, quemadmodum est aedificium: tum autem, ut praedium rusticum dicatur, cum ea nihil obtinet, quod ad rationem urbis attineat, ut ager, hortus,qui ad reditus habeatur,& quae sunt alia generis ejusdem. 8. Haec sum ipse meditatus, haec ad te scribenda existimavi, quod sciam , risisse te mecum eos interpretes, qui diversarum aetatum Iureconsultos, quorum fragmenta in Pandectis iuris ex. stant, unam eandemque rati sententiam habuisse , student eos ita componere , perinde ac si unum aliquem in locum omnes convenissent, capita contulissent, ne qua de re aliis aliter , ac alii responderent. At Iustinianus, Triboniani opera, sententias iuris omnes convenientes sese nobis dedisse profitetur. Maxima id quidem ex parte factum est: sed Tribonianus , etsi praestanti ingenio, ac doctrina vir : homo tamen: praeterea opere in longo fas es obrepere somnum. πιν.GAM.
Vale. At, at : venit mihi in mentem, posse aliquem eorum , qui Forum sequuntur, si hanc meam epistolam legat, irridere institutam disputationem; aedificia ruri posita, urbana; an rustica praedia nominanda snt y dictitantem, ad judiciorum utilitatem nihil referre, utrolibet modo vocentur. Itane vero ZFacti speciem hanc ei ad iudicandum proponam. Duo fratres latifundium hereditarium possidebant. Erant in eo par aedificiorum, quae dominis habitationem praebebant: par, quae villicis; duo item sabula: singula singulis contigua. Alter, iudicio familiae erciscundae divisione facta , quidquid agri, quidquid aedificii ad se pertinebat, vendidit, ac emptori cessit nominatim ruis sticas omnes servitutes, quibus potiundi sibi ius erat. Emptum stabulum vitium fecit; ei reparando, tignum grave vicini stabuli muro adplicare oportuit: huius dominus negavit ius esse; quod emptione servitutes rusticas ille tantum adquisiisset, non etiam urbanas: tignum autem adplicare muro stabuli vel in villis, urbanae servitutis esse, ex Ulpiani sententia. Emptor contra, Neratii Prisci protulit verba, nominantis rusticas servitu
53쪽
ies eas , quas ruri praestant aedificia, aperteque stabula Inter praedia rustica numerantis; atque ideo contendit, appellatione servitutum rusticarum hanc etiam comprehendi, quam stabuli sui gratia, a vicino stabulo praestari postulavit. Irrideat ergo forensis ille eruditam hanc disputationem, quae a me tractata est: & rectum simul judicium serat, si potest. Sane tam Ulpiani , quam Neratii verba , quod relata in Pandectas , duarum legum nobis sunt instar : neutra lex contemnenda est. Igitur ostendendum, Neratium ita locutum sui sse, quia illius aetate receptum adhuc non erat principium, quod aetate Ulpiani probatum, ac firmum servabatur: quodque accepit, Justinianus, & sequi nos etiam debemus. Iterum vale.
54쪽
HERCULES FRANCISCUS DANDINUS IOSEPHO TOR ELLO S. D.
Rudenter ex me quaeris , quid causae suerit , quod perquirenda origine iuris Ususfructus ,
nullum verbum secerim de Senatusconsulto, cuius mentio est in titulo Pandectarum inseri. pio: De Us ructu earum rerum , quae usu con
sumuntur, vel minuuntur. Ego vero non prae
termissam volui, sed intermissam eo loco tractationem de hoc Senatusconsulto ; quippe ex quo nullam partem originis usus- fructus agnoscebam . I. Tributa enim ab eo tantum est facultas hominibus , ut appellationem usus fructus , abusione quadam vocis , aptarent etiam utilitati e rebus illis capienda, quarum , ex pristino iure , ususfructus esse , ac dici , non poterat. Ex pristino , inquam, jure, quod fluxit, ut probavi, ab interpretatione Prudentum , vocatumque est ius Civile, quodque instituit, solidae rei , sive soli esset , sive mobilis . apud alterum manere seu
mancipium , ut vocat M. Curio scribens Ciceroni, seu nudae, ris-. proprietatis dominium , ut Iureconsultis placuit appellare: apud δ' alterum vero servire illam ipsam rem ad fructum ei, lucrum ' que tribuendum : cujus seruitutis aut mors frumiarii terminus esset, aut alia dies vel a testa toro, vela paciscentibus oraesti- ruta : lapso demum temporis definiti spatio, rem eandem ad proprietarium reverti, eique frugiferam esse, atque ut it m
55쪽
