장음표시 사용
131쪽
ra IO. MANARDI EPIST. MEDICIN.
persenserit.Dicendum cuncta esse pariformiter exequenda, praeter phlebotomiam: qtiam nisi uehementior iani aestus esse coeperit,nolumus praetermitti est enim magna praeieruationis pars, ut stipra monstrauimus. Iunio mense, septem uel octo diebus aquam in qua maduerint in tybi flores, mane bibat. Macerandi autem hoc modo: Flores mane colliguntur,& usq; ad uespera in umbra expansi conseruattir: dehinc aqua pluuiali uel fontis quanta bene tegantur,infunduntur,igni appositi in vitreato uase csicalescunt: dum bullire occipi ut, deponuetur,&tota nocte sub diuo uas custodituri mane excolantur, S uncia strupi ex succo rosarum addita, ex colatura unciae tres bibu Iotur. Ultimo die plus 'rupi adiicitur, hoc est ad uncias ψ.Mese Iulio aqua hordei supremo tantum cortice purgati, cum uiolaceo strupo eodem modo bibatiar aucto pari mensura ultimo die syriapo. Augusto,aquae per destillationem ex in lybo & fumaria in duplici vase tactae, eodem modo cum saccharo bibatur, ultimoq: cum nis uncia medullae pinguis casiae: obseruata tamen tepidiore die, hoc est qua uel
Aquilo perflet,uel imbres ingruant. Autumnali peracto equinoctio,
uenementiore purgatione utendum est,hoc modo: Accipiantur succi fumariae, lupi salictarit,domesticae intibi,rosarsi,singulorum pondo unc.decem, polypodi1, liculorum senae, epithymi, singulorum ropondo unciae tres,florum buglossi hortensis, uiolarum, mei, seminisin ybi, singuloru pondo drach. duae, omniaq; simul coquantur, arte in huiuscemodi rebus consueta: sic, ut flores postremo apponantur,
expressioneq; facta,& addito liquori quantum fatis sit uacchari.Co-ficiatur medica potio,quae absq; alterius liquoris admistioe bibi possit: ex qua singulo quoque mane unciae tres bibantur, donec tota sit ebibita: ultimo tamen die addantur tres drachmae eius medicamenti quod ad Hamech Arabem quenda autorem refcrtur. Si qua uero uetriculi ex huiusmodi,uel alius purgationibus relicta fuerit imbecillitas fere enim medicamenta stomachum ob laedere consue- souerunt ea facile saccharo ros acco remouebitur, tribus horis ante cibum semuncia ter aut quater accepta. Hyeme purgatio non uid tur admodum necessaria: non ab re tamen fuerit sumere interdum, Austro maxime perflante, scrupulum , semidrachmam uel drachmam catapotior si,quae habent pulueras picrae,rhei barbari, agaries, foliculorum senae, rosarum, singulorum pares portiones: Omnia per se teruntur,& cum rolaceo melle in catapocia rediguntur. Proderit etiam interdum semunciam diarhodon, tribus ante prandium horis esitasse. Haec ad generalem praeseritationem latis sunto,deinceps non ulla ad particulivem conferentia subi jciam. 63 Oculi frigida potius inspersa quam per manus admota, singulo
quoque die ieiuno abluantur. Conhciaturq; pila ex panno linco mediocriter tenui,mlae ex aequalibus p. artibus ros, u, popliolygos, id est,tutiae, myrobalanorum citrinarum impleatur, ex eaq; postquaimbiberit rosarum,&solani aquas, oculi & palpebrae multoties ita
contingantur,ut humor in eis aquarum remaneat. Nares saepe ex
oleo rolaceo dcarno osti succo illinatur. Os modo ea aqua frigida
132쪽
eum paveo acet modo ex lacte,modo ex lactucae succo, modo ex arno ossi aqua abluatur. Prodest etiam mandere interdit mala acida,
Oxylapaton, immaturas amygdalas, mora similiter immatura.Praecipuli est garsarietare pluuiale aqua frigida,in qua gallς immaturς excoctae sint. Facies uniuerso ex pano lineo naadefacto in aqua destillationis florii salicis, cui tertia pars succi limonis sit adiecta, laepenumero foueatiar. Corpus uniuersiam, uel saltem brachia, crura, genitalia, Iauentur aliquando aqua tepida,in qua flores nymphaeae, rosarii, uiolarum,& folia fumariae,lapathi,arnoglossi,hordeumq; bullierint. Exequuti qtiaecunq; ad praeseruandum uisa sunt opportuna, ia tempus est ut quae ad curationem attinent, aggrediamur. Siquidem uix feri potest, ut quae di cta sunt omnia ad ungue fiant: quae tametsi seruentur, nihil tamen uetat quo minus iam tanta sit in humoribus inebrisq; facta imprestio , ut nihilominus naturam aliquo modo a tot malis uinci necesse sit. Summatim igitur Spercompedium istarum
assectionum curationem exequamur.
