Veteris Mediae et Persiae monumenta descripsit et explicuit Carolus Fridericus Christianus Hoeck Brunovicensis, bibliothecae regiae academicae a secretis. Commentatio historicophilologica ab amplissimo Gottingensi philosophorum ordine praemio ornata.

141쪽

x 24 PARs A. PERsIAE TERRAE OCCIDENT. SE Tio III. MEDIA MAGNA. manus versus Cosroem protenderent, nulli bi obviae sunt, nisi allu .dere velis Cagvinium ad figuras in parietibus a latere obiectis obis vias e . Homo ille, qui eodem CaZvino teste, palam manu tenet. iam nusquam conspicitur. Τenendum praeterea est. Cagvimam, vel eos quos sequitur f), nec ordinem in hac descriptione tenui Te, nec veritati multum studuisse, sed addidisse, disiuncta coniunxisse. et omnino, prout liberet et commodum videretur, egisse. - Miranis dum est, scriptorum Orientalium neminem inscriptionum mentio. nem iniecisse; interiisse videtur Sas nidarum linguae cognitio iam pauca saecula post ipsorum monumentorum Originem.

Non uno tantum loco monumenta illa inscriptiones exhibent, In maioris antri exteriori parte, ut si mra monuimus, inscriptio suisse videtur, itemque in ejusdem antri pariete posteriori, in illo anaglypho, quod tres figuras exhibet. De iis vero nihil innotuit, nisi quod de altera dicit Rousseau . similem esse eius scripturam characteribus in numis Sassanidarum obviis. Solummodo inscriptiones, quae in secundo, minoris formae antro exstant, percognitas habemus. Beata cham pius enim eas depinxit et communicavit cum deSacyo g . Quae vero descriptio cum ex alia parte lacunas, ex alia characteres exesos reserret, expleri debuit et coniecturis restitui. Quod quamquam summo animi acumine et ingenti doctrinae apparatu secerit De Sacyus. evenit tamen. ut, quum Bem honis itinera. rium prodiret, et isdem quo itinerarii emgies et duris inscriptiones communicatae essent cum De Sacyo, irritas deprehenderet coniecturas. Emendavit Uitur vir clarissimus quae iam ei in commen

o per monumentorum pieturas spud Maleolmium elarum est, figura primari agnullam exhibere feminam. Schirina autem si revera in illis antri repraesentata suisset, inter prineipes haud dubie figraras loeum obtineret. . parietes a latere obiecti innumeras quidem reserunt ei ligies forma minima ad minimam partem a Malcoimio depletas , inter quas tamen Sehirina vix quaerenda videtur. IJ Quamquam ipse Calvinus monumenta nnstra vidit, quum tamen et annales Perseos lauder, incertum est, utrum ex ipsius iudieio, an Persarum annalesseeutus, descriptionem exhibuerit.

142쪽

subsidiis h). Postquam haec secunda de Sacyi commentatio prodiis

it, tertium iam habemus inscriptionum exemplar, simul cum monumentorum effigiebus a Malcoimio exhibitum. Longe vero id post- ponendum Bem bonis exemplo. - luscriptiones illae lingua composi- tae sunt eadem, qua inscriptiones monumentorum Nah schi . Ru.

stam, quas vel lingua Pelvica vel dialecto parum ab hac lingua di. verso constare, autor est De Sacyus i . ita reddit eas vir cla. rissimus: Inferiptio LPatheli te man mas diesn volita scha puri mal canmalca Ilan ve Anilan minoi schetli men jes dan bomanmas diesn vo hia Auhrmas di mal can malca llan vs Aniis lan minoi schetli men Ies dan nepi volita Nar schi mal- .