Quae prosecto evenire non possunt, si res non solida , sed fluxae naturae, usu ipso eXstinguantur, ac pereant: quid enim ad proprietarium , finito alieno usus ructu, revertature Itaque ex illo jure , unde ususfructus apud Romanos originem duxit ; olei, frumenti, vini, pecuniae, & similium rerum usus fructus necesse , nec nominari poterat . Testis Cicero sit in Topicis ada u. tr. Trebatium : Non debet, inquiens, ea mulier , cui vir bonorum suorum usum oujium legavit, cellis vinariis oe oleariis plenis re- lilyir , putare id ad se pertinere : usus enim , non abusus legatus es. Non negat Cicero legari etiam a Susum polle: usu- fructu legato, abusum legatum censeri posse, id vero negat: usurpat hic Cicero vocem abusus, ad illud significandum genus usus, quod res non solidae naturae consumit, exstinguitque: hasce res in abusu consistere, in abusu esse , Ulpianus etiam dia in L. 1. . xit. Boethius ad locum illum Ciceronis in Topicis, vim ape- rit vocis abusus, consentaneam iis, quae a me dieta sunt. Uti
earum νε- mur, inquit , his, quae nobis utentibus, permanent: his vero abutimur , quae , nobis utentibus , pereunt . Est haec vocis abusus .isio,. vetustior significatio, ut idem si, ac per usum consumptio. a ἰ- AF, - Apud Plautum a Argyrippus Cleaeretam rogat :
ρε- i. Ubi iliae, quae dedi ante λ CL. ab Minam si ea durarent numquam quidquam poscerem. mihi. ., n πν Apud eumdem Lesbonicus adolescens:
Me, qui abusus sum tantam rem patriam, porro in divitiis Esse, agrumque babere: egere illam autem :s Cap. γε. Cato de re rustica: 3 Linito usque adeo , donec Omnem caseum cum melle ab us eris . Et quoniam genus hoc usus ita veXare quodammodo rem utendam intelligitur, ut eam exstinguat, inde natum suspicor , ut abuti postea Latini scriptores etiam di-Xerint pro uti perperam , & contra atque oportuisset : cuius. ;-L. significationis , putidum esset, & hominis otio abutentis exem- s. a. D. pla reserre. Rerum autem , quarum sit abusus, vere usum seu, υ Etum non esse, nec dici, non modo scripsit Cicero ante Sena -ολ- λ. tusconsultum , sed etiam post illud Vlpianus: si rerum, ait, suea ηm νο- quibus usu russitus, propter abusum, constitui non potes. Eodem-
μ'. s. Que spectavit, cum scripsit : Si ianae alicui si legatus usus fru-
maniuν. ctus , vel odorum, vel aromatum , nullus videtur usu ructus in
56쪽
isii eonsitutum, sed ad Senatusconsultum es descendendum .
a. Cave autem , putes, me solidas res a fluxis eo modo distinguere , quo Accursani quidam faciunt, quos merito Vinnius improbavit. Nam legato vestium, aut vasorum usu seu- 1 ad In D ctu , dum quaeritur sit ne verus ususfruinis, an quasi usust ructus, locum ne habeat cautio, Praetoris Edicto; an , Senatus- c. 3. ιδ consulto , quo de agimus, praescripta, & a fructuario praestanda, ita distinguunt, ut dicant, talium rerum quasi usumfructum esse, ac pertinere ad Senatusconsultum, si vestes fiat, quarum quotidianus sit usus, quaeque iccirco absumantur citius, oporteat : itemque si vasa e fragili materia sint. Contra statuendum esse, ubi vestium haud quotidianus ac perpetuus, sed statis temporibus dumtaxat, est usus; veluti quae, aut in Scenam locari solent, aut ad alia spectacula exhibenda ; itemque ubi vasa, quae diutissime serventur, nec usu facile terantur. Ego Cnim animadverto , cum res humanae fragiles, caducaeque sint omnes; quando infra Lunam, ut recte Cicero ait in Somnio Scipionis , nihil est , nisi mortale & caducum, praeter animos hominum ; duo genera fragilium & caducarum rerum spectari oportere ἱ alterum , quarum dum natura nobis usum concessit, id consilii habuit , ut res ipsas utendo, membratim absumentes, tandem efiiceremus, ut prorsus esse desinerent: cuiusmodi sunt, quae aut numero, aut pondere, aut mensura constant,& quas in quantitate consistere, dicunt Papinianus, & Ulpianus, ac secernunt ab iis, quae in specie consistunt ; alterum, quarum a su L. νι usum non eodem consilio natura nobis largita est, sed hoc alio; ' i' out circum nos illas haberemus, ad corpus tuendum, munien- L. i. . si. dum adversus aeris intemperiem, ornandum etiam pro cuiusque in F D dignitate; postremo ad omnia ministeria tolerandae vitae neces- saria. quae in specie consillere ab iisdem Iureconsultis dicuntur. Quod si hae scoque diuturno usu minuuntur , id evenit , none X priore naturae consilio, quod habuit, cum harum rerum usum constituit , sed consecutione quadam : atque haec quidem est, quoniam in rebus humanis nihil invenitur, cui non usus , non aetas , non aeris intemperies aliquid adportet vitii.
