장음표시 사용
141쪽
ris caput ustii ni tamariscus, cortex fraxini. Aqua in qua saliis sunt Oolivae.Radix berbenae masticata.Cymae rubi. Vinum decocti radicis pentaphylli, quam tormentillam uocant. Radix lapathi masticata. Cornu cerui ustum,acetum scillite amurca olei,oleastri folia, quatuor haec illita dentibus infricentur.
Vehementer calida uel frigida,& maxime si unum post alterii dentes attingat. Dulcia, teἡaesa,acerba,dura, freques uomitus, lac, pistes magni uel pingues,raphanu , porra, brassica,tina onia. Multa addi possent, sed Deo Opt. Max.adiuuate,pauculis his. specro D. T.R.& dentium,& oculorum,& totius corporis sanitatem coseruaturam,quod ille efficere dignetur qui est uera fatus cui laus de honor nunc & in perpetuum. Vale. Non. Augusti Isi . Budae.
EPIS T. V. Dami Paulo Cassitim medico. Cassiagantur oe exponuntur loca quaedam /kennc
item aphorisinus et6. libri sexti.
TIN A M mi compater,multi hoc tepore medici inuenirenti ir, qui tecum sentirent, nectatum nomini &quorundam autoritati, quantum ueritati & rationibus crederent: facile erim sperare possemus, ut antiqua &uera medicina, quae iam caput exerere occoepit, exuta
plene barbarie,deterisq: omni caligine ac labe,lquigata ac splendeti facie, te totam speciosam& castam ueris amatoribus ostenderet. Sijd magna medicorum pars,& hi maxime qui celebriores uulgὀ habentur, tam male initiati sunt, ut praedicare per compita & fora non uereantur, se malle cum Avicena, Serapione, Mesiue ac reliquis, quorum uerba pro oraculis hactenus habuere, non rccte sentire, quam 3 cum recentioribus,qui medicinam a Graecis fontibus hauriunt, recte. Tu uero nihil hanes ueritate antiquius, non reliquis modo, sed nec Avicennae ipsi, istorum numini, tantum tribuis, ut eius dicta in
rationis aequilibrio non apponas,& sicubi devergere putaueris,quet tua est modestia, aliorum iudicium requiris. Quod ut recte facis,ita illud nescio an recte, quόd me in eorum numero statuis, qui de tam celebratis uiris norunt iudicare.Paucorum est hoc priuilegium, &quodno temere quispiam sibi debeat vindieare. Quod ut mihi neq; usurpo, nec arrogo, ita cuiusque boni uiri esse puto oculo ad ueritatem directo, libere quid sentiat his maxime qui id expetunt,aperire. o' Quὁd si cui sorte negare possim tibi nec possum,nec debeo, per C- pistolam petenti,ut quod uiua, ut aiunt,uoce te audiente multoties feci,& quotidie meis discipulis facio,id faciam absenti per literas, ut scilicet de nonnullis Avicennae dirus quid sentiam lini significe. Ne igitur te amplius uerbis morer,rem ipsana aggredior. scribit,ais, Avicenna capite de tremore haec uerba:Et materia quidem frigida,
aut est pauca in meatibus,in quibus ipsa mouetur, & quadoq; csi uia pene
142쪽
penetrationis,& qtradoq; cum ma prohibitionis, aut non est potens omnino. Haec sunt Avicennae in uulgatis exemplaribus uerba in cui
bus Im expositores errarint, te alioqui ingeniosum miriti h si
haesi te, quoniam & in codice tuo, sicuti in plerith: , mendose leguntur,& etiam si recte legatur, simi dissicilia. Castigabo istitur ea infiniamis dehinc uerum eorum sensum aperire conabor. Si linen d xta Hebraicam editionem, quae tamen praeterquam uni uerbo ob antiqua Latina non euariat: hi materia quidem obstruens aut est na
