장음표시 사용
111쪽
Iemas,& iteru primo libro artis curatiliae ad Glaucone, ubi & panem
ex aqua commendauit,& accurate eius uerba perscrutantibiis, arbitrandu medico reliquit quis cibus in cotinuis & acutis febribus ex hibendus .ait enim, Et panis ex aqua,&quaecunq; alia eande &simile uim habent.Vnde cognosci potest, eos non magnopere a Galeni uictu recedere, qui uel pane ex seminis reponii succo, quem Oribasius ad Iulianum inter febricitantium cinos c5numerat, uel lactucis, uel atriplicibus communibus, aut his quas spinaceas uocant,uel pulticuli gallinacei iure cum ompliacio aut taciticis condito, uel etiam ipsius carnis portiuncula eoaem iure liquefacta, in acutis morbis utuntur. Magnaq; ex parte morbos contingere in quibus aliud potius cibi genus,quὶm ptisanae sit eligendu .veru & quib. danda. maxime esset, uix hoc tepore dari potest quadoquidem nec hordeu habemus ad eam c5ficiendam idoneu, nec coquos qui parare recte noue piis iraim a re rint. De hoc enim&ipse Galenus conqueritur, cuius ranae temporicentiorisus no bus,in nobiliu quoq; coenas ueniebat: quanto minus nostri scient, rite paratu. qui & nomen ipsum ignorant,paucosq; inuenias medicos qui eos
Ego,ut uerum ingenue fatear, licet no semel legerim, tu in his libris qui passim habetur, tum in tractatu peculiari a Galeno de ea edi zoto, qui nondum quod sciam per alium quam per me ad Latinos uenit, modum quo conficienda est: nunquam tamen potui tantum docendo laborare, ut recte paratam uidere potuerim,& in qua hordei discreta inuicem grana, contra Hippocratis praescriptum, masticationem non desiderarent. Quod no solum ignoratione artificum, sedo: malignitate hordei evenire credendum est. Apud nos enim non ad hominum, ted ad brutorum potius anima. Iium escam hordea seminantur. Vnde fit. ut non seligantur magnopere grana ad sementem, incuriosius uero ager uel terrenum & eligatur', praeparetur, natumq; a malis herbis non emundetur, nec in soarea satis custodiatur nec in horreo bene conseruetur, atque ut sequens est, i boni hordei conditionibus longe absit. Quod etiam, antequam coquatur, cognosci potest. Videmus enim eius grana sordida, rara, leuia, riagosa, exigua, uel si magna quaedam reperiantur,laxa esse& mollia, & superfluo humida, a multisque dum franguntur puluisculus quidam instar calcis evolat,& fuscedo quaedam potius quim albedo intrinsecus apparet, tetri odoris,sapore- que, quando cocta suerit,iniucundo. Quantum uero ptisanae deest suavitatis, tantum & bonitatis. Sed experientia quoque nos bono hordeo carere ostendit, quando & sero,& uix aqua madefactum in o
pterea concoctu non facilis,inflansq; , ex hordei malignitate & co- quorsi ignorantia fit. Sed esto bonus coquus,bonii & nordeum,tato tamen tempore eget si bene coqui debet, ut cibandi hora, quae praeceps praesertim in acutis est,ania plerunque transeat,quam parata sit.