Longa dies molli saxa peredit aqua , cecinit Tibullus & Servius Sulpitius Iu reconsultus, dum Ci. ιζ ..',
ceronem consolaretur moestisssimum ob Tulliae filiae suae mortem, ε vi j fluxa & caduca esse humana cuncta, magis ut probaret , had Diuitired by GOrale
57쪽
ad eum scribit pereleganter . Ex Asa rediens, cum ab AEgina Megaram versus navigarem, coepi regiones circumcirca prospicere post me erat Mina: ante Megara : dextra Piraeus: Anfra Corinthus: quae oppida quodam tempore florenti ma fuerunt, nunc prostrata, o diruta ante oculos jacent, & paulo post: cum uno loco tot oppidorum cadavera projecta jaceant. Quae cum ita sint, cumque vasa, vestes, atque alia similia deterantur consecutione illa , quam dixi; non quod harum rerum usum ita nobis dederit naiatura , ut membratim exstingueremus; iccirco verum earum usum fructum ab UIpiano agnosci, nulla distinctione adhibita , interpretari debemus, non turbare sententiam ipsius apertam fax in L. f. tis ac manifestam; ait enim : Si oesis usu ructus legatus si, p. 3.. fc in sit Pomponius; quamquam heres stipulatur sit, finito Uufru. νιυι otio-- ctu besem reddi: attamen non obligari promissorem, si eam, Me - dolo malo adtritam , reddiderit. Veste in vel adtritam reddet: ergo non membratim exstinguitur , vel si usu teratur quotidiano, ut contra exstinguitur oleum, vinum , seu mentum, pecunia et his enim postquam usus omnino quis fuerit, reddat ho- , ἐκ t. ii. rum ipsorum aliquid, si potest. Ait idem Ulpianus: Et Foe- si mentorum Uuifructus legatus sit, non sicut quantitatis usu ru-οὐγa iis , ctus legetur, dicendum es, ita titi eum debere, ne abutatur : nec
μ μ De rv- tamen locaturum , quia vir bonus ita non uteretur . Significant
haec verba cautionem, ex Edicto Praetorio, de vero usu fructu, a fructuario vestium praestandam, alio loco ab Ulpiano descri-3 i L , -- Ptam 3 usurum fruiturum se boni Oiri arbitratu. Aliter autem Iis. ν sormula cautionis e Senatusconsulto de quas Uufructu concipie--α caveat. batur: nam teste Gaio . haec erat: ut quandoque is mortuus, aut
hcapite deminutus sit, ejusdem qualitatis res resiluatur; de qua
.ὰμ. .,. formula. haec etiam Ulpianus' ν legatario res tradantur cautioni-
- bus interpositis de restituendis eis, cum usu ructus ad legata- 'U' ' rium pertinere deserit neutro loco mentio est arbitrii boni viri. . I, I. At reponent sortasse ii, qui hanc distinctionem tueri ve-aar. F. 1. lint, hoc Ioci seribere Ulpianum : non scut quantitatis usus frμctus legetur. Igitur hoc saltem videndum esse, an vestiment rum ususfructus, legatus, uti quantitatis, adhibita aestimatio. Πς n, uti speciei , fuerit. Si hoc faetum sit, locum haberec utionem : boni viri a rhitratu usurum, fruiturum : sin illud , . Rliam cautionem, quae est, quas usu ructus , e Senatusconsul- Ito, praestandae testimationis, pro vestimentis usu adtritis . Vin m me ιε. nius censci, si expungenda haec verba: nrn sicut quantitatis V
58쪽
fructus legetur: quod sin taxi ceterorum Ulpiani verborum minime consentanea sint, atque ideo, ut ipse loquitur, irreptilia . Ego vero crediderim , non suo loco posita , librariorum osci tantia , fuisse, ut alia sunt in Pandectis , quae Cuiacius praeseriatim observavit: tum etiam Antonius Augustinus, quare lege. a DUIM. i.
