장음표시 사용
181쪽
multi, laedentes quidem, sed latentes morbi. Horum qilaedam conseqtientia sermonis tracti ibpra enumerauimus, deinceps quae supe sunt percurrere conabimur. Inter haec praecipui sunt qui a Graecis Plinius modo maculas, modo uitia cutis uocat.Est tamen ubi Spibs ro spilis uaros uerterit:&,quod magis quispiam miretur, furuncu- braeuti. os recentiores panum appellant. Cauendulum autem ne similitudine vocum decepti, quod nonnulli alioqui magni nominis medici Alis Vinio peccarunt, cum panos apud Plin. legimus,eandem cutis maculam in m per Panum telligamus:panus enim Plinio,quod & suura monuimus, apud Pliniu-δ Graecis. Apud Serap.non semel pro i pilis legitur liuor:apud Auicen G apud rece nam pro ephelide quandoq; panus. Maculas albas uocat aliquan tiores. do Serapion Graecorum, sicliti cap. de faba & de rubia tincto- Macinalsa.
rum. Graece, Latine nigrores: cicatrices nigras Graeci . Lub χλιανα. Rugae Graece eundis. Livores Graeci, Aui- Cicatrices niscen. uestigia percussionis . Huiuscemodi tamen uerberum uesti-va.
gia vibices proprie Latini uocant. Vestigia sanguinis, cap.deace- Rustae. to in Auicen .legimus pro hypopijs, de quibus inter faciei uitia su- Peliomata. pra loquuti sumus .Et cap.de calamento, pro eisdem hypopus haben Vibiere. tur uestigia nigra. ιHiser, inquit Paulus, est effusio bilis uel flatiquei VeΠlias 2o nigrς in totum coreus: regium morbum Celsus &arquatum:Plinius guinis. sellis suffusionem: iunt qui auriginem, ab auri pallore: medicorum vestia nae'
uulgus icteritiam. I lo os. DE SOLUTIONE CON- Regius mor-T I N V I. bus. Fiunt praeterea exterioribus in membris uariae integritatis con- Arquatus. tinuitatisve solutiones. In carne quidem dicitur, inquit Gale- Aurigo. nus, id est, ulcus, sicuti & uulnus. Avicenna plagam uocat, ubi non, Ulcus.
dum est pus, & ulcus ubi iam adest. In osse uel renis, id Agma. est, fractura. In neruo σπῆια , id est, conuultro: & est continui- Dona. 3o talis solutio absq; uulnere contusis nemorum fibris. Huius generis est&απ irata.'c id est evulsio, quod fit in coniunctionibus, hoc Apostasina est ligamentis. Et id est, ruptio absque uulneratione in car- Rhexma. ne facta. sicuti & D est , id est, contusio uel collisio. fiunt duo haec Thiasna. ex uiolento ictu,aut casu, aut ilehementi alio motu, aut quia subi id& repente praeter modum membra intenduntur. εγλυμασις &-Enc Vmosis, μωμα, id est, effusio, magna ex parte fit cum ruptione & contusione: aliquando uero ex reseratione aperturaue uasis. Et ea quae uoca
tur a quibusdain Axia ame, id est, dissultatio, altero quodam id lu- Diupede sis,
tae continuitatis genere: sanguis enim exiliendo ex uenis, sub cute o facit. Soluitur interdum continuita ex corrosione, αγαίρωσιν vocant Conum.
Graeci: sed haec aegritudo composita est,quoniam secum habet aegritudinem aliam in quantitate diminuta, deficiente scilicet ea parte quae est erota Fit corrosio uel ab interno, id est, ab humoribus malis erodentibus: uel ab externo, igne uidelicet, aut similem ei uim h bentibus medicamentis. Facta ab interno, si ossa uiuentur, ab Auita εἰ recentioribus spinae uentositas uocatur. Spina nemtosse
182쪽
1 . IO. MANARDI EPIST. MEDICIN.
