장음표시 사용
121쪽
quamquam plures Romanorum duees Ctesiphonte potiti sunt, nullus tamen eorum tantum temporis ibi consumsit, ut tali operi exstruendo manum inponere potuisset, et omnino magis diruendae quam amplificandae et decorandae Ctesiphonti operam illi inpenderunt M. Accedit quod aedificii structura non talis est, qualis a Romanis solis prodire potuerit, licet haud negaverim, aliquid Romanae artis in eo esse conspicuum. Si Romanis eius origo deberetur, ad eadem tempora esset reserendum, quibus perampla multa Syriae monumenta condita sunt; quibus tamen, quorum et nunc rudera supersunt, ni sit simile, multum abest. Quam enim in illis obviam habes columnarum copiam, hic desideras, lapides vero coctiles, quibus nostrum aedificium constructum est, Romanis istius temporis in aedificando haud erant recepti. Quae quum ita spi, ad Sassa-nidas manu menti originem resero. Id ipsum est palatium, si quid video, cuius mentionem iniicit Abul seda. se , apud quem sunt haec:
itum Rosroes, evim amplitudo est ab uno angulo ad alterum 9s ulna
rvm; quod tradit auctor Me dignus. M ai Madagen in ripa Tigridis orientali infra Bagdadum, a qua diflat diaetam. Et paulo post: Sequentia leguntur in a I Azizieo: t Madagen es infra Budad ab
avsro. Urbs magna, in qua erat palatium Cosrois, erat ab oriente Tigridis, eius palatii altitudo erat octuaginta ulnarum. Nomen ei erat Rumbat OI Mad eni, seu Roma urbium; item Thais un. Nomine Al Meda in appellatur Ctesiphon simul cum urbe, in altera Tigris ripa Ctesiphonti opposta, quam Seleuciam habent plurimi, Cochen esse contendit Mannertus 3 . Abulsedae testimonium firmat Herbe- lotus M, qui autor est, Cosroen Anuscervanem Κhosru Nuschirvan urbem Almedain amplificasse, eamque palatio exornasse, quod in tius Orientis praestantissimum suerit artis opus. Illum igitur Cos. roen regum e dynastia Sasianidarum vigesimum, huiusque stirpis, longem CL Dio CAssa Us LXXV. e. v. SPARTIAN. e. I 6. HERODIAN. III. 3o. α Biis MiNG's Magati. IV. p. 259. 9 Teste Mannerto V. p. 4o3. Coehe opposita erat Ctesiphonti. Seleucia vero in eadem quidem, qua Coehe. oeeidentali se. Tigris ripa, sita erat, speetabat vero a Coehe ad septentrionem, et, quo tempore floruit Ctesiphon, lavi in
122쪽
longe potenti stimum, qui inde ab anno s3a usque ad s79 regnavit,
huius monumenti auctorem habeo. Fidem facit huic sententiae priumum nomen aedificii ipsum, Ta . Afra enim significat: arcus vapalatium Cosrois a . Conveniunt deinde historicorum testimonia; magnam vitae partem in Ctesiphonte urbe transegit, eamque multis noyis et magnificis. aedificiis ornavit b . In primis autem palatium ibi struxit, tam validum et firmum, ut Almansor Chalita, qui illud dirui iusserat, ut ex eius lapidibus. arcem sibi exstrueret in umbe Bagdad, a proposito desisteret, quod multum quidem temporis in illo destruendo erat consumtum, parum vero essectum. Id ipsum palatium rεstituit et splendidius etiam reddidit Cosroes Abruiges Rhosru Parvig o. Licet hac ratione superbissimum redditum staedificium, in eius tamen magnificentia describenda et praedicanda
omnem verosimilitatem excurrere Orientales, nemo est qui non vi. deat Q. - Cosroi optime, credb, convenit monumenti architectu.rae ratio; miram enim Romanae artis cum Persicae architecturae indole commistionem in illo opere agnosco. Τotius monumenti structura. arcus ille inmensae magnitudinis, ornamentorum magna
copia. Orientales indicant; Romanorum artem singulae nonnullae monumenti partes innuunt. sn hullo quam Cosrois opere facilius hoc est explicatu. Saepe ille cum Romanis rem habuit; in Asia Minori Romanorum artis operae multa vidit Inde fortasse Romanos arti. sces in Persam secum duxit, idique usus est in opere hoc exstruendo.