Lippitudo,ruborq; oculoru, si leuis fuerit,per solam aquam rosi . ceam biduo frigidam, no tepida, tollitur: quod si ultra quatuor dies
prorogetur,aloes paru primo aqua ro iacea, uel si hoc non sufficiat, z uino albo nocte maceretur, mane gutta aquae,uel uini oculis instilletur. Si fortior,cucurbitulae infra latum spatularii os admoueantur, Θ quibus sicutis fulcior efficiatur, incidenda scalpello est, cucurbitillaeq; iteru admouendae. Succus solani oculis inisciaturΦannicu- 'lus ex eode succo expressus oculo clauiis superponatur. Stuppa quae album oui biberit, cui mistus optime sit puluit rosarii, acaciae, corticu aridorum mali punici, frontem c5praehendat,& lepus cui oculus laesus subiacet: aut collyriu album abiq; pvaveris lacryma cum eodem solam succo primis diebus oculis instilletur cu muliebri lacte: postea parum sarco colle addatur,& demit imminuto ardore, aqua in 3O qii ascenu Graecubullierit, residuum dis luet. Narium uero crustis medetur butyrum recens, uiolarii aqua bene ablutu,aut adeps gallinae recens lota cum aqua nymphaeae. Aut liqc mixturae olei uiolati psido unciarum trium,medullae cruris uituli pondo unciaria duarii, tragacanthae, cerae albae singulor si pondo unius unciae: solutis quae so uenda sunt,reliquam sceantur. At si per haec criistae non resoluantur, ad fortiora ueniendum: quale est quod habet, butyri recentis succo semperii tui abluti,cerussae lotae, singulorum pondo unciae unius semis: olei nymphaeae pondo unciae unius,lithargyri, plumbi usti eloti, sandaloriim citri norunt, singulorum pondo unciaru trium: helle 4o bori albi, camphorae,& magna urgente necessitate,argenti iiivi,singulorum pondo unius scrupuli, cerae albae parum. Quicquid autem
horum fiat,semper antea uapor aquae calidae per nares attrahatur.
Pustulis oris proderit in initio collutio ex aqua ccclesii, in qua semen rosae & gallae decoctae sint.Item ex lacte, in quo ferrum candes
multoties sit extinctum. Sedato autem feruore,butyrum cum melle rotato inter praestantia remedia conumerari debet:aut extrahito succum ex toto uialo Punico acido cum cortice suo contrito, addito
133쪽
tanti inde mellis rosacci facitoq: omnia tand ii simili bulliant,donec mellis crassemidinem habeant. QOd si efficacius remedium desideras,adde tertiam partem pulueris conchularum glandium adustarii. Et si adhuc efficacius, sextam aluminis scissilis usti superaddito. Illud tamen haud praeteret indum, in omnibus huiusce capitis affectibus, post unitieriales purgationes cucurbitulas. ut supra in oculis monuimus, ceruici esse admouendas,lumidines* prope locum patientem. Ad pruritum genitalium,accipiatur album duorsi ovorsi recentiri, succi seniperuiui,olci rosacei, singuloruni uncia, farinae fabarum uncia scinis, clincta in moriario plumbeo tandiu agitentur, donec c0ngrue crassescant. Haemorrhoidum amotionem non scribo, quonia prouocari potius debent quam repelli. Tei tiana uero,& regius mornus, praesentem medicum desiderant. Haec sunt quae in praesemia mihi occurrere ad huius praeclari uiri praeseruationem, curationen q;: quem istis,iuuante eo qui cst uera latus omnium, speramus pristinae integritati decoriq; restituendum. Vale. VI. Aprilis. M. D. IIII.
