장음표시 사용
151쪽
ccelestis motus tarditatem,ssierit cum noctibus improportionem referente: rὁ enim haec omnia calorem potius tollunt, quam frigus ponant. Patet igitur Averrois conexionem no esse necessaria, he-mq: posse ut mundo non destructo, sit in eo locus inhabitabilis pro-liter frigus ,& nullibi sit locus inhabitabilis propter aestum. Neq;ocus a contrarijs, quo ad eandem firmandam argumentatione utitur, maius argumento robur addit: sic enim argumentatur. Si inuenitur unum couariti, inuenitur&reliquum: sed est locus in quo obdominiu niuis, quae frigida est& humida,habitarino potest: igitur erit locus qui ob isnis calidi & sicci dominium no poterit habitari.
Dicam enim in primis,cotraria no adeo necessaria nabere conexionem, ut uno actu ξbsito, aliud necessarid ponatur: eoru enim oppositorii potius ea est proprietas, quae relative opponuntur, no cotrariorum. Et si illa aliquando Aristoteles utitur,no ut demonstrativa, sed ut probabili utitur. Deinde esto quod unum cotrarium esse nopossit nisi aliud sitino tamen id sequitur quod Averroes uulti sequetur quidem, si frigus sit, calorem esse no autem tanta uim in submouenda habitatione habere calore,quanta habet iriSus, quod scilicet
ex natura sua habet, ut uitae principiis aduersetur, cu e cotrario calor& uitam tribuat & co seruet: ut propterea per locu qui a contrarus dicitur, oppositu potius sequatur it uidelicet si trigiis facit locu inhabitabile,calor faciat habitabilem.Liquet igitur &hanc qua demonstrationem signi Averroes uocat, multifaria peccare, nihilq: habere ob quod demostratio dici mereatur.Sed age eas examinemus argumentationes, quas, quὁd ita sit,& quam ob rem ita sit probare dixit Averro es.Una est huiusmodi: Distantia solis maxima.&tarditas motus partiti coeli maxima, maximu tacitat frigus: igitur maxima solix propinquitas, maximal partiti coeli uelocitas, maximu operatur calore.Duo aute haec sub aequinoctiali c6tingunt: ad uerticalem enim 3 Q habitantiu sub aequinoctiali punctu,quae maxima eius propinq uitas est, sol accedit, partesq; ibi coeli in aeuuali tempore maximum spatiudeicribu quod est secudum Aristotelem,uelocissime moueri. Tanto igitur uelocior est aequinoctialis motus, motu arctici circuli,quato illius ambitus est huius ambitu maior: tam uehemes igitur est sit baequinoctiali calor,ut omne penitus excludat habitationem. Signo quoq; tali hanc cofirmat rationem: Ad sensum innuit costat i exHocis mediis inter polum arcti cum MaequinoctiemGa magis incalescere quae aequinoctiali, ea magis frigescere quae polo arctico sunt propinquiora,adeo ut in his frigus calorem,in illis calor frigus Q-4o peret manifeste, quatoq; maior fit ad aequinoctialem circulum pro pinquatio,tanto calor magis luperat Dii,ditate. Ergo ubi maxima propinquitas,ibi & maximus calor. Cum enim inuenitur unum contrariu & medium,alteru quoq; contrariu inueniri necesse est: & cuinueniuntur causae unius extremi & messis, causas quoq; alterius extremi inueniri necesse est. Haec est una ex Averrois demonstrationibus, qua ei similem esse dicit, quam facit Aristoteles in libro Coeli Si corpus maxime distas a motu coeli est maxime graue, necesse est
152쪽
no IO. MANARDI EPIs T. MEDICIN.
