장음표시 사용
271쪽
eorum sententiam sequuti,ea quae diximus tradebam, propositione ex inductione sumebam salsam, ad hune modu, ut homo ex homine fit, equus ex equo, sic non album ex n6 albo essetetur, no ex albo. quae quidempto postio salsa est.N am licet homo ex homine procreetur, proxime tamen ex semine virili, di mensibus muliebribus, quae homines no sunt, generat. Hanc igitur propositionε salsam assumentes, ep. non albu ex no albo, no ex albo generatur,& alteram item fallam, scilicet omnes negationes non entia ex non entibus fgnificant,in hunc modum argumentabantur. si non album essicitur, utiq; ex non albo efficietur, non albuautem est non ens, non album igitur ex non eme efficietur, at ex n5 ente nihil fieri Phys coru est consen. sus. non igitur emcitur non albu ex non albo, siue exmon ente, ergo efficitur ex ente. At si no album est nonens, album A culdubio erit ens, ac proinde album . vel
quod est tantumdε ens, id erit, ex quo efficitur,no album, cum quod esse itur, ex ente fieri oporteat. Sed rursus quatenus non album per istos essicitur ex no a ho , id ex quo non album emeitur erit non album . id igitur ex quo no albu sit, albu erit,& non album. Et idem dulce, id ex quo essicitur dulce cui similis cst cxterorum ratio quod si Werum est, contra dictio simul vera sueri Chanc igitur quaestionem soluens, verum diciu esse, ait, non album ex non ente fieri, non tamen ex
non ente simpliciter,sed ex non ente aliiquo,& aliquo monente, de quibus est in lib. i. physici auditus disputatum Sed quaerat aliquis in ea quae initio explicandae dctioni, dicta sunt, quomodo. n. ait nu album ex persecte albo fieri cum non album quiddam exempli gratia,sulcu ex no albo efiiciatur, hoc est ex nigro . An, ut Puto,hoc dixit ad nostram imaginationem spectans lNam cum omne, quod fit, ex negatione sui sat, simul atque audimus seri non album, imaginamur eius negationem, id est album. Atque fidem utraque similiter opinionibvis eorum ac imaginationibus adhibere, qui interfecte comendum, insignis dementiae est. Constat enim alterum ipsiorum necessario dicere falsum. Patet autem ex bisce, quae fiunt in sensu.
V unquam enim idem abis dulcentiis contrarium videtur, si non corruptum atque infectum instrumentum erus ha-
leuntsensus clui dictos apores disicernit. Ilia deum est tale,alteri putidi sunt me jura est eri no put diade oin bono, honesto, re turpi ct istius diureris est censendum. Atq; utriusq; similiter opinionibus eorum atque imaginationibus anfidere, quae inter ipsos contedunt, stultum es inter ipsos dixit pro inter se in uicem. hscaut verba ad solutionem spectant eius rationis, quaeqm non eadem omnibus videntur, idcirco idem bonum & non bonii. & albu idem, n6 album esse statuit. Suhum igitur esse ait, inter se dissidentium sententias accurate discutere. nam quid magis alienum dici potest, quis idem Ae dulce esse,& non dulce, proptereas, recte valenti dulce videatur,egrotiti n6 dulce cum aegrotantes haud dubie decipiatur:quippe quibus cum recie valerent non videbatur illud non dulce, ita dulce aegrotantibus idcirco videtur amaru,qm ipsorum
sensorium est debilitatum, & id quo iudicis de huiusmodi saporibus sertur. quod cum ita st,par est, ut recte valentes, qui sanum sensorium obtinent,mentura
rerum sint, j.q; his recte iudicare existimentur, & res tales esse dicantur, quales ab his esse dicuntur, nec
aegrotantibus fidem habeamus. Eadem est boni tu
pisq; ratio. Nam quae homines studios bona esse dictit,
ea bona sunt appellada, quae mali, non 1. V t. n. recte
vale es ad aegrotantes,sic ad malos studiosi sese habent. Illi .n.censeri non abud esse constat, quam tot esse ea putare oportere, quot hisce videntur , quisu risu digitum
sui ruunt, atque fucrunt Hex uno duo tune videantur,
propterea quod illis tot esse videmur, oe rursus νnam nam hisce qui visum non mouent, ipsum unum, non plura , sed dinum esse videtur. Omneno autem absurdum esse videtur ex re de veritate iudiciu facere,quia res qua hic sunt,mut ri videntur, numqua in eisdem persistere. Oportet enim ex hisce veritatem venari, quae semper eodem modo sese habent, mκtatiotiem: millamfuscipiunt. Tuua vero sunt ea,
quae siunt in coelo. Haec.n.non interdum talia,interia no laba,
Ied semper easse ridentur, nactam; mutationem suscipere. Illud. n.censeri no aliud esse constat, si tot esse &c. FSentu ist, affirmare idem dulce Samarum esse, propterea ut mel recte volenti dulce, idem aegrotanti amarum esse videtur, simile est ac si idem unu & non unum esse dicas: qm si subiecto digito moueas visum, quod unum eis, id tibi duo esse videbitur. idem unum tantuexistimabitur, si quiescente oculo intuearis. Absurdum est enim dictu, unum esse duo, cum tranquillus visus unum esse renunciet, quod eidem concitato duo esse videtur. Vt igitur hoc ridiculum est,sic item dulae idem esse, atq; amarum asserere, qm huic dulce illi amarum esse videatur. Haec effatus , absurdum omnino esse ait, qm circunt erranea nobilque similiaria fluxa instabiliaque esse videantur, ab his sumpto argum dio, alia de veritate constituere, cum sit aequius, & magis philos pho dignum a sempiternorum constantia,quaeque nulla praeterquam loci mutatione conuariant, quidnam verum si aucupari. Mundum autem vocat coelestes
globos, di stellas. Praetereasti est motus, atq; aliquid mouetur, omne autuquod motu cietur, ex aliquo atq; ad aliqvrd pergit, id sane quod mouetur,in illo se ex quo mouetur, δέ non in imo esse, O ad hoc moueri. atque m Me essesententia ipsorum oportet,vel non sunt simul contradictoria vera. Praeterea s est motu atq; aliquid mouetur,omne a tem quod motu cietur, ex aliquo atq; ad aliquid pergit. Hoc quoque ad redargutionem illorum pertinet, qui contradictionem smul esse veram aiebant. Dicit autem , quoniam cum motus sit necesse est ut sit aliquid quod moueatur, quidquid autem mouetur, ex aliquo mouetur in aliquid, idcirco ut quod mouetur in illo sit oportetist igitur per eos qui cotradictionem simul esse veram tradunt, ut quod mouetur, sit intermino ad que mouetur,& non sit,similiter in quo in otum fuerit sit,& non sit. hoe autem conseqiii, hinc intelligere licet. Nam cum id quod ex aliquo motu esse de-he liquiescens in illo, ex illo moueatur, quatenus in illo
quiesseit,est in illo & non est in illo, si quide corradictio simul vera est.si quid enim ex albo moueri debet, id in albo est, & in ipso quiescit. Cum aute per hos de albo
non album vere praedicetur, non erit in albinest igitur in albo, & non est in albo. Rursus qm mouetur in nigrum, non est nigrum.at cum non nigrum per istos nigrum etia sit,sit in hoc,idest, est etia in nigro. Nam fit noc in loco, pro est positum est. sed verba quae Graece
proxime sequuntur,obscurissimam reddunt oratione.