EPIST. III. Ioannes Manar Ferrariensis
medicus, Francisco Gaballo elusidem artis professori eminentisi S. P. D.
N T E R. reliquas erroris causas qui proximis seculis in
medicina accidertit,hanc fuisse no minima puto,quὁd medici nihil de simplicibus medicamentis cognoscentes, seplasiarioru &Iharmacopolarum arbitrio coposim tiones medicaminii permiseriit. Inde enim facti ini est ut reliqua nunc tacea)quod generosa illa antidotus,ab Androm cho leniore Theriace, auiniore Galene non a Galeno medico eius sibi nomen usurpare cupiente, ut credere uisus est Avicenna, sed a 3'tranquillitate) uocata, uel omnibus,uel certe pluribus potestatibus carere inuenta sit, quas ei antiqui medici adscri8serunt. Huic tu rei
prudentia tua occursurus,maximu in eius copositione errorem,pe
cilliari comentario super hoc edito castigasti, ostendens seras illas quae in antidoto erant ponendae, qilibus uidelicet theriaci pastilli cocinnatur,non ex Aegypto petendas, sed in media ipca Italia reperiri. Nec satis tibi hoc uisum ad bona conficienda theriacen, sed Andromachu eius inuentorem sectatus,Neronis primariu medicum,alium Andromachii prioris filium & Demetrium Antonini Caesaris similater primarium medicum, aliosque complures, Galenum demum ipsum, non imanibus quidem propriis, ut illi, sed tibi obsequciatili se υplasiariorum,ta calubre medicamentu in amplissima Venetiarum tu De,quae noua quasi Roma dici potest,praeparasti.ad qua ceu comime Eitropae emporiis, licet uerisimile sit ueluti olim Romam tum a Creta Venetorii imperio parcnte,tu a caeteris Orientalibus locis,simpI cia medicamenta tantae copositioni idonea fuisse apportata.Ego ta-- men nimis sorte in hac,sicut in omni re medica timidus & curiosius,
134쪽
non uereres no possis,quin aliqua adhuc uel defuerint penitur, uel uitiata apposita sint: non quod de thra fide & diligentia ambigam, sed
quod res quasdam, uel non asserri, uel non sine macula, uel in totum
ignorari puto.Ee sunt, Balsamus, murrha, rheon,amomum, cinnamomu,casia, icoenoanthos, nardus Indica malabathrum, lemnia, cardamomum,distamnum petroselino, i cordioi'radix pentaphylli, thlaspi, atq; in hedychroo magmate, quod alindaracaron Arabes uocant,aspalathon, calamus o ratus, xylobalsamum,maron.
Verum enim opobalsamu uel ad nos non assertur, uel si assertur, Bal Wo ac tanti precii existit ut totius antidoti premum praeuertat, duodecim mrrb enim drachmas, praeter id quod in hedychroo apponi debet tota Andromachi compositio recipit, qtiae octodecim libras parum excedit. Vix tamen crediderim, syncerum & recens afferri. Nam quod hactenus uidere potui, odore,colore, substantia, longe a qualitatibus ueri distat. Sed S: Galenus uariis adulterari id modis queritur,inueniriq; in optima myrrha opoballa nati, quod intra corpus assumptum mor- tiferum esset nisi forte extra hoc periculum nos sumus, qui non optima solum, sed bona etiam myrrha caremus: nam quae myrrhae loco habetur pro odore suaui teterrimum uirus obolet.
Lo Rheo scribunt Plinius & Dioscorides radicem absq; odore, costo Rheon. nigro sitnilem, cum id quod in usu est, nullam cum costo nigro similitudinem gerat, magnumq; longe odorem, nec inulauem iaciet.