corpus quod est maxime propinquii coelo esse maxime leve.Rursiis alio in loco alia affert demonstratione, qua sic possumus colligere: . Causa ouae facit habitatione sub Cancri tropico difficile & fere impollibilem, ex parte causis agetis,inuenitur iris aequino Aiali,& pr ter illam alia ex parte materiae,quae maioris est potetiae ad calefaci dum: igitur sub aequinoctiali erit omnino imposisibilis habitatio. Patet anterius sumptum, quonia causa faciens caloris uehementia sub Cancri circulo est solis rectus & ad perpessiculum aspectus per que radii ad angulos rectos reflectuntur, qui sunt omnibus alijs potentiores. Quod cu semel tantu in anno fiat in eo loco,scilicet tuo Can- Ioeri circulo bis fit sub aequinoctiali, sole uidelicet ad prima Arietis Se Librae parte accedente. Additur & alia cuti diximus) ex parte materiae uocata ab eo causa: quonia experientia constat quod post maxi- inam ad queuis locum babitabilem solis propinquationem, calor maior fit, tantoq; maiori tepore perseuerat, quanto locus magis ad meridiem vergit: unde longiores tanto aestates fiunt,quato loca ma gis sunt meridionalia. Cum igitur in nostro climate, quod ab aequinoctiali serὁ quinque supra quadraginta partibus recedit, calores post solstitium quasi ad trimeure tempus extedantur & in latitudine triginta partiti ad quadrimestre, sequitur ut sub squinoctiali pro- zope ad sex menses proletantur,quo tempore altera fit propinquatio, atq; ut sequens est, fere continua inibi erit exaestuatio,nec quatuor inibi erui sibi succedentia anni tempora, sed uel unu continuum,uel octo: & sic tolletur animalium & plantarii co seruatio quae per quadruplicem temporii uicissitudine alijs in locis contingit. Hae sunt rationes quas uere demonsti aliuas Auere es existimauit: quae licet prioribus efficaciores prima facie uideatur,si quis tamen acrius introspiciat, n5 maiorem ualde in his,quam in illis adesse uim iudica bit. Nam ut demus illis plus etia quam possunt, no plus certe habebunt, quis loca aequinoctiali supposita, ratione binae unico in anno soad uerticalem punctum accessionis, directionis radioria,& ad angulos rectos reflexionis, motusq; demit coeli partiti uelocioris,debere impense calere: no usqueaded tamen probant calere,ut inde in totum arceat habitatores. Nam aliς adlunt cui ostendemus repugnan 'tes causae, adeoq; potentes, ut no solum hebetare caloris acerbit
tem ualeant, sed ad modum quedam & temperiem deducere,qui sit animaliti uitae cosormis,praesertim quoniam ut superius dicti J est)non sicuti frigiditas,ita & caliditas uitae inimicatur, praecipue coele- stis, quae mitis benignaq;, 'uantu ex seipsa est ,& uita potius affert, Cμlor rusu quam aufert.Ex accessit enim solis generationes, ex recesi u corru- ΑΟptiones, teste Aristotele proueni sit: qui nec sub *quinoctiali ob alia ratione negauit habitari,quam quὁdprius deficere; habitatio,quam
umbrae,quae ad septentrionem in noura regione uςrgunt,ad austruflecterentur,hoc est,sub Cancri circulo: ibi enim non habitari propter aestum,nec in parte alia propter frigus: ut obseruationibus inniti potius uideatur quam rationibus,& narrati potius similis quam
probanti:tantu abest ut demonstrationibus in hoc usus siliquema
153쪽
inodum putauit Averroes: quem no modo no demostrasse, sed nec probabiles ualde rationes attulisse,satis ex his quae diisti sunt posset
constare.Verii ut Avicennae sententia, ueritasq; ipsa clarius eluc stat, altius exorsi, causas asseremus quibus fit ut sub aequinocti ali . possit habitari.Experientia magistra scimus,regiones quae sub coelo int,alias aliis magis minusue incalescere,i6giores . aut breuiores us perpeti .HOru esse iuu causa,aliae terra tantu, aliae coelo pen Gliditatis perdet.Pure terrestres in praesentia dimittamus. Coelestis uel ex coelo, μυς uel ex astris pendet.Ex astris, uel solo,uel aliquo alioris. Reliqua, ut paru cena exigui in momenti,nunc praetermittamus: coeli tantu motum, blemq; cosideremus. Coelum motu calefacere uoluit Aristoteles: quod si veru est, sequitur ut qua parte uelocius mouetur, ea &Minententius calefaciat. Veru quicquid id est caloris quod coelum suo motu nobis iaculatur, id a 4 exile est, dum terram attingit, ut qtiantu ad nostru propositu attinet,uix efficere sensileni uarietatem possit. Ipsum enim quod mouetur coelum, maiore minoremue in- Coeli mo tra semetipsum calorem ex quocunq; motu haudquaquam uiscipit: qua ratione caimo si ad uiuum resecata res est, nec coquin, sed nec sol ipse, calore tefacere duo que in inferiora mittit, in se actu habet, sed potestate tantu ac uir ex ιι α quo fit, ut no plus eo media regio incalescat ubi uelocius,quam ubi tardius mouetur,nisi quod uel uim illam excalefactoriam,quo uelocius mouetur,eo crebrius deorsum mittit, uel quia uelocissimo motu est hau citimae suae parti ignem secum rapit,ipse, ignis aera pariter cotactu secum circitrorat.Vtru horu dicatur,no magnus deo
cum pertinget calor: uis enim illa insuendi calorem quae uniuersis adest coelo, quum mitis benignaq; suapte spote sit, ut superius est diactu tu, no tam eximia est, ut exurente Calorem hic ualeat generare.