Rheser - Sch irin. Ad occidentalem ripam orientalis brachii Dialae fluvii, triginta milliaria Germanica septentrionem versus a Bagdado, quatuor et
123쪽
mappam inveniuntur nominata rudera, quibus, post Chardinum a , Orterum b) et olivi erum e , paulo maiorem operam inpendit Κinnei rus Q. Murus ex lapidibus caemento iunctis constructus, Octo vel decem pedum altitudine ' sex crassite, spatium 'complectitur plus milliario ambitu, in cuius medio reliquiae fundamentorum vasti aedificii conspiciuntur; multae praeterea crypta e subterraneae hic inveniuntur. Parvo spatio inde distat aedi cium figura quadra. ta, ad quod aditas patuit per qliatuor portas; moenia habet ma. gna, duodecim pedum crassitie, quadraginta altitudine; tectum delapsum est. Aliorum praeterea aedificiorum stagmenta ubicunque sparsa obviam habes. Parinus mons haud procul inde dissitus pari- modo subterraneas cryptas conspiciendas offert, quibus quondam superstructa suisse aedificia, aspectus docet.
Scriptores orientales reserunt, Cosroen Abruigem palatium lia. buisse in urbe Dastoserd, splendidissimum illud multisque divitiis refertum e . Item Herbelotus testatur f), Cosroem urbem struxisse in honorem dilectissimae suae Schirin inter urbes H'Dan et Mana- hin. Duo habuit Cosroes palatia, celebratissima ambo. unum Ctesiphonte, alterum in urbe Dastajerd. Hoc alterum fortas a fuit' cui nomen dedit ab amasia sua Schirin, quodque postea in totam urbem transiit. Vox, qua nunc quoque rudera appellantur si , sama regionis incolarum, qui Cosroi haec monumenta tribuunt. et ruderum situs inter Holvan et Rhanahin, qui convenit cum Heseheloti testimonio, veros millimum saltem essiciunt, si tam fuisse hoc ipso loco Dastajerdam urbem, eiusque palatium, a Cosroe Abruige qui regnavit inde ab a. p. Chr. n. s 9o' usque ad 628. structum.
124쪽
monumenta ad urbem Rirm a n Icha . Praemittenda.
I. Da monumentorum nomina et se
Urbs Rirmansehal sub 3 φ 26 lat. a sta est media via, quae ducit Bagdado Hamadanum, in spatiosa quadam planitie, quam
mediam permeans fluvius Tara' secundat b). Terminatur playities versus septentrionem et orientem praerupto quodam monte, qui sexcentarum orgνiarum altitudine, plus quatuor milliaribus Germanicis versus orientem excurrit o. Incipit enim spatio circiter unius et dimidiae horae ab urbe Rirmanschah, cibique mons Tati Bostan vulgo dicitur et protendit se orientem versus, usque ad umbem Schetirnu, quo loco intercluditur repente rupe altissima, quae meridiem versus excurriti Quae quidem montis pars uti altissima. ita et praeceps viae inpendet; ex ipsius natura traxisse videtur no. men disputun h. e. sine futiris M. Uterque locus, invicem a se di iastus plus tribus milliaribus, antiquitates spectandas praebet maximo memorabiles. quae licet hoc spptio distentae sint, communi nomine antiquitatum urbis' Rirma chah appellantur. . Quum hinc. tum . inde, quod nomen Bistatun, quo proprie pars tantum illius monotis designatur, ad totum illam montium tractum refertur, factum. fuisse videtur. ut uepe lacnm invicem consulae fuerint. . Nos utriusque locrantiquitates bene discernentes, illa nominabimuS monumetita montis Tah. Bosian, diis vero nomen monumentorum montis Assvtun tribus. mus. Uti ab alia regione spectandas praebet antiquitates urbs Ridiman schah. inter meridiem et occidentem ab urbe situs est mons Harsin, cui incisa est magna cisterna, multis anaglyphis ornata. Autor operis habetur Ferhadus e . ' .