Aniculus enim generis neutri, & autem coniunctio pro,vei,dicta sunt ut dictio tota concinne ad huc mo- Aphro. luper Meta. S dum
272쪽
dum explicate debeatis motus est,ic aliud quod moueatur,omnis autem res ex aliquo in aliquid mouetur, id quod mouetur,vel erit per istorum doctrinam in eo ex quo mouetur,& non erit, vel contradictio non erit simul vera. si ergo illa fieri non possunt verum fuerit contradictionem non esse simul veram. Et si ea, quae sunt hic luunt cotinue ratione quantitatis, atq; mouentur, idq; qui liam ponet si veritatis metas
egreditur, cur ratione quatitatis non manent Videtur enim ex eo quoque de rede cotradictoria pudicare, quia quanta in corporibus manere non putant. Quapropter ide et qua . tuor cubitorum esse, atque non esse censent. At substantia ad qualitatem accomodatur, atque haec en definitae naturae,quantitas vero indefinite. Praeterea ur medico cibum
hune sumere iubente sumunthion vi enim hoc panis potiusquam non panis quare nihil refert,comedant,an nIn comedant. lnc Hro,quia ille circa ipsum verum dici atq; en eis cibus, quem ille iussit, hune ipsum sumunt , O tamen non oportebat non permanente in sensibilibus natura fixadilla, sed siubeuntibus semper motum, contamoque mentibus νmuersis.Praeterea si alteramur semper, nunquam kdem manemus quid mirum, si eadem nobis ut ipsis aegrotantibus nunquam videnturq Etenim hisce quia non perinde habitu sunt istositi,atque eum fani erant, ideo u similia videtur ea, quasi supercipiuntur, ipsa quidem nullam subeuntia ob id ipsum mutationem, impressiones autem msensi ipsis aegrotantibus ejicientia diuersas obsensium in- frumentum variam di positionem, o non eadem. Ergo cum dicta mutatis Leodem modo rem sese habere fortasse nec e est. Quod si non mutamur, sed udem manemus, erit in rebus perfecto quippiam manens. 2 3 Et si ea, quae sunt hic,suunt cotinue ratione quantitatis. Cum res per formam habeat ut sint,tq; dica.tur id,quod dicuntur, per materiam vero hanc. n.appellat quant si,ut paulopost sormam quale vocabit ut continenter fluant,si quis inquit nostratia continenter secundu materiam fluere concedat iici id verum non est, neq;. n.quae augescunt,et incrementum recipiunt, cotine ter fluunt, neq; lapides id pleraq; alia cur propter quale Ac formam non dicantur persisteret Quale .n. siue forma de substantia non fluit, sed manet eadem. Si ergo isti contradictiones idcirco de eodem atq; uno praedicant, ut uidentur, quia quatu& materiam non persistere putant,cum maneat quale, atque serma determinata sit, 3 qua rebus esse suppeditatur, profecto illis ob hane ipsam contradictionis veritas potius erat inficienda.Nam, si res continenter fluere rati, cotradictione simul esse confirmant, si easde non fluere ipsis fuerit probatum, par est ut contradictionem simul veram esse negent. Praeterea, inquit, si contradictio simul vera est,panis erit non panis.Cum ergo istis Medici pane vesci praecipiunt, cur allatum panem no negant esse panem, eundemq; abiiciunt, sed accepto ut pane v seunturi Suis igit operibus isti se non ex animi sententia talia dicere t astantur. Quare nihil refert, comedant, an n6. Na,si comedere hoc est, quod non comedere, par esset ne comederet. Tamen no oportebat n6 permanete natura fixa vlla. id est,n5 oportebat ut panis esset, qd admouent quasi panem, cum per ipsos nullo tempore quidquam idem persistat. Praeterea, inquit,qm per istos continenter alteramur nec unquam iidepei listi mus, idcirco nunqua res eaede nobis esse videntur, non res eaedem dulces sint & no dulces, bonς deno bone. vi. n. motus, per sensus a sensibilibus excitatin5 perinde laboratibus, atq; valent ib' videns propterea tu, alio nunc aegrotantes habitu tenentur,u prius cum recte valerent eode modo re sese habere necesse est subaudiendu est, in nobis. Itaq; eaede sunt, sed n his alias aliae vident esse, cu supradicta, id est cotinens mutatio in nobis versetur.Si quis ergo nos continenter mutati dieat,quae diximus conlequetur . sin aute non mutamur, ted iidem persistimus, di in identitate perseueramus,nimirum aliqua sunt, quae persistunt, nec si unt, in quibus non erit simul vera contradictio. Eorum igitur scientias, qui talitationes dictas habens ex ratione, non est facile dilluere , si non aliquid ponant, atq; hmusice non disterius postulent rationem sic enim omnis ratis,omnisq; demonstratio fieri solet. 2 hil enim p
nentes,disi vitationem atq; rationem omnans tollunt. Quare non erit ad tales homines ratio. At lusce, qui per dubitationes traditas dubitant, facile est obuiam ire, atq; ea dissoluere, quae in ipsis faciunt dubitationem, idq; ex hisce, qua dicta sint,patet . asarem Fcuti ex his euasi co tradictorie opposita de eodem νω in tempore vere dici nono, neq; contraria, propterea quod contraristo omnis per priuationem,atq; habitum dicat, quod quidem patet, s rationes contrariorum ad principium resoluantur. Ni liter neq; quicquam eorum,quae media sunt, de uno praedi cari eodemq; potest. Nam, si subiectum sit album,dicem res ipsium nec assu nec nigrum esse fassio dicemus ccidit enim album ipsum esse rique non esse etenim alterum complexorum de ipsis vere vicetur. Hoc autem est cotraditao albi. Neq; igitur di H Heraclitus,neque si ut Anaxago
ras censi at,dicamus, fit ri vere dicamus, alioquin eu niet, τι de eodem contraria predicentur. Cumatim quouis cui uis partem esse dicit,tune non magis diace dicit esse, quam amam, aut reliquari quavis cotrarietatu.Siquidem quouis quodq; non potetia folian sed actus regatum et inest. Similiter non fit, ut dictiones sis aut νος sint, aut falsae, um ob alias coplures me discultates, quae ob hanc
conclari positionem,accumularique possunt,tum etiam ex
eo, quia si uniuersa sint falsa, neque id sim si quispiam
dixerat, erum dicet. Sin omnesmi vers, s filias dixeris esse ion Disso dicet. Eorum igitur sententias qui dubitationes dictas habent ex ratione, non est facile dissoluere,li non aliquid et ponat. His verbis docet nos,eoru qui talia tradui, qui possi ni ad sanitatem redire δε ab huiusinodi errore vendicari, & qui secus, qui ergo,inquit, sic rationibus persuasi sunt,ut non solum rationem quae ide albu Ge no a bu esse demonstrat, vera & inuicta esse dicatsed etiam quod vident, id hominem esse,& non homine, in hos dissicilis est ratio disputandi, atq; adeo fieri non potest ut rationes soluantur, quibus ut talia dicit & sentiant. suerunt adducti, si nihil neq; ponant neq; concedant. neq; ratione requirat qua solui possint rationes quibus adducti fuerint.si quis n. eo dementiae ac stuporis prOcessit, ut ne suo qui de sensui fidem habeat, sed cum S crate videt,ut homine ipsum ac vi non homine videto confirmet, is quomodo cotradicet audire sustineat. aut omni no quidqus concedere At si nihil illi ponunt,
neq; concedunt, qua ratione licebit eos conuincere, cu omnis ratio omnisq; demonii ratio ex positione aeconsessione aliqua prosciscaturi Ctteru desciet et admodu in principio dictio illa dicta esse videtur, qui ait. Eorum igitur sententias dictas qui dubitationes habet ex ratione, no est sicile dissoluere, si n6 aliquid ponat. hic enim desideratur hoc,& qui res tales sibi videri alutut plena
273쪽
ut plena oratio sit huiusmodi quibus hae dubitatione , iniectae sunt a ratione ipsis obiecta, quaeq; ipsos adduxit ut res affirment tales sibi videri, quales esse aiunt in eos nulla ratio est, nulla redargutio.qui vero ambigentes, sic aiunt hic quidem homo est,nec nobis no homo videtur, sed rationibus victi eundem hominem & non hominem esse dicimus,eis occurrere non est factu dissicile atq; eorum dubitationes supradicta ratione diluere. Hi enim cum sensui fidem adhibeant rationem usui rerum ac t ensibus consentientem audire percupiunt. Quare,inquit,perspicuum ex his euasit, cunt radictorie opposita de eodem uno in tempore vere dici non posse,neque contraria , propterea quod contrarietas omnis per priuationem atque habitum dicitur, qm priuatio & habitus eiusdem simul esse non possunt.Dici autem contraria per priuationem, planum esse ait contrarioru rationes ad initium resoluentibus,tdest, rationes contrariorum sumentibus. Nam si valetudo est calidorum atque siccorum temperamentum, morbus utique horum distemperamentum fuerit. Distempe
ramentum autem priuatio est temperamenti.contraria
igitur ut priuatio& habitus , de eodem pridicari nequeunt, similiter neque quidquam eorum quae media sunt contrariorum, ut sus m&similia de uno & eodem simul valent prςdicari. Nam si subiectum est aliabum , non licet ipsum neque nigrum neque album dicere. id est, si album est, non licet ipsum appellare su stum. fieret enim ut idem album esset, & non album. Sed quoniam nigrum & album copulavit dicens, neq; nigrum neque album,deinde cum dixisset salsum dictu esse,album neque nigrum esse,neque album, adiunxit. Etenim alterum complexorum de ipso vere dicetur. hoc est,album de albo vere pridicabitur,non medium fue suscum. Illud vero hoe autem est contradictio albi propter non album dixit.quod si non albu est contradictio albi, utique non albu haud vere de albo praedicabi tur.Demonstratum est enim contradictiones simul veras esse non posse. Album igitur de albo vere pudicabitur.nam verum est dictu album esse album Se conculdit dicens. Neque igitur si ut Heraclius &α est autem sensus. Non igitur verum dicemus, si idem bonum & non bonu esse dixerimus , ut Heraclitus aut Anax. censebat. Nam si dicentes, ut illi dicebant verum dicere putemus, fit ut cotraria de eodem prae dicentur,quod fieri non posse demonstratum est. D cet autem quomodo fiat per Anax. ut contraria in e dem si mul sint. Nam cum in omni & quavis re omnia esse dicit. Anax. dulce, amarum, album, nigrum , di caetera euncta nam cum omnia in omnibus n6 p tentia , sed actu ae leparata & per se esse ait, nihil aliud dicit quam eontraria esse in eodem . Similiter, imquit, non fit ut dictiones omnes aut verae sint, aut saliasae id est, perinde errant qui omnia salsa esse dicunt, atque ii qui euncta vera esse confrmant. Dictiones enim appellat lententias quae de rebus habentur.Nams omnes sententia silis sunt, haud dubie illa quoque falsa erit quae omnes falsas esse dicit. Itaque salium erit dictu omnem affirmatione esse salsamat si omnis assematici vera est, vera est igitur ea quae ait, omnis assirmatio est Alsa. di si verum est omnem affirmatione esse saliam, salsum erit omnem affirmationem esse veram. Itaque omnem esse falsam, tam salsum dictu estqvim omnem esse veram.