Calagma. Fractura, quam aserae sis & ἀν- diximus a Graecis uocari, qutina Agma. simpliciter profertur, de caluariae, hoc est cranij fractura, interdum a qui bii ldam ibi et intelligi: cuius ut plures stini modi, ita diuersa sunt apud Graecos nomina, talial, ut uix possint Latine bene exprimi. hume. Inter hos modos, siue species malis appellare, prius est a Graecis dicta,ac si diceres rima, per longum procedens scissio, uel luperficialis sit uel profunda, osse non transmutato: quae si adeo arcta Trichtiss. fuerit ut sensium effugiat,τειλι ιος, uel τροχιαν is , quali capillaris dicitur: quae, ut inquit Paullis, multis fuit mortis causa. Eccope. ζ,υωπη, quasi dixeris effractio, est icissio in qua os laesium disruptum it, est. At si pars oblaesa a reliquis ossibus recesserit, eσκεπρονι et uom Aposce pamis cant,a iecuri facta denominatione,quod disruptum os uideatur, ac mos. si securi esset perciislum. E cptesma. est ossis in multas partes diuisio, talis, ut rupta offula ad membranam usq; cerebri descenderint. Enaesema. ἐγγίσωμα fit ubi os perpessum,ita infra sanum subsidet, ut membranam cerebri contingat.
Camarosis diuilio ob quam ossa in testudinis formam, & quasi
I blasiis. θλάσιr quum fractura non sit, inter fracturas tamen a nonnullis numeratur.Est autem contusio qua os quidem non frangitur, sed in interiora deflectitur. Apocbema. αmmis, secundum nonnullos est quando non pars caluae percu sa, sed alia opposita perfringitur.Paulus hoc fieri posse negauit. Celsus 1blere ait euenire, ut altera parte fuerit ictus, & os altera fiderit Recentiorum turba Celiis consentit,atq; inter eos Nicolaus Floren, tinus eius rei locuples & oculatus est testis. Hi sunt fracturarum caluariae modi.
At reliquorum quoq; ossium fracturae sicuti uarius & ipsae modis
contingunt, ita diuersa apud Graecos nomina inuenerunt. 3o Cauledon. mina, hu uocant Graeci eam, qilae in ossis cras
Rhaphati edo. sitie per transuersum sit,a rhaphanoriam uel bralsi carum iitrunq; e- Savecti A nim ea uox api id eos significat caulium,& cucumerum, quae sic fere perfringuntur, limilitudine. Avicennar banalem , sutilem, &arundinalem.
Schidacedom scissionem diceres,quae in longitudinem fit, nec
in totum ossis partes seiungit. Avicennalinealem. Calamedon uel ad ungliena,quae secundum aliquam partem est re Etit, in extremo lunaris. Avicenna lunarem.
Alphisidon. αλσιφώ, ii et quae in multas, & eas quidem tenues partes ofit. Avicenna sinchiam. otbrausis. aeniθρωσιν& oenoMalia quando pars ossis ablata est.Celsius tria tan ocope. tum genera facere uidetur. Verba eius lunt: omne os modo rectu, ut lignum in longitudinem finditur, modo frangitur transuersum, interdum obliquum:atq; id ipsum nonnunquam retusa habet capita, nonnunquam acuta,quod genus pessimum est.
Soluitur & alio modo ossium continuitas, quando scilicet os ab osse
183쪽
osse se tingitur citi a natura suerat conexum: UV0d rae &-Exarthrema. de υι I--τα tiocaut Graeci: & sitiat secundum Galenum Exart 'osis. ossium ex propria regione transmutationes absq; fractura euenien Eeptositae. tes. Paulus excisionem esse ait articuli a propria concauitate ad lo- Evtomata. cum insuetiam, a qlia uoluntaritis motus simpeditur: differentia sq: nullas habere nisi maioris minorisq; ratione. Vbi enim perfecte exierit articulus, communi generis nomine ηυhau quasi exarticulationem dici: eo autem selum moto, nec penitus extra ea uitate recedente. Avicenna dissocatione,si integra id est ple- P. mihi emina&perfecta sit. Si non sit integra,separationem iuncturae uocat Storsione: quae uox et id significat, qtiod Graeci nominant. nos eversionem dicere possiimns. Dioscoridis tamen noui inter Di cori pretes,Plinium sequuti,prostremmatibus semper legiit luxata: quae Celso nihil aliud siunt quam ossa a sedibus suis mota, & ut sequens est,no aliud quam Graecoru A I αλ . quς quii diuersa sint astremmatibus non recte videntur stremmata Latine dici luxata. Fit praeterea ut articuli ipsi ita laxentur ut membrii longius effectum uideatur:λαλαὶ uorti id est, laxatos articuIos, uocat Graeci, Avicenna prolongationem & algmenon.