Et quod ad altu modum attine ut cricedamus totam ignis i ςram ad coeli motii eircu uolui,primo non uidetur quomodo calorem ex hoc motu consequi ualeat eo maiorem quem ex seposeidet, quum naturasia ignis sit calidissimus. Deinde no satis rationi consonum iidetur,utnmili uelocitate tota aeris sphaera eum cosequatur,quam etiam scimus quacunque agitetur uelocitate, nunquam totam incalet re, cum & euigentia ipsa rei & Aristotelis autoritas ostendat mediam eius regione ualde semper frigidam, ipso etiam Aue COe confirmante remanere. Insuper & a sensu & a ratione alie- I verso num fit aerem hunc nostrum in quo degimus. circa terramgna uelocitate circumuolui: alioqui neque foetor, neque pestilens aliqua affectio, sed neque nebulae aut nubes diutius eandia ciuiatatem obsiderem. Et sicuti uenti motum persentimus, ita & aeream
illam si rationem sentiremus. QDd cum neque hic , neque alibi
fiat. diici potest aerem circa nos non aded uehementer exagitari, ut nota dignum calorem ex eo motu uel indipisci possit, uel
terris elargiri. Quae si uera sunt, relinquitur unicus Phoebi e lor . in quem huiuscemodi referri caloris uarietas postit. Agit solovae ratios igitur in unum magis quam in alium locum sol, uel quia te ea ac in
rae proximior,uel quia magis e directo radios iu eum iacit,uel quia dicatur.
154쪽
diutius respicit.& hoc dupliciter: uno modo , quia fes sunt no - . bus Ioniliores: alio modo, quὀd pluribus talibus diebus respexit Propinquitas parum in hoc habet efficaciae: siquidem sole in opposito suae absidis qua augem nunc uocat existente cum maxime nobis propinquet,maximii tamen frigus patimur. Relinquutur igitur duae causae, mora scilicet&directio, ex civibus opinionii diuersitas in hoc quaesito nata est,dum alius hanc,alius illam efficaciore putat. Aristoteles, Averroes,& ante omnes Pythagoras,directionem c eris praestare arbitrati,quam bis in anno sub aequinoctiali habitantibus sciebant euenire, tantum ibi caloris esse iudicarunt, ut in totum habitationem prohiberet. Contra Avicenna&Ptolemaeus,plus morae quam directioni tribuere, duplici ad hoc sentiendum experimento impulsi.Primum,quoniam una uel altera post meridiem hora,c
lor impensius nos urget,cum tamen tunc a uerticali puncto magis Quam in meridie, aeque uero ut totidem horis ante meridiem solet semotus. Altera experientia est,quoniain apud nos aestus maiores sunt, sole ultima Cancri parte uel leonem subeunte, Quintili uideticet mense, quam dum Geminos uel primas Cancri partes, Maio uidelicet & Iunio,illustrat,licet in eadem sit uel maiore distantia a nostris capitibus. Quod certe no alia euenit ratione, quam quod logiore tempore aerem ad incalescedum disposuit.Tametsi igitur sol eos qui sub aequinoctiali degut,bis in anno e directo prospiciat, tamen guia totidem horis sub terra latet,quot terra illuminat , & statim ab aeduinoctiis longe magis ab illis declinat,quam a nobis a solstitiis, ut .lib. ma nae ompositionis demostrauit Ptolemaeus,& i. lib. suae medicinae, parte secuta,tetigit Avicena,cum minus possit directi uel eius propinquitas,quam perduratio: sequitur longe in ore elle sub Cancri & Capricorni circulo aestum,quam sub aequinoci: ali,nec sub hoc latu, ut prohibere habitatione possit. Eos enim qui sub soIstitialibus tropicis habitant,uel circa eos sol e directo percutit,& eo stempore longiores noctibus dies habent,nec cito ab eorti capitibus recedit, adeo ut duplex mora cum directo aspectu cottingatur: & liquid uelocitati motus dandu est, ea quoq; no deest. sub aequinoctiali uero una tantu est caloris efficax causa,quoniam scilicet so is in anno ad perpediculum radios in eos mittit,toto* anni residuo nomultu ab illoru capitibus submouetur,accedente etiam summa partiti coeli uelocitate. Quae licet causae posiint multu,a quibulciam tamen aliis multu remittutur. Quarti una est, quod cum noctes siemper ibi sint aequales diebus, ex absentia solis multum tenescit caliditas.quae ex eius praesentia nasceretur. Ad quod & illud facit, quod nullibi quantii sub aequinoctiali ab horizonte sol noctu remouetur,