125쪽
a. Quid praestiterint peregrinatores in deseribendis illis monumentis p
Delia Valle quod equidem scIo, primus horum monum e torum mentionem iniecit; aeque ac Theisnot g et Tauernier id, ubdit tantum, quae sunt montis Bissutian. Chardin D ea rationes de illis monumentis locutus est, ut dubium nobis relinquat, an iseea viderit nec ne. Omnes modo nominati peregrinatores tam levi. ter de iis egetunt, ut, si excipias fortasse, quod delia Valle ad Semiramidem ea descendere faciebat, vix penitius ea percognoscendi studium excitasse Fideantur. Eo magis mirandum, quod eodem tempore i 6 3. , italus quidam Ambrogio Bembo, antiquitatum cum montis Tah. Bostan, tum rupis Bissutun descriptionem com- poperet, quae, si pauca excipias, quae vitia sunt illius aetatis, penitiori artis cognitione parum inbutae, imo post recentissimas descriptiones, copiosissima est et diligentissma. -Diu latuit Bem bonis itinerarium, donec tandem cum nonnullis aliis in lucem id protraxit Morelli Q. Bembo itinerarium suum multis ornaverat picturis, a Franco. Gallo illo Grelol, cuius opera Chardinus quoque usus ori consectis; quarum quidem nullam prodire sussit Morellius; attamen . e sex illis tabulis, quibus illustraverat Bembo sola Kirmanschalii monumenta, duas a Morellio sbi communicatas aeri incidi- iussit da Gry 0. Quae tabulae licet adtorem artis Porsarum in multis rebus rudem innuant, diligentiae tamen aperta prae se serunt indicia. Descriptio harum antiquitatum, quam dedit Otter m), ex alia parte falsa. ex alth vero manca est. Multo minoris momenti sunt, sitiae praestitit Khleh Abdullerrim n); perstinctoria descriptio Orien- . talem. indicat harum rerum sensu destitutum. Des o ex sermone, quem Emanueles episcopus Bagdad intor coenam de lxis monumentis habuit, descriptionem eorum suo itinerario inseruit. Sed pro-
126쪽
. miscue baec et sine ordine, memoria Iapsus, ut videtur, profert. Episcopus ille idem esse videtur, ex cuius. communicatione Dux Aurelianensis harum antiquitatum descriptionem cum viro celeberrimo Danvilis communicavit, qui, explicatione addita, prodire eam secit p). Cum Dan villii tum luesii descriptio ex uno eodemque sontefluxisse videtur, nam utraque originem debebat episcopo cuidam Bagdadi urbis, nomine Emanuelis q), utraque descriptio, licet Dan- villii multo copiosior et accuratior . nec tamen a vitiis libera, sit. in nonnullis rebus insigniter conspirat. Meliorem descriptionem dedit Mauchamp r). qui quamquam nonnulla in describendo praetermisit, eo inprimis optime de his monumentis meruit, quod inscriptiones depinxit. Ferrieres Savveboeus o suspicionem mihi movet, quod nunquam illa monumenta vidit, alias enim mirandum foret. quod iste homo non dubitaverit, talia mendacia literis mandare. Osivier t) non solum amplam descriptionem exhibuit, sed picturas quoque addidit, quae quidem, licet. minoriS formae et parum accuratae snt, generalem saltem imaginem praebent. Primus est olivi erus' qui excepto Bembone monumenta montis Bissu tun, post paucas illas Tavernieri et Theve noti notitias descripsit. Cum laude iam nominandus vir meritissimus Rousseau ti qui anno i8o . sola monumenta Tal Bosan vidit. Eius descriptio autorem prodit diligentem et accuratum, historiae vero et artis cognitionis fere rudem Q. Bene secit vir, qtiod iudicium suum . de ceteris monumen,
torum ρὶ Cui quidem nomini Danuillius addit: a St. Aserto. . .
o Relatio. Quas voyage ea Perse, fait en II 87 par MR. DE BEAUCHAΜP, meaiνε - Geserat de Babylone et Corresponsant de P Aeademia des Selenees. Exstat in libror Iournal des havans, I79o. Novembre. R. 726. Huius itinerarii versionein Germanteam habes in t ARCHENNOLT Minerea I 792. p. 56. Ex Beavehampii itinerario mis., et ex epistola, quam super his nionumentia. eomiti CHois EUL GOUFFlER seripsit ἰ deseriptionem eouiposuit DE SACE Memoιras fur div. ant ν. 224. . Epistolam Hlam postea totam inpiimi euravit: Mamoisas L ι' instit. νον. p. 238. '
127쪽
I IO PARs A. PER si AE TERRAE OecIDENT. EeTIo III, MEDIA MAGNA torum descriptionibus additi Permultum facit ad antiquitates no- .stras cognoScendaS Mureis w , eius descriptio monumentorum Tah. Bostan praeserenda est omnibus reliquis; monti Bis utun non parem diligentiam inpendit. Optime meruit Maleolm M, qui antiquitates illas quinque tabulis aeneis incidi curavit, in quibus, quamquam diligenter pictis et incisis, si interdum animadvertas, quae
ex indole artis Persarum ita esse nequeunt, culpa est pessimae conditionis. qua monumenta illa iam inveniuntur. Quum enim eorum omnes sere partes temporis iniuria perquam exesa ει- sint, facile perperam possunt accipi, inprimis ab iis . qui non intimam artis Persarum cognitionem tenent. ErroreS ex artis inperitia orti omnium, de quibus egimus, delineatorum et descriptorum. ne uno quidem excepto, communeis sunt. Rinneiro et Bembone praecipue duci. . bus. descriptionem instituamus, ita tamen ut in rebus maioris mo. monti ceterorum peregrinatorum respectum habeamus. I. Monumenta montis Τah. Bostan.