112쪽
Si igitur insueta inuoluptuosiq; ptisana vostro seculo 3e regioe est,
si morbi magna ex parte nunc contingui: quibus nec iudicio Hippocratis esset danda: ubonum hordeumn Ohabemus, nec coquos qui parare nouerint:& si habemus,tempus eam pro aegrotis parandi plerunq; desit. relinquitur eos potius errare, qui plerunq;, quam qiii nuquam eam aegrotis apud nos quidem hodie dant,cum suppetant alis cibi facile parabiles nec aded inuoluptuosi, qui plus de minus nutrire ualent quam plicana & eius succus:quales & apud Oribasium loco superius citato leguntur,& uulgd in usu sunt. Siquidem olera, Avicenna teste, minus nutriunt,panis plus, secundum Hippocrate& Galenum. Sunt & nonnulli fructus qui aegrotantibus dari possunt S pulticulorum iura,& auicularum,qus plus miti sue apta ad nutrie dum fieri possunt,addita etiam aliquando contusa carne.Nec ueredum quod nimis nutriat: quia quod contusum nocamus, ut alias probaui, parari aliquo modo potest,ut minus nutriat quam piisana. Nec abhorret hic cibus a Galeni in libro ad Glauconem doctrina, quado S ipse porcellorum carnes liquefactis tertianarus concedit.Vt u ro ptisanae usus aliquando probari possit,& medici qui ea utantur, clypeo se Hippocratis & Galeni tueri ualeat, certe qui iustula ex farina eius ad eunde usum parant, nullam excusatione merentur, quum
scribat Galenus libro de rebus boni&niali succi,&libro de attenuate uictus ratione, farinam hordei superflui cam este &inflatiuam. Libro quoque primo de escis, coquos Romanos uituperet,hordeu inmortario conterentes, ex quo crant piissianam paraturi. De aqua De ora sordemum hordei, uideant qui Avicennam colunt, suo modo ea utan- dei. tur scribente illo lib. 2.caeite de hordeo, eam esse nialam stomacho,&inflatiuain: nec putent se eiusdem autoritate tueri, eodeni capite,& .etiam lib.eam commetantis. Sciant enim in eius libro pleruq: pro succo aquam legi, sicuti capite de cibo febricitantium, ubi dicitis a Si timueris debilitatem, sis coletus aqua hordei.Nemo enim nescit, communem aquam hordei reparare uires debiles plus quam Iulebuno posse. Boni etiam, nec corrupti ob dogmatis amorem, iudicij homo, facile cognoscere potest uerba illa Avicennae sumpta esse ex Galeno, in expositione quarti Aphorismi primi libri dicente, In quibus non ultra hebdomade morbus protrahendus est, solum sufficit me Alicrato. si no satis fissim' robori,ptisanae utemur succo. Vbi & aduertere licetur melicrato ab Auicc.Iulebri scribi 'alioqui nulla apud Galen. Iulebi metio, sicuti neq; alterius cuiusqua similis potionis cusaccharo concinnatae. Aliquadc etia apud Auic.aqua hordei pro pii. o sana legitur, sicut ubi coficere ea docet duplici modo,& ubi n5 essedada aqua hordei iubet, quado aluus adstricta est. QDd etia cognouit Ioa. cognometo Mesue, dices antiquos cosueuisse uocare aqua
hordei ptisana. Apud uere tame antiquos,nome aquae hordei raro leges. Me legisse memini quarto de uictu morboru acutoria: ubi scri
bitur, Si siticulosi ualde fuerint, aquae hordei quid bibant. Q uerba enarrans Galenus,ait, Melius erat docere quo pacto etit confi- cienda,per solamne uidelicet madefactionem,an ueluti nunc χytho
113쪽
facientes. Dicerem ego quoq; Galeno, si liceret contultius eum egisse, si modii quo esset paranda docuisset,quod nullibi quod scia)fecit: sed de Tytho proprium faciens caput lib. s. medicamentorum simplicium, quod in uulgatis codicibus deest, eum tantummodo uituperat, sicut&Dioscorides: non tamen aut ille, aut hic docet quo pacto parandus sit.sicuti nec Avicenna cap. de foca, ubi de hisce potibus loqui uidetur.Libro aute primo, quod Paulus Tython,ipse aqua hordei uocauit, ubi lcilicet docet lac prouocarecti terrestribus uerinibus.Neq; hoc dixerim quasi communem hordei aquam explosurus, ut qua etiam ego &scdandae sitis gratia frigida,& prouocando uomitu tepida,& extrahendo sudori calida, uti consueuerim, ted ut his qui medicinae autores pro diis habent, locum monstrarem. Alios qui licet & ratio & antiquoru autoritas ,reprobare eos potus uideantur, qui ex granis constant, ceu aspectu,odore, gustu etiam ita luetis, quod & mini contigit, horribiles: experientia tamen docet septentrionales homines, qui nihil fere aliud bibunt quam ceruilia,& pulcherrimos esse,& insuberrimos,& robustissimos. Sed de hac re forte alias: satis enim nunc sit ostendisse medicos,qui ptisana, farina, &aqua hordei in nostra regione non utuntur,non sine ratione id facere. Vale praesul minentissime. Ex Buta. 27. Iuli j. Is I S.