trationis,& quandoq; cum uia prohibitionis aut non est patiens omnino. Horum uerborti sentetia ost: Materia obstruens prohib Tuirtute, ne perfecte possit penetrare, sicuti seperius dixera , aut e patiens in meatibus an quibus mouetur, ita ut aliquando uincatur auimite, nec possit prohibere quin penetret aliquando contra, ita superat uirtutem, ut ipsem prohibeat pcnetrare:aut omnino non pati nullunt ei transitum te i. si p*' 'xζm esse, uel non patientem, materia in hoc Ioco intelligimus, no actionem in se aliquo modo suscipere, uel non suscipere: sed tunc intelligimus materiam pati, quando secumbit quodammodo & cedit uirtuti: tunc no pati, cum nitus resistit Accepu autem haec dubio procul Avicenna a Galeno libro tertio de causis symptomatum, 'in in uulgatis Galeni editionibus Iliber quintiis de accidenti & morbo inscribitur,capite iuxta eandem barbaram editionem secitndo.Verba Galeni subuciam,quae Avicennae uerbis lucem expositi in is prebebunt, ut hinc quoque cognosci possit in dicina in a fontibus ipsis, non a turbidis lacunis esse hauriendam: 6, --α λαν - ἐπιτ λάνλον, κήαπιά A' odio Me. κάμιών
6 4 'λν VH Tar Hrt Crassi ac tenaces, ait Galen .humores quado meatus uirtutis ita obstruxerint, ut minor ei' fiat influxus.tremoris causa sunt,actsi prςcipue, cu integra fecerint obstriictionε &m neru'rii quorianda partibus resolutione. reliquae enim fibrae musculii uehemeter tendere non ualent. sed quando humores uias uirtutis per neruos euiis obstruetes non dii integre impacti fuerint. sed adhuc aliquo modo agitari & moueri queunt, conante uehemeter potentia, tales eueniunt m 'tus,quales heri superius diximus resolutione incipiete, subleuato aliquadO mebro,inox decidete.Per incur
143쪽
, IO. MANARDI EPIs T. MEDICIN.
sum enim uirtutis aut potentiae quando seipsi uehementius exorans & colligens obstructiones neruorum expellit, mouetur membrum .Rursiis autem his imae evulsa suerant ad locum in quo in inistio erant confluentibus, uecidit & immobile iacet,quo adi ursus secund4 potentia collectis magis uiribus occurrens,humores qui sibi uires abstulerant, dissipauerit. Haec Galeni uerba siquis diligenter scrutetur,atque illis conferat quae ab Avicenna seripta sunt, eandem in utrisque agnoscet sententiam, in illo clarius ac iusius,in hoc breuius & obscurius expressam.Nam quod dixit Galenus ita obstrui aliquando meatus, ut minor fiat uirtutis influxus,hoc significat Avicen Iona per materiam no esse patiente, quia scilicet non patitur ut uirtus aliquo modo pertranseat. Et per contrariti,id est,per hoc quod dicit materiam pati,obstructione non esse integram,& alioue pati uirtutis ingressum Et quod Galenus est,sii bleuari aliquando membrum, aliquando decidere,exprimit Avicenna his uerbis: Quando'; cum
uia penetrationis,quandoq; cu uia prohibitionis. Quando enim uix obtine tunc penetrat & membra subletini: quando materia uincit,
tunc prohibendo penetrationem prohibet & motum,sici membrudecidit.Et haec ad primam tuam dubitationem dicta sint. Quod ad aphorismu uero pertinet ab Avicena eodem capite uer iosis finem recitatum,& . lib. cap.de causo, neutro horum locorum Galenum repriliendisse uidetur,maxime si Hebraeam sequamur literam. Libro enim tertio sententiam eius refert tantum, non laxat. sic
enim iacet litera ad uerbum: Et Galenus quidem non concedit hue aphorismum ex eo quὁd modum non habet. Quorum uerborum sensus est Galenum non concedere hunc aphorismum,non quia uerus non sit, sed quia modum loquendi Hispocratis non habet. Liquet autem duo Eaec de aphoriinio sensisse Galenum eius expositionem legenti.Primo enim ueritatem aphorismi ostendit his uerbis: Quae enim hanc febrem etaciunt causis in uenoso genere existentes, quando ad neruos transferuntur primu tremores iaciunt, co-tiente uero principio, etiam