장음표시 사용
51쪽
an no CID II xxxv III. Sed duplo auctius id opiis prodiit postea cura Petri Pantini, & Andreae Schotii. E Latinis quos habemus , praecipuam meruit laudem Desiderim Erasmud. Coepisse se ait hoc proverbiorum argumentum tractare anno Cro Io. Atque ante obitum decies, & amplius, auctius semper auctiusque, divulgavit. Post eum multi alii hanc provinciam susceperunt. In his erudita emicat industria Hadriani Iunii Hornantiqui Erasmo octo centurias, & dimidiam adjunxit. Proxima laus videtur Ioannis Alex. Brassicani, &Ioan. Vlpii. Sed omnes nihil attinet memorare : quando vulgo uno fere volumine cum Erasini, & Iunii proverbiis, excudi solent. 6. g. Praeterquam vero, quod proverbiorum notitia plurimum constrat ad melius intestigendos veteresseriptores ; quae res ad Grammaticen pertinet: etiam usus eorum ornatum adfert orationi ; qua parte inservit arti Rhetoricae.
7. Me modo arti Rhetoricae conducit; sed, quod longe excellin-rim, etiamfacultati oratoriae. Siquidem ea, ob antiquitatem, adferunt majestatem, cse pondus quoddam, orationi, ad facio persuadendum.. Ideo Aristoteles quoque ea lib. x Rhetoricorum ' inter argumentat reponit, velut illustre testimonii genus. Fabius quoque lib. v. pe ρι-- cum exemplis conjungit, ac Deorum subjungit oraculis. Magnopere. - etiam vim eorum aperit: quod, ut ibidem legas , Non durasseηι α πρυ-,
Barbara, re nisi vera omni vi viaerentur.
8. g. CMulta adhaeproverbia historiae lue praebent a uti ipsa vicissim ex historia capiunt lucem. Quod inde est, quia plerisque ab veteri historia sit origo. Quale illud,
Veriora iis, quae ad Suram acciderunt. Haut curae Hippoclidi, Scc.
9. g. Praecipua vero adagiorum est utilitas; quod magnam partem ad vita institutionem pertineant. Vsque
52쪽
Vsque adeb , ut Donatus , ac Diomedes , in adagio etο γνωμiυν rcquirant; perperam quidem; luculento interim argumento , sic plurimum contingere. Atque idem magni Aristotelis judicium suit, ut refert Synesius, Cyrenensis episcopus, in Encomio Calvitii ': Η' meamuta ασον. ed risius
spiens s. uuidni enim' c um Aristotelis dicat, paroemii veteris esse philosophiae, magna humanarum rerum calamitate , deperditα, reliquias quaseam, partim ob eo endium, ac brevitatem, partim ob Iratiam quandam, ac demreritatem , perdurantes. Proverbium enim sermo est dignitatem habens , de philosophia, unde amiquitatem traxit, depromtam. AMo ut v rei ac torvo vultu eam intueatuT. Vetere; enim longe perspicaciores fuere in veritate cogηoscenda, quam qui nunc sunt. I
C A P U T . v I Ι. Ad puram dictionem compMandam, non susscere lectionem
. Grammaticorumi sed requiri, ut versemus, R imitemur bonos Uctores P & quis ordo in iis servandus 'praeterea quid de veteribus sentiendum, qui Grammaticorum curae subjecerunt poetarum enarrationem, &judicium de scri
I. I. Vamquam vero pure loquendi disciplina iam vers tur circa artispraecepta, cst verborum signiscationes e nonpropterea existimandum tam Grammaticis legendis perveniri ad purisermonis laudem. Praeterea enim diligenti sectione, se imitatione clascorum scriptorum, opus es.
Imo ne quidem differenda horum lectio, usque dum multum in nobilibus illis technicis, & lexicographis, quos diximus, erimus versetizsed versandi sunt nobis , simulac facilioribus aliquot praeceptis , & noti-61 vocum communiorum , fuerimus imbuti ; sic ut jam balbutire Latinὰ incipiamus. Vbi verb& longilis paullo provecti erimus, turn demum addemus vetustos illos technicos, etymologos, & caeteros vocum eX- planatores, quo ex iis etiam caussas discamus sermonis Latini.