Imago haec Ormusdi cultoris, optimi Saporis, regum regis Ira- .niae et Ani raniae, germinis coelestis ex diis, filii Ormusdi culto- .ris, optimi Ηοrmisdae regum regis Iraniae et Antraniae. coelestis germinis ex diis, nepotis optimi Narsetis, regum regis fi . Inferiptio II. Patheli te man mas diesn volita scha puri mal canmalca llan ve Anii an minoi schetli men jes dan bomanmas diesn vo hi a Scha puri mael can malca llan ve Anilan iminoi schetli men jesdau vo hia Aulirmas di mal can

me est: Imago haec Ormusdi cultoris, optimi Saporis regum regiti Iraniae et Antraniae, germinis coelestis ex Diis, filii Ormusdi cultoris

143쪽

326 PARs A. PER3IAE TERRAE OCCIDENT. SE Tro III. MEDIA MAGNA.

toris . optimi Saporis, regum regis Iranias et Antraniae, germinis coelestis ex Diis, nepotis optimi Hormisdae, regum regis I . Reserendae igitur sunt ambae inscriptiones ad reges, quorum utrique nomen erat Saporis. Quum vero tres e stirpe Sassanida. rum ita appellentur, ad quos eorum referendae sint, facile discas ex eorum epithetis in inscriptionibus obviis. Inscriptio l. appellat Saporem, filium Saporis, nepotem Hormisdae. Quapropter resera- . tur necesse est ad Myorem II, cui cognomen erat mula tas, qui secundum plurimos scriptores inde ab a p. Chr. n. 3o9 uSque ad 38o regnavit; hic enim filius erat Hormisdae, nepos Narsetis m . Inscriptio is . ad quem referenda sit . iam ex ipsa satis apparet, quippe in qua Saporis, ad quem reserenda est, Hormisdas audit avus, qui Saporis, in priori inscriptione nominati, pater praedicatur. Filius igitur hic illius fuerit neeesse est; indieat insoriptio II. Saporem III, filium Saporis lI. nepotem Hormisdae; regnavit inde

ab a p. Chr. n. 38 s. usque ad 389. Nec illud. quod Sapor alter alterum in imperio non excepit, sed distentum fuit utriusque regimen per Artaxerxis quaternum imperii tempus. explicationis veritatem commovet, nec refellitur per hanc inscriptionem plurimorum scriptorum testimonium. Quamquam enim ii in Sasianidarum m numentis coniuncti plerumque oecurrunt, qui in imperio se exci. piebant, vel communiter illud assectabant, bene tamen. crediderim, coniungi potuerunt uno monumento, licet in imperio se non attigerint, pater et filius, inprimis cum interregnum illud Artaxerxis

paucorum tantum annorum esset.

4. puomodo inferiptiones eum hi oris urbis Nirma Mah et oriantalium

Area haec monumenta testimoniis conelliandae sint p

originem debere haec monumenta iisdem regibus, quibus regia sedes fuit Rirmanschah, inde verosimile est, quod nulla monti TakBostan propinquior sta fuit urbs, qua reges commorari potuissent. Fec hoc ipso loco urbs sita suisse videtur; nam apud historicos nulla eius

144쪽

eius occurrit mentio, regio vero ipsa rudera urbis non exhibet. Conditor urbis Eirmanschali secundum autores Orientales habetur. Varanes xi . Fidem Ηamdullae addit, quod, in huius rei memoriam. ut videtur, Varanes ille cognominabatur Κirmanschali O . Varanes IV. secundum alios frater, secundum alios, et hoc magis probabile.

filius fuit Saporis II, et regnum obtinuit post Saporem ill , inde ab a. p. Chr. n. 389. usque ad 399. Pater eius, teste Agathia p , populum Armati potestati suae submisit, et inde iure εἰκοτως nomen traxit filius. Graviorem huius rei causam discimus ex Nifibi hen Massud; obtinuit scilicet Varanes regnante patre Sapore i l. et fratre Sapore II l. imperium provinciae fierman ρ . Quamquam