deliria.Deinde quibusdam interiectis, non uideri illincaphorismum esse Hippocratis ostendit, dicens: Improprie igitur dictu est,febre ardentem a tremore solui. Haec enim dicere consueuit Hippocrates: Qiribusdam superuenientia, eorum soluere consistentiam,quaecunque omnino hominem liberant, non quae alteram generant passionem, quae nihilo minus sit priore periculosa.Ex quidus patet, probaria Galeno aphorismi ueritatem, loquendi modum non probari,ueluti Hippocrati non consiletum.Pa. tet&aliud,hoc est,apnorismum a te non bene legi, esseq; in eo anti qmquam sequendam intemretationem,non nouam: quae quidem noua habet, it tu scribis: Qui in febribus ardentibus tremores fiunt, delirio soluuntur. Non enim uoluit Hippocrates, delirio tremorem selui,ssed a tremoribus & delirio ardentem febrem. In quem sensium Avicenna quoq; ipse aphorismum adducit,libro tertio,in hunc modum: Et Hippocrates quidem iam dixit, Cui accidit in febre causodetremor,tunc sensus permixtio resoluit ea ab ipso.Licet libro quarto
144쪽
notiae interpretationi suffragari uideatur: dum dicit: Et Hippocrates quide dixit, iuὀd si alicui accidit in febre caulis tremor,tunc permixtio metis soluit ab eo tremore. In qua re non uideo,quicquid imaginetur Gentilis, quomodo defendi possit, quando unum & eundem aphorismum, unico tantum modo ab Hippocrate scriptum, aliter uno loco, aliter alio interpretatu Prima autem, hoc est, tertii libri interpretatio, Graecae literae accomodatur,quae uerbii ex uerbo sic habet: tabuscuique in ardetibus febribus tremores fiui,diliriu soluit. Ad in quod tertio loco de Suculo petis, nemo qui Avicenae caput 16 secundi lidri 6 41. ubi de secuto agit, capiti Dioscoridis de symphyto comparauerit, ambigere poterat, idem esse Avicennae suculum,& Dioscoridis symphyton, erroreque uel interpretis uel ipsius meti Avicennae contigine, ut semperuiuum dicatur.Errasse autem Avicenam,uel potius nescusse quid esset, ex eo constat, qudd uarias de eo opiniones&secundo&tertio libro affert,nec uni praealijs adbar ret. Secundo enim libro alios existimasse, quod esset semperuiuii. alios quὁd mandagrorae cuiusda semen, alios aliam rem. Libro etia. tertio,capite desputo tanguinis, duas de eo sententias affert. Nani postquain dixerat, qudd est semperuiuum,alnam cuiusda Aggrega io toris subdit opinionem. No enim de alia medicina loquitur, sicut Iacobus cognomento de Partibus est arbitratus, sed de eodem secuto ait, scrip sule uirum quendam in suis Aggregationibus esse calamen 't id est, origani specie,hoc est,similitii tine. Ori anum autem dici
ab Avicenna calamentum, cundo libro manifestatur, cap. Is s. ubi
sub calamenti nomine de omnibus origam speciebus pertractat.Deinde subdit, eundem uirit dixisse,quod nascitur inter lapides. Vtruq; autem primae symphyti speciei adscribit Dioscorides, nauci uideli cet inter petras,& origani trahere similitudinem, tertiui cum his, sputo sanguinis prodesse. Melius igitur quam Avicenna coniecisti, 3O &suculam esse symphyton,&utranq; eius speciem uulgo dici cosolidat quarum maior passim apud nos nascitur,& a similitudine r dicis lucanicam uocant. Mirandulenses alam nominant,aluna uolentes, uel potius debentes dicere. Ita enim primam eius speciem nominat Plinius lib. 16 .& Σ .in saxis nascentem, ramis origani tonitibus,in cacumine thymi capitibus, surculosam, odoratam, gustu cum dulcedine saliuam cientem, radice longa, rutila, digitum crassa. am si, ut scribis, conspicatus es,& apud te habes,rem mihi pergratam facies. si uidendam miseris.