53쪽
a DE P Η ILO L O G h A. r. I. In legendis auctoribus planὶ ordo aliquis est servandus. Nempe a fatilioribus inripiendum: ut sunt fabella AE pisa,vescosioquia familiaria,aut desemia ex historia sacra, ut ita eum linguae notitiasimvlpietas , ac boni mores imbibantur. Hine legenaei scripjores classici e ' quales e Latinis praecipuesunt CLcero , Caesar, Terentius: Scriptor , ut ad nomen ipsima alludamus , terendus adolescentiae
3. g. Hinc ad alios, atque alios, deveniendum s idque eo ordine, ut ultimi legantur, qui plurimum abfelici Augusti aevo reces
Sed de hoc Latinorum scriptorum deIectu accuratisis diximus in Parin sib. 4. titionibus Oratoriis φ. .
'' god de ordines diorum dicebamus in Latinis ι idem in , Graecis habet locum. 2Gare neque his ab amplis nobiliorum a mnaticorum commentariis veniendum ad auctores bonos rsed ab his ad Grammaticos usos. Inque aiauribuspraemittendistiliores.
Vt, praeter sabellas Mispi, sunt faciliores dialoat Luciani, nihil moribus noxium habentes. Inde & Aristophanes addatur, & caetera L claui: item Herodotus, & Xenophon 3 I crates, & Demosthenes. Ab bis ad alios gradum capessemus. . , s. Olim verborum Graecorum doctrina initio ex Homero se poetar- aliis, discebatur. Vnde apud Sextum Dionysio Thraci in praeceptis Grammatices definitur haec ars, mi 1 ῖς, 6 experientia eorum, quae dicuntur M poetis, ac sicriptoribus. Vbi Ptolemaeo Peripatetico displicet, qu5d vocet D M . Atque idem improbat Asclepiades ; qui retinet definitionem Dionysii, excepta voce Porro ex eo, quod Dionysius, & Asclepiades , poetis opponant τους; recte colligit Sextus , intelligi του κα λογάδ- σααβιώὐ--, en, qui prosa se ipsire. Nec multum abeunt Demetrius Chlorus,
54쪽
& alii; qui, ni Sextus at maluere dicere, esse m-π-κει, Γιῖλεξεων σιδηmi ' notiti- - , quae apudpoetas sunt, quaeque in communi usim
6. g. Nun tituo incipere abin, quiprosascripserunt. Nam communis loquendi forma, qualis ea est, quae profa dicitur, est fundamentum Milonis Poetica; quae peculiaris lingua es, ac fere figurata; ut per vulgarem iliam debeat ex 'L At prius neeesse est intelli poetarum interpretes, quam nosposscseeta intelligeresseremus. Olim autem dispar erat ratio ; quia tum
lingua Latina, ac Graeca, erant vernacula, ut interpretum linguam noverint a pueritia. Quare, si rem accurase inspiciatnu, , non alius nunc ordo est ineundus, ac olim. Nam aetatis Blum, non ordinis est discrimen. Olim qui pe linguam vulgarem a teneris discebant unguiculis;grandiusculi ad poetas animum appellebant e nos grandiusculi acquirimus notitiam linguae vulgaris, ac natu majores disiamus poetas.
7. g. Ordinem hune etiam natura comprobat Prius 'emim est simpliciter loqui, quam ornat prius ornatri quam metro. . Triplex quippe est studium sermonis a natura nobis datum e loquendi
emendatis, ornath, & modulath. Vnde tres illae artes, Grammatice. Rhetorice, Metrice: quarum posterior priorem semper continet: quomodo in circulis circa centrum idem descripti major sis,per continet minorem. Itaque a Grammatice adscelidimus ad Rhetoricaen,quae emendato sermoni adjungit ornatum: a Rhetorice adscepdimus ad Uersifica. toriam. Sic liceat eam appellare, quae sermoni emendato, comt6que metrum superaddit. Q
s. g. 7 Massidua bonore riptorum lectio semo it rsed etiam requiritur imitatio, secundum istud, Solus & artifices qui fa
. Cuiusinodi ea imitatio esse debeat, jam plures tradidere : in his Sobastianus Foxius Morallius Hispalensis libris duobus ι, quos de imita tione, seu de insormandi hii ratione inscripsit. Atque hi non ad pu
ram modo, sed ornatam etiam orationem, atque adeo plane oratoriam, F a muniunt Diuiliaco by Corale
55쪽