Varanes conditor vulgo praedicatur urbis Rirmanschali, bene tamen fieri potuit, ut pater eius et frater landamenta urbis iacerent, vel eiusdem aliquam partem perficerent, Varanes vero, qui quae alii inchoaverant, ad exitum perduxit, urbi nomen daret. Ipse enim Varanes non is suisse videtur, qui sua sponte multum consuleret

prosperitati et saluti terrae suae. Testis est Nikbi ben Mastud r), neglexisse eum imperii curam, et voluptati tantum indulsisse. Sed ne opus quidem est hac coniectura, vix omni probabilitate destituta; lassicit, quod opera et auxilio Saporis It et li I. huius provinciae imperium tenebat cuius vero rei testes sunt historici , et causam habes satis validam, quod illorum quoque essigies in monumentis nostris inveniuntur. Si mirum quem habet, quod Varanes non ille est, ad quem pertinet inscriptio .cogitet, plura alia superesse a naglypha, quae quorum imagines repraesentent. nemo adhuc demonstravit. Adest antrum illud maioris formae: num eques in eo obvius

υπῆρχεν ἐπωνυμιία ' ταυ ς δε τω πατρὶ τοῦ Οὐαραρανον ὀιδουλωμένης, εἰκο- τως ο παις τῆν ἐπωνυμίαν ἐκτήσατο. AGATHIAS. ed. Paris. p. 36.

145쪽

128 PARs A. PERIIAE TERRAE Oec IDENT. SECTIO III. MEDi A MAGNA. obvius Varanem IV. exhibet. num tres figurae, quae superiorem antri partem occupant, eos sistunt, qui Varani in adnunt strando mi. uerio adiutores fuerunt 8 Sed et alii potentes reges, Inter quos Cosroes Anuscervanes et CoSroes Abruiges, ut supra vidimus, in urbe iamaanschali commorabantur, eique ampli mandae et decorandae operam inpenderunt. COSrois quoque potentiae quam maxime convenit eques ille, omni vestitus et armaturae splendore insignitus. Priusquam inscriptiones, quarum et huius antri duae sunt. descriptae et explicatae fuerint, certi quid hac de re enici vix poterit.

De movumentorum riga et conflio. deque 'gularum partium significatione.

Est quod mireris . neminem eorum, qui his monumentis curam inpendere, quaestionem sibi explicandam sumsisse. cui usui in. servierint haec antra. quum tamen ad hanc quaestionem responsio nee per se pateat nec indagatione sit indigna. Mos erat Portarum regum, clarissimas vitae res gestas monumentis celebrandi. Prae-- clara illa facta anaglyphis expressa aperte ostendebant. quo monumenta essent reserenda. Testimonio sunt rudera urbis Scha pqr alia. oue Eadem ratione et singularum monumentorum partium usus uer anaglypha innotuit. Quid in singulis palatii conclavibus rex ageret cuive rei inservirent camerae, sculpturae opera in iis obvia docebanti Non ignores in Persepolitanis conclave illud admittendis testatis destinatum: anaglypha enim exhibent regem sella regia ibi

sedentem, omni regis ornatu insignem; introducuntur diversarum nationum legati. Sic quoque ex cryptarum nostrarum anaglyphis usus earum apparere mihi videtur. Antrum minoris formae quum. exeeptis duabus statuis, nulla sculpturae opera contineat; nihil facit ad usum ipsius constituendum. Magis ad nostram rem facit antrum maius. EiuS parieteS, R . latere obiecti, venationeS repraesentant, eum terrestreS, tum navales; rex ipse . quem ob corporis staturam. oua ceteris hominibus, ut semper, eminet, haud ignores, in utro. riue pariete venator bis obvius est. Hinc facile cognoscas cplligendum nuto, alludere haec anaglypha ad regionem circa iacentem, qua venationes habebant reges. Fidem facit huic sententiae locus Ham- lae supra laudatus. quo certiores simus, ' Osroem Abrui gem

146쪽

hortum sbi parasse in campo urbis Eirmanschali, duarum parasan.