Illud Jemum quod maioris momenti putas,&u οὐ existit, ceu in Ao perniciem certam hominis tendens, si, quod plerique peccant, Avicennae uerba oscitanter lecti, ueluti oracula ad minimum usq; apice memoriae commendetur, ut pro certa regula sint,per quam medici
opera dirigantur facilime tollitur,si litera, prout debet,castigetur. C pite enim de pleuritide in tuo codice, sicuti in quodam etiam fri zo,haec uerba leguntur. Et est accidit in pleuresi solutio uentris,&fuerit pleuresis succedes decollationi resolutae ad latus, phibe istud iucura plilebotomiae&lenificationis naturae cu sufficientia lauic
145쪽
ro, IO. MANARDI EPIST. MEDICIN.
hordei. Qi sum hoc modo castiganda, Cum inpleuritide acciderit uentris solutio,ia eritq; pleuritis succedens anginae,quae ad latus resoluta sit,prohibet hoc omnem curam phlebotomiae& lenitionis uentris, sufficitq; ut cum polenta ratio uictus instituatur. Est enim sensus apertus,quddangina adlatus permutata, si uenter laxus fuerit, nec uena secanda, nec uenter leniendus, sed sat est polenta uti.
Polentam Latini uocant id, quod Graeci alphiton,& Arabes sauic. Habes igitur mi compater,quid de tuis petitionibus sentiam. In qu:bus si quid te offenderit te potius culpa, quod talem iudicem eleseris, quam me,qui publicis ut nosti lectionibus, aliisq; negocus Io
implicitus,haec ut amico morem gererem, qualiacunq; pro tempore Occurrerunt,tumultuarie annotaui. Vale.
EPIST. VI. in qua diminutae uisio nis cause invenligantur.
, s V s liuius praeclarissimi uiri, quaru ex his quae scripta & relata sunt, potui conijcere, sunt diminutio, α uasi ablatio uisus, in sinistro oculo ex cicatrice, inextro diminutio coniuncta corruptioni. Sympto ma ta haec quidem ellidentia. Dispositiones,& dispositi num causae in dextro immanifestae: quod uel ex hoc c5stat, quia alter ex medicis quorsi consilio utitur, Nyctilopam, alter Agilopam pii rataei qui Agilopam non satis etiam sibi constat: nam ueta subtilitate uel a debilitate instrumentoru fieri ait,& fuisse aliquando gutta serenam,id est, ut ipse definit,interiorem oppilationem cum oculi in anteriore parte limpiditate: ita enim ipse loquitur. In hac igitur cotrouersia, filii precibus impulsus. sententiam mea libere aperiam,notamen propter praeiudicium aliquod ii critati, meliusq; sentientibus facturus,praefertim excellenti TD.Ansesino tanqua fratri mihi x. obseruatisinib. Mihi quidem uidetur Nyctilopae symptomata huic as uiro non adesse: siquide qui eo affectu laeduntur, interdiu uident,sole occidente imbecillius, nocte nequaqua. Praestans aute hic uir,m Ie semper,ut scribitur,& in magno lumine nihil uidet. Agilopae aute nomen no nisi apud barbaros lego: uideturq; ea uoce id lignificasse, quod alia barbara uoce ab Avicenna Aliar dicitiar, eum uiaelicet qui
in tenebris uidet, in lumine minus. Videtur aute Agilopis uox co rupta a Graeca,alia tamen rem significante. αἰγιλιστα enim uocat Grae, ci abscessum inter nares,& magnum oculi angulu: qui si incuriose. ut inquit Paulus,tractetur,in fistula uertitur. Verum uoces quide,