muniunt viam. Vide commentariolum nostrum de Imitatione oratorii, ac roetica, & veterum Iecixati Que. . as. g. me doctrina de puro sermone bonam nobis prima Italis erat seresse : prae timin Graeia: quia, ut diximus, linguam Graecam, qua artes omnes,. M philo sta ipsa ιradita est, pen e cum lacte hauriebant. QVia satis ex hii liqstet, quae 3xquirantur purum ad sermonem cor
parandum z. Ab si rati jam adpr0M- birem disciplinas; nisi manum iiijicerent Aiqiai, qui latius, quia nos fecimus, Grammatiacos limites extenderunt. Hoc autem trifariam faciuiit. Primum, quia per Methodisen non solum intelligunt praecepta me loquendi, sive puri sermonis e sed etiam de tropis, & schematitas 2 item Me modulatione CRgminis.. Sed sua ea, proprie s loMi velimus, non sint p recta nam cra; mox dicam, ubi ad artem Rheiqiricam , 5. Metricam , fuerit deventum. Alterum est, quod per Ex misen intelligunt non auria, quae ad significatiorius vocum pertinent ; ita enarrationem quoque scriptorum; praesertim poetarum. Sic Fabius lib. 1, cap. iv : H UM Fluvisim δ,im pinus dimiditur ; recte linendi scieηtiam, V poeta um en-- eam csi ψo etiam nomine alii.sutuiciunt Grammaticaei: iit ex Sexto pirico mox videbimus. Opinio haec inde orta est, quod Grammatici
poetas explicarent, & alios scriptores: poetarum vero, oratorum, hist ricorum scrip , reserta sint multis ad rerum liaturam , & alias scientias pertinentibus. Verum parum cogitarunt, Grammaticum non enarram
ista ex Grammaticis ; sed aliis scientiis : eoque proprie isti pertinere ad alios; mi astrologicorum ex vinionem ad astrolim; -orum.r rum ad medicum; atque ita in taeteris: in quibus Grammaticus caecutit; nisi idMaliis sit scientiis imbutus. Nempe Grammaticus, quatenus Grammaticus, Blum judicium seri de iis, quae ad verborum curam pertinent e vel si percrammaticen intelligatur , de iis praeter' . quaea istoriam vel veram, vel fabularem referuntur; ' vel inde depen--m r ut si ex phras, historia, ves fabula liqueat de loci emendatione ;vel an liber, aut versis sit genuinus. Sic igitur statuendum, distributio-
56쪽
nem Grammatices ab iis allatam, non esse petitam ex natura artis, sed professione artificum; qui temporibus veteribus etiam poetas enarra-Dant; non tum ope Grammatices ; sed aliarum etiam scientiarum, quas sibi multo studio compararant. Tertium quoque esst, in quo ab iis abeamus; uti quod Grammatices etiam partem faciant κυ,κlm: quam ita appellant, quia de omnibus scriptoribus, poetis praecipue, judicium serat. Atque hanc sententiam etiam adducit Sextus Empiricus: sed aliter nuncupat. Locus est adversus Grammaticos cap. Iv: ubi cum primam Grammatices partem secisset τεχνικιω, sive artificiosam ; alteram ; tertiam nominat ἰλοωτέων, si1ve magis propriam. Eamque ait exponere dissicilia omnia in poetis , & aliis striptoribus: item germana distinguere ab adulterinis. De poetarum enarratione quod ait, satis excussimus, clim de diceremus. Ad judicium quod attinet de scriptis, aut versibus genuinis ; sunt quidem aliquae in isto etiam Grammatici partes ; ut si ex impura dictione colligat, aliquid non esse germanum : item parteS sunt philologi , ut si de eo statuat ex vel quia striptor meminerit illorum , qui longe post vixerint: sed majores scrtes sunt ejus , qui profiteatur: qualis ex mathesi quoque judicium faciet: m xime vero, si quis praeterea philosbphiam, medicinam, jurisprudentiam, animo sit complexus. Nam & poetae, atque alii, etiam admistere, vel tangere quaedam solent, ex penitiori philosophia. & ejus stolonibus , depromta . Atque haec satis ostendunt, alios esse Criticos, alios Grammaticos : quod etiam Cratetis judicium fuit; ut Sextus Empiricus ait adversus Grammaticos cap. III. Vide &fuse eundem de isto disserentem cap. XIII. Pluribusque hoc ostendam, cum de Philosephiae stolonibus difflaram.
g. L 1 Abemus de puritate . nunc videamuc de cura ornaIus; L. I Area quem ars Rhetorice versatur.