EPIST. III. ad magnificum D. lexium Tur- Rum. Praestruatio et curatio Penidentiae ex Galeno,
libro primo de disserent.sebr. prooemio libri de
eucho, et cucoci ,et lib. r. de natura humana. c.
perfluit repetere quae sunt abunde ab alijs pertractata, tame ut morem gera Magnificentiae tuae,cui me plurimum debere sentio,calamo manu ad inoui, enitar ', si non rerum nouitate: facilitate tame,breuitate& ordine,tuo desiderio satisfacere.Addens nonnulla a me ex antiquorum lectione obseruata, atque usu coprobata, quae alud scriptores recctiores qui de eode arguinuto meminerunt, sorte no inueniuntur. Sed omit sis uerbis, rectarem ipsam aggrediamur, a praeseruatione ceu nobiliore & magis neccl-saria parte lumentes exordium. Praeseruatio ergo in duobus praecipue cosistit,in reddendo cor- 4o
piis aseu ad repugnandu,&agens debile ad amprimendu. Horum
prius perficietur corporis naudificatione de roboratione. Mundia &' puru corpus redditur, si quae adsunt stiperflua vacuetur,cautioq; a Rhibeatur, ne in futurum similia generentur.Vacuantur superflua ua irijs auxiliis,ut sanguinis missione,medicamentis tam pCr uentrem quam per urinan virgantibus: exercitio, itidore, inedia, necnon ea
quae obtutum effugit distatione. phleb
114쪽
phlebotomia ex media uena dextri cubiti facieda est, liss quide qassueti sunt,toties quoties csisueuere:his qui no assuevere,anteq ad loca insecta deueniant, uel si in locis infectis suspeetisue agat, quam primu possibile fuerit. Nec est multus sanguis auferedus, sed iuxta
teperatura, uires, copia,& cosuetudine ,hoc semper c5siderates, ut si necestitas ingruerit, possit opportune morbo ia incipiete iterii extrahi. M. T. lsufficere lex uncias puto. Sunt qui singula luna scindere
uenam iubet,&parti sanguinis auferre. od ego in his qui multi sanguinis sunt,& frequeti mistioni assueti,in hisce praesertim regionibus,non uitupero. Sanguinis missione facta,triduo mane uncia
una lemis o Tymelitis, cu trib' uncijs aquq in qua betonica herba cocta sit,bibeda est, si hyems fuerit:si aestas, pro oxymelite acidus potus, qui acetosus syriapus uocaturi pro betonica,cichoriti accipiatur.
Quarto die purgandi illi humores leui medicamelo sunt,qui redundare magis in corpore uidentur. Couenire ego hasce pitulas M. T.puto: Aloes lotae, vici praeparati ana scrupillum, rhei barbarici grana tredecim, scaliacan ij praeparati, quod diagridion uocant, grana tria, cuni aqua betonicae. Fiant pilulae quinq;.His uero qui ignorat, quinam humores eis abundent, drachma pitularum quae aggregati
uae uocantur, utilis erit. Sequenti die lumenda esset bonae heriacae drachma, sed quoniam nec reperitur, nec reperiri hoc tempore bona potest, loco eius erit sequentis antidoti duplum, id est; duae drachmae sumendae: sanguinis sicci, anatis maris, anatis flae minae,an seris, hoedi,rutae sylvestris,seminis foenictili, cymini, anc-thi, buniados, id est,napi sylvestris, uel si non habetur, loco eius napi uel rari an a tres drahmas:radicis gentianae,trifolii, schoenoantheos, uulgo 'uinantum uocant, thuris,rosarum siccarum ana drachmas quatuor:piperis albi & longi, costi, phu,anesi, cinnamomi ana drachmas duas: myrrhae, nardi ana drachmas sex: ben Eoi,astari, ammoniaci ana drachmas tres: mari,agarici ana drachmas duas: carpobalsami grana numero uiginti: ircob, croci, rhei ac psitici, quod nuper repe tum est a Polonis, uel eius quod orientale uocant, gingiberis,mastioches ana drachmam unani: stoechados drachmas quinque.Fit tenui . simus puluisculiis ex omnibus,& cum quadruplo mellis electi, be- 'neq; expiamati commiscetur:& uase argenti purissimi ueluti thesaurus preciosissimus co seruetur.NO sol si enim in pestilentia utile est, sed & uenenis uniuersis, ac serpentiu morsibus summe aduersatur. Sequenti die drachmae