장음표시 사용
211쪽
IOAN. MANAR DIE PISTOLARUM MEDI*
M uiro docti s S. D. Examinantur eiusdem interpretationes libri primi Dioscoridis.
O N TIGIT nescio quo fato, Marcelle doctas ut
pauidpὀstquam Dioscorides tuus ad nos peruenit, dolore pedum uexatus, surgere e lecto per dies multos non potuerim.Cui malo non aliud magis prcsen
taneum remedium inueniens, primum tuae interpre , . tationis uolumen sine interspiratione percurres, ma i
gnopere leuatus sum. Recond tam lectionem, exactissimam diligen tiam,grauissimum iudicium,& quod ueluti nostro seculo rarius, impensius sum admiratus ingenuae mentis candorem in eo apertissime cognoscens.Huic maxime coiissis, simili ingenuitate & notare,& tibi significare non sum ueritus, quae inter legendum non usquequaq; a me probata sunt:Non monendi tui gratia,ut quem in eo albo esse dudum scierim, ut docere, non doceri, a mei praesertim similibus, debeas: sed duo ex hoe labore, si meum hoc studium non penitus fueris aspernatus, lucraturus, profectum uidelicet,& tuam amicitiam: ad quam mihi nihil deesse putabam,nisi ut qui a me ob eximias& tota Europa notissimas animi dotes diligeris,hoc ipsum a me diligi te scires: non ambigens, quae tua praedicabatur humanitas, quin me uicissim esses amaturus. Hac ergo spe animatus a prooemio ex- rmis. ordior. In quo non probo quod pro Graeca dictione, integra aetatem conuertas: licet enim ea interoretatio eo loco forte poisit tolerari, frequenter tame μου in alio significato,& ab ipsomet Dioscor.&ab aliis medicis usurpatur,cui non uidetur posse integra aetas conuenire: sicuti ut reliqua obmittam in I.Rphorismoria Hippocratis lib. ubi, Galeno teste, luminum in morbis ostendit: cui quema modum nec aetas, ita nec perfecta aetas,nhsi per impropriam quan- .dam translationem uidetur quadrare. At si consistendi iligorem,Cel
o sum sequuti, pro ea reddiderimus, non solum in herbis & morbis, sed alijs quoq; in rebus uim dictionis, meo iudicio, commodὸ exprimemus. Et hoc quidem in prooemio. IN IPSO uero tractatu,cap. de Iride, suspectum est mihi quod Exea,. 1. de dicitur, lilyricam non sine causia commendari, quoniam frigida & a. I, ide. quilonia regio est, quo coeli statu & afflatu materia omnis in omnes Annot. I. ullis meliorescit. Nam praeter id, quod magna ex parte Illyriu ab se Imitari . quilone rectum austrum prospectat,quicquid scribat Plinius, medii s cinales
212쪽
r o IO. MANARDI EPIST. MEDICIM
C .lib. i. cineses herbae ex Creta meridionaIi insula, ad Galent usq; tempora Creta Derbam Romam portabantur: feroq; medicinalis materia, ab alistro poti tam medicarumΡ- quam ab aquilone,& nunc petitur, & a maioribus nostris petebatur- rax. Ego igitur non Aquilonis gratia praeferri Illyricam iridem puto, a Iloqui Tliresiam & Dacam magis commendare oporteret: led qilia in Illyrio melior ea ratione nateatur, qua hic segetes, illic ueniunt folicius ii irae, quod soli caula praec: pue fit, actis circunfusi frigus nota admittentis, & internum calorem auseruatis,ut Theophrastus lib. z-II, de cauli, plantarum testatur. Eodem cap. ubi de floribus agitur es ipsa facit ut Hermolau magis probem:scribente flores in caule ipso Ioalternis temper coliculis inflexos: uel, si uerba malumus sequi, fio res in caule aequalibus in uice spatijs inflexos. In bonis en m codicibus legitur A. Nam in uniuerso
quocue caule no in lumino tantu ut ais storcs uisuntur nec singisti,tea in uno caule plures. In eorundem quoq; florum colore non placet,quod duo illa uerba, ου λα ἐραται ideo,ut lcribis , in partici ., variantes conuersa sint, quM Iris clim Iuce colores mutet: cer Ira Ilarer no Lenim ego S stati coloris stores in Iride temper uidi, nec ex lucismμ e More. inodo, sed ex natura ipsa plantae di loco ubi cr euit, uariantes: nan praeter piirpureos, qui passim uisuntur,candidos pallidos, luteos,cae LoIMi rulaosq; aliquando conspexi, uirides nunqtiain: ut pro di etiam inibi itideantur qui Pallidos intellexerui, colhetiore vud medicos illius dictionis signi hcatione, et tu qui uirides. Ita coimantis ta- me siligulos coloris semper animaduerti, ut quocunq; situ,& ad qliacuq; lucis refra tionem,uel para, uel minime mutarentur, tantilabest ut tot coloris discrimina possit unus atq; ide flos recipere. F, - lius igitur & uerius quis uerterit, uarij:aut enim albi, aut pallidi,aut nim i: uet,ut Oribasius legisse uidetur, iubnigri,aut purpurei, aut caeV- rulei uisuntur:uel, ut Plinius dixit,si oret duiersicoloris 1 pucio. E cusandus quoq; in medicinis Iridis uideri potest Ruellius,qui con- somunem lectionem sequutus, habentem πιώsum ψυχοι seme ηuento in frigidatis, aut rigentibus conuerterit. Non enim penitus ratione caret, ut aliud remedium desiderent,qui uento, aliud qui alia ex causa,prael ertim intranea refrixerunt:uo sie, Dioscoridem docere,utroth; ab Iride iuuari, tam eos uidelicci qui uento aliaue ex tranea causa infrigidati essem,quam eos qui ex intranea algorent: suta cuti ratione non caret,& ex uento posse puru frigus algoremq; ex i. 