VCruam Omu, id euisso υῶδες,&ueluti uua,nescio si Italia hoc fecit Amommu lo uidit, sicuti, quod multi forte mirabutur, nec cinnamomu. In quo est: momum.
ideo diutius est immorandum quod nemine adhuc audiui ambigente, id quod passim ex India praecipue a Lusitani regis classe, in Eurollam inuehitur, esse uerum cinnamomu . Quod tamen no esse,ex Gaeni uariis dios in lib. de Antidotis facile patere potest, cinnamo nati dicetis esse arbustu sex uel septe plus minus adnascetes ramusicu3o los habens, longitudine inaequales, ita tamen ut maior semipedeni Romanu non excedat, R id quod ὸrtim si est, indicibile quendam super omnia alia odore habere,gustuq; aliquatenus calefacere. no u Gqueageo tamen, ut cu tristitia mordicaret. Colore tale, quale ait Ga- id est ut i lii indetur, colore albo a. fuscii & sub cyaneu telidente. Esse eius sex genera, quatuor uidelacet inter optimu &pessimus uod quide pel simu exiguo interuallo ab optima casia minimen aras diuare, cum ea in cinnamomu aliquando couertatur, qil eadinosi post Galenum in libro secundo sue medicinae scripsit Avicennariiruisse enim se ait Galenus casiam adeo altam & uiuerem,ut ad arbusti ascenderet magniti idinem, ramusculosq: quosdam mitteret, uisu,corticis tenuitate, odoreq; &gustu exacte similes cinnamomo. Ex quo dicto intelligcre si ioq; licet, quantum uulgaris nostra Ca Casa. sia distet a uera, nihil cum cinnamomo habens comune, tetra cu sit,
in odora,& penitus aspernabilis, imo nihil habens quare casia putari debeat, ut Dioscoridem & Pliniti legenti, remq; ipsam in manu habenti, iacile costabiti casiam cum dico,aromatiten intelligo,quam officinae ηο
135쪽
si IO. - MANARDI EPIST. MEDICI
officinae Ligneam uocant:aliam enim, cuius nunc eommunis est ad aluum leniendam usus, scio antiquis penitus incognitam. Inter isnlas, id est,aromati teS, ea esset eligenda, quaeGieti, non Gizir, ut putauit Hermolaus,barbarico nomine dicitur: quae adeo simi Iis est cinnamomo, iit duplum eius pro cinnamomo, Galeno teste,poni pos sit, qui Quinto accedendum non putauit dicenti non secus eos facere,qui carentes cinnamomo duplam casiam accipiunt, his qui dice rent, dum caremus Phalerno, uel uino Cretico,duplum uilissimi ui
ni bibendum:& eos qui similagine ii in pane non habet, debere duos fur si iraceos esitare.Non enim ait Galenus,simile quid his faciut,qui tS casiam cinnamomi loco accipiunt: sed illis ais imitantur potius, qui cum forte careant uiro ad pondus inrendum idoneo, duos ei suo stituunt debiliores .Hanc Gieti appellatam. tberiacae imponere deberemus .&carentes cinnamomo, pro simplo cinnamomo duplam accipere.Fistulare autem uocata, omniti uilissima, ct propterea theriacet non imponendam scripsit Galentis: esseq; Palsim cognita,exteriorem quidem corticem, que fistulam uocant, fortem habentem &odore S gustu interiora debilissima,adco ut nullius sint utilitatis.. mrd M. Carere nos Indica nardo quis dubitet,qui S sicam quidem uocari apud Galenum legerit, esse tamen radicem Sed &inea theriaces impraeparatione, quam caeteris uel uticoncisam magis & manifesti rem praefert Galenus, sic ad uerbum carmine quodam scribitur. Termentinaeq: rhesinam,nardi* radicem Indicae. Ad nos uehitur spicaὰ atq; utinIm nardi esset: suauitate enim odoris penitus caret,& saporis est ualde ingrati. seb.νnoa In flore etiam Schoeni idem accidit: cum enim scribat Democra thos. - tes,schoeni non testucarum, sed floris, ad nos festucae portamur non flores: led in hoc magna uis non est, siquidem Galenus herbam
NaLibathro. Malabathrum quis nostro seeuto cognoscitZEgo toto uitae mes te o Lemnium Agil pore,ilix linicum uidere folium eius potui, licuti & Lemnii uocati si iam. gillissilebu Iam. N. a quae passim 1 ub nomine terrae sigillatae uenditur, nec Iacie, nec uiribus uerae similis existit: alioqui Galeni quoq; temporibus tam apte adulterabatur, ut dignosci a legitima non posset
Cardamomu. Cardamomi, 'uod Arabes cordia ineni nominant, tria habemus genera. dorata illa quidem,& cum caeteris aromatibus in usum iac-nientia,longe tamen, sicut mihi uidetur,a quatuor generibus distanti quorum meminit Plinius. Dictam-. Dictamno, nisi eam rursus Venus ab Ida sylva deportet, omnino deficimus:flore enim,caule,& semine carere debet: quibus haec nostra uulgaris maxime abundatiradicem itero habere tenuem,& in
litem, quae nostrae magna & ad usum sola ueniens, neglectis folii quae imponenda essent Pharmaco,non radix. . Sed carere nos ballamo & malabathro , quae & preciosa ua.-de, &a longinqui, regionibus petenda, non est mirum. At quis non miretur simul & aegreferat, petroselinum, de terebinthi rhesi ,
, Petroselim . nam nos desiderare Z QMd enim uulgo petroselinum vocamus.