unius pondus ex puluere nostro cum bono uino bibatur, qui habet tormentillae,hoc est, ut ego conbcio, ra dicis ueri quinquefolis, seminis citri,seminis cardui benedicti, partes aequales. Altera die comedantur duae nuces, totidem caricae, - ιlia rutae uiginti, adiecto exiguo salis. SequentioOlus berbenae her Ereb iis hst bae masticetur bene,& demit degliitiatur. Altero, pulueris hyperici uri ιὸ drachma cu bono uino bibatur.Alio,exueris pitulis Rum, scrupuli diri is, quatuor sumantur,quae siccornponendae sunt: Aloes hepatici par- piluti ctes duas,ammoniaci electissimi partes duas, myrrhae electae partem c remposuis. unam,cum uino Cretensi, uel alio odorato. Fiant pilulae paruae,& ς ε cum
115쪽
cum eodem uino deglutiantur septem,& ultimo die scrupulus boni rhei barbarici niasticetur,& paulatim deglutiatur. Deinde iterum
ad antidotumprimo descriptam recurratur, sed sat erit unicam dra climam sumpsiste,&consimili ordine seruato, unum ex his quae superius scripta uint, quoq; die accipiatur, donec hyes perdurauerit. Caloribus iam ingruentibus,cu rosaceo laccharo,ro iisq; ipsis, & aqua
earum ac cichoris,cuncta erunt plus minusue refrigeranda, secundu quod maiores minoresue aestus corpusq; requirent. Si qua uero exsuperius notatis rebus forte deesset,aliquod ex his quae adsunt loco deficientis est accipiendum, ita ut non ut dies qua nihil sumatur.Pro Ioderit quoq; interdum, maxime si phlegma in superiore uentriculi
parte abundare uidebitiir, uomitu id expurgare, cutisq; meatus apertos reddere.Non enim eos laudo, qui cautelae gratia aceto univcrsum corpus abluut, sed potius iubeo, ut oleo odorato,quod de spica uocant, quarta parte boni uini adiecta, uel oleo de costo simplici, bene cuncta membra perseicentur. Balneum aquae calidae non laudo, quod o carnem nimis Iaxa reddit,&ad patiendum ab extrinsecis causis obnoxiam: sed frictionibus
potius moderatis utendum censeo .Et haec quidem sufficere ad corporis emundationem & robur puto. Labores enim, & omnimoda a. inedia, emundarent quidem, sed imbecille nimis corpus redderet. satis erit moderate exerceri,& modico cibo uti, taliq; , ut facile concoquatur,ac bonos humores generet: quam uim habent carnes perdicum, phasianorum,auicularum,gallinarunt, turturunt, hoedi,ueruecis, leporis, cuniculi, uituli. Piscibus no nisi paruis de bonis utendum: nec ovis, nisi uel tremulis, uel sisrbilibus.&lemper recenter natis. Cauendus nimius usus pinguium,&assiduitas iurulentorum. Ex herbis congruunt lactuca. cichorium,portulaca, lapathum aceto iam uocant) pampinella parua,calendula,betonica, foeniculus,anethum,bligiosi. n,qua boragi- sonem uocant,& omnes cereos species,quas scariolas, cicerbitas,endi
uias nominant. Allium. quicquid alij dicant, ego in parua quantitate
non uitupero:& similiter raphanum,& quam turmam uocatis,acet uel uino, ut fieri consueuit, solutam .Fercula ex praedictis herbis parari possitnt,addito etiam bono oleo, passiilis & aceto atq; etiam ex hordeo, lentibus, prima abiecta aqua,& demum aceto conditis:& ciceribus .rard tamen leguminibus hisce utendum. Ex fructibus nuces auellanae, ficus,pistacia,amy8dalς,&prqcipue amarae,pini grana,vus siccae, siue nostrates,siue orietates, quas passulas, uel ziziuas, uel sciauas uoc. at. Mala uel pira acida, mala punica, citra,citria quae & naran A tia nuncupantur, limones,cappares,pruna sicca non multum dulcia, cerasia acida: ex quibus etiam iuxta morem patriae fercula parari pos, sunt,& carnes plicesque condiri. Vsias aceti, atque Omphacis,quod agrestam dicunt,summae utilitatis existit, atque omnium quae acidum habent saporem: unde curandum est, ut omnes cibi aliquo acido temper condiantur:&propterea conditura quam gelata nam nuncupat,addito aceto c6mendatur.Paperia c6triti.&gingiberis usum.