'I'tarti Nec uideo non posse eu affetau rigorem etia Latine uocari, eo de scilicet nomine quo Graeci utuntur,1 cente Vergilio, Terra aquid opφtestam flante rigere, ut illi rigere quidem dican Iur, qui τψcuost Grae uocatum patiunturiat rhisere cilm aspiratione,uoce a Graecis ut
e Pu μι- - aliae) mutuata, qui irigent.Nec haec dixerim. 'uda prαλ- . rendam Ruelli, lectionem putem: siquident in meliorious libris ego quoqGut ,ποι ν ιανeu logo,non ψαυαν u, sed ut hominis fidei patrocinium aliquod ferrem. Nam fidcs tanti apud me est in hoc interpretandi munere, ut ouiduis aliud quod in exam omnibus niuueris interpretatione deuderatur,quili eam deesse in
213쪽
lim. Nec accedere illis possim, qui sententiam quam esse putant Cap. lib.Lautoris, sequuti, a uerbis recedunt, praesertim ubi uerba itaquς uer VII. timus, diuersos tolerant senius. Quod tu & alias quandoq; & hoc loco fecisse uideris, generale in frigidationis & rigoris uerbum ad uerbis Dιos r- . febrium frigora, & tremebundos algores contrahens: mihi uideris quando sim autoris uocem, imo Iridis latam potestatem coarct ire. Si enim re- dere. lmedio est Iris in uniuersum aduersus frigora, ei etiam frigori quod 'in accestionibus contingit, aduersabitur: non tamen ratio reciprocat ut si frigori febrium opitulatur, alijs quoq; frigoribus necessa-RO rid opituletur. Neq; hi solum ριγῶσι,ut uis,qui a tertiana febre in- VII Luaduntur, sed & qui a quartana,vehementissime.Et nonnulli, Gale no teste, sine febribus a vitrea uocata pituita, sicuti plerique a causis extraneis: ut non magis sit tertianae peculiaris hic casus, quam, quod tu etiam scribis, quartanaeor. V: Mis,&l emitertianae σικε. Adde quὁd non recte definitur,frigus cum tremore,cum sint res mnino diuerta H qm et O , si Galeno potius quam Platoni in medicina credendum est. Fidelis igitur interpretis officio fugemur, si Plin.Hermolaoque adhaerentes , absolute, absque omni febrium mentione, perfrictionibus irides mederi dixerimus: uel eis .dio qui exteriore corporis seperficie frigent,ut exponit Gal. lib. 3. Melius etiam intelligemur a medicis, si pro algoribus rigores scripterimus: alioquin latius patet algoris vox. Celsumsuidemus,horrorem, non algorem, ubi apud Hippocratem n le-
CAPITE secundo scribit Dioscorid. οὐ aurae eu Excap Quae uerba hoc pacto conuertis: Vtiliterque Acorouidis modo insidentibus, oro muliebria, id est, menses ,rouen-
tur. In qua interpretatione iterum uniuersale ad muliebria mala iuvamen. ad unum tantum malum, hoc est menses, determinas. si-3O gnificari enim per eam uocem non solum menses, sed diuersa mulierum mala, Hippocrat. ostendit,librum in quo de uarijs mulierum morbis agitur, περι των γροὶ inquin scribens. Latam uero etiam hoc loco esse eius uocis significationem ipsemet Diotc. demonstrat, dicens, quod iuuat ad muliebria ut iris,de qua priore cap.tenaci interprete icripserat, quod potu menses duceret, insessu uero fouerentur foeminae, calido eius decocto muliebres locos molliente & aperiente. Ego igitur sic uerbum ex uerbo conuerterem iru ad muliebria utilis es: nec uererer, ut ais , cum periculo humanae salutis haec scribi. Siquidem non uulgo produntur, sed medicinae AP peritis, qui remedia in libris inuenta norunt & morbis, & aegrotantibus, suis quaeq; temporibus accommodare. Non paritum nim nocumentum his accidit, Galeno teste, qui creduxit medicantetis absq; determinatione scriptis equo nia,iit dixit Herophilus, IPSA PER Herophil ι SE MEDICAMENTA, ET NIHIL SUNT, ET NANVS DEI S v NT. Maius autem discrimen tua circunsta. re interpretatione uidetur,siquis ex ea intellexerit, utiliter incias re
dsidates,iride deacoro foueri. od certe imperiura quispia ex tuis uerbis
214쪽
j r IO. MANARDI EPISTA MEDICIN.