omnis auem scientia principia quaedam circa unum
quo : eorum, quasi se eadunt, atque causas quaerit, ut Medicina, ut corporum exercendoruscultas, O PH;
eaeterarum esse cum,MathematicarumMe. nam harum
nr; genus quodpiam definitum sibi assumens,quod quia
sit in rerum ratis uisq subeat ratiota. circa uir sum νersatur, pertractatumemq; facit, non tamen νt craest tuisq;βbiiciatur rationi d haec alia quaeda oscientia praeter istas. Dictam aut quaeq; scientiara, ipsum quid est aliquo modo in Hoquoque genere sumens, reliqua mollιus,aut exactius demonstrare conatur.Sumurit autem irsum s est,aliae per sensum, aliae supponetes. m aproptero ex tali patet inductione, substantiae, o ipsius quid est,
Omnis autem scientia principia quaedam & causas quaerit. Propos tum ei est hoe in loco, ut sapientia quo discrepet a ceteris disciplinis, ostendat.quod discrimen explicat docti caeteras disciplinas accipientes aliqua entis parte,quasi existentem ae entitatis participat te,demonstrare quae illi per se accidunt,n6 qua est en .. sed in eo quod est talis. Nam Geometria propositis sibi lineis,ea considerat,quae illis accidunt in eo quod tales sunt ,i.in eo quod quantae & continuae, non in eo Psunt entia. Et Physica,sua subiecta non in eo quod entia sunt.cotemplatur,sed in eo u, principiti motus in se habent.cui similis est cxterarum doctrinarum ratio.Itaqὴ hoc Sapieiteae osteris doctrinis inter est, quod illarum quida sibi subiecta, ut quanta 6: continua considerat,
quaedam ut mobilia,& alia itε ratione alia. nulla tamen ipsoru ,quae sit continui, aut lineae natura conquirit,sa plentia vero esse de naturam ipsorum considerat, & da ipsis in eo ty entia sunt conlepiatur. NI esse cuiuiq;,ipsius natura est. Omnis ergo scientia, inquit, principi
quaerit & assu m it,sed nulla ipsarum principia, vel quae
ex trincipiis existunt, in eo ν entia sunt, cotemplatur, ut diximus,sed quaeda alia est,sapientia videlicet appellata,quae de naturis ac definitionibus edisserit,& omnino iplarum esse quid sit inuestigat. Medicina vero,Physica, Mathematica, εe caeterae,quas supra commemorauimus dileiplinae sui quaeq; generis quid est, siue dcfin
tionem ut manifestum quiddam & consessum assumunt.Neq;.n.mathematicus longitudinem latitudinis experte lineae definitionem esse demonstrat,ted θ eius definitio si ut indubitatum assumit.Harii igitur qucq pro cosesso sumem hanc definitionem seu descripti nem huius esse principii quae sub principiis eadiit,quaedam remissius,molliusq; demonstrat, ut Astronomia, accuratius alia, ut Geometria. Neq; vero disciplinae
omnes principia similiter assumunt,sed physica,exvli gratia, accepto per sensum, ignem caliduectatq; si cst,aqua frigidam & humida, ipsoru opera & an Oiones considerat, Geometra vero non sensus argumen
to,sed positione punctu id esse ait, cuius nulla pars est. Cum igitur omnes scientis,ut ductum est, neq; suorum principiorum definitiones demonstret, sed pro c5scta nane esse linius accipiant, neq; definitiones eas, quae ,
principiis proficiscutur, hac inductione palam sit, suta stantiae & quid est seu desinitionis non haberi dem
strationem, quod est unum ex iis, quae in quaestione v . niunt, quaerebatur enim, utrum definitionis habeatur demonstratio an no, Ac dictorum quide sensum limoi esse puto.Essectiva porro icientia vocat cementaria i gnari q; arte.& simpliciter oes , quaru post actionem opus aliquod ac essectus manet, cu sit ea activa,cuius
post actionε nihil reliquum sit, qualis est ars saltandi,
274쪽
auisdelibus eanldi de quibus in Moralibus, quae Ni, activae St effectivae scient Is prinsplil motus per quod eomachia inscribuntur , accurate dictii est. Na harum effici&a agendaq; vel sunt vel aguntur,in aliis, id est, qu q; genus quodpia definitu sibi assumens i aqua exi- in agente & essiciente est . principium aut e physicae nostens re ens circa ipsum versatur. Tanqua exiliens& est in alio, sed in iis quae fiunt , natura, physica igiturens dicit, no ci, Geometria .verbi gratia,id quod circi, non est neq; activa, neq; effectiva. porro principium scribit atq; accipit,in eo qd est ens cosideret, sed ua lu- effectivae & activae non effrin eo quod sit de agitur,cee mens qd circunscribit,no vino existens,sed ut existens tum est. Neq;. n.principium domus aediscandae in d ac entitate participans, quae illi P se accidui, contepla- mo ipsa est,sed in cementario artifice.neq; saltationis ititur, de quibus philosophia in eo ci, entia sunt edisserit. saltused in saltante. nec cithara personandi in cithara.
Cum vero scientia de naturast scientia quedam aut sed in personante. At physicς principi u ,s quod edun-σ ab activa et ab lectiva ipsam esse diuersvn Esse i- tur opera naturalia , in iis esse quae essiciuntur, neminicuai. principium motus in eo quod ejicit, meo quod est ignotum, qui modo illam doctrinam paulo accuraescitur,est, atq; hoc est aut ars quaerim,aut alia quaedam lius attigerit.est. n.natura motus & quietis principium . facultas. Sin titer σ ip s acii motur principium no eius in quo est primum,& per se est, ac non ex accido est in ipsa re age sed potius in bifice qui agunt. Mur ti.Quod autem ad dictionem pertinet,cu ait. Atq; hoclis vero circa ea quae motionis in stipsis principiu habent, est aut ars quaedam,aut alia quaedam facultas. arte vo-
versatur.Sciatia im naturale necessario neq; activa, s car,ut artem cementariam, aliam vero facultatem an
effectrice ed conreptatrice esse ex hisce qus diximus, mantium rationis expertium impetum naturalem, venotescit. sub horum.ngenerum unum i a cadat necesse quo aranea telam suam, hirundo nidum conscit. h U.Atqui cum ipsum quid est , mamquaq; scientiam ali- .n.non arte quadam ab illis peragutur,sed inpetu qu quo modo stare necesse sit atq; hoc principio uti, no lateat dam naturali. Ergo cum doctrina quaeq; comeplativa oportet quonam modo definietam sit philosopho naturali, si,vel activa, aut effectiva. physica vero quae doctrina quo pacto Iubitantia ratiost ab eo sumenda, νtra H est,nec sit activa,nec effectiva, reliquum est ut physica ipsum simum,an potius ut conca m ipsum.Horum.n. - contem plativa lit Nam cum sit necesse, ut sub aliquod iis quidem smi,cum ipsius rei materia, ratio autem conca horum generum cadat, planum filiipsam ex necessitateat sene materia dicitur. Simias n.in nasio fierifolet, qua- contem plativam esse ut activam, ves essectivam. Haec propter θ' ipsius ratio cum hac ipsa est assignata. U.n. - essatus, ut theologus, de cunctis disciplinis superior, Muna concauus nasus.Patet igitur oe carnis, oculo , docet quomodo physicus debeat quodamodo de finio reliquarum partium rationem sie er esse cum mate- re.neq; enim laquam theologus definire debet. Dicitria assignandam. Q oniam autem est scientia quadam ergo. Atqui cum ipsum quid est,unamquaq; scientiam ipsius entis ea ratione qua est em c separabile,considerari aliquo modo scire sit necesse aliquo modo, id est ci- dum est, viruim eadem ara diuersa potius a naturali sciem tra demonstrationem. Cum hoc igtur sit necesse nontia sit ponenda . Uturalis itaque ιirca ea versatur qua lateat oportet quonam modo definiendumst philosomotionis in ipsis principium habent. Mathematica vero pho naturali, de quo pacto substantiae sit ab eo sume est quiae cote latris quaedam, o circa immobilia vem da definitio, v trum ut ipsum simum , an potius ut conis
fatur O ipsa, at nonseparabilia, Ni patet. Est ergo circa cauum ipsum. Simum dicit. qm cmum semper domi separabile atq; immobile atia quaedam ab his utrisq; finimus cum materia in ipso subiecta,hoc est nato.dia
diuersasset in ratione rerit quedamsubstant:a talisJepa- cimus enim, simitas est uitas in naso. quod idcireorabilis inquam atq; immobitis,quod quidem enitemur po- sacimus qm simitatis subiectum determinatu est.Nim flea demonstrare. At si qua est in ratione remo talis na- simitas sem per est in naso. uum vero,idcirco sine matura bi profecto O ipsis diuinum erit dque erit princi- teria des nitur,qm in aere,ligno,terra,coelo, circulo, breptum primum,atq; principium maxime. Patet igitur g uiter in cunctis setὸ corporibus reperitur. Vt igitur si-κera contemplativarum tria mentiarum esse, naturalem, mum definituro, necesse est ut in eius definitionem 1- mariamaticam,theologiam Utque genus quidem ficiati, teriam ei subiectam, hoe est rasum complectatur, sera ceraeflativam est prsantis v. Haru alit ipsarum Physicus siue carnis speciem,siue oeulum, siue qua alia stabili sim es ea qua ultimo diximus. Circa naque prae- speciem naturalem definiat , necesse est, ut ipsis subi stabili simum eorum quae sint in ratione rem, versatur. ctam materiam complectatur. Hec effatus ait, quonam
Praestabilior enim atque deterior quaeq; Aodici subiecto demonstratum est,esse quandamentis doctrinamineo solet.Dubitaverit autem quispiam, si exu quod est, sciem est ens, quod autem proprie est ens, separabile est.