116쪽
nisi in exigua ualde quantitate, non commendo,sed commixto cibaria sunt c6dienda,quod habet cinnamomi partes quatuor,cardamomi,anesorum ana partes duas,rosarum, maceros ana partes tres, croci partem unam: quibus addi potest piperis,uel zingiberis p.s. Piperis tamen integra grana, ut fieri solet, in iure decossi, non uitupero, maxime ubi acidum quoq; aliquod adiiciatur.Possunt ex herbis superius descriptis, atq; ex petroselino,saluta, serpillo, satureia, contritis optime,& cum aceto, uel omphacio liquatis, embammata fieri, quae intinctus uel sapores Itali uocant. Ex amygdalis quoq; bene contria Io tis,addito omphacio, uel aceto,& aqua rolacea,& pauco saccharo,intinctus fit utilis, & palato non insuauis.Vinum malorum punicoru, quae granata etiam dicuntur,in simili usu commendatur. λssa modo bene concoquantur, utiliora sunt qu.am elixa. Lac non conuenit, nisi acidum. Et haec quidem satis sit dixisse circa cibos: nam ea quae non concessimus, intelligenda sunt prohibita. 'od ad potus uero attinet, eligedum est uinu clarum, albu, odoratum,pauciferum id est,tene, quod ad acerbu potius vergat quam ad dulce: quod etiam aqua temperandum plus miniisve est, iuxta &elus potentiam,& anni tempus.Vinum absinthites satis laudo. Lau-xo darem tamen magis cestrites,id est,ex betonica paratum. Cervisiam non probo, neq; alium potum ex granis, uel lupulorum floribus cocinnati im, sed loco similium potuum uinum factum ex acerbis piris
uel malis, uel hydromel cum pane asse pr paratum, quod ad acidum
vergat, exiguo etiam cinnamomo conditum. Summe autem conferret, si canthari in quibus uinum conseruandium, essent ex iuniperi, uel lentisci, uel fraxini ligno fabricati, & calix quo bibitur, ex auro, eui a natura quinta uel sexta argenti pars esset connata. No paruum quoq; robur corpori praebet ad resistendum, si facies & os ex bono
uino, cui aqua rosiacea,hyeme quidem minore,aestate maiore, quans o litate sit commixta, mane abluatur.Naribus decoctio foliorum lauri attrahatur.Aures ex oleo de spica odorato calido intrinsecus digito inungantur. Semen citri in ore teneatur , atq; post masticationem deglutiatur. Somnus diurnus, ira, clamor, trinitia, concubitur, ut
inimica sunt fugienda. Et haec fatis csicta sint quantum ad ea quae intrinsecus robur corpori imponunt. Nunc de his dicemus quae exterius defendunt,& uires inimici hoc est, pestiferi aeris, imbecilles reddunt. Horum quaedain propinqua & corpus contingentia,quaedam remota. Ex pr pinquis fiunt uestes,quae pulchrae, mundae & odoratae esse debent,as 4o sidueq; mutari: & propterea utilissimu est, antequa quis eas induat, ut aliquo ex infra dicendis thymiamatibus suffumigentur. Ad idem
attinent sacculi, cordi,hepati uentriculo admouendi. Et pilae manu portandae,atq; assidue ex manu ad manu uolutandae, ac naribus olfaciendae. Ad remota specitant, habitatio, quae munda esse debet a latrina, cloacis de foetidis locis semota .aperta ad septentrionem & occidens, ad meridiem de orientem claui quae igne lignoru odoratoruin aperto ardentium, non in fornace clausorum, etia si aestas fuerit,
117쪽
debet calefieri: liiistibus, inspertionibus & odoratis licrbis ac fructibus,boni odoris reddi. A'qua nisi duabu post solis ortum horis, noest exeundum, nec nubilis uel nebulosis diebus , nisi urgente necessitate: semperq; tutius est,pransum uam ieiunum exire, & bene omnibus praedictis auxilijs munitum. Vt uero ea quae diximus exequi possis, sub ijciam pulueres duos, alterum hyemi,alterum aestati commodum. Hybernus habet tyracis,iridis, mastiches,an a partes duas, gariopliyllorii, macero S, nucis
unguentariae, quam molchatam uocant, cinnamomi,croci,agallochiana partem unam, ambrae partis unius quintam, moichi partis unius todecima. Aestiuus costat ex luccini electi partibus duabus, foliorum
myrti, corticum curi,fiorum nympharae,rosarum, uiolaria,croci,maceros,sandalorum citrinorum partibus singulis: camphorae,ambrae.