t Capaib. 1. uerbis facile poterit existimare,quae sunt, Vtiliter iridis modo insital dentibus acoro muliebria,id est menses. fouentur. l a.de Meo. ME DI CINI equae lambendo sunt, iron magnopere in inferio ru partiu noxis uti medici consueuerunt: S propterea uitium subm
l se puto ubi linctiis Mei qui in fluctionibus thoracis commendandit uidentur,ad dolores articulorii, uuluas tormina, aliaq; silperius dei scripta remedia retraliutur:& ad omnem quoq; a capite in subiectis partes destillationem extenduntur,cum multae fieri postini a capitet destillationes quas talis linctus iritare potius ualcat quam sistere. 4.de Capero. SCRIBIT Diosc. inter alias potestates cyperi, quod adiumento roi est udiser id est calculosis: ubi nescio quare addas uesicae,ctu unorii sit apud medicos,difficilius longe per ea quae bibuntur, uesica calculum, quam renum, & alteri & pelli. Scribat . Galen. ialtem de ipso periscub cypero, quod incidedi quandam uim habet, qua calculosis prodest- qui loquendi modus ostendit,non tantum ei in hoc tribuisse Gale num, ut ad uesicae conterendum calculum sufficere existimaueriti Melius igitur fuerat calculo laborantibus simpliciter dixisse, quam
addidisse uesicae cuius nulla in Diosc. mcntIo. . de Cardas N Ee, Pixo YS uideo a medicis uocari, renum uitio, quodcunq; movio. illud sit laborates. Sic enim intellexit Gai .lib. s.Aphori imorum, uo Escem νεφι--.Qtiare miror icribete Dioscoride,Cardamomii nephritici S conferre,transferri a te, nephritim, renum cum urinae malo ali 'quo dolorem: quo multi renum affectus sine dolore contingant. Ex eap.ε. de IN NARDO multa a me desiderantur ut in Gangitide nescio Nardo. quare praetermiseris,longiorem esse: scribente Diosc.Quod tars-Aumt.I. HIA.ratione otiam consentiente,quoniam sere imbecilliora esse cosueuerunt quae longiora,&aquosis locis nata: consentiente etiam II. huic lectioni Oribasio. In montana non in iligo qua ratione uerbum torosae spicae conuertas, quum mutilum &mancum Aristoteli& alijs, & tibi quoq; in aliis locis significet. Sed soII I. haec exigui momenti. Illud uero non parui,quod mutata usitatiore lectione,quae in usu nardi auferre iubet lutum, si quod forte r stiea nardi dicibus haeserit: cairi sequeris,quae auferre radices ipsas, & quali in ud res utiliores. tiles Disci praecipit: quum tamen, teste Ges .in lib.de antidotis, praeferendae in theriaces praeparatione radices lint, i paca neglecta. Qui etiam lib. s. de simplicibus medic. uires radicis explicat, tacitas paca: que ut tu quoq; notasti)sequutus cst Paulus,& Arabes medici. Nec a Diosc. serie hoc abhorret,plurali uerbo uires nardi exelicante,quasi radices intellexerit,quas uoce similiter plurali,pauld si perius no- IIII. minauerat. Scio tamen ad enumerata nardi genera, pluralem hanc locutionem posse referri, quemadmodum tu iecisti, addens de tuo
duo illa irerba,NarZomno,quum tamen simpliciter scribat Dioscor. V. δαμ- έλουσι,non addens nec nardi, nec omnes. In quibus ipsis uiribus explicandis,scribente ibi Diosc. ad litora: Appositae,fluxiones ex
utero di fames sistunt. Tu diuidis hoc pacto: Appositie muliebrium locorum fluctiones sistunt.deinde addis: Compescunt praeterea sontes. quasi uoluerit Dioscorides, quod ianiem undecunque manantem
215쪽