praesertim eo tepore quo rectissime illuc radios mittit, scilicet tem pore duaru aestatu: ad nullam enim partem tunc inclinat,se' er metam exactissime inter utrus polum uiam progreditur. qiuod in nullo climate cotingit. Tantu enim horizonti cuilibet intempesta n
cte propinquat aequinoctii tempore, quanta est climatis latitudo. Nns uero temporibuet tanto Disinuata est latitudo regionis simin
155쪽
Imeum solis eo tempore decimatione. Alia causa est quam supra tet ginitis, quod post puncta aequinoctialia, quae illis duas aestates faciut, magis declinat sol, quam post solstititi, quod nobis unica facit aesta, . tem sed duabus illis longiorem. Addit & Aponensis aliam caulain, aperte Averroi repugnantem, quam iudicanda tibi & tui similibuα
relinquo, trilicet radios si ib aequatore apicem terrae serientes, non ira refringi sicuti alijs in locis, ubi in conuexam incidunt superficie. Ad lioe etiam facit, quod ibi sunt duae hyemes, inter quarum utranq:& aestatem tantum tres menses intercedunt: quo fit ut aestates multu calidae esse non possint sicuti neq; hyemes multum frigidae.Non enim in tam exiguo spatio,inaῖna potest ab uno cotrario in aliud fieri permutatio: quia superueniente aestate, frigiditas in aerem a praecedenti hyeme impressa, nodum est tota abolita. Videmus enim pud nos hyemes ultra tres menses perdurare,& frigus per hyeme in aerem impressim, bona etiam ueris parte perseuerare. Huic praete ea sententiae experientia ipsa suffragatur. Refert siquidem Nicolaus Florentinus insignis medicus conciuem eius quendam cognomen to Indianti, quoniam in India longo tempore fuisset.affirmare soli tum habitasse se in locis quibusdam ubi essent duae hyemes, & duae 2 aestates, quarum nulla multum in calore aut frigore excelleret. Assirmantid&Lusitani, qui nostris temporibus ut superius diximus noua& antiquis incognita nauigatione, multa aequinoctiali subdita loca perlustrant. Quae si uera sunt, inad quia uera sunt, omnes aduersariorum corruunt rationes, etiam quas illi demonstrationes putariit. Sub Cacri enim eirculo & Capricorni, si usipiam, sunt loca ob calore inhabitabilia, quae maxime distant a septentrionalibus, non situ, sed ualitate.Dixi, si uspiam. quoniam Lusitanorum nauigationes torri Zona Oh, Misam uocata zonam refertam habitatoribus testantur, sub squalore habitato, bis uero sunt loca satis comode habitabilia, nec habitationem directio. resistis. 3O aut reflexio impedit radiorum, quia ex 2 .horis tantum per Iz. sole uident qui nec eos ultra modii aestatibus calefacit,quonia pauid ante hyems praecessit: nec multo tempore durat caliditas. quia in paucis diebus multum ab eis sol declinat, & cito ad punctum aliud, hyemem quoq; faciens. peruenit. Nec propter duas hyemes uiuentium generatio tollitur, im I multiplici scenore resipsidet: quonia singula hyemem, mox uer, dehinc aestas citd consequitur: ita ut quod apud nos semel generatur, bis generari apud eos possit. laxima etiam directio maximum calorem sola facere non potest, nisi cum mora pluriuin dieru cottingatur: sicuti nec mora sine propinquitate. & dir Ao ctione: na unius diei longitudo sub polo calorem facere no potest, cu sita propinquitate directione & reflexione destituta:& uti tarditas morus in facie do frigus exiguit ibi mometum habet sic & uelo
citas, in faei naci calore siti, aenuator .aut narum aut nihil Oneratur.