benetoi p.s.moschi partis unius decima. Ex his pulveribus possunt fieri pilae,hybernam cum styrace componendo,aestiuam cum aqua rO- iacea & tragacantha,addendo utriq; ladanum ad libitum. Posti int ijdem pulucres, ut sunt,uestibus inspergi: possunt & formae ex eisdem conlici ad suffumigandum aptae, addendo etiam carbones , ut fieri
. . Ego pilam parari iubeo ex cupresse, uel aliquo eae lignis quibus Locantharos fieri uipra docui,interius concauam, quς aperiri & claudi ossit, sitq; tota foraminulenta, intra quam spongiae nodae frustum immitto, hac mixtura prius infusum aquae rotatae, itini Cretici anapartem unam, aceti p. sem. & altero ex dictis pulveribus post infusionem aspergo: quae pila manu geritur, & crebro naribus admouetur,& dum maius aliquid timetur, manu colliditur, & liquore exeunte nares linuntur. Ex hisdem quoq; pulveribus repleri potest sacculus purpureae sindonis, quo ueluti clypeo cor muniatur. Hepar uero,stomachus & testes hoc unguento roborari possunt: olei rosati omphaci, unciae duae, olei de spica odoriferi uncia sem. hulueris cinnamomi, gariophyllorum, ana drachma sim. rosarum,
sandalorum citrin.de unoquoq; drachma, cum modico cerae & aceti rosacei. fiat unguentum molle.His debito modo obseruattis, Deo optimo adiuuante, sperandum pestilentiae uim reprimi. Quὁd si forte, uel ex nimia cum infectis consuetudine, uel maxima aeris malignitate,contingat nocumentum aliquod perientiri,statim est ad seoquentia auxilia confugiendum.
Primo alui excrementa clysteri uacuanda ex libra una iuris galli bene saliti, quatuor uitellis ovorum uncijs tribus mellis rolacet eomposito.Dein cordi,hepati,testibus panni applicandi,crebro* re oenouandi,hac mixtura madcfata Cape partes quatuor aquae rosaceς, uini optimi partem unam, aceti rotati, ii haberi potest, uel communis , si id non habetur, p. s. ptilueris frigidi si aperius pro aestate deo scripti partis unius decima. Post hoc si qua in parte exteriori tumo uel dolor ostenditur, ei admouenda est cucurbitula. si nullibi quid se ostendit, post utrasq; aures,sub axillis,prope inguina cucurbitulae apponantur: quibus sic manantibus uela secetur,languisq; copiosus iuxta
118쪽
iuxta uires & alia quae supra diximus,fluere permittatur. Qigae autem uena secanda sit,his cognoscendum. Si tumor uel dolor in collo, uel iupra apparet, uena cephalica secanda est, quae supra cubitum in parte exteriori inuenitur. Si a collo usq; ad pudenda, uena iecor ria, quae in interiori parte bracliij sita est. Si in inguinibus, uel infra, uena quae est supra talum interior, quam saphenam uocant. Si supra simul de infra,etiam ipsa saphena secada erit. An uero ex dextra uel ex sinistra parte incisio uenae facienda sit,hoc modo iudicandum. Si ex una tantum parte dolor uel tumor apparet, uena ex illa Io parte accipiatur. Si ex utraq;, dextra potius pars eliseda. Si nullibi uel dolor, uel tumor apparet,inferiores uenae, id e saphenae, ex utraq; parte dextra & sinistra aperiantur. Facta languinis uacuatione, uerae smaragdi subtilissime contratae pondus granorum octo hor dei, cum aqua rosata dc gutta boni uini deglutiatur. Vbismaragdus non habeatur,antidotus a nobis superius descripta, uel aliud exseptem his quς supra recitauimus, pari modo recipiatur. Si tumor alicubi se ostendorit, ei rursus cucurbitula applicetur, sed cum profundis satis incisionibus. Et haec quidem primo die agenda. Secundo die, loca tumoris, sicubi apparent, decocto chamaemelito cum spongia foueantur, post quod cucurbitulae apponantur, ipsistpermanentibus hoc medicamelum bibatur:Tamarin dorii drachmae decem in aqua ferueant postea exprimantur & proiiciantur:& decocto addatur rhei barbarici drachma lina,agarici drachma semis,& potus ille tepidus hauriatur. Vesperi puluis ex carduo, uocato benedicto, semine citri, tormentillae, margaritis. corallis & rosis aequaliquantitate,cum aqua rosacea,gutta boni uini adiecta bibatur. Tertia die, antidoti de sanguinibus superius descriptae drachmadetur, cum aequali rosiaceo faccharo,&saepe syr. ex acetositate citri