tiam ut ens est,u niuersatim ponere oportet, necne. Maria expers omnino materia, virum hoc principium consimaticarum enim quaeq; scientiarum circa quid definitum derare,deq; ipso disserere munus physici sti an mathe- genus versatur, uniuersalis autem de omnibus est comma matici quorum neutrius esse respondet. Nam physicaris.Si substantia igitur naturales prima simi omnium et, seu phvsicus in ea inquirit, quae in te mouendi princituralis quoque prima scientiarum ounuum erit. Sin vero pium habenti ens aut Pprie intellectum, quod est priusit alia quaedam natura substantiq; separata, atq; immo- mum principium, & materiae immune,omnino stabibitis,atiam ipsius fici etiam esse necesse est,prioremue sciem te est de immobile. Mathem alica vero immobilium delia naturali, atq; viauersum me ipsi quod antecedit. ma nentium est cotemplatrix sed sola cogit tione separs Cum vero scientia de natura sit scientia quaeda pa- rabilium,& in materia consistentium,ut intelligatur netet & ab activa & ab effectiva iplam esse diuertam. Exo ad hac quidem primi principii quaestionem pertinere. posito sapientiae ac caeterarum disciplinam disermine, Illa igitur doctrina,quae immobile illud Ac omninos differetiam declarat,qua physica, hoc est naturalis do- paratu considerare conatur, diuersa est , physica te mactrina discrepat ab activis, & effeci tuis scient iis,quae au thematica . At si qua est in ratione rerii talis natura, ibitem activae quae effectivae esse intelligantur statim enar profecto & ipsum diuinum erit. id est, ea utique fuerurauimus Ad hunc igitur modum argumentatur,omnis deus, qui facile princeps primumq; principiu est. Ex
275쪽
dictis ergo planum nobis est effectum,tria esse contemplantrum doctriturum genera mathematicam, physicam, & theologiam . At contemplatri genus activisci essectivis scientiis& artibus antefertur. Rursus ex com templatricibus ea potissima est, quae potioribus utitur prineipiis . potioribus autem utitur,quae ultimo loco dicta est, id est theologia . Praeterea non ab re hoc in loco quaerit, cu mathematica & physica , te caeterarum quaeque sumens genus aliquod,entis illius acci&tia consideret,sige autem uniuersaliter ipsumens in eo P est ens, non partem aliquam, utrum haec uniuersalis scientia sit,& genus physicae atq; mathematicae, de caeterarum doctrinarum, an secus Namsi substantiae,inquirit, naturales caeteris essent priores.profecto phys vi prima de uniuersalis doctrina esset. Sin autem est quaedam alia natura substantiis naturalibus prior,separabilis, de expers materiae, neeesse est ut illius doctrina diuersa sit, di prior atq; uniuersalis . Ut autem doceat quo modo hanc appellauerit uniuertatem, adiecit illud
hoc ipso cy antecedit. quasi dicat,propositam doctrinam uniuersalem appello,'nonu, de caeteris praedicet sed quia prior est,& tecum tollit alias. Sublata.n. theolosia,non eli dubium,quin eius principia tollantur.nam hi haec manerent, ipsa quoq, maneret at sublatas theolosiae principiis,caetera quoq; omnia lablata erunt. Inteli igendum est autem, qm theologiam appellat uniuersalem. non P de pluribus praedicetur, sed ν ptior sit,&Decum alias tollat. Idcirco cu ens. & proprie ens, id est Primum principium appelle uniuersale, non quas de pluribus dicit sic t psuin vocat, sed quia secu alia principia tollit: terum qua demum de causa ha ne doctrimam eius . principiu appellat uniuersales An quia quae
secutollant uniuersaliora iis quae simul tolluntur, lemus nuncupare,idcirco csi haec simul tollant, consuetudinem l quutus, ipsa vocavit uniuersalia.
cann autem ipsum ens simplaciter plaribus mora dic
e quorum Hus est isse νι per accidens dicitur, de taliente primo consulerandum esse videtur. Nulla itan;scientiarum,qua tradata sunt irca ipsium accidens versari,c merationem; facere pater. Vsq;.n.extruendarum adiufacultas, id quod accidet bisse,qui adibus utentur,considera visi cum dolore balatauerissem cum luptate,neq; arasexendi, neque sciendi, neque etiam coaeficiens: epularum facultas Id quaque proprium munus, quod ad seipsam accommodatur, tantum consideras. Me autem est
sinu proprius s. N que quenquam H es musicus vlla
tam autem iptumens simpliciter pluribus modis dicatur, quorum unus est is, qui per accidens dicitur. Ens simpliciter hoc in loco appellat uniuersale.Quod
aut dicit, huiusmodi est. Cum ens uniuersale multis modis dicitur,quorum modorum unus est,qui dicitur ex accidenti, operaepretium est de ente per accides disputare. hoc est enim quod ait de tali ente primo consideradum esse videtur. In dictione tame hoc defideratu r,vitum aliqua scientiam vel artium id inquirit,in noni hue.mpertinet hoeqd lubiicis. nulla igitur traditarum scientiarum de accidente disputare certu est vi haee uerba,nullam igitur traditarum scientiarum de accidente disputare certum est sint solutio eius quod desideratur, utrum aliqua scientiarum vel artium id inquirit , an non ἰ Soluens igitur quaestionem, dum negat de aecidendi scientiam aut artem haberi ait. Neq;
inara tamentaria, virum domus moleste sit habitati,
considerat, nec ars texendi, utrum vestis salubris, an morbi sera sit sutura, cui similis ratio in caeteris artibus
reperitur, sed quod ad se proprie pertinet, id unaquaeq;
contemplatur. Est autem proprium artiscementariae, formam eiusmodi construere, quae sit ad hymbres ar .cendos tuta me idoneum,& ad opes conseruandas accomodatum.& hoc tantu agit,ut forma essciatur quae pluuias arcere,& rem familiarem tueri valeat, nulla habita raripne molestae aut iucundae habitationis. Accidit enim domui vi habitantibus ingrata molestau; sit, de hoe est ens per accidens.Vt igitur cementarius faber non considerat quod domui continget, sic nulla disciplina vel ars contemplatur ens per accidens.
Neque asserit eum qui es musicus, si x ammaticus Aerit , ore simul utruaeq; cum antea nom esset.u od autem
non semper est ens, id ebat profecto quare simul minos
grammaticusve fiebat.Hoc autem nulla scientiarum ea
rum quarit, quae omnia sentetia scientiaesunt nise ophist seca totum.Haec enim sola circa accidens ipsim versatur.
Idcirco Plato non male dixis, ctim circa id quod non est,
Neq; asserit eum qui est musicus, si gramaticus sue- arit, re simul utrunq; eum antea non esset. Hoc sophisma qcs a sophistis ostetatur, hutnsmodi est, de sic ab ipsis concludit. Ponunt hominem mempli causa Callia,
prius muscum sui ste trammaticae prorsus indoctu, deinde factum sitisse grammaticum, & scargii mentatur. Callias hie n unc simul est muscus & grammaticus.qσsi verum est,ergo cum fictus est grammaticu muscus quoq; iactus eli. Nam cum sit nunc simul gramatieus Ee musicus', si mul iactus in gramaticus se musicus, ergo cu factus est gramaticus,no erat musicus, i erat musicus antequI gramaticus essceret, ut positu est'. Ante igitur quam grammaticus fieri inciperet, musicus erat,&non erat.sed paralogismus est in pronunciato,haud dubie salso,quod ait quoru existetia simul est,horu generatio quoq; simul es scit. Neq; enim s hodiς Soligene esse de Alax.dictu verum est, protinus te illud, Alex. tunc fuisse genito, cum Sosigenes procreatus suit.So genes enim tempore posterior est Alex. quanquam ita acciderit, ut esset Alexadri tempore Sosigenes Sophi Gma ergo huiusmodi est.&hoc ipsum, iliam musicu, etiam esse grImaticum,eli quidem ens, sed ens per accidens. Accidit enim ut cum musicus esset, fieret gramaticus.Cum ergo docuisset Arist. nullam disciplinam de ente per aecidens disputare, quia Calliam esse nunc Gmul musicum Ae grammaticum, ex eorum habetur numero,quae per accidens sunt,idei reo nullam doctrinam considerare ait, an cum lactus est grammaticus, s mulsactus fuerit musicus.Nam doctrinae de entibus edisserunt . quod autem est per accidens, id propemota n6ens est, in quo ars sophistica versatur ,ut pulcherrime tradiderit Plato sophistam in non ente versari. Caeterum inconcinna N perquam obscura dictio est, quae
ait. Neq; asserit, qui est muscus &c. sed ut mihi quidem videtur, ad hune modum est coaptanda quod autem non semper est ens id fiebat profecto, quare mmul musicus grammaticusq, fiebat. deinde adiungu-dum, meque eum qui est musicus, grammaticum s re , cum antea non esset J de se legendum c hoe nulla scientiarum quaerit, quae omnium sententia scientiae
sunt,&c. ut tota & continens oratio ad hunc modum
sese habeat. Quod autem non semper est ens, id fiestat profecto, q re simul musicus de gramaticus fiebat. Aphro.super NM. S 3 eum
276쪽
eu igitur qui est musicus ,gramaticum fore,cum antea non csset, nulla scientiarum earum quaerit &e. Illud a sit G ait quod aut n5 semper est ens,id siebat profecto.quare simul musicus & gramaticus fiebat conssematio est qua sophistae concludere conantur quod Callias non erat musicus,quando erat musicus.Itaq; verba
illa quod ast non semper est ens, id fiebat profecto
sophistarum sunt,qui sie argumentantur. Od no semper est;& cum prius non esset, nune est, id efficiebatur. Callias au i nune est musicus & gramaticus,quod prius
non erat utrunq;.l gramaticus, & musicus, quia musicus tantu erat,Callias igitur cum gramaticus fieret.eia
sectius est musicutiat quod fit, n5 erat, Callias ergo qui
musicus fit,n6 erat musicus, Stamῆ erat musicus Sed
ipse cum dixisset quare simul muscus grammaticusdssebat prstermisit illud.at qd fit,no erat .de Callias ergo
musicut erat,& nsierat musicus.dum stro more contulit breuitati. nobis tamen haec, ut a sophistis dicta sunt accipienda, illa vi ab Arist. eum et est musicus,si gra-maticus suerit saetiis, sote simul utrunq;.csi antea non esset,lios nulla scientiarum earum querit quae omniusententia scientiae lunt. horum igitur verborum quae ad mente ipsius dicta sunt, sensus est.Qui prius erat muscus,nunc autem utrunq; N muscusa: grammaticu , cum prius.s.non esset simul & musicus de gramaticus,
di subaudiendum est, utrum is cum iactus est gramaticus,musicus etiam factus est, nulla doctrina inquirit ex iis quae sine controuersia scientiae sunt.