136쪽
uetipium est ab antiquis dicisi hortulanu: uel quicqii id tandem sit,
constat eius semen non id esse quod theriacae miscedum iussit Andromachus: praefertur enim reliquis, Galeno teste, Macedonicii, &Macedonicis extreaticu, in hoc alia excellens, quod amarissim si&acerrimu existit. Nostratis aute semen, ut acredinis cimisdam ha ticeps forte uideri possit, omni tamen prorsus caret amaritudine. Sed postquam Macedonico carendum erat utina Epiroticii haberemus, quod Galeni tempore tanta erat ueri aemulatio in Macedonia per Thessalonicen apportabatur,ut pro Macedonico ti edi pos.set. Recentiorum autem negligentia effecit, ut Macedonico&Epi- . rotico carentes,apij communis lemine pro eo utamur: sicuti&petiocina uel laricea rhesina loco termentinae, quae ex Cluo Dptima, ex Termemina. Libya S: Ponto etiam bona olim afferebatur. Eadem negligentia factum est, ut non solum liarbam ipsam scor- scordium. dium uocata amitteremus sed & uocis ipsius significatu: allium syl- uestre eius loco, nominis similitudine decepti, accipientes, magis in hoc peccantes quam in petroselino: quod non ideo theriacae imponitur, quia sit uenenosis pharmacis,aut feris repugnans, sed aquae intercutis gratia, limilium'; morborii. Scordii aute tanta uim esse
non ulli fide digni scripserui, ut quaecuq; supra illud in praelio quondam corpora occisis ru ceciderant, diutius remanerent inc rupta, secundum eas potissimum partes quae herbam ipsam attigerat. Vnde creditur, Galeno teste, uenenis ferarum & mortiforis pharmacis
De pentaphyllo libenter intelligere, uulgarem ne hanc passim inta ijs etiam stratis naicentem acceperitis. ego non huius radicem a
cipiendam puto, sed eius quam tormentillam uocant: quam licet septifoliam maiore ex parte in Italia uideamus, hic,hoc est, in Pann nia, laepius uidi quinquefoliam. 3. Thiaspi ignotu nostro aevo, etiam uoce est, mihi apud Ioanne Au Tbtis, i. gustum Ialiriensem episcopii, uir u & doctrina & prudentia,&lluod' maius est, religione celebrandu degenti,coperta herba est,que uera Thiasipi esse puto. Cappadocae tamen semen desiderat Galenus, co- lore ad nigrum accedente, maiorem Cretica,& ex quadam eius par te ueluti quassam, unde & nomen accepit. Aspalatnum nisi sandali uocati species sit,puto hoc tempore petat hius ignota, sicii ti& calamum romatiten quod enim uulgus eo no Ca tu, ὰρο- mine uocat, radix est,nόn salamus, ne ut arbitror,calami illius ra' matites. dix, sed uel acorus est, ut etiam suspicari Hermolaus quosem loco AO uisus est, uel alia quaedam res nobis incos nita. Ego quoties acoro opus est, non uulgari illa radice,&iniucudi odoris, sed uόcato aro
Maron si non est sampsuchi species, ingenue fateor me nescire Mari,is. quid sit.Veram Acaesam,id est, ex Aegyptia spina factam, quam lacrymam Paneam uocauit primu Andrum inu , puto eum in x,Abaliamsi Ital ia deesse, sicuti&uerumnalsami lignum. UTot igitur existetibus pharmacis,quet theriace accipit, uel penitus . ignotis,
137쪽
Thoracae copo ignotis,uel ualde dubijs,tiel ad nos hisce temporibus no delatis,n stis disicilis. scio quo modo parari recte uel possit uel potuerit, ut illud mittam, qudduerus etia paradi modus,longo ab uiuest abolitus. Non posse autem quepiam bene parare, nisi aliti bene parante uiderit,putat Galenus, qui tata diligetia, ut in caeteris,ita in ca colicienda usus est, ut mortaria omnia, praeterquam Aegyptia repudiarit: singula medicamenta no solum sigillatim eliges,sed ita inuicem c arans, ut nullia eoru reliqua iuperaret,experietia ipsa cognosces. Quodsi, exempli gratia, etingiber ualde potens pharmaco imponatur, reliquis debilio' ribus, in coposito & sapor& uis Tingiberis dominabiturmo omnia, sed quae id bene ferre possent,cotereret: reliqua prout cuiq; cogruebat uel liquaret uel solueret. Thiaspij & rapi semen quonia ob innatam quac in tenacitate simul alijs csi