tes,non solum ibi habitari,sed esse aequum omnino, & in neutram h partem
156쪽
it IO. MANARDI EPIST. MEDICIN.
partem vergens temperamentimi. Ad quod credendum uel ea ratione praecipue mouentur, quod paribus perpetuo interuallis, sibi inuicem noctes diesq; tempora partiuntur: ideo fieri,ut quantum ex solis praesentia caloris,tantum ex absentia Digoris generetur. Cui rationi nonnulli Christiani ita manus dederunt, ut esse in eo loco paradisiis uο- Paradisum putarint, que in sacris libris delitiarum appellatur. Petrus iopiam. Aponensis in libro que in Conciliatorem appellauit,siam quam dc silpra tetigi rationem viperaddit quod scilicet minus quam alijs in locis solares radii apicem conuexi terrae ferientes, retroflectuntur. Et ob hoc tantam esse inibi putat temperiem,ux humana corpora eo roloco generentur, quae secundi modi ab Avicenna positi aequalitate, 3 quq eli inter omnes humanas temperaturas exactissima, nancti cuntur. Ego licet rationibus & testimoni js idoneis adductus, non maximam ibi esse intemperiem putem, ad calorem tamen multo plus inclinare, quam ad Digus regionem illam puto: ex gemina enim illa, ' singulis annis contingente ad uerticem directione,& ad perpendiculum radii iaculatione, fereq; angulo carente reflexione, multum omnino incalescere ea loca puto.Nam & si ab exigua mora aliis in contrarium facientibus superius recitatis, uigor aliquantisper imbecillis reddatur, efficaciores tamen uidentur caloris causae, uelisti Σοper se agentes,& non ex accidenti,quam catlsae contrariae, quae non agendo potius, quam agendo Digus faciunt,aut calorem remittunt.
Et haec de habitatione sub aequinoctiali dicta sint. d ad aliud uero quaesitum attinet, Avicen. aperta sententia est: possiora sub aequi Temperatijd- noctiali circulo sita, quartum clima exa no esse temperamento proma habitatio. ximius, ed quod ibi habitantes non uruntur ob directione , sicuti hi qui in primo morantur climate neque impensitis calefiunt ob propinquitatem, sicut qui in secundo & tertio: sed neq; congelantur, sicut hi qui in extremo sunt quinti, uel in maiori latitudine, solem nio mis remotum habentes. Hanc Avicennae sententiam sequutus Aponen .homines in altera tantum cotrafietatu in temperatos sub ea coeli inclinatione collocauit.Repugnat Auer. 1. sui Colliget, dicens noesse uerum quod quidam dicunt, quartum clima esse melius quinto: licet secundo Meteororum . quartum & quintum climata dixerit teperatiora. Et alio eiusdem libri loco, terras naturales in calore eas, esse, quae sunt mediae in latitudine,sicut Graecia.Et alibi praep'suerit quintum, eius mediocritatem probans ex temperamento habitati hi, quod ex colore & capillis praecipue dicit ostendi. Eande quarti praerogatiuam confirmat Ebumasar Alpharabij, ut scribit Moses Σs. lib. AAorisinorum, dicens homines ibi tam perfectius caeteris loqui, sicut perfectiores sensu, figura ac forma sunt,& magis temperati. Omnes autem ex Galeno sumpsisse hanc opinionem uidentur, qui tertio Aphorismorum dixit, qudd zona exqiiisitam habens temperiem ab media orbis terrarum, est quae per Gnidu transit & Coum,& qua ' cunque loca ab his non multum uel ad Aquilonem, uel ad Austrum recesserunt Et libro secundo salubrium: In immoderatis locis non
fit exactistime temperatu corpus.Et pauod infra: In nostra regione
157쪽
fiunt multa corpora ei similia:& in hac regione quae latitudine non paratam habet, id temperatissim una est,quod est exacte medium: ut Hippocratis patria, quae aestate &hyeme est temperata, multoq: magis uere & autumno. Ego autem, licet non ignorem quam temera riu sit, secus quaim tot talesq; uiri & sentire& scribere: sciens tamen
nihil esse sanctius ueritate, ea prae oculis habita, dicam libere quod
entio. Teneo contra omnium, quos legerim, sententiam temperamento magi propin lita esse habitatione sub sexto,quam si ab quarto aut quinto climate. Ad suod probandum pro hypothesi esto, ex Clima δε