Atqui fieri non posse ut scientia sit accidetis, persu
fuerit se quidnam sit ipsum accidens,enitamur νι reUE rum igit quae sunt, alia semper dicimus O necessario esse,ati; nece itas est hic sitimenda, non ea gus violenta dicit, sed ea qua in demonstrationibus ut urinlia plerunq; ilia neq; necesseris, neq; Nemri:,sed ut contigerit, veluti si sus fuerit cum sol es in Cane,quod quidem neq; semper et necesse, q: plerunq; feri solet ita interdum accidere ρ test. Es igitur id aeridens, quod e quidem,non semper aut fit neq; necessario neq; plerisq;. Atq; accides se quidnasit diximus. Cur a te rei talis non est cientia, patet. --nis.nscientia, eius est ane quod est semper, aut plerumq;. At accidens in neutra est ipsiorum. At vero eius quod est per accidens, non esse principium, causasq; tales, quales sunt eius quod est per se tice clarius extat.Erunt.n.omnia ηecessario. nam si hoc quidem est,cum Me sit, hoc aute it dem est, cum hoc 'Coq; hoc non ut contingenssed necessario necessario nimirum O id erit, cuius hcc erat causa, Us; ad id quod effectus vltimus dicitur. Hoc aute per a ridens erat . quare omnia necessario erunt. Atq; id quod
esse o non ellie, feri atque non feri potest, ex hisce qua at, penitus tollitur, si causa quoq; no esse sed ferisu
ponatur, eadem profecto euenient.Omne. natu uis necduris fiet. Epenim cras defectio fuerit, si hoc fuerit factum: Qq; Mes aliud quippiam, hoc rursusse alivdinq; Memoras a finito tempore, quod est ab hoc nunc usq; ad accedentem diem, tempus auferatur, memetur tande ad id
quod est . viare eum Me sit, omnia posteriora necessario euenient, quibus escitur, ut uersa necessario fiant. Atqui neri non posse, ut scientia sit accidentis, perspicuum fuerit. Cum assumpsisset ex inductione, accidentis non esse doctrinam, id verum esse planum nobis fore ait,si accidens quid sit definierimus. hocin.
fgniscant illa vel ba si quidnam sit ipsum accidens,
enitamur videre Sed accidens des niturus entium partitionem esiecit, quae usui sibi sit ad reddendam acci-
dentis desiaconem, dicens. Entium quaedam semper de necessario sunt. Sed qm ut in libro huius doctrin
quarto traditum est, necessariu multifariam intelligitur, ac uno modo quod violentum est, idcirco adiecit atq; necessias est hic sumenda, non ea quae violenta dicitur ed ea qua in demonstrationibus utimur. Nam quae sunt eide aequalia, ea inter se quoq; aequalia sunt semper de necessario,& similiter caeter sientetiae. Quaedam igitur temper & ex necessitate sunt, qusdam magna ex parie. Nam magna ex pane homines sunt quianis digitis. Alia neque magna ex parte,neq; necessario, sed ut acciderit, hoc est minore ex parte. Qilod autem illud scum acciderit pro minore ex parte dixerit, ipse subiecto exemplo declarauit. v t inquit,minore ex parte raroq; sub canis exortum Figus escitur. fortassis. n. hoc usu quandoq; veniet, accidens igitur neq; est ex
eorum numero,quae magna ei parte sunt, nec eorum
quae necessario & semper, sed eoru quae raro.Facta igitur ad hunc modum entium partitione, accidens desita nit,dicens.Est igitur id accidens,quod fit quidem,non semper tamen, neq; necessario neq; plemnq;- itaq; nigredo in coruo non dicetur simpliciter accidens, sed
cum additamento,magna ex parte accidens. uod a
tem si raro,id accidens simpliciter absq; additamenti nuncupat . Ergo si omnis doctrina vel est necessariori vel eorum quae magna ex parte sunt, accidens autemno est huiusmodi,accidentis certe scientia habetur.Aliter quoq; accidentis non esse doctrinam ostendit, iahunc maxime modum concludens. Quorum habetur scientia, horum principia & eausae sunt determinata, entis autem per accidens principia & causae non sunt determinatae, accidentis igitur non est scientia.Harum duarum propositionum maiorem quae ait, quorum habetur scientia, horum principia de eaulae sunt determinatae quia saepe demonstrata est, non confirmat. Minorem vero illam, accidentis principia non tune determinata, demonstrat per impossibile ponens ei soppositum.esse videlicet determinatas causas acciden.tis, virtute rursus in hunc modum concludens. A eidens habet eausas determinatas, ut positum est. quorum autem causae determinatae lunt, ea sunt necessa
ria. accidens igitur est necessarium. cui si addideris. aliam propositionem , quod autem est necessarium. id semper est,concludetur, accidens igitur semper est.
At hoc est impossibile, ergo ne illud quidem fieri potcst, per quod hoe ipsum colligitur , id est accidentis principia esse determinata. Porro si ipsius principia
non sunt determinata, ne habetur quidem de ipsi, scientia. Ae summa quidem dictorum deductio huiusmodi esse videtur. Quod autem pertinet addicti nem, ad hune modum sese habet. At vero eius quod est per accidens, non esse principia causasq; tales .
id est determinatas cluce clarius en Nam si essent
eius causae determinatae, ipsum necessarium esset, quemadmodum caetera quorum causae determinata sunt.1c proinde cuncta essent ex necessitate & sic po sibilis natura tolleretur e rebus, quam esse, de ut sit impossibile ipsam non esse,in libro de enuntiatione d monstratum est. Sed cum dixisset tunc omnia necessario fore, hoc esse consequens confirmat, dicens.
Nam si hoc quidem est eum hoe sit, hoe autem it dem est, cum hoc sit, idque non fortuitu, sed necessario, nimirum necessario erit id cuius hoe est eausa si ergo in accidentibus sieleres babet, di hoc exilienteis . illud
277쪽
iplud est,cuque illud est,aecigcns est. trosecto accidens necessario erit.Nam quemadmodu si domus est, necessario sunt parietes, & si hi, sundamenta, sic accidens necessario fuerit, si sint eius causae determinatae. quod ut fiat exploratius,in manifesto exemplo consideretur. um sol opponitur lunae ad perpendiculum, necessario fit desectus. in desectu autem ponatur accidi cse ut thesaurus reperiretur. si ergo reperiendi thesauri caule sunt determinatae lint eius causae desectus,ac deficiendi causa. Tunc sic argumentabimur. sol elunae ad perpendiculu opponete, necessario sit desectus. de- sesus aut est causa reperiendi thesauri, thesaurus igitnecessario reperietur.at hoe,id est ut thesaurus reperiatur,accides est, cum si ex iis quae raro accidunt. Nunc autem ex eo quod eius cauis determinals esse dicatur,
concluditur ipsum esse denumero necessariorum. omisnia igitur sunt necessaria,& nihil contingens. Caeteruvltimam formam seu speciem appellauit v ltimu essectum. Nam prima causa est distantia solis ad perpendiculum essectus vero desectus ipse,rursus causa secunda. desectus,effectus autem ultimus inuentio thesauri,quae si cuiuspiam esset causa, illud esset ultimus essectus. Si
ergo accidentis causam esse ponamus, consequens est ut accidens necessario sit. sin autem non esse illam, sed fieri, accidens necessario efficietur.Si enim cras fiet inuentio thesauri si luna defecerit, desectus autem set si oppositio sub terra set, haee aute fiet, si sol sat ad per- pediculum,& hoc rursus fiet si pluet, & hoc si tonuerit,
ut tonitru postremum sit,sic retroagendu est,quoniam tonat, pluet, necessario. si pluet, necessario sol set ad perpendiculum.si hoc fiet,oppositio ex necessitate sit. si hec fit.luna deficit .si hec deficit,thesaurus necessario reperietur.omnia igit ex necessitate fuerit.si ergo, inquit, ab hoc puncto temporis exorsi dicamus,cras luna deficiet, cum omne quod Lictum est, tempore finito sar, ad id quod est peruenimus. ponatur enim thesauri inuentionem fieri simul atque desinit desectus, de post hunc pluviam statim consequi, post pluviam tonitru , cum omne tempus sit finitum si delectus lunae tempus dempseris deinde pluuiae , sint ea licet mensium centum, atque item mille mensum,tam en peruenies ad id
quod est, id est ad tonitru . Illinc ergo exorsi, oia post
tonitru ex necessitate, fieti asseuerabimus.