garum longitudinis eiusdemque latitudinis. Horti alteram partem arboribus conserendis destinatam fuisse, alteram vero vastum pratum essecisse, quod animalibus cuiusvis generis compleri iugerit Cosroes Q.V Vivarium peramplum fuit, ni fallor, quem hortum appellat Hamdulla, seris nutriendis destinatum, hoc ipso loco para. tum . quo mons Tak Bostan regioni verius septentrionem finem in. poniti Firmat quodammodo hanc opinionem cum nominis significatio, quae est, mons horti vel arcus horti, tum regio ipla; non facile invenires aliam huic consilio aptiorem: soluim enim maxime frugi. serum, fluvio irrigatum. ex una parte praealta rupe septum. vivario quam maxime respondebat. Huius vivarii estigiem anaglyphis referre mihi videntur antri in ipso eo parati, parietes. Opus i Hud reticulatum, de quo multa in Bem bonis itinerario t) et quod conspicuum est in Malcoimii tabulis aeneis v refert illud septum, quo circumdatum erat vivarium, vel quo ex parte circumsepiri solebat regio, simulac in ea venationem instituebat rex v . innumera illa

ferarum copia . cum omnino in Orientalium more, veritatem talibus

in rebus procul habendi, tum in eo ipso, quod vivarium est, quo instituit rex venationem, iustam habet excusationem. Sed quid sibi volunt cymbae istas in anaglyphis expressae 7 Fluvius satis in a. gnus totam planitiem secat, eo rex navicula invehens, ut puto, in ripa excitatas feras telis petit. - Quod iam ad ipsum antrorum usum attinet, receptacula fuisse videntur, ad quae se conferret rex, venatione fatigatus et c:.lore sessus. Multa eiusmodi antra in Persia inveniuntur, quae appellantur surdab frigidaria. quibus se ab .dere solent Persae, ut tutos se praestent a solis servore. Eiusdem

generjs, nisi quod diligentiori manu exsculpta et maiori cura ornata is sui.

v Et hodieque in Persa eadem ratione regiones inter duo praerupta montium

iuga, a tertio latere sepimento ineludi solent; a regione aversa maxima eoagitur ferarum topia, cui tune interficiendae pro lubitis rex eum suis operam

navat. CL venationis deseriptio, pod D 3 A VAr I E III. p. 4eto Effigies liuitis venationis exstat in Della UaIIae itinerarii versone Germantea. Gens 167 q. p. I qa.

147쪽

snt, quum scilicet rex in iis commoraretur, antra illa fuisse viden. tur. Obiicienti, quod rex necessitatibus suis commodisque per illa antra parum prospexerit, respondeo, non sola ea fuisse, quibus commo. ratus fuerit, conclavia, nonnulla enim rudera aedificiorum caesis lapidibus structorum adsunt, quae quum proxime iis adsita sint, vero simile saltem fit, cohaesisse illa aedificia cum his subterraneis cryptis. An vero, ut hoc adhuc addam, Cosroes revera huius maioris antri auctor fuerit, totiusque vivarii institutio ad eum pertineat. ex Hamdullae testimonio vix effecerim. Cum varane quo. que insgniter talium rerum institutionem quadrare, docet eius vo.

luptatis studium, cui plus aequo indulsit in .

. b Singularum partium signis eis.

Iam quum de antrorum usu viderimus, speramus fore ut paratiores simus ad fingulas res explicandas. Maxime omnes sere peregrinatores vexaverunt figurae illae duae femineae, maiori antro incumbentes, in tabula nostra VII. conspicuae. Per descript es,

in quibus alae et annulus illis figuris tribuuntur, persuasit sibi De Sacyus M, idem numinum genus sub iis repraesentari, quod exhi. het figura illa in monumentis Persepolitanis saepius obvia, in sepulcris praecipue conspicua y qua, ut nos edocuit Heerenius G, Per. sarum Feruer repraesentatur Non dubito quin De Sacyus, si adspi. cere ei licuisset figurarum quae iam exstant effigies, aliter de iis iudicant. Alia enim plane iis est forma. quam qua ille Feruer eX-hibitus est; vix maxima diversitas illa est, quot Feruer sub viri spe. cie repraesentatus est. nostrae vero figurae seminae sunt. Ut vero sorma hae figuras ab illa longe diversae sunt, ita et numine, quod iis subest multum ab illo discrepant.