Celsus duobus modis asius sedibus moueri ossa dicit. Altero, si ea quae iuncta inter se sunt, dehiscant,hoc est ita di tacietur, ut me- Osia dupliciis
dium quendam locum uactium relinquat,ut si radius stibinoueatur te a sui3sed, a cubito in brachio. Radium & cubitum uocat recentiores duo bra--mouentur. chii focilia.Vbi igitur unu ab alio seiugatur, primus erit luxati ossis Rad,m. modus apud Celsum. Secundus, quado articuli suis sedibus excidiit. Cubiti. Sunt de apud Paulum Gin λωσεις & αγο α uocatae, que deletiones Fociba brasouaedam sunt articulorum,ob densitatem, uel neruorum aliqua tensionem contingentes.Celsus, recenti cicatrice contractos articulos Aucilosis.liocari ait a Graecis αγκυλαρ. De his Avicenna egit lib. . cap.de ne uorum duritie & torsione: nec abhorret ab ea quam lib. 3. uocauit contractionem& aetemenam. Est & apud eundem Aut rennam caput de duritie iuncturarum in eodem lib. . in quo quum nullum peculiare auxilium tradat,non magnam iacturam fecerit qui id praeterierit. θλασις, ue ἴλασμα Graecis,est nobis contusio, ii et collisio: latius tamen apud recentiores medicos patet contusionis nomen, quam
apud Graecos thlasmatis: sio uide seb eo spasmata de rhegmata Graecorum taprehendunt, imo &apospasmata. Avicenna duobus locis libro quarto de his ag t, secudo uidelicet tractatu, cap . de colusione& attritione,& . cap. de attritione neruorum &torsione. Postremuhoc caput, quo ad ultima eius parte resipodet his quae a Galeno scribuntur lib. s .artis curativae, ubi agitur de cura nerui contusi,qii odin uulgata editione est tertiit. Prima uero eius pars accepta est a Paulo cap .de inlasmate. Alterum caput respondet rhegmati & spasmati. enim ibi uocatur c5tusio. τα. 3 c5tritio, sicuti &in uulgata
editione, libro de disserentiis morborum, qui liber inscribitur perperam primus de accidenti&m0rbo. autem dicuntur ab Aui- -'
184쪽
r 1 IO. MANARDI EPIST. MED ICIN.
cenna pro cura contusionis, serὁ accepta sunt a Galeno capite u Itimo, lib. .artis curativae, ubi docet curare& ἐγ--μα. serapio cap .de aristolochia, rhegmata& spasmata uocat conquassationes accidentes in capitibus neruorum & musculoru: cap .de betonica. attritiones & conquassationes a casu. Ploma. De casu & offensione scribit Avicenna: Graeci uocant. Plia Deiect . nius,deiectos quandoque simpliciter, quandoque addens, ex alto. Rupta. Idem Plinius fisi serupta,&σα ασματα dicit conuulsa, uel uulsa. Conuulsa. Graeci uocant, Latiniusta, uel ambusta. Avicennaseo
I ricausta. sum de ignis & aquae combustione pertractauit.
Usu. Graeci,nos bestiarum morsiis. κιμο υσα illi, nos canta
Theriode la. morsus: qui si rabidi fuerint, ab illis nominantur. Duode D. DE ULCERIBUS. Las defia. Vlcera, late sumpto ulceris nomine, multas disserentias ueras habent, multas quoque quae no sunt uerae differentiae, sed ex aliis siune dispositionibus cum ulceribus complicatis. pho ia uste, Propriae differentiae sunt,quae ab ipsa ulceris substantia accipiun- νῶ disserentiae. tur,no ab effectu alio, qtii possit per se consistere.Ex figura rectum,
obliquii, circulare,&c. Ex quantitate,magnu&paruum. Ex dimensioninus,longia, breue,latum,angustum, sublime, superficiale, pro- fundum. Ex tempore, recens,sanguinolentumue,& multi pauci uetemporis. Ab exterioribus alijs, apparens uel non apparens,in toto uel in parte. Ex incisione, laniatio neu uel utroque. Ex loco, in extremo musculi,uel medio,&c. Simplex,compositu, crudum, callo sum. Avicenna ostracinti,fistulosum, cuniculosum, Grςce G νυ e,
prosunt m. Vlcerum. Gio Quaeram computantur a multis pro disserenisis, quae non sunt nationes. differentiae,sed alterius dispositionis complicationes: sicuti phte
monodes, erysipelato des, cancerosum,gangraenosum, putrefactum, comedens, Avicenna corrosiuum, dolorosum,concautim,superfluae 3 o carnis . Graeci: Avicenna carnem additam super uulneRheumatica ra, sordidum, inreto uocant Graeci rheumaticu a Gal.dicitur, quod ulcera. fluentes humores uetant sanescere: uerminosum, σκωῖ-ω; dicitur a Graecis.