manante copescant, ouod neouaqui puto, sed ex utero duntaxat, ut Cap. lib. r. Derba sonant. Sed aluis maior restat eodem cap. circa Cardiogmon VI. scrupus, quem tu stomachi erosionem uocasIn reddendaq: talis in- Cardi M.terpretationis ratione, altius exorsus antiquit simis&Hippocrati, os uentriculi,non cor significasse. Mihi aute Galenum sequet uidentiar ueteres os quidem uentriculi cor nominasse ab affe- Vetorios Memctibus quae inferre cordi consueti indisserentia tanten & ipsos agno tricus eor no-itisse inter illud & cor Et si hoc quoq; tibi detur, ut semper antiquio rvinabant. ribus os uentrietili significauerit no sequitur tamen, ut idem quoq; Dioscoridi significet multis leculis Hippoc.scctito, nec inter antiquistimos numerando. Unicuiq; tamen apertu est, qui Hippocratis
Gr ca comentaria aliquado euoluit, ubicunq; cordis mentio inesdit, no alia in eo nominado quam ira 'Rar,uel κρα ille uoce illum uti.
Et constat quod cardiogmi uox, no semper ad uentriculti apud eum sit referenda: quando aphorismo is c. quarti libri si Galeno credi mus eordis motu palpitationi similem designati ut propterea excusiri posiit Hermolaus,tremores cordis boetico intelligens. Et AI. HermolaM ex libri secundi, uehementissimu cordis affectu,quem momento sequi cusatur. tur intericiis &qui συνωποὶ Graecis dicitur.Nec quae pro te affers Bneve. testimonia aliud certe dicunt, quam antiquos per cor, quandoque os uentriculi intellexisse. Si qtiis enim uerna Gregorii Nysseni accurate pensitet, ea nobis co sentire cognoscet que ut scribis haec sent: sueta appellatione ueteres cor,& os uetricii li uocat. Quid enim aliud notat coluctiva,&, particula,quam ultra proprium & comune cordis significatu os etiam uentriculi ab antiquis aliquando per cor significari 3 Nemini ergo, mea sententia ambigendum apud ueteres Grecos A MEA Ae nome. primaria significatione extum illud desistras. se quod in medio corporis sitsi,metae figura astidiro motu uita instar fontis caeteris membris elaFitur: sic Plato, sic Aristoteles, sic amborum schola Ioquuta est. Secti dario uero ad os quoq; uentriculi tram Iatum esse,quod co similes cordi affecto morbos interdii solet exciatare : e quorsi numero sunt eardiaca & eardiogmos. Qui tamen, etsi uitio uentriculi interii si euenire possint,consentiente tamen corde fiumit lib. s.de locis affectis, Gale.testatur: qui etia lib. 2. de uippoc.& Platido alis,e- μαν quadam in nomine ait esse,nemini ignota in antiquorii scriptis itersanti,& s. de causis symptomatu:
ut uel ex hoc liceat coniectari. libros de Diffinitionibus &Introdu- Lib, π de defiactorium uocatos, Galeni no esse: quibus tu aliquado nimis tribues, nitioitibus, creontra Galenum multa definis .Ego igitur uerbum ex uerbo,pro car introduc7oran. diogmo cordis morsus conuerterem. integrum relinquens lectori, Galem no 61 .
per proprietatemne,an per uentriculi compatietiam . sit cordis ille ut putauit seia morsus intelligendus. Alioqui non satis consoniam rationi uidetur, se Narcessi. ut morsus uentriculi serg ab acribus humoribus facti, potu nardi rei calidae biberentur. Sed est id uerisimilius, ut cor odore nardi recreatum,repellat a se quae nocebant. Ex eap. s. de A s A R. V M si in coronas no addebatur,no uideo quare eorο- Asara.
naria herba a Dioscoride dicatur: licet enim odor praecipua fuerit Annot. I.