A. Deferiptio. Post unius et dimidiae horae iter. inde ab urbe Rirmanschali
orientem versus, montem illum deprehendis, cui nomen dederunt Persae Tah. Bosan, . Tal-Rvsam et Thi . Mosru f. Priusquam ad montem ipsum accedis, transeas necesse est rivum. cui pons olim superstructus suit, e regione antri maioris M. Τesto Oliviis eroa , paucos passus ab hoc monte duo sontes oriuntur, circa quos
teste, repraesentant Cosroein, Saporem et Rustamum. Vestitu simile. sunt imagines figuris in monumentis Tishil - Minar et Naehsehi . Rustam obviis Magas. eneyel. p. 39q. . iniae illa est temporum eoniniistio, quae rerum'
. Ium Ta/ significare eontendunt: opus aliquod in arent formam νε aetum. Quum saepius. utaritur seriptores true voeabulo, ubi de monte eogitandum . . non est, ut e. e. Tah. MIra areus Cormis, magis haee altera derivatio plaeet, qua se fere ultim videtur vocabulum ad ipsius antri curvaturam; liine
128쪽
Iapides nonnulli quadrata sorma inveniuntur, excipiendae aquae haud dubie olim destinati. Fontes illi, in patentem campum e currentes et stagnantes, regionem circa, ex alia parte secundam ex alia paludosam efficiunt. Solum e vicinio sentium caesis lapidi. bus stratum est. Alia que Dagmenta lapidea passim obvia iunt ii . In primis vero sculpturae opera summa admiratione digna sunt. De iis iam accuratius:
T. Antrum maioris Iormae.. Primum se spectandum osteri antrum, e monte, aequata rupis superficie, excisum, triginta pedum altitudine, pari latitudine, ea. demque profunditate e . In exteriori aluius antri superiori eaque media parte excisa conspicitur falcata luna, cui ad utrumque latus, supra tectum conclavis, duae accumbunt figurae alatae, feminini seis S, magnitudine vulgarem hominis sermam longe superantes, singularum corporis partium concinnitate bene servata. Utraque figura, fluitante veste induta, similis est aliquatenus Graecorum Geniis. Manu dextra tenet annulum, laeva calicen vel . simile quid M. Super his figuris, si fas est ex lapidis sorma aliquid colligere , fuisse videntur vel alia anaglypha vel inscriptiones, temporis diuturnitate iam vero deletae e . Interior huius antri paries, e regione introitus, anaglypha exhibet, quae tanto prostant; ut figurae exsculis piae a sola posteriori parte rupi adhaereant. Pars huius parietis inserior spectandam praebet statuam equestrem, quindecim sere pedum altitudine L . Eques thorace indutus, in Hextro humero lance. mhabet, laeva manu scutum tenet. Caput eius tiara globosa ornat. Equus, cui insidet, loricatus est, ac praeterea multo modo ornatus L . . Duae
e) Diversae a diversis mensurpe afferuntur. Rinneiri mensura, ex mira sci vel 6O. P. ali. 2o. p. pros. et 24. lat. est, a veritate abhorrere videtur; repugnat enim tam ceterorim testimoniis, quam Olivieri Maleolmiique euigie bur. Latitudinis enim eum altitudine eonsensus, qui in tabulis aeneis obvius est. perit in ginneiri mensuris. Amplexus sum Olivieri mensuram, quacum eonis veniunt plurimi teterorum descriptorum.