Immunda apud Auicen. sunt,in quibus humor plurimus, sed non
Vlcera ma- Vlcera-ωοῖνδε est, male morigerata, uel mali moris,malignaue hin, dicuntur, quae cum omnia decenter & recte feceris,no tamen curantur: quia scilicet, ut dicit G. alen. in loco ulcus patiente malignitas adest sanari ea prohibens:atque in hoc differunt a rheumaticis,qtlς. out diximus,influxum malorum humorum aliunde recipiunt.Celsus primam carcinomatis speciem hoc nomine appellauit. Sepedon. ulcus putridum. Nome- νυὼ uocatiir putredo,quae ad sanas partes distribuitur, cuius spe- Phagedaeim. dies φαγέδαινα. Ulcus nomodes,comedens carnem subiectam,&circunstantem corrumpens, factum a materia quae est media inter
materiam quae iacit herpera, quae tenuissima est, & eam quae facietano um
185쪽
cancrum, quae crasistima. Hoc tiel et ualde simile uidetiir Celsus nuncupare, quando neque tactus, neque medi amentum sen Therismae. tit: sed si intenditur,ad kπῆα ει ιι νω transit, aliud per hoc nomen Herses Ubi intelligens, quam quod nos supra inter id est, formicas, defi- m. i. nritimus id uidelicet quod Graeci dicunt, quod& apud Aui Sphaeelon. cennam eodem nomine, scilicet ἐολ-s, nuncupatur. Videtur aute ut dixi Cancrum ulceratu significare, nec omnem .sed qui exedendo & depascendo uicinas partes ad ossa usque deuorat. sunt species phagedaens: illud quidem, quoniam tauronis in ob eius malignitate Chirone medico indigere uideatur: hoc, quod THephia Tel Ilius eo fuerit uexatus, nomen sortitum est. Sunt aute antiqua cera.& difficile ad cicatricem uenientia. Celsus tamen chironium uocat Dicus magnum, non serpens, doloris modichoras duas callosas tum entes habens,sine inflammatione quidem & pcriculo, sed dissitae
Sunt & quae Gr ei uocant, id est, laxa & mollia: & quae Ptida Art. id est, male olentia, seu foetida. insedis κολπη, Latine sinus, est in quo cutis adiacens. a subiectis corpori Colpos bus adeo separata est, ut agglutinari eis haud facile possit. Q iddstin
. totu erosa fuerit, ita ut Iacernς similis uideatur, λιῆι,hoc est,iacer Maeodes nosium dicitur: ab Avicenna autem absconsio,&cauerna, si flexuosum sit. Graeci uocant in ,- , Latini cuniculosum, ut supra di- IR'Onomis
M4om en fuero, id est, fistula,dicitur simis qui obcalluit, per metapho - S'rinae λram, litin qtiit Paulus, fistulis quae ex calamis fiunt. Celsus definit uicus altum angustum, callosum. Est etiam apud Celsum thymij mentio,ulceris pessimi ex care o TMmium. male facti,&quod tolli non potest, sed curationibus iritatur. No- Cancer utereas stri Cancrum ulceratum appellant. Meminit & inter mala ulcera Celsius Ignis sacri, duas eius facies sacer. laecies,& utraque serpentem: minimi tamen periculi inter ea quae 'serpunt, sed quae prope difficilinae tollantur. Videtur autem duabus hisce speciebus comprthodisse ρηοδα comedctem, & φλwύανώδε Graecorum: formicas corrodentes uocant Arabes. Sed&ervsipelas exulceratum. lentio est huius iarmicae & apud Auicennain cap. re pruna & igne Persico. Inter ulcera quoque numeranda sunt quae Graeci uel ea xg ticen na filii iras,Latini rimas, uel scissa, uel fissa: sunt autecutis scissurae eum Callosis labris. Sunt & attrita a Plinio dicta,& intertrigines, Graeci μα- DAvicenna excoriationem uocauit, miscuitq; cum alio ulcere quod Graeci ἀποσυρμαῖα uocant, & Plinius desquamata. Intertriginem proprie uocat Plinius eam quae ex membrorum ad inuicem in itinere potissimum , confricatione. Et de ulceribus haec dixisse
Dum cogitarem iam epistoli finem imponere,subhi in memoria
186쪽