Id autem quod ut verum est Nu, non per accidens, in mentis complexione consistit, atq; in hoc es assectus. aes apropter circa id quidem quod ita est, principia non quaeruntur circa sero id quod es extra, ae Aeparabile. Id autem quod est per accidens, non est necessariumsed indo tum. cique talis entis causae inordinatae sunt re is iata. Id autem quod alicuius gratia fit, in iis est qua natura
fiunt, aut a mente proficiscuntM. Id autem quod ut verum est ens, de non per accidens. Affirmationem veram, aut ne ationem veram vocabat ens ut verum,cum de ipso in hoc opere disputaret:quemadmodum non ens ut salsum,sallam vel asi firmationem vel negationem.Ensigitur, inquit,ut v rum,& non per accidens in mentis complexione consinit,& eius est affectus.cum enim mens praedicatum vere cum subiecto coniugit, hoc ens appellatur, non quidem si inplieiter ens, sed ens quasi verum: ut si Socrate scribente mens dicat,Socrates scribit,hoc ens erit, non tamen simpliciter, sed ens tanquam verum. Huius igitur entis quasi veri nulla causa iuvestigatur. N emo enim
inquirit, curta Socrate mena vcibum Bibit copui -
uerit. Entis autem externi & separabilis,id est per se existentis causas indagamus.quo in loco externum ens vocat Socrate,eiusque opus,ipsum inquam scribere.Neq; enim Socrates, & munus quo sungitur sunt in mente
quae ait, Socrates scribit, sed extra ipsam,& in hoc loco.ergo circa ens externum causas indagamus.inquirimus enim causam,cur Socrates scrib. t.Neque vero ab
re horum mentionem fecit, sed quia entis per accidens causas non haberi ostenderat,conuenienter dixit ne entis quidem quasi veri causas esse.Cu ergo dixisset entis externi causas a trobis inuestigari , adiecit, eius quod non est necessarium, sed indeterminatum & rarum,causas indeterminatas esse 5 inordinatas. Caula n q; o, uiandi cuipiam, quem visere cupiebas, cum id fore non putares, indeterminatae lent, ut dictum est in libri, de Natura. Entis ergo per accidens causae no sunt,neq: in ipso habetur gratia cuius sed ipsum gratia cuius in iis vertatur,quae natura sunt.vel in iis quae a mete prosciicuntur. Ceterum sit modus huius libri enarrationi. Nam quae ab illo loco fortuna autem est, cum quippia horum fuerit, per accidens ortum ad finem usq; libripertinent, eadem sunt, de illis simillima, quae in opera de Physico auditu traduntur.horum igitur interpret tio ab iis commentariis petatur, quibus illa sunt enarrata . Nos vero ad librum duodecimum explicaodum aggrediamur.
Finis enarrationis libri undecimi. ORTvNA Gim est, em qui pia
horum fuerit per accidens ortum.
a H O ens aliud per se,aliud per
accidens oscct causa est. Fortuna autem causa in per accidens in
hisce quae per electio 'se alicuius gratia sunt . Q apropter circa eadem mens fortunaq; versatur. Eiectioraque me mente non
G. Causa vero sunt indefinitae, a quit,' id fieri potest quod
proficiscιtur a fortina et ocirca rationi humanae est immanifesta, ct per accidens quidem causa est, absilute νωro rei nullius causa est. Es autem Drtuna bona ac mala,
cum bonum euenerisAut malum prosperitas Nero si tu de infortunium circa horum est magnitudinem. Cum autem nihil per accidens iussi, eo quod es per se, ne M
profecto causae per accidens causis per se erunt priores. uJodsi fortuna θ' easius earli sunt casi prior nics causa erit atque natura . Atqui eorum quaesium, quadam actu tantum, quadam potentia sum atque actu. Horum autem aliud est ens, aliud quantum, aliud ex numero criter rum. Mnest autem ullus motus praeter res ipsu. Iutatur M. semper id quod mutatur per ipsius entis praedicamenta.
Atque in hisce commune vibiles prorsus,quod nallo est in
pridicamento. Vnumquodq; autem duplic ter cunctis in
est, ut hoc. aliud. n est ipsius forma lita es priuatis. Et quale aliud.n est album,abud Heri . Et quantum,inluvid.n.est perfictum, aliud imperfecti , ct in latione simili modo aliud osupra illud insta, aut leue,aut graue.m a re tot sunt species ipsius quod est,qua motus mutatim uestericis t.Cum autem e bata quae in unoquoq; genere eo locantur,quoddam actu, quoddam potentia D.actum erus quod es potentia ut est tale, tum esse dico. Atque verae e ea quae dicimus, hine perspicito: est. Nam cum aedificabile M tale est, tu ipsum ut aediscatur, actu dici s esse, atq; boeen aedificatio.Similiter et medicatio et ambulatio Aphro.super Meta. S ε ac altatio,
278쪽
ae saltatis,ct Hismodi est erit.Fit aute ut tinc res moveatur,cum est hic ipse actus, ct neq; prius req: posterius.. tque actus erus quod est potentia cum actu est e nou Hipsum ed ut mobile es operatur,motus nimisu est. Atq; H mobile,dico hoc pacto. U.n. aes potentia natura, attamen non cris actus ut es as: es motio.Non est.n.idem esse Mu,aH: ab ius potetiae. Nam si esset idem simpliciter, ratio ue,aeris vis aes, anus, motus quidam nimira est,
non est autem idem.Patet autem in contrariis,nam Nesse
re quidem posse,ac aegrotare posse, non radam sint, sita diavero. Esset enim idem aegrotare atq; valere. Subiectum autem, O id quod valet atq; aegrotat, univim ct idem est, me tamiditas sit, me sanguis. Cum vero non sit idem, quemadmota neq; αἰαν est ide atq; visibile, paret actum
p sibile ea ratione qua possibile est motum d . me ista
es,atq; tunc rem moueri, eu es isse actus, ct neq; prius, neq; ponerius, patet.Fitin.νt quodq; interdum operetur, interdum non operetur,em aedificabile: inquantum aedificabile estratq; aedificabilis actus inquantum aedifrabile edificatio est. Nam actus ipsius aut est aedificatio, aut domus. At cum est doma: tunc non est, ut latet,cdificabile. dia
mutila vero aedificatur. ecet est ergo actu ipsius aedificationem ess at aedificatio mutus es quidam .Eadem oead eat ros accomodabitur motus ratio H; patet nos deus motu recte dixisse, o ex hisce ouae caeteri de imo dixerunt, O quia non est facile ipsum alias definire. Nos . qui quam alio in genere ipsum ponere potest, neq; qui aciter de ipse dixere, recte dixis τidetur.Id ita es Mesania patebit. Quidam enim diuersitate ct inaequalitatem, O id etiam quod non est, ipsum esse diritat . ihil tamen
me si diuersi siue innualesve non ens,netessario m ueri videtur. At neq; ipsa mutatio aut ad haec ut ex hisce magis,quam oppositum est. Ponendi autem motum in hisce causa fuit, motum indefinitum quiddam esse videri. Alterius vero principia seriei indefinita sunt, sari ex eo quiasunt priuatiua, nihil enim ipsorum aut Me aliquid,
aut tale, aut exterorum quidquam est praedicamentoriem.