216쪽
p.lib.I. causa, quare in coronis herbae necter ἴtur,no omnes tame herbae boodore non esse num spirantes odorem, coronariae dicebatur. 9 od ex Plinii Iemo causam ut her ne licet cognoscere,seorsum decoronarijs scribete, pr termissis taba G, Onaria men multis & in altu locu dilatis,qtiae ualde sunt odoratae. Pr terea Heuturi si lus odor faciebat, ut coronaria herba Asaron diceretur, quare utrunque apposuit Dioscorides, coronariti simul dicens & odoratu 3 recti acti omnia fere de quibus liactenus egit,boni odoris sint. unica hanc coronariae nomine dignatus estZEgo certe causam no uideo: sicuti nec quare damnandus Hermolaus uerba haec Dioscori- pacto conuertens e Coliculi angulati leniter asperi ac soluti. Nec enim ignorasse putandus uir tali ingenio,iam multifarrisq; lectionis, quid sint mu/λιι mi apud Homerii & Aristotelem: sed potius cosulto uoluisse uoce herbarus protrita,eoru magis more, quam poets aut philosophi interpretari. Nec minus cogrua uideri Dioscoridis series debet,post seminis historiam quod ferὸ in caule oriri solet, de cauliculis loquentis: fecit
enim natura ipsa flores in hac herba,no ex catale,ut colueuit,sed inter folia, a radicibus eos producens, ut cociniae & cohaerenter a fo-
Iijs ad flores ab his ad semina procedens Dioscorides,ad cauliculos demit & radices conuersus sit. Eadem quoq; ipsa natura ostendit in hac herba cauliculos angulatos, quomodo enim anguloru figura aliquid esse potest quod angulos no habeati no subasperos quoque simul & molles, sed laniter asperos & raros, uel ut ipse Hermolaus solutos. Quanquam nec molle aspero, ut tu putas, sed duro potius aduersatur, sicuti asperii leui,quemadmodu tu quoq; capite de phu, apertissime docuisti. Et haec quidem dicta sint comunem Diosc.literam sequetibus. Si quis uero castisatiori inhqreat codici,omnes huiuscemodi perplexitates effugietun capitis enim initio, d turba illa
nominu obmittitur:& quod coronaria sit, no dicitur: sicut nec in ir. Oribasii legitur, in caulibus, sed in radicibus .nec uerba illa Iegutur, Exeat . v. Serapion legit:quod de Pho. argumento est,aliunde accrevisse illa Dioscoridi. Annot. I. IN C A P.de Phu, non recte, ut mihi uidetur, pro raprea ιν ι ,
aequalis redditur,cum Gr ca ad qualitate, Latina ad qualitatem spe-1 1 ctet. Non placet & loco ἐμπupus, color in purpura albicans : quasi no possit color alia uia a purpureo recedere, nisi ad album accedat.
iii Sed haec levicula. Illud maioris momenti, quod olusatri, & ut se quens est phii herbae solia elleboro albo, piro betae, & plantagini innitia faciis apud me tam dissimilia, qtiam herbae ipsae diuersae. Similia quidem inter se quadan tenus haec omnia: illa,idest, olui atri, apii εο
ph aleriana modo fibriata. Sed& ualeriana uocata, qtiae phu csse creditur, multi-siasto Δcitur. plici apud nos uisitur specie & magnitudine, ita tamen ut omnium' generum solia apium potius referant, quana aut album elleborti, alit
plantaginem. Quibus etiam cosentit Oribasius, hippo selino simili
batbro. OCVLORVM epiphorae apti didoneos autores, delationes flum hora. ctionusant: quae licet lippientibus accidant,aliud tamen sunt quam lippitudo,
217쪽
LIBER OCTAVUS. 17ς lippitudo,qita Gr ci 3e nostrates ophthalmia: aliud quoq; quam in- Cap.lib. r.
Bainatio quam phlegmone uocat: quod ut alios ob mitta ex Paulo Lippit o.