multa in recentioru medicorii libris morborum exterius euen Ientium legi nomina apud antiquos non reperta: de quibus merito dubitari possit, an ut noua sunt nomina,ita nouos quoque morbos indicent, antiquioribus medicis incognitos. Ne quid igitur huic nostrae epistolae, quantum per me fieri poterat, deesset, ea percurrere decreui,& quid in eis quoque sentire,aperire. Incipiam igitur ru sus i capite ut simili quo hactenus usus sum ordine procedam. Testudinem uocant tumorem mollem uel non ualde durum,satis autem magnum, in quo pinguis materia,tunica quadam obtecta continetur, quae caluariς ita haeret ut ipsam plerunq; uitiet.Hanc no Ioest dubium de numero esse abscessitum sub meliceride uel atheromate cotineri: uidetur tamen ad meliceridem magis inclinare Ad genus absceslsium pertinent uocatae ab illis talpae, quae no magnopere distanta nuper dictis,nisi quod quum albam materia stineant,ad quam ad Ium ριδι referuntur. Pertinet adide genus morbi quos carie & rima Gilbertus Anglicus appellauit. Fit in facie malignus quidam tumor,qui quoniam fere cum In gno rubore fit, Gutta ruora a uulgo& nouis medicis nuncupatur. Suhi & qui ob eius forte ingente molestia, Guttam rabidam appellent. Qui morbus sub erysipelate maiori ex parte continetur. Est 2. tamen interdum, ut alios humores habeat cum bile commixtos , &tunc commixtum nomen habebit: ut si sanguis iniiceatur uincente bile, putrinquer diuerso sanguis superet bilem, λ μ Atque pari modo in alijs humoribus dicendum, sicuti supra quoque in generali mentione thimoru d'cuimus.Nihil enim uetat quin omnia tu motu genera, sicuti alijs in menibris,ita& in facie oriantur. . .
In capite quoq; & facie, rei toto corpore,praesertim infantici, ulcuscula quaedam gignutur, maiori ex parte crustosa, statim uel paulo post initium: lactumen uocauerunt,quoniam lactis impuritatem 3 osequi putabant. Haec no est dubiu ad uel mi , uelum antiquorii pertinere: licet enim eodem semper nomine lactu minis a mulieribus appellentur, uariat tamen multum iuxta materiae a qua gignuntur uarietatem. Scribunt proprium caput de eterma, qtiam tamen ab impetigine non differre, nec ipsimet inficiantur: licet et ermae nomen ei tantum quae ad ulcus peruenerit,falso tamen, adaptent.
Sanguinem mortuum,mortuit & diaboli morsum uocant, quae Latine diximus uocari suggillata. Guttam roseam appellant, malum faciei,& praecipue nasi rubore, oqui praeire elephanti asin soleticuius superius meminimus. Peior longe morbus is est,que non ulli fornice alij ob eius saeui tiam & ueluti feritatem uocant Noli me lagere. Est autem malignuadeo ulcus,ut ex remediis, etiam quae cogrua uidentur,iritetur potius quam mitigetur ,& in sanas partes depascendo vagetur. Sunt qui cancrum putent,ego ad phmedaena pertinere putauerim.
Lupum appellant ulcus aliud a priore non ualde dissimile, ii
187쪽
quὁ4 no Aciem sicuti illud, sed inferiores partes, praecipue aute crura insistat,celerrime depasccias,&quasi lupus famelicus proximas sibi carnes exedens: quod & dubio procul degenere est phagedae
nae, a magis exusta tantum materia factum,&propterea uelocius obambulans. Malum mortuum uocant exulcerationem quandam malam cru- Maltim mor- staceam aridam,brachia & crura praecipue inficientem: ego non ali- tuum. ternoni inauerim quam ulcus
spinam &clauum uocant nonnulli tuberculum, Quod silperius spiria. Io AD,blis, diximus a Graecis,a nostris furunculum appellari. Clauus. Natam uel naptam appellant tumorem dolore carentem: nisi sor Nata, Nais te adeo magnus existat, ut partes membri trahendo, soluta continui pia. rate aliquem dolorem circunflantibus inferat.De numero est & hic abscessuum, & ad σε dirae a m fere spectat. Folium,carunculas quasda ori prope caput arteriae asperi fastis, Fρtrumloquelam impedientes, quae ad aegritudine numeri pertinent,& per
Ignem sancti Antonii dicunt perfectim membri corruptionem, Ignis S. Anto senuina penitus auferentem, quam superius diximus a Graecis αὐ- iiij.