trita adhaerere mortario uid rat sola modico uino addito coterebat,ilius per se absq; uino. Quan' tam item diligentia & in uino elige do,& in pharmaco per chalcitin denigrado,demii omnibus in rebus adhibuerit, legeti librii eius de antidotis facile costabit. Qua diligetia factu est,ut Antonius Caesar, qui quotidie pharmaco u atur,mox ut id praegustauit uod a Galeno paratu fuerat quod sibi longe magis caeteris placuiuet,antiqua copositionem immutata putauerit. Sed ut iam finem epistolae faciam, re ad id redeam a quo incepi, cum ex recipiedis in theriacae medicaminibus,non ulla incognita, alia factitia,alia mala esse putem,in artificibus peritiam & fidem desiderem uix credere ualeo bona hoc tempore theriacen praeparari posse: tantum tamen tibi tribuo, ut si . abs te certior factus fuero, singula inuenta&probata recteque fui Gle comixta, ea uti,quod hactenus nunqua feci,posthac no sim formi, daturus. Vale. XXVI. Augusti. M. D. XVIII. Budae.
EPIST. IIII. . d Vaciensem vi copum. praestruatio oculorum , dentium. 3o
VPIENs id exequi quod heri dginitas tua reuerenda mihi comisit, cursim adnotaui uelitae nunc Occurrerunt,ad oculorudentitiq; preseruatione coducentia.
Sed quoniam haec cana esse no possunt, nisi caput sit num sit: neque hoc, nisi uniuersiim corpus bene habeat: ratio uictus, quam diaetam uocant, bene in primis instituenda est, ut sine qua frustra in tu eda reparad. aue bona ualetudine reliqua Victus rutiψi' tentantur auxilia. Consistit aute haec, no solum in qualitate,qualita- tbM 'si' teq: cibi&potus sed &in omnibus his que uelimus nolimus nobis
occurrui: ut somno&uigilia, motu & quiete, excretis & detentis, o animiq: affectibus,praecipue autem in aere,qui non sol uni extrinsecus nonis semper adhaeret,sed in intima corporis nostri penetralia per inspiratione c5tinud adigitur. Quo igitur ad cibos potusque atotinent, ceu satis per se nota,no exequormemo enim est qui nesciat, maligna cibaria, ae uaria,&malo ordine sumpta,miditatemq; & crapulam,maximum &corporibus & animis afferre nocumetum. Rc-sidua uero quinq; genera, non adeo in propatulo posita, nec cuiuis manifesta,
138쪽
mam festa, breuiter pertractabo. Somnus inter diem & noctem tem horaru spatium non excedat, sitq; potius nocturnus quam diurnus duabus horis a cibo,& su pra dextrii latus, capite bene alto, duriore puluino, aestateq; corio tecto, initium capiat. Primo somno finito,uoluere corpus,& supra finistrum redormire, non est inutile. Exercitium prandium praecedati quies sequatur. Nec quilibet motus exercitiiim putandus,sed ille tantum perque in respiratio permittatur. Illud aute in maxime conduceret,quo interiora coporis capite quieto mouerentur. Enitendum summopere, ut excremeta omnia quotidie expurgetur, tam ea quae manifeste per certos meatus exeunt, qu.im quae occulte. Nasus igitur mane bene mungendus,& 'tiicquid sordium nocturno tempore adhaesit, expurgandum.& si quado nares obstructae uidebutur, rei digito butyro intincto uel betae succo, uel sampliachisurculis aperiantur. Gargarizandum &abluedum os aqua, citi quandoque aceti quid etiam admissiceatur. Dentes autem sunt aliquo ex his quae inferius dei cribentur,abstergendi. Oculi quoq; & aures bene a iiiis sordibus emundandi. Danda opera ut quotidie aluus bis eat. Quod si sponte non fiat, iuuanda uel prunis in aqua multa decoctis,uel capi iure cum saccha-ro,uel iustulis ex atriplice, beta& maluis multo olitio dulci coditis. uel quod omnibus his emeacius est,uini fece contrita, aut senae folijs cum iure decoctis. Universa autem haec stini ante alium cibum accipienda, longeq; melius esset, si qua morula inter ea&pradium
Cauendii aute ne quoties deside di incessit clipiditas, uel meied
ob negotia dii feraturitum me enim hoc capiti nocet, adeo ut quosdam, uel ob tam hanc causam,pessimos incurrisse ac letales tuorbos cognouerimus.