Agilopis & Aegilopis, propinquae,res tamen, uti constat,in totu di- Aouersae sunt. Siquidem aegilops extra oculum fit. & ab ea raro uisus offenditur,qui in Agilope ualde laesus est. Verum habent Graeci alia Ambi via vi uocem huic non adeo similem, sed cuius significatum magis conuesta obscuri niat cum barbarorum uocato Agilope. Γλ - o enim uocant ui- Atmiuro lapis sus obscuritatem,ab immanifesta causa. Conuenit autem Ambly num uis im' piacu alio affectu,qui ab eisde Graecis uocatur ἀμπυρο , quaten uvieduneniη uteri stabimmanifesta causa.Differt uero,quocia in hoc plenunxi est to-
146쪽
est totius uisionis impedinienturin amblyopia sola obseuratio, non plenus defectus. Vt igitur ad re apiam, ius causa nomina haec inquiituimus,accedamus, tolera sunt quae mihi narratur, nullam uidelicet ostendi in oculo mutatione,certe amblyopia pati clarissimus hic est uir dicendus,fatendtiq; erit causam in uituali esse neruo. Ait siquida Galenus libro quarto de locis affectis: Cum nullo in oculo malo apparente cernendi sensus deperditus est, demissus a cerebro neruus causam in 1 e cdtinet. Posset hoc praeter Galeni autoritate patere examinati caulas,&a Galeno & ab alijs recitatas, a quib.impedimentii
uisionis potest contingere. Sed fatis erit eas percurrisse, quas huius symptomatis esse causas D. Anselmus putauit,subtilitate scilicet in-Πrumentorii, uel debilitate. Videtur aut per instrumenta intellexisse spiritus: siquidem alio in loco concludit,in oculo ades , uel magna indigentia spirituis, uel subtilitatem.Neutru uero horu mihi dein tegro uidetur posse accidere sine oculi mutatione. Diminutis cnim adeo ipiritib.qui de natura sua lucidi sunt, ut propemodu nulla uisiosat, necesse est claritatem, limpiditatem oculi obfuscari,imo etiamagnitudine eius minui.Nam copia eoru in tunicas & humores penetrante,omnes oculi partes uel maiorem locum occupatiatq; illisio de ficientibus, corrugari &cotrahi eas necesse est,at si ut seques est, minore locu occirpare. Praeterea sanguis qui in oculi uasis contine tur,disset utis spiritib.minus quoq; spatii occupat, atque eam ob causam etiam oculus minuitur,&uasa ipsa minus apparent,imo ex illis quae apparebant,aliqua tota delitescunt,sici mutatio in oculis contingit. Absentia item spirituum oculus irisericius,&a pristino liditu perinutatur,& dentior essectus minore locu occupat. Vt enim calidi est dilatare,r cfacere & extendere, ita frigidi costringere,densare,& cdtrahere. Praeterea si diminiitio haec uisionis exsola spirituupaucitate fieret, deberet longinqua quide male,propinqua bene u 3 o dere, cum tamen ,ut scribitur,laihil uideat a longe male propὸ. Conclussit etia haec ratio,& spiritus no esse subtiles, quia spiritus subtiles faciut, ut propinqua bene discernatur. Cum igitur in hoc homine,&propinqua & remota male uideatur,oportere dicere stiritus factos esse no iblii pati eos, sed etia turbidos:& sic necesse est ipsam oculi substantia turbidiore apparere.Principale porro propositu simili ter probabimus, excuti edὰ causas tenuis spiritus ab Auic. alsignatas, quae sunt, siccitas magna,rarefactio, densatio. Nullii enim horti absq; manifesta oculi mutatione uidetiir posse cotingere.Multa addi pol sint, qtiae breuitatis caui adimittiatur. ex his enim liquet, uel paucitate & tenuitate spirituu hanc laesione no fieri,uci mutatione aliqua in oculi earte exteriore apparere: quae cha, ut scribitur,n5 appareat,alia