rem ad hunc modum : Et si vesimentorum usu ructus legatus fit, dicendum es, ita uti eum debere, ne abutatur: non , sicut tquantitatis usu ructus legetur: nec tamen locaturum, quia vir, δεῖ. m. r. bonus ita non uteretur, hoc est, ne abutatur; quod fit cum quantitatis usus fructus legatus est . Vinnius contra principium istud 'Accursanum de vestium , quae quotidiano sint usui , ad usum- fructum legatarum , aestimatione facienda, recte disputat ; sed nollem omisisset id , quod mihi caput esse videtur: cum dantur fructuario hae vestes ab herede, si aestimatas fructuarius acci piat, iam emptor evadat , necesse est; exemplo mariti, qui si
ab uxore, dotis causa, res aestimatas accipiat, earum fit emptor, ad eumque cum rerum periculum , tum actio e X empto pertinet i . Itaque si is, de quo agimus, vestibus utetur ac fruetur, , L. L. iam hoc beneficii , ex emptione sua , non eX legato, conseque- 3 DL. 6. c.
tur. Quid quaeso in fructu est δ nimirum facultas vestis quotidiano usu terendae: at si haec facultas ex emptione proficiscatur, quid commodi ex legato p aEstimata, fateor, aliquando accipit quas fructuarius vinum, oleum, frumentum, legata ad usum- fructum;& aestimatione fit emptor: sed hae res sunt, quae negotiatione utilitatem & fructum parere possunt : at de vestibus, quarum sola utilitas ex usu quotidiano, haec dici profecto nequeunt. Aleiatus aliam quamdam iniit viam ε : fructuariam ve- .stium mulierem restituturam , ait , non vestium quidem initio factam aestimationem , eandemque certam , sed illud tantum,
quod propter usum, decessisse, pretii vestibus, cum redduntur, apparet; quod vel maius, vel minus esse potest. Sed pace tanti uiri dictum sit, Pomponius, & Ulpianus docent , si vestes adtritae usu solo fuerint, & dolus malus absit a fructuario, hunc implere quod debet, si vestes, ita uti sunt , adtritas restituat: verba sunt, quae supra recensui. M vestis usu ructus legatus sit, scripsit Pomponius , quamquam heres sipulatus sit, vesem reddi i attamen non obligari promissorem , s eam, sine dolo malo adtri-ram, reddiderit . Sed tibi sorsan memoriae succurrit locus Insti tutionum Iustiniani titulo de Usufructu, qui Ulpiano aperte ad-Versatur. Tribonianus enim cum verba seci stet de quasi usu fu-
59쪽
ctu, e X SC '. rerum earum, quae sunt in abusu , subiicit: quo in numero funt Heum, vinum, frumentum , UESTIMENTA. Pars interpretum studciat 'I ribonianum cum Ulpiano componere :pars desperatam rem vident, & in Tribonianum invehuntur. Ego sine ullo clamore, si disceptatio iudicialis incideret, starem ab Ulpiano, cuius sententia aeque ac Triboniani, ex Iustinianeo iure, legis auctoritatem obtinet; rationi praeterea maxime conia
sentanea; igitur & in judicando pluris facienda , quam Triboniani contra opinantis sententia : qui sortasse deceptus est ambigua significatione verbi: minuuntur: quod legerit, e SC R. esse uium fructum earum rerum , quae usu consumuntur , vel m nuuntur; nec illud perquisiverit , diminutio vestium sit ne, ut seu menti, olei, vini, pecuniae, per abusum, ex institutione natu .rae I an e consecutione illa , quam commemoravi; quod res humanae Omnes fragiles, caducaequae sint.