Sunt & aliae quaeda uacuationes per occultos cutis meatus factae, quae & ipsae adiuuadae. Caput igitur secundum cosuetudine semel uttii inimii in septimana abluedum lixivio aestate mitiori,& in quo cita maenaelon & rotae biissierint: hyeme fortiori ex chamaenaelo & iam-picho. Diebus quibus lotio no fit,caput linteolo aspero primo perfricadum,dehinc eburneo pectine bene pectendu est.Balneo dulci, aquae uacito stomacho utendum, bis uelleinci in hebdomade,pro collietudine: quotidie* tmitierim corpus subaspero linteo pernicandri,a superioribus ad inseriora deicedendo. Animi motus quatasso fieri potest moderandi,praei ertim ira,maiorest curae& cogitatio nes post cibum iunt abigendae. Sol, ignis,fumus, lunae radis, uentus talidus, praelertim Ahistrinus,a capite arcendi sim t. Itaq; interdiu noctu caput ira tuendum, ut nec algeat nec aestiret. Et proptereain cubiculis impense more patriae calefactis, non est immorandum,
mulio minus in hypocaustis. Et haec quidem ad uictus rationem
Ad alia ac dedo,cogruit mihi uidetur ut bis in anno uena sec
139쪽
sis IO. MANARDI EPIST. MEDICIN.
tur post utrunq; uidelicet aequinoctiii. Vere quidem,ea quae est in
cubito media autumno, exterior.Illam communem seu medianam,
lainc cephalicam uocant. Extrahendςq: uere sanguinis octo unciata
Laudo etiam ut singulo quoq; mense post pleniluniu quatuor eis
eurbitulae intra scapulas admoueatur,& si nigrescere locus uidebitur,tres unciae sanguinis per consuetu modum loca pungendo extrahantur.Eisdem quoq; teporibus ueris & autumni,praemistis quibusdam praeparationibus,post uenae sectione corpus erit pumandisi. Praeparatio uere per sequente potu ter uel quinquies acceptu facie da Herbae uel radicti sceniculi, liculoru senae, mediam cuiusq; unciam sampsiuchi, rosarii rubearu , utrinq; manipulum s. polypodi, passularum drachmas ternas. Res istae in aqua arte coquantur,decocti tres unciae mane bibantur,adiecta acidaetationis,quam coposita uocat, uncia. sumpta praescripta potione purgatio rit bis catapotiis in aurora sumendis facienda, quae recipi ut pitularii sine quibus,scrupulos duos,agarici praeparati semiscrupulum, nucis mulcatae grana uinq; , diagri dij duo, cum aqua foeniculi. Fiant septem numero &deaurentur.Duobus uel tribus diebus sequentibus quolibet mane accipienda mithridati drachma:postquam tribus aut amplius horis abstinendum. A' uere ad autumntim, nisi quando magni erunt aestus, utile erit ab una ad tres ex infra scriptis catapotiis accepisse, post lenem quidem coenam, si caput: ante, si stomachus magis laesus uidebitur: Rhei elem drachmam, agarici electi scrupulum senae dimidium drachmae,rosaria quindecim grana,diagridii septe grana,
succo rosaria, fiant 2I. Autumno bibendus sequens potus quotidie sub auroram per integra hebdomadem. Sen ς unci .a, radicum cicRorij unciam s. summitatum boragini* manipulum unu: in aqua congruo modo haec coque,& ex decocti ternis uncius, & una sirrupi do pomis Sabor quem rectius forte saporis strupuin de pomis aphel sol aremus,siquidem illius autor Persarum rex Sapor fuit. Hinc fiat potus aromaticus cum rosis.quo sumpto ut dictum est) per hebdomadem, deinceps his purgetur catapotiis: Pilularum aurearum scrupulos duos, lucis