dispositio est quaered a qua hoc impedimetu fiat. ae quonia nec
in riinicis,neq; in humorib' esse potest, nisi adsensum ostedatur, ut facilewbari posset, seqtiir ut in neruo sit.Vt igitur lade cocludamus, his quae scripta sunt innitudo,ntendit in uisualibus neruis esse aegritudine. que cxi triplex, Galeno teste, esse possit, infamatio uidelicci,
durities, uel obstructio,infimationiis aut duritiei signa no adsint,
147쪽
sim, si praesentem medicum doctrina & experientia percelebrem,docere uelim. Nam quae ad uictum attinent, satis dissest ab antiquis &recentioribus scripta sunt: iidem naulin medicamina nobis resque runt, quibus peccantes humores purgandi sunt, nosque docuerunt, non posse caput purgari, uniuerso corpore non prius purgato. Ego tamen ex his quae ab antiquis scripta sunt aliqua eligerem, quae non simul multam facerent vacuationem: quibus semper aliquid miscerem quo cerebrstm roboraretur: crebrisq; potius quam magnis uterer purgationibus . Quod & in capite ipso uacuado, siue per caputo . purgia uocata, siue per apophlegmatismos obseruarem: quibus e tiam forte curativa intentio perticeretur, uacuato uidelicet humore qui obstructionem facit. God ad tertiam uero pertinet intentionem, secunda expleta, quacunq; uia conarer materiam alio tr ere, neq; in hac, ut in secunda,leuioribus uterer,sed ad potentiastatim uenirem,incipiendo tamen a partibus magis distantibus. Primo igitur cum aliquo uim uredi habente escharram in dextro brachio loco congruo excitarem: factumq; ulcus cir ciceris grano, uel alia simili re, apertum diutius tenerem. Secundo in posteriore parte capitis, consueto etiam ad similia loto co,factis a perito chirurgo duobus foraminibus, setas equinas in
suerem, quibus facta foramina aperta diutius conseruarentur. Tertio, in confinio anteriorum suturarum caluae, cum auro uel
ferro ignito urerem: quod non solum ad praeseruationem, sed tiam ad curationem, si quid aliud, maxime idoneum puto, ceu po tens materiam obstruet item dissoluere & distrahere. Quae auxilia si forte praestatissimus hic uir formidaret, loco ignis in tribus prae dictis locis, calce & iapone commistis escharas iacerem, uel lignouitis. Quantum demum ad quartam attinet intentionem, pleni sunt 3O medicorum libri, quibus rebus cerebrum, quibus oculi roboranda sint,tam per interius sumpta, quam per extrorsum applicanda: in quibus etiam aliqua,quae materiam obstruentem discutere uel disesoluere ualerent, misceri possent. Curativam intentionem non aliter prosequor,quoniam eisdem auxilius,quibus tres ultimae praesei natiuae,perficitur:ipsamq;,atq; etiam qua cunq; superius scripsimus, iudicio&arditrio praesentis medici fratris mihi obseruatissimi re- -
linquimus,cui me plurimum O- . plo esse commen- .