Rancillae nomen legitur apud Ioannem Anglicum, significatque Raucula. et tumorem cum dolore &puluiiuulneribus contingentem: qui certe nihil aliud esse potest, quam phlegmone inchoans.
Haec int quae in recentiorum libris morboruni extetriorum nomina ad hunc diem, quod mihi nunc occurrat, inueni. Recentissimi aliud nomen addiderunt, per ora uulgi non minus ti olitans, quam morbus ipse quem significat, per corpora uagatur: Gallicum mor- Morbus Gallio bum uocat Italia, Hispanicum Gallia .Hispanam scabiem Germania. cus. Contrahitur morbus hic petisinius rari, aliter quam per contagium,3o nec quarumcunque partium, ted fere Obscinnarum: ut non incongrue nonnulli, Romanorum nomenclaturam in mentagra sequuti, Pudendagram uocarint. Pullulae primum eas partes lianciunt, longe difficilius canitatem recipientes, quam quae eodem quidem loco, sed alijs ex causis contingunt. Has reliquarum partium, praecipue uero uultus & capitis, deteriores aliae pustulae excipiunt, diuersorum quidem generum, sed maiori cx parte crustosae, nec ab iis fer sdissi inites, quae ab igne excitantur, nisi qui d sunt quadamtenus crassiores,quae ubi uel suapte sponte, uel medici auxilio submotae fuerint corpore prius non plene expurgato, extremorum membro 6o rum dolores uehementes,per noctem potissimum, quam insomne reddunt, miserrime aseligunt,nullo exterius ab initio tumore apparente, qui tamen quibusdam citius,quibusdam tardius,&in his etiam quandoque locis in quibus nullus praefuit dolor, se ostendit: quem si presseris, tantum abest ut dolorem augeas, ut quandoque se iuuari ex loci contrectatione patientes fateantur, & unicum hoc habeant in tantis cruciatibus leuamen . Tumores hi per magna interualla a ualde enim crassis humoribus fiunt stippurantur, uel
188쪽
1 s IO. MANARDI EPIST. MEDICIN.
potius saniem quandam mala gignunt, ei qtiae a Celtis hydrops, aut
melicera uocatur, non dissimilem.Non univcrsus tamen simul tu mor suppurationem hanc recipit,sed per partes, portionem saepe alx quam omnino ad maturationem contumacem syplis similem de relinquens. Suppurationem turij modi ulcera, 1emper tamen mali gna,comitantur, quae plerunq; hssa etiam iuia uitiant, & ubi cicatri cem contraxisse uidentur, alio uel eodem loco erumpetia, medicos multoq; magis patientes ipsos deludunt. Comitantur interim litinc morbum aliae quaedam malae affectiones, non usqueadeo crebro, ut hae quas numerauimus, ut ophthalmia, tubercula nares cum erosio ne dehonestantia,articulorum luxatio, o situ fractura, elephantiasis,
aphthae, praecipue post argenti uiui uel minii, uulao cinabrii uocati usum,& postremo febricula ad tabem,& pauld pdit ad mortem perducens. Ex his autem omnibus non difficile est definitionem colligere hunc morbum compr hendentem , & ab alijs generibus sepa- Definitio mor rantem. Ea erit huiusmodi: Gallicus morbus est toluta cotinuitas, ι, Gallici. ab exustis humoribus per contagium fere in concubitu genita, a malignis quibusdam pustulis incipiens, pudenda plerianque,deinde reliquas corporis exteriores partes, caput praecipue inficiens: dehinc intimas partes ingressa, dolores circa articulos & osa noctu praeci-cipue facit, atque abscessus duros, in pessima adeo ulcera, ut ossa quoq; plerunq; uitient, post longum tempus desinentes. varia opinio- Ex his autem cpgnoscere licet, quam inaniter laboratierint ab hutiel de morbo ius pestis exordio medici fere quicuq; celebriores habebatur, cona Gallico. ti multicipitem hanc hydram sub linutir caput redigere. Aliqui subatum:alii duos morbos, saphiatum S articularem: nonnulli lichonas: Veneti medici uariolas: Galli uariolas quidem, sed crassas. Fuere M. qui carbonem,& qui ignem Persicum: sed & qui clephantiasin, αν qui epinyctidas.&qui Celsi phygetlilon. Leonicentis demum noster, deiectis strenue tribus ex nuper recitatis opinionibus , propria soerexit: quam utiq; quod in Lactantio optat Hieronymus, uellem ita bene adstruxisset, sicuti alias destruxit. Eius definitio ex pluribus locis commentari; ab eo super hoc morbo editi collecta, haec est: Morbus videmialis & aestiuus,pustulis primum partes obscoenas, deinde reliquum corpus, cum magno pleriique dolore,atq; ipsam