Io communi astrologorum sentetia, principium quarti climatis, quod tum tempera per Rhodon uocant, esse in latitudine triginta trium partiti & duaru tissimum esse. tertiarum alterius partis hoc est, tot partinus ab aequinoctiali circulo remoueri.Ex hoc sequitur, qudd distat ab Aquilone partib' quinquagintasex,& tertia alterius partis: tota enim nostra latitudo nonaginta partibus cotinetur, quarta uidelicet parte C CC L x. in quot partes quemlibet circulum astrologi diuidunt: ex quo rursum sequitur ut plus propinquet aequinoctiali, quam arctico polo, partibus uigintiduabus,&duabus terius alterius partis:&, ut sequens est,no sit medium orbis terrarum sed distet a medio partibus undecim, & tertia
alterius partis. Si igitur id est temperatissimum quod est exacte medium orbis terrarum, ut uoluit Galenus:uel id quod est medium in Iongitudine&latitudine, ut Averrois, euidenter concluditur, clima hoc quartum non esse temperatissimu . Sed dixerit sorte quispiam, Galenum per orbem terrarum non absolute totam hanc terrae quartam portionem intellexisse, sed id tantum eius quod habitatur, qua in septem climata diuidunt astrologi, quorum quartum est medium tria ex utra'; parte climata relinquens: eodemq; modo Auerroem terram mediam in longitudine latitudineq; intellexisse, non absolu- . te,sed habitatae respectu, uana τὸν Graeci uocant. At profes. quisquis id dixerit aliquid dixisse forte uidebitur, reuera autem nihil dixerit.Nam rogo quid in re ipsa facit septiformis ista diuisio aut quid firmi habet & certi3Posset enim quis in septem, sed aliter qneoterici, ita secare, ut quod hac computatione est et tartu, tertium
esset ut Plinius ex quorundam placito computat. Posset in octo, posset in plura, posset in pauciora pro libito segmeta habitatum a nobis orbem diui dere: quibus diuisionibus factis mediam non amplius sedem quartii hoc clima possideret. Ipsam potius rei natura sequamur, uidebimusq; clima hoc quartu,no,ppter hoc quod in medio nume- . ratur, mediam quoq; natura in calore & frigore sortiri.Si enim caloKQ ris maioris minorisve potissima causa est ut superius est ostensiim maior minorue solis aci uerticale punctu appropinquatio, uel ut uoluit Averrois,matior anguli, que radius solis terra uerberas facit, ad
rectum propinquitas, quum hominibus quarti climatis, sol satis propinquet,angulumq; illis faciat quinti, sexti septimi se comparatione non multum a recto differentem, sequitur calere eos potius quam
frigere. Sed uide quam sit ista quars cliniacis mediatio imaginaria γπ' potira quam in re. Spatiu quod a scpte climatibus includitur, estia r. tium
158쪽
ns Io. MANARDI EPIST. MEDICIN.
tium 37.& trium quartarii alterius partis: principium enim primi est in latitudine partium dii odecim,& trium quartarii alterius partis: i nis uero septimi quinqtiaginta partium, & mediae alterius partis. Cum igitur medium quarti sit in partibus tertia alterius partis,
sequitiir quod distet a principio primi, quod est in partibus it. & tribus quartis alterius partis, per partes 23.& septem duodecimas alterruis. A fine itero septimi, qui est ut superius est dictum in partibus quinquaginta,& medietate alterius partis,distet per partes I .& sextam alterius,&, ut seques est,sit propinquius septimo quam primo, per partes nouem & 'ti inq; duodecimas alterius. Et cosequenter capiat uniuersi interualli omniti climatum, partes 23.