148쪽
Alphon sino Troilo Sigissimundi filio, equestris
ordinis uiro, atq; urbis nostrae alteri Mecoenati, S. P. D. N T E R Omnia uirtutumgenera a philo bis raecipues ab Ari Gotele Peripateticorum principe, celebrata,mea quidem sententia,liberalitas plurimum excellit. Non silum enim nos hominibus reliquu admirabiles ,stdsi qua alia, Dra maxime des reddit. Qui non alia ex causa cs Platoni credimus mundum ereavi nisi ut bonus cum esset,suram bointatem abis impartiretum Hane tam eximiam raramq; booecuis uirtutem, uel ex beneficentia, qua vi
cluibus locupletifi, gemmam res tendere,sep mecim ipse eogitaui,ut quod Leonicenm ipse, i squanquam nonagenarius, matura tamen usum, quanto mortalium erat, spectemus,morte praeuentus, facere plane non tui tuam have liberalitatem, quod lumes uirtutu praemium,quantum posita meae uiresposien immortalemreddere.Occurrerat autem mihi uia,quomul Leonicem de me incuti de omnibus qui lito M colunt, bene mea to gratii redderem inmul O meo isti de Meriosatisfacerems Leoniceni uidelicet interpretationes, qua mendare ipse morti proximus corporat, considiis Graecu exemplaribus, qua ne invulgatasunt,caLligatem, ε tuo nomini dedicarem. A t dum hule costationi operam do u 9ucet butus mei propositipenitus insitus eadem benescentia, qua in Leonicenum utebaris, me Ietao H, ais certiatim quotidieme,meoss nouis beneficiis accumulas, quasi obruis. Quare,ne ingratus plane ex diutina mora uidero ,mutare sententiam coactussum atq; non de cudem da aliena moneta, sed expropria,O iamdiu in sci,niis adseruata, rationem non amplius Leonicenioed iam meam aliqua ex parte distungere. Libros tur medicinalium visolaram n opistogi aphis meis inuentos prior bus,tam agitur tus annus a me editis, s peraddo e eontatui, σβb tuo nominepubbcare ut ex bae, quamuu exigua flutione, me non omnino malum nomen esse cognosteres, facultat s mibi potius ter Aendi Aesie, quam uoluntatem. A eripe igitur bae qualiacuns hilari itia qua mesemper excipissonthais melioras tempus G uis es suppetentiati ei her expecta.Vale uir magnifice, , quo Vac literas,. earum amatores Due. Exadibus uoHris, v. Calend. Ias
149쪽
V M anno abhinc quinto primum Avicennae medicinalem librum pro mea professione in Ferrariae patriae meae literario gymnasio publicὁ narrarem, ad idq; caput peruenissem, in quo de temperaturis agi- ,
tur:&ad eius capitis locum,ubi inquirit,quq nam orbis regio uerae mediocritati,exactoq; temperamento sit propinquioriconsideraremq: diligentius,atq; sub examen experimenti & rationis ducerem, tam eius sententiam,quam eoru qui secus ac ipse senserant: non tantum quod ferὰ neoterici peccati runt dicentium autoritati,quantum dictorum tribuens ueritati: in-- ueni nonnulla in quibus secum, nonnulla in quibus sectis quia, ille, ueritas ipsa, qua nihil philosopho esse antiquius debet, me &Gedere& docere coegit. Mea autem haec inuenta,quoniam tunc ut consueueram) non potui ob bellorum turbulentias examini publicae disputationis exponere,nunc tuo subucere decreui iudicio, ut quem intelligam in mathematicis ad quas quodammodo haec pertinent, eminentissimum,sicuti&inhumana diuinaq; philosophia apprimὁ
eruditum. Vt igitur certo ordine procedam,in erimis Avicennae mentem,dehinc corum qui in contrariam abiere tententiam, explicabo, utrobiq; meum semper interponens iudicium, quod & r 3O tionibus enitar roborare,& contrarias argum etationes pro uiribus diluere. Duo inibi rerum capita sunt quae in controuersiam uenitit. Primum, sub aequinoxiali circulo, nisi ex accidente aliquo impedimentum adueniat, esse temperatissimam habitatione. Alterii, quddpost praedictum locum quartum clima maiore gaudeat lcperie. Primam sententiam, luciditatis maioris gratia, in duas seco, iuxta duo quae in se claudit,scilicet sub aequinoxiali esse posse habitationem,&esse temperatissimam. Qu9rum primum apertam nostris temporibus ueritatem habeti siquidem Lusitanorum in extremo occidente Lusita ram habitantium hominum,per oceanum Atlaticum ad austrum primo, o deinde ad orientem nauigatio clare nos docuit, sub aequatore, diuersis in locis, in quibus nec mare, nec alia res impedit, uarias gentes liabitare. Quod si quis credere non uult, plus Aristotelis autori Lib. 1.de talo. tati tribuens,& Averrois Cordubensis, quam apertae ueritati pili rimorum fide dignissimorumq; uirorum testimonio, qui ad ea lo- fea nauigarunt,approbatae, cum eo certe non esset alio modo disputandum, quam eo quo cum negantibus agnem esse calidum dispu- .
in Aristoteles,ut scilicet cogerctur cum pirolabio, stilo & abaco.