At ut rideatur motus indefinitum este, causa fuit Euri non posse inquam aut in potentia rerum ipsi Aut in actu
pomineq; enim id quod esse potest quantu, neq; id quod essam quantum, necessario iam mouetur. motus actus quidem esse quidam videtur perfectus taure. ius m
sus illud est eos, ipsum inqua possibile imperfectum esse, cuius est actus. propterea dissicile es accipere quidnam si ipsie. Necesse es enim ipsum aut in potentia ut in priuatione,aut in actu simplici ponere. at nilal esse bota posse ridetur. Quare restat in quod dictum est, ese, ct actumo non actum quem dicimus, qui discilis quidem est e Imtu,potest autem Geraret O motu in ipsi mobili esse. es enim actus huius ab eo quod es motiuis . dilotim quoq;
actus non alius sum naq; actum esse optariet.U.n. hoc quidem motiuum, quo potes: hoc autem mouera quo agit. At ipsius mobilis est activa. Quare perinde aia rum mus est actus atq; unius ad duo, oe duaru ad Humidem est interuallam, ut acclive atq; decliue, esse tamenon unum est. Si liter fiese res habet in hisce quorum
alterum moueturAlterum mouet. Infinitum otem est aut
id quod impossibile est pertransire , ex eo, quia non est a tum H per ipsum transitio fiat rinde atq; vox inuisu lis diei solet, aut id quod habet sine sine transitionem, aut quod vix rut quod est aptum quidem habere,non habet tamen transitionem vel finem. Tuterea aut appositione est, aut ablatione, aut viros. separabile igitur ipsum quid
per se infinitum es non potes. nams in ita ipsum, neq;
magnitudo neq: multitudo est sed ubstantia, O non acciadens, indivisibile erat profecto. Divisibile enim aut magnia tudinem aut multitudinem esse constat. Quod si indivisibile sit,infinitum non erit risiper,de atq; vox es indius sis t neq; illi qui dicunt infinitam ess ocificet ipsium hoc pacto nunt,neq; nos Psrimus se sit identidem ipsum sedis habet sine me trastionem. Tmerea quonam pacto per se, infinitum esse potest si nes numerus, neq; magnitu
do per se esse potes quorum per se affectus quidam ipsi m
est infinitum Praeterea si per accidens est, non eris elementum profecto rerum ut infinitum, quemadmodum nec irsum inuisibile locutionis en elementum, O tamen vox estinuisibilis.Pen uum autem est infinitum sic esse non m se,ut actu sit, substantia, sicuti dicunt. it enim qu vis pars ipsius quaesumituir,im ita. i enim idem esse i finitiine infinitum, ut patet ,s infinitum subnantia sit Onon in subiecto.Quare sit,ut ipsum aut indivisibile sit, aut in infinitum si diuisibile. At fieri nequit, vi Idem multa sit infinita. Vt enim pars aeris est aer, se O infinitum est pars quaevis in iri, sis Bantia qusdam ct principiust, ut dicunt. Impartibile igitur, atq; indivisibile est. At esse non potes id tale, quod actu es in tum. Necesse Genim se m rationem quantitatis subire. Per accidens eogo in tum ipsum esse videtur. Quod si ita sit, dictum est antea non ple id principium dici, sed illud cui accidit i
sum, τι acrem, aut par. Hac oram in seno uniuersalis esse videtur. Hiiae autem constare potentes in rebus se
milibus ipsum esse.Nam si haec es ratio corporis,siuper
me terminari, erit infinitum vitam aut intelligibile ut sensibile ereptis. At neque etiam mmerus erit ri separa tus ac insertus. Numerus erum Imnis aut id quod num rum habet,numerabile est. Raturaliter avit ex hisice persti um erit. neq; enim composietu es potest nec simplex.
Compsuum enim non erit corpus s elementa multitudine sunt finita. AEqualitatem erum inter contraria esse oportet O unum iHorum in tum non esse. Nam se quouis excessu corporis alterius potentia superetis itum ab im nito corpore corrumpetur . Vnumquodq; etiam infinitia
esse non potest aest enim id corpus, quod dequaq; dime yonem habet anfinitum autem est 'od sinesne est extensum dimens e.viare corpus infinitum, erit me insin
tum omni dimensione t uero neq; unum simplea corpus infinitum se potest, neque ut quidam inqui et raeter elementa id ex quo haec generant. Non es enim aeter et menta imusemodi corpus. Omne i nim in id dissoluitur, ex quo constat. Praeter autem simplicia corpora ut non rid tu neque imis,neq; abis quicquam elemen rum Ua;
hoe erum esse inquam ipsorum aliquod in tum, impossile est ipsum seuersum,etsi sit finitum aut esse unum quidi orum aut fieri perinde ut Heracti. asserebat, omnia d cens tandem feri ignem. Eadem O ad illud νnum accommodabitur ratio,quod praeter elementa naturales philosi phi faciunt. Omne enam ad contrarium ex contrario, Had stigidum ex calido solet mutari. Praeterea omne nn- sibile corpus alicubi est, ct idem est totius locus ae partis. H terrae. Quare se partiust similium, immobile erit, aut semper feretur. t hoc fieri nequis.Cur enim deorsum p tius,quam surs--t ad quemvis locum mouebituriri si gleba fueri quorsum hae mouebii 'aut νbi quiescet' Comporis.n .eiusdem generis locus est infinitus. Occupabit ne
igitur totum locum qAt γε fieri poteste quaenam igitur
quies, quis motus ipsius eri 'an Meq; manebitenon e v motu ciebitu HAn omnem ad locum mouebitur e Non
279쪽
tium, dissimilia etiam erunt O i a locaraque primo quidem ipsius Wiues corpus n erit unum nisi tants tactu, deinde partes aut erat in taespecie. aut ita. At finitae nequeunt esse.Erunt enim aliae quidem is aritae, aliae Hro non infinitae, si seuersium est infinitum. r ignis Nel ara. te autem correptio est contrariis ipsiu, vi a rea diximus.Si vero simi infinitae resimplices, Cr loca infinita erunt profecto, infinita etiam elementa.m od si id
esse nequeat nil ipsi loca finita,σ uniuersim ipsium
nitum esse necesse G. Omnino autem i sibile est cor sis itum esse. e locum eorporum esse, se omne corpus siem sibilagrauitatem habeat vel leuitate. Aut enim ad me dium,aut sur feretur Et fieri nequat ut aut totum nitum graue sit, aut leue, aut dimidium Iroe. Quoins
cto diuisieris, aut quo pacto ipsius infiniti alia pars si pra, alia insia, aut ultima, aut media fuerit ρ Prorrea omne corpus siensibile es in loco, loci vero sunt species siex. Impossibile es autem has in infinito crepore esse omnino aut si locus infinitus esse non post, ct corpus infinitum e sienon potest.Mai.quod in loco, alicubi estiuocarat aut stra, aut insta,aut in aliqua alia sex disserentiarum esse signi cat tuaru νnaquaeq; finis o quida, ut patet. Ipsum auris rura non es ide in motu, magnitudine atq; tempor Nisa quaeda natura Ad posterius dicit ob prius, veluti m
tua quidem dicitur infinitus, via prius ita dicitur magnitudo, sina quam sit motus, aut quae alteratur,aut ac rescit, tempus ore propter motum. Eorum autem quae mutantur , aliud mutatur per accidens, H musicu ambulat. Aliud ex eo, quia aliquid eius mutatur, mutari simplicia ter dicitur, H ea qua per panes mutatur. Sariatur exum
corpus, quia oculus sanatur. Est enim O quod ipsum primo mouetur, hoc est quod per se mobile est. Similis etia r in mouente disimmo. Aliud enim per accidens, aliis per partem etsi perse movit. Est aute aliquid quod mo mouet, est aliquid quod mouetis: in ver tem in qu o ea quo, quod.Forma vero, e AO l cur, ad quae mouetur ea quae mouetur, immobilia sunt, ut scientia,ut caliditas,ac ilia. Atq; non caliditas est motus,sita calefactio: Mutatio aute ea quae non per accidens est non in omnibus est,sed in contrariis O in mediis, atq; in contradictione: ius fides ex inductione u potest.Nutatur autem id quod mutatur,aut ex subiecto ad subiectu, aut ex non subiecto ad Gnsubiectumaut ad stillectum ex non sitiem. Dico autem id subiectum, quod Ulamatione significatur. aurare necesse es tres mutationes esse. Eam.' quae es ex nonrubiecto ad n subiectum, non es nutatio.
Neque enim est inter eontraria, neque inter contraria
via. propterea quod ibi non es oppositio. Ea igitur quae ad subiectum est ex non subiecto, per contradictionem generatio est aliasimpliciter alia quaedam, quae est cui dam. Ea vero quae ad non si iectum est ex subiecto, eorruptio est, aliasimpliciter, alia quaedam cuiusdam .n igitur id quod non es, multipliciter dies, O nes mouerint est id quod in compositione diuisioneq; consistit,neq; id quod in potentia, quod quidem ei opponitur nam id quidem quod no essassum, aut non bonum, moueri per accidens potest. esse ar.