Fuerum Persis divinorum entium genera, Graecorum Geniis haud plane dissimilia. Primum eorum genus e sciebant primogeniti Ormugdi, qui thronum Ormragdi ministri semper circiam stabant; appellabantur isischa anc curae eorum erat commissa hominum salus

148쪽

33 Isalus interna; curabant si ilicet, ut mens hominibus esset culpae expers et peccatis inmunis a . Secundum illorum numinum genus, quod ex Ormurdo prodiit, nominabatur Ized M; servabant salutem hominum externam. ut ita dicam, efficiebant ut omnia bona fausta. que hominibus contingerent. Demandaverat iis Ormugdus totius naturae curam c . eorum aliud aliam naturae partem custodiendam, aliud aliam terram tuendam nactum erat M. Quae suerit horum numinum natura, quodque negotium, optime diScimus ex preis cibus, quae Mithrae, principi eorum habebantur e . Cum viritum seminae erant f . Ut unicuique naturae parti, ita et aquae inprimis tale numen additum erat. quod quidem appella. batur Arduisur. cuius negotium perdiscas pari modo ex eius precibus. . Ita aquae numini. Ded induisur. precabantur: Μ Ο

det hoc, primum ipse .locus, quo exsculptae sunt nostrae figurae. nulli alii numinum generi aptior; deinde earum concinnitas cum eo numine, quod cognovimus ex Zend. AVesta. In eadem rupe, ex cuius inferiori parte sons spumans effunditur, et totam planitiem

Reeundissimam reddit, virgines illae divinam speciem prae se seren-

. tes,

149쪽

tes, pulcra forma conspicuae . fluitante veste indutae, exhibitae in. veniuntur. Quid verosi milius, quam ea ipsa numina esse, quae effecerunt, ut locus amoenissimus omniumque frugum ditissimus exi. steret 8 Aqua quum sola sere causa esset, ut tota regio tam laeta et dives existeret, quumque eius numen et venationis fautor esset et praeses h), Hed Arduisur, credo. optime huic loco convenit. Multa occurrunt in loco illo ex Zend. Avesta allato, quae insigniter cum nostris figuris conspirare videntur. Sub semina repraesentabatur illud aquae numen , seminae et nostrae figurae sunt. Ulnas protendunt caeque ac in Zend. Avesta audit deae hae benevolae, ut tutum praestent somni locum, arcem illam regiam, qua quieti se dabat rex, omnis curae omnium laborum expers, voluptate tantum perseuens. Dextra annulum tenent aeternitatis signum i , laeva patellam vel potius cornu copiae symbola haud dubie, ut omnia bona laetaque regi abunde assiuant, omninoque rex se lix fortunatusque sit. - Lunae falx, quae ambabus figuris me. dia supereminet, saepius in monumentis Persicis obvia est. Luna frugum procreatrix et abundantiae fons habebatur θ; eique in primis crescenti precabantur. Quamquam vix efiicias, quem reserat statua illa equestris, in eiusdem antri interiori parte prae ceteris figuris conspicua; per se tamen ea satis gravis est, ut nonnullas partes accuratius exami. nentur Tiara eius in galeae modum rotunda, diademate ornata. superstructa bulla cuius tamen parva tantum pars adhuc conspici.tur . fasciae a tergo sui tantes, vento agita ae, quum regem indicent, estigiem attentione nostra dignissimam reddunt. Rex sciliceto stirpe Satanidarum exhibitus est, omni armaturae genere decorus, ac si expeditionem aliquam susciperet. Armatus est ad modum eorum militum . qui cataphractorum m nomine appellantur.