- Nec de nihilo putandum, quod artem potius dicam, quam facultatem ; cum plurimum hae distent. Ars Rhetorice solum agit de interno sermonis ornatu et non item de externo; cujusmodi est a pronuncia- itione, sive actione idonea. Ac multo minus tractat de inventione a gumentorum ad persuadendum aptorum; vel de eorum , sive
57쪽
dispositione. At universa istaec complectitur facultas Rhetorice, sive Oratoria, quae& Eloquentia dicitur. Tam grande distrimen proficiscitur a materia, & fine diveris. Omnis materies quodammodo est ca-l ax ornatus : qui hoc unum praestat,ut quid stravius accidat ad aures. Hoc ocum quoque habet in epistola familiaride praedioli ubertate,& elegantia, de villici fuga, in nuncio de morte conjugis , vel fratris, vel ludis iaurbe propediem suturis: item desiderum natura, vel animalium , aliisque huiuscemodi. At Oratoria facultas proprie regnat in senatu, vel judiciis, vel ad populum : inque judiciis agitur de justo, & iniusto; in deliberationibus de honesto turpi ; utili ,& inutili. Unde Oratores non tam prodeunt ex Rhetorum Gymnasis,quam Philosephorum spatiis: ut Cia cero etiam in Oratore testatur. Idem ex eo cognosti mus, quod Cicero,& alii, Oratoriam definiunt scientiam prudenter,copiose, ornateque dicendi. Vt omnino ad prudentiam politicam pertineat. Haec enim partim in actione , partim in oratione civili, attenditur e quemadmodum plenius explicabitur, cum de philosophia practica, variis studiis ex ea prognatis, dicetur.
a. g. Partes artis Rhetoricasant duae. Prior tradit generalia Elocutionispraecepta, non habita ratione materiae, vel characteris. Estpue haec partim de compositione, partim dignitate. Compositio veὶ es dejunctura, sive literarum concursis e vel deperiodo, ac numero. Dignitaου est de tropis, oschematibus. Pars Rhesorices altera continetpraceptaspecialia pro divers
rate materiae, ac characteris. Quemadmodum in domo exstruenda partim ad ea attenditur, quae
eam firmiorem reddant, partim quae elegantiorem: ita in oratione con dendi studemiis, ut ca sit tum pura, tum venusta & elegans. Sed conditor orationis prius praestat, quatenus est Grammaticus: posterius, quatenus idem est Rhetor. Utcunque enim sint diversa artificia, in eodem tamen artifice concurrunt. . Haec venustas observatur, tum in compositione; quae juncturam, periodum, & numerum comprehendit: tum dignitate ; quae tropos, & schemata adstumit. Interim singula horum variare debent pro argumento, & genio cujusque. Unde varius character; tenuis , medius, ac sublimis. Eaque specialis doctrina quasi Colophonem imponit arti Rhetoricae. 3. g. De
58쪽
3. De elocutione, sive ornatu, praecipua Gorgia, o aliorum Sophiarum, cura esseselet.
Imb & Isocrates hae parte erat nimis anxius. Itaque ut sucatam , &calamistris imistam , meretrici similem dicebat Caesar Scaliger e qui Pl tonicam dictionem matronae gravi, ac decorae et Aristotelicam virgini
. Scriptores de Elocutione exsant eomplures. Pavea, sed bona, tradidit Aristoteles in Rhetoricorum tertio. Longe vero accuratius,ae fusius,de ea tractarunt juniores. Ex iis emunt, Dionysius Halicarnassensis in Criticis,ae Rhetoricis; Hermogenes πει ιδεῶν; Demetrius Alexandrinus, qui vulgo Phalereus; Longinus υψους. Item e Latinis, Tullius, Rutilius Lupus, uinctilianus, Aquila Romanus,Iulius Rufinianus, Rinnus. De hisce abunde diximus lib. de natura Rhetorices, & Rhetoribus
s. g. Plerique Gra marita vereres hane orna dae dictionis e , rmn magna ex parte sibi vindicarunt. Hi qui de tropis,o h
matibus, egerint in Grammaticis Institutionibus. , Factum hoc a Charisio lib. II, Diomede lib. II, item Donatos ut mittam juniorum non paucos.