aperte mostratur, seorsum de ophthalmia,chemost,taraxi, quae infla- Disammatia. nrationes oculoria sunt, maioris minoris'vetantsi ratione ac praeinci Phlegmone. pietis causae inuicem differetes atq; de epiphoris. Qim fit ut comunem lectione mutanda, cap.de malobathro, non pute: sed legendiunutrunq;.&quod ad lippitudines,& quod ad inflammationes decoctum uino.&contritu si insiSatur,opitulet umit sit lectori integru. an oculi tantii an abist me inflammationes intelligendae. Simplex zo haec interpretatio a me magis probatur,qtiam uel Hermolai, quae habet, oculorum epiphoras vano inferuefactum.uel farina inunctum: uel tua, quae addit, expresso uino. Vterq; eni in uestri)m, zelo Plinii uictus, a uerbis Dioscoridis receistit. qui uel Her τυ ista φλεγυῶς, uel qu τὼ ipso Uia ρλεομ- λῶον
facere dixit. T R I A Casiae genera tradit Galenus. Prima, qua reliquis prae- sta δε Casia. fert, uocari ait Giriti duabus uidelicet literis ac totidem syllabis sic Casiae isciura enim ipse utraq; numero. Secundam Noto.& a non ullis acrito dc tria. daphnitim. Tertiam omnium uilissimi,fistularena,quae extimo qui- P dein cortice. fistula uocato, odore & gustu est uehemeti intima uero parte imbecillissima,& ad nullum uuim accomoda. Quae Galeni dicta animo reuoluens atq; his quae de cinnamomo sequenti ca- Amor. I. pite dicitiatur,rebiis ἰ ipsis coparans adducor ut credam uulgarem Casiam si gnostro tepore casiam ,ligneam uocatam, rem Omnino diuersam esse Messe,que vidab omni ea quae tribus generibus, a Galeno dc Diosc.enumeratis Io in usa habι-
conlprinenditur. Id uero quod pro cinnamomo palsim uenditur, tur. Di mentitum cinnamomum, ita ueram esse casiam. Quae si uera si in t Cimi amomum
ot certe puto reprobandi qui casiam folio iridis dei cribunt: folio quodpiasiim
enim uulgare hoc cinnamomu conflat,adroisi dum uerget te, nul- ur,esse Ca-3. lam, cum iride sit nil illidinem pr. ae se ferente. Nec probandum, ut fama
pustata erodere dicatur: quonia uerbum id, si Celso credimus, plus Erodere. aliquid notat, quam exedere. Verba eius sunt. Illinitur medicamen- Exedere. tis quae sic execiunt ne erodant. Hae Graeci uocant. Hec Celius. At
quod hodie Cinnamomu uocatur .no solum exedendi ui caret, sed& per se a nonnullis estur,& delicatissimis escis milcctur. Alioqui I Lnec vox Graeca Aia ini id significat, sed quod pungentis cuiusdam mordacitatis sit particeps, quam in ficis quoque lepidus meta Martialis figurate commendauit. Minus etiain craruere uidetur,ut III. ψωματι amarescere intelligamus,saporuin enim nomina ad odo- . O res transferre docet Aristoteles, non ὀ contrario. Ammiados Aman ita ido alipia adedesta proprie uocatis aromatibus aliena, ut quibus adest, moratu proprie quocunqtie odore praecellant, nomen aromatis auferat. Cum aromatibma: proprie aromata dico, etinfiber, cinnamomum , atque caetera id be .genus intelligo,quorum onr tantum abest ut uino quod tu opina . .ris reptignet, ut uin si illud maxime probetur, quod aromatis modo suaviter spirat. Q 'od cum uina ex propria natura non habent, arte
218쪽
casta dilatastioni uteri conducere Ex cap. 33.de Cinnamomo. Cinnamoms mers nota.
ad maiore gratia cooliamus: ut in exim ijs illis uinis quae,ine iudicria moscho suauissimo aromate, moschatula nuncupatur, quorum odorem in carentibus eo uinis desiderantes,mi isto odorata quaedamiscemus,que illii aliquo pacto repraesentent. No putarim etia momeliora illa exeplaria, in quus pro scribitur. Quid enim huic plantae comune cum rubo Znisi forte quis dixerit, rubii mosyleticu dici: uel, ut capite de cinnamomo legitur, musti itin: uel potius ut in Theriaca ad Pisonem,mosyllon: quasi forte rubus in sacris literis quem uiderat Moyses, huius generis fuerit. In codice ultimo formis excuso legitur. Sed dum exiliora haec insectamur, illud fere obliti sumus, quod ad rem ipsam hoc est, curandi ratione pertinet,& in quo possit error cum uite discrimine c5tingere, in uoce mo pinna Gqua tu ita interpretaris,quasi uoluerit Diosc.insessu &sussitu decocti huius plantae muliebres locos laxari: cum tamen di- Iaratio quaedam per eam significetur,& ea proprie,quae reseratis artersis cotingit cute conglutinata, ut Gal. definit in lib.de tumoribus praeter natura,& aemulator eius Paulus. Quae cum te legisse ostedas cap .de quinque folio, miria est quare ad contrariti significatu hoc loco, eanciem an eurysimi uocem traxeris, ut quod Diosc. ualere dixit ad dilatatione tu laxatio es facere dixeris,quq uel dilatationes sunt, uel eas potius faciunt, quam remoueant. Qtiin ratione etiam caret, ut res adstringendi ui praedita, laxationes emciat. Qi idd uero dilatationi uteri coducat casia,praeter allata rationem, testimonium Arabum Avicennae & serapionis confirmat.