& septe duodecimas alterius, quae sunt fere duae tertiae eiusdem integri interualli, 'tiod 3 .partibus & tribus quartis diximus contineri: absitq; ab eius iam dicti interualli medietate partibus quattuor,& septemdecim ilicesimis quartis alterius, medium nequaquam dici meretur. modo enim dici potest medi siticum nec sit medium totius latitudinis, ta sed ad aequinoctialem multo magis quam ad polum appropinquet nec sit mediu aeque distans ab extremis totius spatii ab climatibus septem introclusi, sed ad septimii magis inclinet quam ad primum. Ad horologia sorte recurret quispiam, dices, cum climata penes sensile horologiorsi uarietatem distinguantur, suae in dimidio horaenotatu digna colpicitur, in toto discrimine differetia trium horarii semis c rchendatur, cuius differetiae dimidiu hinc, dimidiu illine quartuclima relinquat habere ob hanc causam mediocritatis quandam ueram ratione. Sed & hoc quoq; parsi habet mo metu siquide ipsa per sese dierit quantitas, uel exiguam, uel certe nulla habet uim ad maiorem minore nitie caliditater tonitribuenda.Dictaret enim ratio,. quantu est ex hoc, ut ubi dies logiores, ibi calores maiores.Cotrariu uero experientia ipsa testatur: quo magis enim ad aquilonem vergimas, ut dies maiores, ita maiora frigora inuenimus. Neq; uero in s
hae dierit uarietate quartu hoc clima mediocritate possidet: mediuonim eius maxima diem habet horaru fere r. .semis, in qua quantitate nulla mediocritas uel fingi potest. Quὀdsi quis omnino cotedat, . inter totam uarietatem quae in habitabili parte cotingit,hacesie moediam: certe & hoc praesenti tempore falium esse deprehenditur,qn. ado iam innotuerit 1 .climatum habitatio, ab aequinoctiali sumpto principio ad eam usque regione ubi latitudo est fere 6s.semis partium, disseretiaque maximae diei a minore in hoc interuallo est duodecim horarum, cuius medietas non I .semis horis, sed Io.& 8.coti Dacia. netiar,& in latitudine s8.semis partiti cocingit,ubi quae nuc Dacia discotia. citur,& ea Britanniae portio sita est quae Scotia nuncupatur. Quae in Rhodos. men regiones no propterea temperatae sunt, sed potius ingentibus frigoribus infestantur sicuti quartu clima caloribus. Rhodos enim insula, quae toti climati nomen dedit, ita uehementer calet, ut nisi . . . . . aquilonares flatus, quibus ob loci positu maxime patet, aestum leni
s rent, uix eosset aulatis tempore habitari. Mauritaniam quoq; , Ac pium, Siciliam,atq; eam Itita oram quae ex aduerso iacet,ultra mo-
159쪽
dum scimus incalescere,hominest in his gigni qui sint a mediocri
temperatura longe semoti . His ego tum rationibus,tum experimentis motus, recedere a summis illis uiris coactus sum: de quo spero . me ueniam apud te,& apud eos impetraturum,qui non tantum dice
tes, quantum dicta ipsa pensi habent. Quicquid uero alij uel sentiant Climis uir, uel uicant, susq; deq; fero. Quintum porrd clima quod per Romam
uocant, licet minore calore quam quartum prematur, longe tamen 6ὶ, temperatά magis & ipsum calet, quam ut mediocre dici possit, sicut& in au non esse. strum magis quam in aquilonem inclinat:principium enim eius laci Io ludifli trigintanouem partium iubiacet: finis q3. semis,medium r.& quarta alterius partis. Ex quo fit, ut ex alia parte 48.& tres quartas relinquat, atq; per tres & tres quartas a uera medietate secludatur: quae distantia eo in loco unius climatis differentiam,hoc est, uarietate diei maximae in horae medietate constituit. Quae si uera sunt,se quitur Anterro im amore propris climatis seductum, qliandoq; repudiato quarto, praetulisse omnibus quintum: uerae quidem mediocritati propinquum, non exacte tam e mediocre. dsi Averroi in suo licuit,ex colore & capillis habitantium, non alia ex re siumpto argumeto: cur non mihi liceat, meum, hoc est sextum, cunctis prMferre t in cymissi, si
fio medio exactissime septentrionalis huius quam incolimu , quartV Hiempe, es et orbis partis situm, foecudissimis campis,an cenis imis collibus,tim Eomis, bibiis. pidissimis fontibus, piscosissimis lacubiis, taluberrimis fluminibus Ε, itani fio, ornati im,praecipueq; fluuiorum rege Eridano, quiusti uti maris ui' isto, times dicarius, totius orbis merces magnis nauigijs adpreclarii Simas urbes. a .