cochleari deglutiatur, uel si is non adest,acida simplex potio,vel simplex posca.Vespere duae uel tres unciae flacci uel calendulae, uel ber- benae uel betonicae bibantur:& si herbae uirides non reperientur,decoctio siccarum: post quem potum patiens bene tegatur, ut si fieri potest, copiose sudet. rto die,tumor si adest, etiam si maturus non uideatur,phlebotomo est aperiendus : sequentibus diebus utendunx eisdem auxilus ruae supra in praeseruatione descripta sunt, rebus tamen frigidas asitis plus minusue iuxta tempus anni & magnitudinem incendii. Epithemata cordi S alijs locis, prout supra notauimus, crebrd apponenda: oxyrhodinoquoq; caput crebro est perfundendum. Do- o mus frigidis fructibus,toliis salicis, uitis, cannis sternenda, aceto de aqua rosacea irroranda, frigidis suilitibus odoribusq; quandoq; suffienda. Cibaria sint ex carnibus superius descriptis contusis,cum rebus acidis praeparata, uel ex iuribus eorum ,rebus semper acidis commixtis. Otia etiam sorbilia in aqua rosata & aceto antea per hora infusa superaddito margaritaru puluere conueniunt, di olera frigida, praesertim acedula, portulaca, cichortu,& endi uia, necno fructus acidi superius enu rati.-- si; uinum tripla aqua dilutum, uinum
119쪽
granatorum,oxysaccharon. Super tumore mox ubi apparere coeperit,inter omnia placet, ut uitellus oui bene salitus apponatur,& crebro permutetur,uel uerba scias herba cum radice contusa bonoq; uino albo aspersa, 3 proprio folio inuoluta,interq; calidos cineres calefacta. Laudant aliqui stoeben herbam, quam scabiosam uuIgd appellant. Quidam maius symphyton, quae consblida dicitur,alis pampinellam, alij lilii albi radicem. Expertus ego aliquando sum,
naen tum cum oleo & sale, aliquando ficus cum meIle. ubi reliqua desint,cinis oleo coctus superponatur. Tu more autem inciso uulnus cum succo aph & melle purgadu est, Iongoq; tempore apertum conseruandum, ut uirus bene expurgetur: demum communibus auxilijs & implendum S glutinandum,& ad cicatricem ducendum. Haec sunt quae mihi opportuna uisaiant ad pessimi huius morbi propulsationem.Praetermisi autem nonnulla multum ab antiquis celebrata, partim quia nunc incognita, partim quia parum mihi crediata & explorata. Incognita sunt Lemnium sigillum,quod terram fiagillatana: terra Armeniaca, quam bolum Armenium uocant: sco diumq;,& thiasipi herbae. Quae ut M. T. possit inquirere,uel GIata cognoscere, describam qualia esse debeant. Tora Terra sigillata sit rubri coloris munda,non ualde lanis, gustu no ioquo mori exa- mordax, sed modice adstringens,lenax aliquo modo & lii braca. ita nanda. ut in aqua resoluta similis fiat molli cerae.Portatur ex Lemno insula Graeciae,formulis paruis, quae antiquitus imagine Dianae sigi Ilabat Bolu, Arme, tur. Bolus Armenius in pallore similis auro,facile solubilis,nihil mni . renosi in se habens,modice densus & grauis,adeo ut his qui non bene considerant, uideatur lapis. Portari debet ex Armenia contermi-τbI,DE na Cappadociae. Thiaspi herba est angustis solijs, digiti magnitudine,super terram iacentibus,in summo scistis, subpinguibus: virga tenui duorum palmorum, adnascentias quasdam paucas habete, A eirea totam ipsam fructu parumper lato ab extrema parte, in quo seme soparuum simile nasturcio ad disci figuram, ueluti conquassatum,florem, subalbum habet. Nascitur in iiijs S sepulchris. Semen est acris Seorgion. saporis. Scordion nascitur in locis montanis & palustribus, folia