muniti

150쪽

I 33 qui et ipsi muniti serro erant et equos smiliter munitos habebant. Accuratissime eos adumbrat Heliodorus n), cuius descriptio tam arcte cum emgie illa, tabula nostra Uu. expressa congruit, ac si ab ipsa

ea imaginem petiisset autor. Primum memorat galeam cohaerentem et compactam, totum hominis caput usque ad collum operientem. Ex hac parte cum Heliodori descriptione magis convenit pi-

res Amulacra, . o. viros: quos laminarum eirmIi tenues a ti eorporis flexibus ambiabans, per omnia membra de eιi: ut quocumque artas neesitas eom. movisset, vesitus congrueret iuuetura cohaerenter aytata. ΛNMIANUS MARCEM. . XVI. e. Io. - De Cataphractis plura qui legere eupit, adeat B Ris-

τος, καὶ σωματος ἰσχυν ἐπίλεκτος, κράνος μιν υπέρχεται, συμφλυές τεκ α ὶ μονήλατον. καὶ ρανιν οἰνδρος, εἰς οἰκρίβειαν, ωοπερ τοὶ προσωπεῖα σοφιζομενοπι τουτω δὸ ἐκ κορυφῆς εἰς αυχένα, παντα, πλῆν των ο φθα μῶν εἰς το διοπτευειν, σκεπομενος, την μεν δεξιῶν, κοντω μείζονι λόγχη ς ὀπυθι ' τῆν λαιαν δὲ σὰ τον χαλινὸν ασχολεῖ. Κοπίδα δὲ υπo αν

πλευραν παρηρτημενος, ου τά τέρνα μόνον, αλλἀ καὶ σωμα ν ο α λ-λο απαν τ ε Θ ω ρ α κ ι ς α ι ' ἐργασία δὲ του θωρακος τοιαδε. Σκυταλας χαλκας υ καὶ σιδηρας, οσον σποαμαίας. πάντοθεν εἰς σχημα τετραγωνον ἐλασαντες, καὶ ἄλλην ἐπ' αλλην κατ' αρκ- των πλευρων ἐφαρμοσαντες, ως τν κατωτέρα την υποκειμένην ἀεὶ, καὶ σν πλαγία την παρακειμένην αεὶ κατα ro συνεχες ἐπιβαίνειν ' και ἔριφοιις υπο τάς ἐπιπτυχας την συμπλωκῆν αγκιςρωσαντες, χιτῶνἀ υνα φ ολιδ ωτον απεργαζοντα ' προςπω- νοντα μὲν ἀλυπως τω σωιατι καλ παντη περιφυο αενον, περιγραψλοντα δὲ μελος ἔκαςον, καὶ προς το α κωλυτον τῆς κινῆςεως συτελλομενον τε καὶ συ- . νεκτεινόμενον ' ἔςι γάρ χειριδωτος, - αυχένος εἰς γονυ καθειμένος k μονοις τοιο μηροις, καθὰ των ἰππεων νώτων ἐπιβαίνειν οἰναγκη, διαςελλο αενος' o μὲν δὲ θωραε, τοιουτος. αντίτυπόν τι βελων χρημα, καὶ προς πασαν τρωσιν αποριαχομενον ' η κνημὶς ὀὲ απ' ακρων ταρσων εἰς γονυ διηκει συναπτουσα προς νον θωρακα. Παραπλησί ε δὲ σκευν καὶ τον rππον πωριφ ρ οἰ ττουσ ι, τους δε ποδας κνημισι περιδεοντες, καὶ π ρο μεν ωπ μδίοις την κεφαλην δι ολου σφηκουντες ' ἐκ νώτων τε ἐπὶ τας8ρα, καθ' ἡ κατήραν πλευραν, σκέπασμα σιδηρόπλοκον απαιωρουντες , ως οπλιζειν τε αμαι

Paris. 1619. . -