id homo potest, quod non est album. θ Id autem quod muhoe simpliciter est, nullo pacto moueri potest, meri enim non potest ut id quod non es moueatur. 9 impossibile in
profecto generationem esse motum.Id enim quod haud est, seneraturatam et si quammaxime per accidens generatur
πere tamen de eo quod simpliciter generatur didici potes inquam id ipsium esse quod haud est Simili modo etiamsi ri nequit, ut ipsum ide quiescat. Hse igitur di cilis au dunt. ne quod mouetur, in loco D, id autem quod non est in loco non sit mrit enim alicub is is profecto quod
haud est, non in Getur. Neq; ergo corruptro motra est.' otui nis motus contrarium est, aut quies t corruptis c trarium est generationi Cum autem omnis motus sis quella mutatio, tres Nero simi mutationes quas riximus,
duae, que in corradictione consisutgeneratis inqua atq; conruptis mctus non m H Ucndimus, cesse est,motum eam esectorum mutationem,quae ex sub G ad Abiectum
accedit. Subiecta vero, aut cotrariasin aut messia.et nimpriuatio ponatur contrarium. Atq; dum album ac
nigrum affirmatione significantur. Si igitur praedicamenta diuisa sim et aluo substantia, aliud quantitatis aliud qualitas, ethia Hi,aliud ad aliquid, aliud sit actis, aliud
passio, tres motus esse necesse est, quanitatis, qualitatis, O loci. In substantia vero motus non esse,ex eo,quia uital substantiae contrarium est. At neque in hisce qua sunt ad
aliquid. Mai. H cum alterum mutat,alterum non abiens mutationem Nere dicaturos Pare motus ipsorum Πτ a ridens est.2Us item agentis est motus ac patientu, neq; mouentis,ac eius quod mouetur, quia motus no es motus, neq; generationis es generatio, neq; omnino mutationis mutatio.Notus enim dupliciter motus esse potes, aut Hsubiecti,H homo mouetur, quia o albo in nigrum muta- GO motus igitur hoc modo, aut calefit aut stiges aut mutatur loco, aut accrescit ut decrescit. At Me feri nequitanutatio napn subit rationem subiecti. Aut breipsi quod aliquod aliud subiectum ex una mutatione ad aliam mutationis speciem, perinde ut homo ex aegritudine ad favitate mutatis at nesue hoc esse potest, rusi per a
cidens. Omnis enim motus ex alio in aliud est mutatis,editeneratio etiam, edi corruptio modo eodem, hoc excepto,ias quidem sit aut sic oppositas esse amotum aute non simpliciter, simul igitur ad taratatem ex morbo mutatur, e rex hac ipsa mutatio ad aliam. Patet igitur cum aegrotauerit, ad queris Dre mutatum . a uescere niq; pam, O insuper ad non queris semper, σ illa ex aliquo nimirum in aliquid aliud erit iurare o opposita sanario erit. An
ergo motus es motus si per aciadens, veluti ex recorda tione in obliuionem mutatur,quia cui illud inest, id interdum inficientiam nterdum infamiatem mutatur.Pru rea si mrationis erit mutatio generationisq; generatio,inionitum erit abitio. Necesse est autem ct priorem escisimnerior erit: velutisi generatio simplex atiquari di basio ipsium fera fiebat. πιι are nullum erat res simpliciter, sed aliquid ens, atque iamfens, o hoc aliquanda
filat,quare non m erat tunc siens. Cum autem infinit rum quicquam non sit, primum ipsum non erit, quare neq;
id erit quod boret. Impo sibile est igituar generari quicqua,
aut moueri, aut mutari. Propterea eiustem est contrarius motus,oe quies is super, generatis,atq; corruptio.QUM re ipsium fines tunc corrumpitur inum fuerit fiens. neq;ar. statim ens,nes posterius Hai.oportet id quod inrrumpiatur. Praeterea O ei quod generatur, O ei quod mutatur, materiam subes oportet.Erit igitur H alterabile corpus est, aut aetum te aliquid id quod fit motus vel generatio,
et aliquid raresus a quo movem. ortet.namius ex hoe ad hoc motum,a uia es no motu vel generatione. maena pacto igitur erit ρ Nonai.generatio perceptionis erit perceptio:quare neq; generationis erit generati Cum autem neq; insubstitia,neque is relatione,neq; in a mepassi ne sit motus, restat in quantritate,qualitate, aut Hi,tantummodo motum esse. In Vnoquoq; Gq; istorum curari
t s est. Atque quale qualitate non eam dico, quae in si
280쪽
natia est e .n. disseretia qualitas sed ea quae est pas
nain a quippiam patitur,aut impossibile est.Hi aute immobile ct id quod omino moueri non potest, o id quod
revilio in tempore vix movetur, aut tarde admodum inc
pit: o id insuper, quod aptu es quidem vi moveatur, non tamen tune cum est aptum moueri, Mi quemadmodum est aptum mouetur, quod quidem immobilium silum quiescere dico.Uati motui mntraria quies. a re fit,vel a sit priuatis susceptiui. Simul ea sunt loco, qua uno in loco sunt primo .seorsum autem ea quae in alio sunt atq;
alio loco. Tangi autem duuntur ea quorum extrema sunt
simul. Id medii. dicitur esse, ad quod suapte natura prius accedit id quod mutes, quam ad id quod ritimo pergit,
cum continuo fecundum natura mutatur. Contrarium id
es in loco, quod plurimum recta linea dictat. Deinceps id est medium tuod post principium Mut positione. t forma, aut aliquo atro de tam , ct id ad quod deinceps dicitur
esse abit eorum cadit, quae in eodem genere sunt, ut linea ad lineam t oitas ad umtatem,aut domus ad domum.
Phil vero prohibet inter ipsa quinia aliud esse .utia .n deinceps est,ad quippiam est deinceps, ct est quid posterius illa. N ai. ipsum unum ad duo deinceps est, aut ad mnas Calenda.Haerens aute id est, quod deinceps es, atq; Uuper tangit. πιι iam autem omnis mutatio es in oppositis, haec autem sunt contraria atq; contradiclaria, O nihil es medium cotradictionis, patet ipsum quod est medium n conariis ipsis tantum consissere.Continuum aure est quoddam barens tque tunc continuum esse dico,cum utriusq; fines quibus se tangunt ac continentur,isu ideq; fuerint facticinare patet in iis esse continuum,ex suibus aptum es unum quid fieri tactu.Patet O primum id esse, quod es deinceps. quod enim es deinceps, non tangit. Hoc tem est deinceps , si continuum est, tangit. Si vero
tangit , ndum continuum est: In quibus autem non
est tactus in bifice neq; copulatio est ,πt patet. Quare punctum non est idem quod πmtas,puncto.n.competit tactus. ratibus vero non tactus sed esse deinceps competu . O inter illa qurdem est aliquid, inter aure Witatemtiihil esse videtur. Libri Decimi, Latinis νndecimi mei.ca Alex.eom. finis.
LIBER UNDECIMUS, Latinis Duodecimus: Cum Alexandri Aphrodisiei commenta ius,
siens de ipsa substantia es. Substantiarum enim bis principia causiue quaeruntur. Etenim βπniuersum ipsum, ut quippia totum est, substantia vimirum prima pars erit.Etsi ea Uum, deinceps sunt collacata, iac--- etiam pacto substatia prima,
deinde qualita' aut quantitas erit at insuper, ut absita te loquamur,neque entia sunt haec, sita qualitas,ac motus, remadmodum non album, atq; non rectum. nam Oaec dicimus esse ceu non album est. aeterea nihil caeter rum Useparabile. Testes etiam sunt O ipse veteres. per ea quae faciebant.elementa naque subIlatia, Πιncipia,causa q; quaerebant.
eis inscribi solet, deprimo eodemq; immobili principio, propter quod haec omnis doctrina tradita est,edisserit.Sed qm principis nomen plurifariam dicis nam di materia principium appellatur, atq; item sorma, priuatio idcirco quae ad eiusmodi partitions attineat, summatim primum strictimq; pertiringit.vt coueniente rone esipediariaq; via ingressi, recte facileq; huiusa exteris principiis discrimen inuestigemus. Praeterea qri, inter pro positas quaestiones illud quoq; quaerebatur, utrum sint omnium eadem principia, an aliorum alia,quod nondum explicatum constitutumq; et is circo causarum mentionem repetit, ut modo quodam
omniu rerum eadem principia , alio secus esse demonstret.Contemplatio praesens deipla subsutia esto propositam doctrinam prima esse omnium disciplin rum demonstratum est, primae autem subiectum primum est eum substantia prςdicamentorum prima sit; utiq; substantia subiectum erit lapientiae. Rursus, quia substantiarum quaedam prima est, alia secundat par est ut omnium prima subita nita primae philosophiae subiectum habeatur:Praelatus autem de substantia esse considerandum,breuiter causam eius subiecit, dicens cae flantiarum enim hic principia causaeq; quaerutur. Naqui substantiae principia causasq; inquiri is substantia ipsam inquirit: ut qui desectus caulam quaerit, desecta ipsum indagat.Vt enim traditur in lib.Posteriorsi,des ctus causa, desectus desinitio est , haec porro desectus ipse est.Demostrato igitur hanc scientiam. & primam,& deprimis esse, subitantiam praedicamentorum primam esse demonstrati ut si lapicti a prima doctrina sit, prima autε de primis edisserat, dubium esse non possit, quin si substantia prima esse demonstretur, sapientia de qua agimus, substantig eontemplatrix esse inteno debeat Sed initio quibus modis subflantia intelligi v
de qua agimus, substantig eontemplatrix esse inteis debeat.Sed initio quibus modis subflantia intelligi v Ieat,cum nomen praedicamentis desinit, dices. Etenim si uniuersum sit, ut quippiam totum est , substantia nimirum prima pars eriti id est, siue uniuersum sensibilem subitantiam cum aecidentibus quasi unu accipiamus substantia prima pars erit.siue decem praedicamenta disiuncta inter ipsa & discreta ordine quodam intelligamu s,primum exempli causa quantum,deinde quale, tum substantiam, & caetera deinceps singula, sc quoq; substantia primum locum obtinebit,secundum quale, tertiu quantu,& pari ratione caetera.hoe enim est quod ait & li consequenter id est etiam si pr dicam eta deinceps ac ordine posita,non autem in substantia existentia intelligamus.Sed qm ea verba paulo sunt obscuri ra,operaepretium fuerit ipsa exemplo declarare. Socrates est quidem substantia at non id solii, sed albus etia, sed philosophus,sed muscus.huius igitur uniuersitatis, ruae ex Socratis substatia,& albo, philosophoq;,& muco c5sistit pars est musicu. Pari ratione Socrates pars est eius totius,quod ex musco,&philosopho, atq; Socrate perscitur.Vt igitur in his, sie item sese res habet in uniuersa substantia sensibili ,& nouem prςdicamentis. Substantia igitur pars erit uniuerstatis ex subitati a sensibili, de quanto, qualiq:,ae caeteris conflatae. Similiter
quantum pars conitituti ex substantia, quanto,& qua-li,ac caeteris accidentibus.Cum ergo substantiam cateris priorem utroq; modo esse duclitet,sive decem prae dicamenta ut quiddam unum,unamq; naturam ab his diuersam cogitatione depingamus,siue eadem ordine