habens similia chamaedryi,maiora tamen, nec adeo circunquaq; incisa,aliquo modo allu odorem referentia adstringentia gustum,suba mara, uirgtilas quadratas,a quibus flos sit brubens dependet. Qua tuor hasce res ii quis habere posset, alia medicamenta contra pestilentiam & uenena frustra perquireret: sed incuria &auaritia fecit, ut haee eum multis alijs deperderentur. Qigdam demum sunt quae gestata utilia esse traduntur,quibus tametsi exiguam fidem attribuam, non tamen damno eorum usum: Ziim,si non iuuant, non etia obsint. Haec sunt: Hyacinthus collo algatus,vel digito gestitius. Adamas sinistro brachio alligatus.Betonica portata lapis Achates, lapis Chelidonius niger, Carbunculus. Habes quaecuq; in hoc pessimo morbo,ad hoc usq; aeui obseruata a me tanquam excellentiora sunt.Nonnulla autem de industita praetermisi, uel ut triuialia, uel a temerarus hominibus cu nece multoru
120쪽
tentata. Deus misericors Mag. T.ab hoc pessimo morbo, omniq; malo tueattir,& mei memorem reddat. Ioannes Manardus Ferrariensis Medicus. Calen. Ianuar. M. D. XVI. . Bildae.
AGNA me tristitia affecerut literae tuae,m Cospe, te adhuc aegrotare significantes, quem ex his quae Novellus noster scripserat,iam sanu putabam. Unum tamen est qtiod me coso latur,quiue lex his quae scribis, plus tibi timoris esse uideo quam periculi, cum nullii adsit symptoma,quod uel per se uerendii sit, uel sit maioris cuiuspiam orbi praesentis uel futuri no modo initiu, sed nec indicium. Nam ut interim de regio morbo tace. i. qui nisi ante septimii diem euenerit, uel ieeoris duritiem comite habeat, fere solet esse salubris. Nisi l. apparet quod formidandam aqua intercute ostedat: praecediit enim eam pedum, manula, faciei,& palpebraru tumor. ilia extera,color expallido albus, lotiti aegre it,& saluoso spiritu ueter,& interdit testes implentur: deniq; malus totius corporis habitus que Graecizo uocasiliis adest,quibus ille assectus timedus est. Quare bono animo est' mi Angele,& securus te nec intercuti,nec grauiori cuipia morbo iubiacere,tibiq; potius speratam citam sanitatem,quam uel difficilem,uel longam aegritudinem timedam:tecum enim sentio,.i bilere potius parum torrida, quam ab alio humore uexari,aliquainq; solum obstructione uenarti, quae a gibbis hepatis ad renes descedunt. obstare ne lotium coloratius fiat.Cuius etiam obstructionis indiciu
non leue est spuma claritati illi quasi perenni astaciata. At sedimenid quodnubsidet, si modo veru est sedini en, breuitatem & securit tem pollicetur. Quae duo & uictus ratione,& medicamentis iuuaris Q possunt. In quibus recte instituendis media uia procedendum iudico : ipsa siquidem obstructio,calida: bilis,& symptomata quae scripsisti frigida desiderant. Ita moderanda igitur omnia, ut nec nimis calefaciendo, bilem excitemus,nec in frigidando obstiustionem auseamus. Atq; ad particularia descendamus, domesticum & sylvestre in lybum laudo: hoc cichorium illud en diuiam uocant: si cocta, ueloxymelite, tiel oleo bono & aceto, superadditis semper passulis,condiantur. Cappares utrovis modo praeparati,& cibus erui,& medicina. Apium hortulanu,quod petroselinii uocant, semper cum carni
bus dec'quatur, inter quas galli ueneris adhuc expertes ex domesticlo cis, perdices & phasiandi aviculaeq; ex sylii estribus, teris praeponu-tur. Vinii sit albii, clarii, odoratu, modice pro eius potentia dilutu. Singui' die tres unciae aquae,inquar modus absinthii & cichori bullierit,adiecta oxymelitis,quod copositu uocat, undia semis, calide bibatur. Quinto quos; die mane catapotia triobolorii pondere quonia aequali portione aloen agaricii & rheon recipiut, de tribus cii rhei bardarico nominant.Praecordia ex decocto
rosaru,cichoriij & absinthij,uacuo uentre foueatur: quibus atque