6. g. Ac de tropis quidem nolim cum iis serram reciprocare. irpe Grammatici est interpretari significationes verborum. At hoc accuratefieri nequit, nisi doceatur, quae propria, ac princeps fuerit gnificatio; quae aliena : er qua de caussa in aliena seu-
matur : caussa vero istae pro natura troporum variant. Siquidem vel in alienam significationem vox transfertur ob similitudinem; ut in metaphora fit e vel ob vinculum non essentiale quidem, attamen quale est rei, εc ejus, quod rei inest, vel adest e quemadmodum ubi unum est caussa externa, alterum effectum ; vel unum est sib-jectum, alterum adjunctum; cujusmodi permutat metonymia: vel ob nexum ςmώδη 3 sicuti quando unum est totum, alterum pars 3 qualium 'significationem invertit synecdoche. Haec in significationibus vocabulorum disitired by COOgle
59쪽
bulorum exponendis sedulb distinguere debet Grammaticus; qitando plurimum ea res facit ad naturam vocum melius intelligendam; climeadem vox aliud possit significare proprie, aliud - , aliud μεlωνυμιαν; aliud συνεκδο . Vnde tantus cipe interpretum dis. sensius; praesertim in Hebraeis.
7. F. Verum dispar est schematum ratio: ubi non attenditur omnatus ab inversionesignificasionis; sed formis aliis, orationem meiat eoorata veste induentibus, ve estuum diversitate quas animantibus. nihil ad Grammaticum; prout quidem id mocabuli nune sumimus. Sic enim munia sita exelerit, si tradat, sine quibus purus esse sermo non possit. Alia si addat, jam aliena invadit. 8. g. Olim tamen Grammatici quidam,neschematum quidem δε-ctrina contenti, etiam profitebantur dicendi elementa , qua
Graeci vocant τορο γη αιτ Mas .. Unde &Pristianus Grammaticus de Praeexercitamentis scripsit.
9. g. Sed omnino prudentius alii ea parte cedebant istis, quiproin
pria hae artu esse dicerent, a qua Rhetores vocarentur. Parum interim refert, utriim a Grammaticis ea an Rhetoribus, hauriantur 3 dummodo suo tempore discamus: hoc est, ubi in verborum proprietate, ac disserentiis mediocriter erimus versati, & aliquem etiam in historiis, ac sebulis, fecerimus progressum. Antea id conari sit operam ludere. Notum illud Comici ' : Sine pe is volare haut faede
I. g. 7 Idimus de sermone puro, ornathue: qualis inpros V etiam esse debet. Venio nunc ad metrum, quodpraestat, ui quid carmen est sit, o dicatur. ,
Habet quidem & numerum Orator: sed is diversus est a poeticor
60쪽
nec serrum, sed rhthmus vocatur. Quae duo quomodo differant, exposui lib. xv Inflat. Orat. cap. Iv, sect. II. R. emadmodum veroplerique ex Grammaticis antiquis Abi vindicarunt artem Rhetoricam: ita se nonnultipularunt, Grammatices partem esse rationem condendi carminis.
Hinc Seneca epist. Lxxxv x x x et Grammaticus circa euram sermonis versatur ; U , s latius vagari vult, einea hq Has ; jam, at latissim esines suos proferat , circa carmina. Mox etiam tria haec conjungit , verborum dilia gentiam ; historiarum, fabularumque notitiam ι & legem, sive modimcationem versiaum. Et Diomedes quidem, ex tribus rei Grammaticae libris, tertium poeticae impendit. Pluresque alios mox referemus. -
3. g,Nostra vero haesententia es icere adversiss Grammaticum lineamposcere, si profiteatur, non alia traderese velle, quam illa s2ae artis, atque interea doceat artem metricam. Si enim Grammatici Alum fuerit explicare, tum quid unaquaeque vox significet ; tum vocum ἀνα λογίαν, ἀνωμαλάαν, cse quae alia pertinent ad praecepsa puri monis etrica ars statui nequit Grammatices para; cum Hudsit pure, aliud ornate, a d metrice loqui.
Interim , ne videamur agnoscimus lubentes, Metricam etiam dici posse Grammaticae partem ; si cum Seneca, Fabio, & vel rum aliis , eo nomine intelligamus Philcilogiam. Haecenim praeter pure loquendi peritiam, ulteriorem etiam styli curam comprehendit: eam nempe, quam arti rhetoricae, ac metricae, debemus. Imo & historiam, tum veram, tum fabularem, suo ambitu complectitur. Denique, tam late ab antiquis sumi solet, ut Grammatices, sive Philologiae par- rem facerent Criticen , scientiarum omnium difficillimam: ut quae de cunctis scriptoribus, praecipue poetis, judicium promittat; neque id universe modo , sed etiam de singulis, quae, in iis legendis, veni ut in controversiam. Quae de isto sententia sit nostra, jam antea expo-
4. I. Ietrica artis utilitas .st,quὸAqua intioloniar numeris, ' er quasi elaudantur, ea ium maseri legantur molas tue, at q*e audiantur, tum diutius mineantur. - '