praecipue faciem occupantibus, ex uaria humorum corruptione geonitis, propter nimiam aeris in calore atque humiditate, praesertim
intemperiem. In qua definitione uir alioqui eminentissimus,uel in Leonἰceni ti, hoc maxime lapsus est,quὀd hunc morbum ex aeris humiditate,cus pso in morbi eo anno quo eum in Italiam Caroli exercitus portauerat, magna e q*Gai ci de i- rat,genitum putauit:& propterea censuit 3nter epidemicos numeration dum, tuum tamen res ipsa ostenderit, nihil huic morbo csi aeris ueli more,uel qualitate alia esse commune: quaecunque enim constitutio sit,&quantumcuq: sicca, si uir etiam siccissimus cum muliere ea
lue insecta c6misceatur bene secum agi putet,si non & ipse polluatur. Idemq: cotingere sanὰ mulieri uiro infecio cogretiae, pleraeq;
cum magno suo malo expertae sunt.Dici igitur quomodo debet vi
189쪽
demicus, quum morbi epidemici, tit Galenus docet in procem so e- Epidem is narrationis in lib.Epidemiarii in Hippocratis, sint morbi pluribus ex morbus. Inspirato aere comunes: Gallicus autem non ex aeris inspiratione, sed ex contagio ut plurimum contingitξNon magis quoq; aestiuus dici meretur quam epidemicus. Aestiui enim mo si breues sunt,hic erunq; cum iuuenibus conseia escit, S commoritur cum senibus. in o bt ut genitalium putredines, quas inter aestatis morbos 3. libr. Nihil morbo Aphori sinorum enumerat Hippocr.morbum hunc sub se comprae- Gadico cum hendere nequaquam possint: alioqui nec putredo dici meretur ea bumι- ro pustula, quae ab initio pudendum exulcerat, quum ad siccum potius clitate. quam ad putridum vergat.Et si demus Leoniceno, a genitalium putredine hune morbii inchoare: non continud fatebimur, Hippocra, tem oti in aphorismo significasse, quum nocumen tu in pudedo. praemometi sit, ut uix ulla molestia afferat:sus res facit ut procliuior sit ad propagada hane luem uia, ipsis patietibus, cocubitus, perque, ut diximus, uel solii, uel maxime tras funditur, cocupiscetibus potius quam refugietibus. Nihil 'ergo in aphoriimo legitur,quod ad huc morbum iam radicatu pertineat: led quod ibi legitur,ad eius exile quoddam initium pertine- Q re quidem uideri potest, uere tamen ut ostendimus) non pertinet: sicuti nec ad eum pertinent quae ex secunda epidemia a L coniceno
recitantur. Carbones enim in hoc morbo minime uisuntur:sed nec num ores liquidiores in cute, sic Leonicenus interpretatur nec uesice quales in igne leniter exustis, sed escharae poli' qiuales in plene exustis excitamur. In tertia epidemia si eo modo apud Hippocratem,quo apud Leonicenum legerctur, esset omnino alia
quid, quo is credi possit similem huic morbum designasse. Hippo
cratem autem nihil minus eo loco cogitasse, quam hanc maloru catena, qua morbus Gallicus uocatus secum trahit, ostenda, idq; paucaso quada attingens, quae ad id ostendendii sufficere puto. Prius tamen adicabo, costitutione de qua Hippocr. ibi loquitur, non in totii ei, de qua Leonicenus, fuisse similem,&hoc per ipsius Hippoc. uerba:
ἄπNm enim inqtes, per totum annum:hoc est, uentorii ualidorsi ci rentia.Factis aute siccitatibus, sub primis anni teporibus austri: circa arcturum aquae multae: autumnus tenebrosius, nubilosus, aquarum multitudo: hyems australis,huin ida, in ollis.Post solis autem uersiones, prope aequinoctium retrocedes hyems,& circa ipsum iam aequinoctium nivosi aquilones non per multum tempus. Uer miris australe, uentorti carentia,aquae multae per totu ad ortu usque canicuηO lae. Aestas serena, calida, suffocatioes magnae: etςsiς exiguae siparsim Dirauere: rursus circa arcturum in aquilonibus pluuiae multae. Ha- 'cienus Hippocrates. In hac igitur constitutione non pauca leguntur, quae nec ipso met Leoniceno teste, in nostra uisa sunt, siccitas uia delicet ab initio, autumnus tenebricosus, .hyems in fine retrocedens, uer aquilonium&nitiosum, aestas serena, calida,&alia quaeda. Inter morbos uero, praeter erysipelat carbunculos,& uetris pertustationes a L coniceno quide memoratos, sed uix unqua puto in
190쪽
x 8 IO. MANARDI EPIST. MEDICIN.