quae viriq; insident ripae, facilitate deportat. Inter quas maxime emicat Ferraria,patria & alumna mihi dilectis ima,sidem uium deco- procΑΟΑ. rem,siue uiarum rectam ad regula latitudinem,siue magnifieontissimas aedes, siue augustissima templa,sitie compita, siue fora, siue pomoeria, siue pomaria, siue agri fertilitatem,sive coeli salubritatem, sia 3o ue suburbia, siue uillas, siue populi frequentiam, siue uiroru robur,siue mulierum hulchritudinem, siue ingenia, siue artes uel sellularias uel lihaerales, uiae togam, siue arma spectes: in quibus quantum excellat, proximis annis Alphonso in uictissimo Duce,toti orbi, neduuntii eruae Italiae, te ipsa apertissime demonstrauit, duobus potetissimis hostibus intra paucos annos superatis. Ingrederer campum laudum Alphon si Ducis,nisi rei magnitudo, quae maiore tubam quaerit, me absterreret, cognosceremq; hanc materiam, ut meis humeris,ita pret senti epistolae non congruere.His ergo omissis, ad nostrum clima reuerti, dicimus id exalie medium existere in fac nostra septen- o trionali habitatione. Incipit enim a latitudine quadragintatrium partium & mediae,& desinit in quadragesimam septimam & quartam alterius portionem, adeo ut medius eius punctus parum recedat a quadragesima quinta parte, quae medietas est nonaginta partium, in quas facilioris computationis gratia, quartae huius nostrae latitudinem astrologi diuisere. Veram igitur medietatem habet,& a re ipsa natam, non ab hominum imaginatione, metiri die-Tum spatia cupientium: quantum enim distat a polo, tantum distat
160쪽
ns IO. MANARDI EPIST. MEDICIN.
ab aequinoctialir sed& medium existit in eo spatio,quod in tota haenosti a terrae portione satis comode habitatur, quod dii delicet inter Cancri tropicum & Arctoum circulum iacet.Distat enim Cancri ci cuius ab aequinoctiali partibus paulo minus uiginti quatuor,totideq; Arctous circulus a polo: quare remanent inter utrosq; , partes Arbquadragintaditae, quas si per medium secueris, uidebis sexti climatisi alium, utriuie; dimidii partem capere. Qu9d etiam ratio matheomatica demonstrat, demptis enim a lineae extremis partibus, aequis
portionibus, ptinctusqtu in tota linea medius erat, in remanente etiam parte medius remanebit. Si enim ad alterum extremorum de Ioclinaret, sequeretur maiorem ab eo extremo portionem, quam ab
alio fuisse lublatam. Facit autem medius hic situs, ut anni tempora suum quodq; habeat temperametum: nec tantum sit hyeme frigus, ut habitatores gelu torpeant, nec tantus aestate calor, ut ex liuent. Haec sunt mi Tigleri, quae olim in patria circa temperamen, A Ostrae habitationis meditatus sum, in quibus tantum a me probabitur improbabiturq;,quantu abs te probatum, reprobatumue iri cirgnovero. Vale. Ex hospitio nostro Budae. VII. Idus Septetii ris.. M. D. XIIII.
gum, de nominibus morborum in exterioribus corporis partibus euenientium.
E M a me petis Michaeti, ut sanδ no facilem, ita his qui
communem mededi modum sequuntur,italde necessariam, ut c5fusionem nominum, earum affectionum quae in extima corporis humani superficie cotingunt, ii ibmoueam,& quo singillae nomine apud Gi aecos, Latinos, barbarosq; medicos uocetur,ugillatim expona. Magni eniim 3 ct multiplices errores ex huiliscemodi nominum ignoratione communibus medicis quotidie obueniunt, dum idem nome apii s diuersos autores eunde temper affectum significare arbitrantur:quum lais me, iat inferius late patebit, eadem uox aliud Graecis, aliud Arabicis. aliud Latinismedicis plerunq; significet: quae res nihil tu auget negoctu disicultatem. Comunes medicos cudico, eos intelligo quos &ex comentario medicos i iocare possumus: quonia uidescet totam suam medicina non in pectore & mete, sed in chartis habot & membranis seposita, nec manu adhibere curationi alicuius morbi sciunt. nisi nomine prius habito, remedia proprio eius capite a libris reqiii florant: quum ueri medici, ut qui methodo arte prosequuntur, exigua nominu curam habetites, morborum substantias atq; causas per diuisionem & resolutione inquirat,e quibus curativas indicationes et Ciant,& intentiones acquirant, quibus instrumenta inueniant mo bos ab humanis corporibus propilliantia:&isi quandoq; ad libros ἔccurrunt,nsi tanquam coeci,ut illi,a nominibus seduci ad eos uelu
ti ad iudices permittunt, sed ad limam rationis quae logunt applicari