scrupulum s. rosarum grana sex, diagridii grana duo, cum succo rosarum: fiant septem, & solio auri contegantur. Inde tribus sequentibus diebus, quolibet mane accipiatur medium cochleare sequentis compositionis: Sacchari ros acet unciae duae pulueris aromuici rosati Machmae dimidium,cum Iuleborosato quantum satis sit misceatur. Catapotia quibus tempore hyemis utedum: Aloes lotae,rhei barbari electi ana drach. una,epithymi cretici,pulueris de semine foeni culi scrupulum unu,nucis miristicae,dia i dij an a grana Io. cu aqua sceniculi: fiant pilulae uigintiseptem,& deaurentur.Ex his sumendae ab una ad quinque: naaiae,si totum corpus: ante coenam, si stomachus: post coenam, si caput purgationem desiderare uideatur. Et haec satis sint, quantum ad purgationem.
140쪽
mane abluendi oculi uino hoc modo parato: Vini albi acerbi no ualde potentis lib. I.herbae sceniculi, si haberi potest,manip.I. si non potest haberi, minis eius uncia una, xylobalsami boni drachmae 2.po- pholygos,Nil uocant Germani,unciam mediana. hulliat omnia unica ebullitione, postea per rudem laneum pannum stillent,& liquor
in uale vitreo bene obturato conseruetur. Aqua stro oculis aeIlate.
Rosiarum partes tres,herbae foeniculi,rutae,ana partem unam: incidantur,& simul bene comisceantur,& post tres dies destilletur aqua IO uel cum Glo uapore aquae bullietis, uel in sole, uel ad balneum Mais riae uocatum, ita ut in recipiente aquam uase pugillus earunde he barum imponatur, ut super eas stilis cadat,&rostrum superioris uasis cum inferiore illo studiose committatur,& circumlinatur, ut ii pores exire non possint. Pro dentitus. Rosarum albarum & earum seminis ana drachmam unam, sanda-Iorum alborii, succini albi id est, lapillorum qui uulgd Pater noster de ambra uocatur margaritarum albarum ana sertipulum unum, ma stiches, cinnamomiana drachmam s.conter3ntur omRia mediocri- . ter, S: addito pauco melle rosiaco bene misceantur.In hanc miscellam uesperi intincto digito, dentes bene pernicetur. Mane ablutio fiat cum uino albo, in quo radix iridis siccabullierit. Dentiscalpia Dant ex ligno lentisci. . ..
Optima est etiam radix unius speciei maluae, quam in Italia herba ungaricam appellant, alceam puto Graece& Latine uocari. Poteram tinem facere, sed libet adscribere res quasdam alias etiaoculis & dentibus eximie uel utiles, uel inutiles.
Myrobalatiam chebulam conditam mane comedere,& nucleum 3O qui intrinsecus est, longo tempore in ore continere.Excellit etia in hoc nux myristica, quam moschatam uocant. Semina foeniculi, fac- charo cooperta. Vinum absinthites potum,& eo in is rutaceum.' Coena exigua capiti confert & oculis. Aspectus rerum uiridita, praecipue smaragdi. Acetum scillite gargarizare oculis c5fert, praeserti inpost purgationem. Gartophylli oculis sunt amici,& asparagi co- ,sti,ac betonica. Iuuat & perdicis cerebrii,& rapa, praesertimq; λ-
re acies recreabitur. Ladentur oeulis.
Crapula,Venus,mussit, uinum dulce,turbidit,crassum, legumina. canabis,brassica, praecipue salita,raphanus, alliit,porru,cepe,& id generis reliqua,magni pisces, aspicere rem lucidam,uel uelocisiime motam, legere literas minutas,maxime post cibum.
sylvestris mensta uel mentastrum,silvia,Origanum,lupini, lepo