. Iam vero hisce litteris persequar ea, quae de legato vasorum usus ructu, vere proprieque accepto, scripsit Ulpianus, idque generatim, nulla distinctione adhibita inter vasa S. fragili mate. ria , & ea, quae diutissime serventur, nec facile usu terantur. in L. Mis. Si vasorum, inquit , ipsorum usu fructus relictus si non erit cautio SCH. necessaria e sed illa sola : BONI VIRI A R BI G. MI, TRA' USURUM FRUITURUM. Negat Ulpianus vasorum usiim fructum ad SC pertinere: nec vasa distinguit a vasis; sed vasorum simplici appellatione, cujusque generis vasa, complectitur. Et cum scripserit, ut in Pandectis Florentinis legitur :Si sasorum ipsorum : proclive est suspicari, eum antea sermonem habuisse de usu fructu earum rerum, quae vasis contineri solent, easque, dixisse, in quantitate consistere, praeditas vel numero, vel pondere, vel mensura, quarum usus fructus proinde verus non sit; eoque legato, cautionem interponendam, quam Senatusconsultum instituit. Contra , s vas rum ipsorum usu fructus relictus sit , cautionem Senatusco vhi nece fariam non esse et per quam illud promittebatur, fore ut similis quanti
ratis res resilueretur : vel , Uimatis rebus, certae pecuniae nomi ne cavebatur,pi omissionem autem illam contineri, quae habet: et L. r. D. fructuarium boni viri arbitratu usurum fruiturum I quod cum secerit finito usu fructu, vasa ius a , uti tum erunt, restitu-
..... ω turum: quae vasa Certe non membratim absumuntur, ac ex-
ι ρ's. M. singuuntur, uti res eae, quae vasis contineri solent. Q uare miror, Barnabam Brisibilium in doctissimo Commentario de Formulis Diuili red by Corale
60쪽
mulis 3 ita scripsisse: Pecuniae quoque, vini, olei frumenti , lanae, odorum, aromatum , UASORUM , aliarumqae rerum , quae usu VH ε γ' consumebantur, quae in abusu consisebant , Uusfructus utiliter legabatur. Sed reor eX eo natum esse, ut de vasis haec pronunciaret , quod perquirendum non suscepit , an e fragili materia constare, vel usu deteri, idem esset, atque in abusu consistere r& haec duo maxime diversa iudicari oportere, a me supra demonstratum est. Porro , quam aliena sit ab Ulpiani mente in . terpretatio cuius meminit, Alciatus, Ulpiani verba esse acci- , pienda de iis vasit, quae diutissime servantur, nec facile usu at- M. .cas a. teruntur, non aegre deprehendemus, si disquiramus, quae vasa,
aetate Ulpiani, domesticis usibus, fructibus exportandis, vino condendo, servandoque haberentur : intelligemus enim, domesticis usibus aurea, & argentea ; cristallina , & murrhina ut a Plinio i ; myrrhina ut a Iuvenali vocantur ; fictilia dent. 1 ms.ν.
que, fuisse destinata . Plane, ut mittamus aurea & argentea, quorum saepe mentio cum aliis in locis Pandectarum , tum in titulo de auro ct argento legato; & myrrhina, quae ex orientali lapide formabantur : 1 quae certe natura sua , nec teruntur s. usu, nec franguntur: profecto vasa crystallina , & vasa ficti- nat .iib., 1. Ita , etsi fortuito aliquo ictu frangi possint, usu tamen teri non ' 'possimi, ut experientia rerum magistra nos doceti & quae iccirco manebunt eadem , finito usu fructu, si fructuarius, moreloni uiri, boni patrisfamilias, diligentiam in utendo necessa riam adhibebit; & cujus diligentiae nomine suam,& sponsoris fidem obstringet. s. Fictilium vasorum ut frequens suerit usus, & ut late patuerit, hoc satis indicio sit, quod scripsit Paulus aequalis temporum Ulpiani : ρ Veluti si figulinar haberet, in quibus ea va- εἰ L. . D. sa ferent, quibus ejus fundi fructus exportarentur, scut in quibusdam fit, ut amphoris vinum evehatur; aut , ut dolia fiant. Iris. Vasta igitur ad fructus fundi exportandos, ad vina ex uno in
alterum evehenda locum, ad vina condenda, & servanda erant,
cum seripsit Ulpianus , fictilia . An si quis legasset usum fructum totius supellectilis , non contineretur usus fructus vasorum fictilium λ Paulus: ν Uitrea escaria, o potoria, in supellesilli ν - L. i. F. funt . sicut fictilia: nec solum vularia, sed etiam , quae in pre- tio magno sunt. An fictilia magno in pretio habita non fuere
vasa λ Plinius 3 haec tradit: At meherculer, Vitellius in prin-3 33-cipatu suo CC. foeniis patinam condidit, cui faciendae fornax