s I V E R v bi est quod de Casia diximus, id uidelicet quod
innamomu nunc creditur, casiam esse,non cinnamomu, cum nulla
res alia seculo nostro, ex orientalibus locis feratur, quae uero cinna moniti dici uel putari possit: relinquitur, nos uero cinnamomo nuccarere: ut propterea minus admiratione dignit sit te, licet ingenio& doctrina plurimu excellente, multu hoc capite laborasse,& parum 3. prosesisse.Vbi enim in plantarii historia diuersi & mendosi sunt eo- dices, no aliunde celerius & tutius subsidium patet, quam ab ipsa re, sub obtutum & sensum ueniente. Non inueniri autem nunc uerum cinnamomu,praeter ea quae dicta sistat, e x his costat, recoditis quide adhuc,& paucis cognitis. Scribit Gal. in lib. de antidotis, optimu cinnamomu facilinati se cognitu, his qui multotiesc5spicati sunt reliquis dissiciliinu. Sex enim eius Senera uidisse bonitate ita inuicedineretia, ut pei simu cinnamonili optimae casiae esset propinquum. Quod minime admirandia, scientibus utrunq; in eadem etiam planta inueniri: sicuti praeter Gal. 2. lib. suae medicinae, ex quorudam auto oritate,refert Avicen .Probatissimc notae indiciu est, eode Galeno teste,ut odore quodam inenarrabili omnibus praestet,gustu aute calorem quedam inuehat,no usqueadeo tamen uehemetu utcu tristitiam orclicet: colore,ac si lactis color colori uocato phaeo adiecto etianu exiguo cyaneo, comisceatur. Esse ante ueluti arbustu quodda sex uel septeIliis minus adnascetias habes, logitudine quide in equales.sed quaru maxima semipede Romanu no excellat, utriusq; ellebori similitudine,
219쪽
similiti id in e uel poti iis .damassonii.Ex his Galeni dictis colligitur, Cap. lib.r. suppositatium esse quod de rutae & cardami odoris similitudine, in
quibusda iit ais codicibus scribitur: ingratus enim utriq; odor, qui est in cinnamomo gratissimus. Quod ad colorem attinet, coniu- Ini lectioni consentit Galenus, si omnia uidelicet simul sine copula legantur, miscellaq: quaedam intelligatur, ex nigro, cinereo S. uinoso, ex qua unicus dissultet color, qui in cinnamomo maxime come datur. Nec nouum est apud medicos, ut quid colore uini describa- 1 itur, urinas etiam quasdam a uini colore A. παρ uocantibus. Illud .
potius nouum, ut uino ablutum, ex atro in cinereum colorem trai
mutetur, scientibus tam esse infectoribus difficile, quam tbphistis facile, nigrum in candida uertere. I N Amonio uuam nescio an recte interpretaris.Ego ra- Exca. I .decem lim dixerim, concinente magis hac uoce his quae a Diosco. sub- Amomo. hciuntur. Qu9d tu quoq; asnouisse paulo inferius uideris, goτρυι Ar Anno.I. racemosum uertens. Neicio etiam quare bryoniam tot uerbis ex. II. priinas,& labruicam nomines,aliam certe rem, uel teipsi teste, qui Br oria. solo cultu differre labrusca a domestica uite lib. . scribis,&bryonia Labrusca. uite albam uocas. Eade dubitatio mihi contingit in eo quod scri- I I I. - χο bente Dioscoride in laudem Armenici, esse tu odoratiis imum dicis: apud me enim satis uel ab ude odoratu, no tame odoratissimia, uoces illae significat. Sicut& -o se stibuiride, n5pal- lidum. Et πλεκτικυ non tentas, veru uel percutiens, uel conuulne Iran S. Et invi 'io usubrubru,n5 modice rufum adiecta etia disiungendi particula neutruq; requirere videatur, ut scilicet albu simul& subrubru, sed ut singulum probetur. ta id uidelicet quod est albii. qid quod est subrubru. Nec repugnare haec mihi uidetur ut tu di v II. cis his quae de armenio dicta sunt, quὁd scilicet subrutum,& colore adauru uerges maxime probatu resed armen ij hae notae, simplicis Q ter etia in quo uis alio,hoc loco probantia mino hic quantu ad colore spectat adiecto, quὁd album quoq; eligendum sit,si non prae rufo,prae aliis certe coloribus,&praecipue uario. Quod ad medici, VIII. nas uero attinet, praetereundu non est, Melicerida non tam ulceris Neliceritino me esse, iuxta Gal.& Paul. quam abscessiis: cuius curatio triplici Absces .m uia compleri potest, putrefactione scilicet, discussione, S sectione. mplax cu Nec putandum concoctionem discussionemq; ita pugnare inui- ratio. cem, ut idem medicamentum utruq; non possit efficere: sicuti neq; IX.