150쪽
ros Io. MANARDI EPIST. MEDICIN.
illuc nauigare,rem ipsam exploraturus. Nos tamen, ut obiter hosce tam obstinatos Averroicos retundamus, qui quicquid ille dixit axiomatis loco haben argumerationes ipsius Averrois sectatoru*i eius sigillatim diluemus,ut uel ex hoc bonς mentis iuuenes moneantur, ne temere alus in rebus ei credant . qui ubi se demonsti are putauit, cotra ueritatem uix dialecticis argumentis eugnauit. Sed missis uerbis, rem ipsam aggrediamur. Habitatione sub aequinoctiali circulo AHrivi haud no esse, multiplici uia probare conatur Averrous, primo signo sum temere eredem pio a sensu & ratione.Cuius uim ego sic colligo: Sensu constat Ae-- . thiopes sub Cancri circulo habitantes, ab humana temperatura esse ualde summotos, nec posse in eo loco ob exuperantem calorem,nisi
per accides, hoc est,in speluncis & aquis habitari. Cu igitur sub aequinoctiali maiores sint calores, quam sub Cancro, sub eo omnino erit impossibilis habitatio.Anterius sumptum sensu ut diximus collat. Posterius hac ratione: Sol semel in anno accedens ad uertice habitatili sub Cancri circulo,causa est ut uix ibi possit habitari:Ergo bis a cides supra loca quae subsunt squinoctiali,impossibile omnino inibi reddet habitationem. Confirmatur hoc signum, quoniam idem iii
- detur contingere eunti uersus austrum ob calorem, quod eunti uersus septentrionem propter Digus. Sedeunti uersiis septentrione oc iocurrunt loca uix habitabilia propter irigus,ut quae Theutones,& uocati ut ait ipse habitat Sclaui, ultra quae nulla est habitatio igitur i
dem credendum est esse uersus austrii, totamq; humans temperaturi latitudinem, in Sclauorum uocatorii & Acthiopum temperaturis,la quam duobus extremis finiri. Haec est prima Averrois argumetatio. Cui res podentes, negamus posterius sumptu: causam enim maioris
caloris lub Cancri circulo, non solum ex directione solis ad uertice habitantium esse dicimus, sed ex mora & uarijs causis, quas inferius adducemus, nobis quidem & alijs multis intellectis, licet Auer. putauerit non intellectas:ex quibus etia confirmatio adducta infirmabi- sotur, ostendentibus nobis habitationem uersus utrunq; extremti, ultra ea loca protendi, quae terminos habitationis Averroes existimetuit. Altera Aueriratio,quam demonstrationem esse dicit a lano, est
huiusinodi: Si est lociti: inhabitabilis ob frigus,erit in oppositaIarte locus inhabita5ilis o5 calorem aso*ui ob frigoris fortitudine mundi fieret abolitio.Haec autem ratio quod cum bona Averrois uenia dixerim tantum abest ut demonstrativa sit, ut uix dialectica dici mereatur.Frigus enim cia sit res uitae contraria,locum magis inhabit bilem reddit,quam aequalis, imo eo etiam maior caloris modus: E-cotra uero remissior calor a sole,astris, reliquis,ac uniuerso coelo adiutus, expugnare uehementius frigus, nedum se ab eo tueri po-cHorpessiti , test, ut qui per se a natura intenditur,& sicuti Aristoteli placet, ratio priuati, nem positivi habet, quemadmodum frisus priuatiui: atq; id potissivo i nem ba mum frigus, quod in ora aquilonari uelati relegatum est frigent ebct. nim ea loca,potius quia causae ibi desunt calefacientes, quam quod
ad sint in frigidantes. Quod ua ex ipso Auerroe colligi potest,causas illius trigoris in solis distantiam, debilem radiorum reflexionen,