hoc morbo uisos, alij quoq; numerantur morbi ab Hippocrate , nihil cum hoc habentes commercii, ut est, profundi somni, magnae phlegmonae, lienteriae, di arrhoee,dyseteriae, tenesmi,et ei, id est tormina: febres tertianae qirartanae, nocturnae, cotinuae, longae, erraticae. Addit demum, quosdam cito, quosdam sero
interiisse: quii Gallicu patietes morbum, morte potius optent quam oppetat. Si quis praeterea discurrat X U I.aegrotos ab Hippocrate seriatim sub hac constitutione descriptos,mentior sique inueniet, de quo uel suspicio haberi possit, quod Gallico uocato morbo labora. iuerit: omnes enim febre,& quide uehemente sunt perpelsi, in Gallico morbo, uel ipsosnet Leoniceno teste, rarissimam. Sed cur frustra laboro, quum Galenus ipse hanc litem dirimat, statim in primo uerbo enarrationis suae in hanc epidemia, constitiatione, de qua Hippocrates nieminit, pestilentem nominans 3Ita enim ad uerbum loquitumPostilentem constitutione in hoc loco scribete Hippocrate, &c. Et alio loco, expones uerba illa Hippocratis,Et multi interiere, ait: Pestiletes fuisse morbos qui uagabantur, ostendit ex eo quod dicit, Et multi interiere.Tam igitur longe abest ab ea constitutione Gallicus morbus, quam longe abest a pestilentia & mortalitate. Scio futuros qui mihi uitio dent, quod in re tam aperta anxie nimis & scru-
Praestet igitur& uincat ueritas proprijs uiribus nixa, diuersos qui dem affectus huius morbi esse sigillatim ab antiquis scriptos: connexionem uero eorum & sequelam,a nemine fuisse scriptis demanda tam. Nec pergant homines in aere uel in coelo causas huius morbi perquirere, sed in aeris coeliq: moderatorem, h'c morbo flagitia hominum, libidinem praecipue & linguae petulantiam punientem, fere enim a genitalibus incipit lues,& in os desinit & in inficientis infectiq; corporis natura, causas&differetias huius morbi perquirat. . Hugo Senensis,inter omnes quos hactenus legi saluti cuiusdam IJ iuuenis per scripturam consuluit,qui prope hunc morbum uidetur accessisse. Passus enim est pustulas,tumores duros, ulcera, capitisq;& diuersorum membrorum dolores, noctu etiam macis quam inter diu affligentes, ita ut caruisse tantum pustulis genitatium & capitis inter capillos uideatur, quae tamen sunt uel primae, uel maxime hu-
V Curatio autem quae ei passim ab imperitis, praesertim per argen- έν G uti iu& minium adhibetur, ab eo morbo accepta est, quem reta morbi ς μ' Chirurgi malam scabiem,& malum mortuum appellant, alium tamen longe ab hoc morbo. sed dixerit forte quispiam: Si hic morbus non nisi per concubi-Μο- G lii tus contagium generatur, quo pacto primum nouus coepiti ui en- - 2 ρ ν ρ ρ tur enim duo haec inuicem repugnare, qudd scilicet nouus sit,& μM H p quod per solum contagium in nascatur. Si enim nouus est,ccepit priis, M tp mo, nec prius erat a quo posset per contagium derivari. Si per conta
'triis 1 coepit non potest nouus esse, quia Aecessariὁ in eo fuit a quo η-- cst per contulum deriurius. Dupliciter hic possumus respondere,