129쪽
Duae columnae e pariete excisae, ita a se invicem dissitae sunt, ut equus intermedium spatium corporis magnitudine sere aequet. Pars liuius parietis superior tres exhibet figuras, quae reliquum spatium camerae occupant. Quum teste I inneiro h ita laesae sint tempestatis iniuria. ut nihil nisi exteriora lineamenta agnosci possint, vix mirandum est, quod in tot diversa commenta aberraverint descriptores. Tabulis aeri incisis accuratius aspectis, sic se habere viden. tur effigies. Figura primaria, media et altitudine maxima, regiam speciem prae se seri, tiara ornata est globosa i . Dextra annulum tenet cum figura ei ad laevam. Tertia figura mediae ad dextram, quam pro semina agnoScunt peregrinatores. quaeque, ut fabula urI innei rus. diadema manu tenet, quod capiti figurae mediae impo. nere studpt, vir mihi esse videtur et quidem pedissequus, qui regis .capiti muscarium supertendit I . inter mediam figuram et quae ei a dextra est, pari altitudine ac figurarum capita, inscriptio est, cuius characteres quamquam valde exesi , similes tamen apparent in. scriptionibus in Sassanidarum numis obviis D. --Antri essigiem ex aere Malcoimii sistit tabula nostra VII. - Parietes conclavis intranti a laeva et dextra, eo glyphicae artis genere, quod dicitur
ectypum, eXhibitaS reserunt venationes, cum navales, tum terre
stres. innumera est figurarum admirabili arte m rupi incisarum copia
artists of Greeee and Ronae', Mnneir. p. I 34. Si modum non exeurrit Rinneiis rus in arte, qua exsculptae sunt figurae, praedieanda, mirandum est, qui fieri potuit, ut pro ursis haberet figuras, quae seeundum ceterorum seriptorum testimonia et tabulas aeneas apri proeul dubio sunt. Attamen aIiquid veri lauisdem illam in se eontinere, testimonio sunt et eeteri deseriptores. Ut mihi vero res videtur, non tam perlaetior ars, sed artis genus inprimis eausa suit huius laudis. Quum enim, hae figurae essent incisae in into Rotimo) eeteis rae vero exeisae cin Relievo), laetum est, ' ut hae non aeque ae illae tempe. statis iniuriain experirentur, ideoque diligentioris artis speciem prae se feris rent: illae vero temporis diuturnitate exesae, rudiori manu easeulptae apis
130쪽
copia. In universum nonnullas figuras et quidem primarias describere sufficiat. Paries intranti a laeva repraesentat venationem ex parte navalem. Quinque hic sunt naviculae quarum quatuor meis diam sere parietis partem obtinent. in dualius hini homines:con. spicui sunt ceteris supereminentes; primariae hae esse videntur totius anaglyphi figurae, et reges haud dubie repraesentant. Tres ceterae scaphae obsessae sunt feminis musicen exercΡntibus, sciis licet tibicinis et fidicinis. Regiae figurae a laeva magna copia et eis phantorum obvia est, eorum alios et ab inferiori parte et ad dextram manum conspicis. in superiori parietis parte a prorum peris magna caterva super paludosum et arundinosum solum persequentium venatorum tela fugit. In dextra huius parietis parte hominum alii apros mactant, alii elephantis eos inponunt et praedam deducunt. - Alterum huius conclavis latus, intranti ad dextram, venationem exhibet terrestrem, cervorum scilicet et leporum. Primaria illa figura, rex scilicet. hic iterum ceteris longe supereminet. Equo in s det. humeros arcu circumdatus; pedissequus umbraculum ei suis perintendit; sex alii homines honoris causa. ut videtur, comitanis tur regem. qui dextra clavam tenet. laevam gladio inponit, quod a latere ei dependet. Ante regiam figuram in suggestu aliquo homines sedent musisen exercenteS. Inferior tabulae pars cervorum magnam copiam. a venatossibuS equis insidentibus agitatam, exhibet. Cervi nonnulli interfecti camelis inponuntur et praeda d
Duodecim passus a priori antro remota secunda invenitur crypta , minori ambitu quam illud o . Paries huius antri posticus. e regione introitus, duas excisas resere figuras, iuxta se sitas, huma.
ο) Munetras. qui eam eiusdem sorinae et ambitus habet, ae illam alteram eryopiam cp. I 33 3, totum Emanitelem habet eoii sentientem tmstolis da ι aead. des inseripa XXVII. p. I 6 l. ἔ ceteri Dil nes refragantur. En inuri I. p. I 85. opinione diutidium tantum antri maioris ambitu aequat.