late dii, suppuratione per res calidas, discussione per frigidas perii, ei. Nam cum utraq; operatio calida desideret, suppuratio aequaliter, suppinatis. discussio exigit magis calida. Clariora hee apud medicos sunt, quam ut declarari oporteat.Pleni sunt medicoria libri medicaminum quae Iedihbuti utraq; ut pollet. re etia c5tingit, ut sis uni corpori suppuratori si est, sit alteri discussi uri. Et plerunq; in operibus artis uidimus, medicis coiectura fallente, ut quod suppura di fratia appositu fuit absces.sui,ipsum discusserit:atq; e cotrario. Melius igitur mea sententia fuerat utrunque priuilegium integrum amomo permittere, multis iam suculis praescriptum: ut scilicet inflammationes ac in liceridas,
220쪽
I 8 IO. MANAR DI EPIST. MEDICIN.
cap.lib.i. non uno eodemq; loco & tempore, sed uariis uel particulis uel tem: poribus,& csicoquere ualere&discutere: uel unius simul abscessus uno atque eodem tempore, eam partem quae diicuti ualeret, di1cute . ret3id quod contumax ad discutiendum esset concoqueret,&in pus conuerteret nec mutare Dioscoridis uerba, dicentis, τε quae nihil aliud significant,quam inflammationes& meliceridas discutit: uel si magis placet uulgata editio,addens πυ-es, id est,&maturat: quoniam, ut ostendimus, eadem simul res Exeap.Is. maturare & diicutere potest. δε Corro. Α Μ B IG V A est mihi capitis de Costo interpretatio, pro uoce α- IOAinio. I. quae crassum, etiam te alibi interprete significat,speciosum redII. dens. Et pro liquida & sicca fomenta: πυρα per enim significari fomenta humida, liquido patet ex Gale. in expositione aphorismi 3I.libr. s. Melius quo cive meo iudicio fuerat,huic capiti hoc peculiariter indulgere,ut castigationem non pateretur, quain particulam οῦ in υρὶ commutare, Galeno Graeco, &Avicenna Arabe disiunctive legentibus, cum aqua aut melle. NESCIO quare inter medicinas schoeni florum praetermissum fuerit, dolores pulmonum potu eorum adiuuari, consentiente ratione& Avicennae testimonio. in Nec uideo quod supplenduin aliquid sit in eo loco, ubi dari radicem iubet contra aquam intercutem,&conuulia,cum pari pondere se i piperis. Satis enim intelligi potest, aequis portionibus eas radices,&piper esse miscenda: nec in nutu simodi medicamentis certum necesse est modum definire,qui semel dadus sit,sicut in medicamelis puri II gatorijs,alijsq; in quibus maior quaeda existit potestas. Mitto mei scrimen inter lethargum & caron, aliter hoc loco reddis,quam &per te alibi,& per Galen.& alios medicos proprijs locis reddi solebν ' ν ODORATVΜ calamum, quem tu aded notum esse ais, ut no 7 sc si agendum, me nu quam uid:sse ingenue fateor, sti uulgo pro eo uenditur,no calamus, sed radix,albicasq; po''μ ' tius quam tusae nec ex India aut Arabia petita, sed in Exiropa uel pro ηρ ' illi regione ut ego puto nascens. Vidi enim &alias plerunq; , S semel in Pisonio superioris Pannoniae ciuitate adcd succosti, &plane recentes huiuscemodi radices, ut non itisi proximo loco natae iudicari possent.18 δε Bal ι- BALSAMI succum essed διια ικωτατον scribit Diosc.tu egre-mo. A Ot. I. gie calidum dicis: quod certe minus est quam calidissimum, quilem Diosiori des a aput messe,& uox Dioscoridis significat,& Galen ' intellexisse uide Galfio nota, tur, Dioscoridem in hoc tacito tamen nomine notans, quod nimis Aotiti iubal amo calidum existimauerit,cum in secundo ordine calefaciat: cuius ordit r. nis egregia quidem satis uis dici potest, non tamen extrema, qualis Balsami sue - in his quae ad quartum usq; ascenderunt. Scribit idem paulo post
lidus insectao, & concoquit.Ego contentus essem uerbo cocoquit:nihil aliud ut Diosco in quar mihi uidetur uolente Dioscoride,nisi quὀd concomonent cibi fato Orduic t cit,quα maturauo,Praeter quam inaproprie,dici non potest. Ma